راه تشخیص و علائم ایدز؛ آیا ایدز و لاغری به هم ارتباط دارند؟

لاغری و ایدز ذهن افراد مبتلا به این بیماری را درگیر می‌کند. در واقع کاهش وزن، نگرانی جدی برای بیماران ایدز است. بهترین راه برای تشخیص ایدز، آشنایی با علائم آن است. راه‌هایی نیز برای مبارزه ایمن و موثر با کاهش وزن HIV وجود دارد. اول از همه باید اطلاعات اولیه در مورد HIV را بدانید. در ادامه درباره علائم ایدز و چیستی این بیماری می‌خوانید.

ایدز چیست؟

HIV یا ایدز ویروسی است که به سیستم ایمنی آسیب می‌رساند. HIV درمان نشده، سلول‌های CD4 را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آن‌ها را از بین می‌برد که نوعی سلول ایمنی به نام سلول T هستند. با گذشت زمان، از آنجایی که HIV سلول‌های CD4 بیشتری را از بین می‌رود، احتمال ابتلا بدن به انواع بیماری‌ها و سرطان‌ها بیشتر می‌شود.

ویروس ایدز چطور به بدن منتقل می‌شود؟

ویروس ایدز از هوا، آب یا از طریق تماس اتفاقی منتقل نمی‌شود. ایدز از طریق مایعات بدن منتقل می‌شود که عبارت‌اند از:

• خون؛
• منی؛
• مایعات واژن و رکتوم؛
• شیر مادر؛
• از طریق رابطه جنسی واژینال یا مقعدی؛
• با استفاده مشترک از سوزن‌ها، سرنگ‌ها، و سایر اقلام برای مصرف مواد مخدر تزریقی؛
• با به اشتراک گذاشتن تجهیزات خالکوبی بدون استریل کردن آن بین استفاده؛
• در طول بارداری، زایمان، یا زایمان از یک فرد باردار به نوزادش.

به یاد داشته باشید ایدز از روش‌های زیر منتقل نمی‌شود:

• • تماس پوست به پوست؛
  • در آغوش گرفتن، دست دادن، یا بوسیدن؛
  • هوا یا آب؛
  • به اشتراک گذاشتن غذا یا نوشیدنی؛
  • بزاق، اشک، یا عرق (مگر اینکه با خون فرد مبتلا به HIV مخلوط شود)؛
  • توالت، حوله یا رختخواب مشترک؛
  • نیش پشه‌ها یا سایر حشرات.

ابتلا به ایدز فرد را در خطر چه بیماری‌هایی قرار می‌دهد؟

اگر ایدز ایجاد شود، به این معنی است که سیستم ایمنی بدن به شدت در معرض خطر قرار گرفته است. یعنی به حدی ضعیف شده است که دیگر نمی‌تواند با موفقیت در برابر بیشتر بیماری‌ها و عفونت‌ها واکنش نشان دهد. این باعث می‌شود فرد مبتلا به ایدز در برابر طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها آسیب پذیر شود، از جمله:

• پنومونی؛
• بیماری سل؛
• برفک دهان، یک بیماری قارچی در دهان یا گلو؛
• سیتومگالوویروس (CMV)، نوعی ویروس هرپس؛
• مننژیت کریپتوکوکی، یک بیماری قارچی در مغز؛
• توکسوپلاسموز، یک بیماری مغزی ناشی از یک انگل؛
• کریپتوسپوریدیوز، وضعیتی که توسط یک انگل روده‌ای ایجاد می‌شود؛
• سرطان، از جمله سارکوم کاپوسی (KS) و لنفوم.

کم شدن امید به زندگی در افراد مبتلا به این بیماری، به خاطر درمان نشدن ایدز نیست؛ بلکه نتیجه بیماری‌ها و عوارضی است که از ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن در اثر ایدز به وجود می‌آید.

علائم ایدز

1- مرحله حاد عفونت

به چند هفته اول، پس از ابتلا به HIV، مرحله حاد عفونت می‌گوییم. زیرا علائم مرحله حاد می‌تواند بسیار شبیه علائم آنفولانزا یا سایر ویروس‌های فصلی باشد. این علائم ممکن است خفیف یا شدید باشند، بیایند و بروند و دائمی نباشند، چند روز یا چند هفته طول بکشند. علائم اولیه ایدز شامل گزینه‌های زیر است:

• تب؛
• لرز؛
• تورم غدد لنفاوی؛
• درد و درد عمومی؛
• بثورات پوستی؛
• گلو درد؛
• سردرد؛
• حالت تهوع؛
• ناراحتی معده.

از آنجایی که این علائم مشابه بیماری‌های رایجی مانند آنفولانزایند، ممکن است فردی که این علائم را دارد فکر کند که نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. البته به یاد بسپارید علائم ایدز می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

2- مرحله نهفتگی بالینی

پس از حدود یک ماه اول، ایدز وارد مرحله نهفتگی بالینی می‌شود. این مرحله ممکن است از چند سال تا چند دهه طول بکشد. برخی از افراد در این مدت هیچ علامتی ندارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم کم یا غیر اختصاصی داشته باشند. علامت غیر اختصاصی علامتی است که به یک بیماری یا وضعیت خاص مربوط نمی‌شود. این علائم غیر اختصاصی ممکن است از جمله نشانه‌های زیر است:

• سردرد؛
• تورم غدد لنفاوی؛
• تب‌های مکرر؛
• تعریق شبانه؛
• خستگی؛
• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• اسهال؛
• کاهش وزن؛
• بثورات پوستی؛
• عفونت‌های قارچی مکرر دهان یا واژن؛
• پنومونی؛
• زون.

همانند مراحل اولیه، ایدز در این مدت، حتی بدون علائم هنوز انتقال‌پذیر است و می‌تواند به فرد دیگری منتقل شود. در این دو مرحله فرد نمی‌داند که ایدز دارد؛ مگر اینکه آزمایش شود. اگر فردی نشانه‌های بالا را داشته و فکر کند در معرض آلودگی ایدز قرار گرفته باشد، باید آزمایش شود.

علائم و تشخیص ایدز در مردان

علائم ایدز از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ اما در مردان و زنان مشابه است. این علائم می‌توانند بیایند و بروند یا به تدریج بدتر شوند. اگر فردی در معرض آلودگی قرار گرفته باشد، در خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی (STIs) نیز باشد. علائم این بیماری‌ها مانند زیر است:

• سوزاک؛
• کلامیدیا؛
• سیفلیس؛
• تریکومونیازیس؛

مردان بیشتر از زنان متوجه علائم بیماری‌های مقاربتی، مانند زخم در اندام تناسلی می‌شوند. در مقابل، مردان معمولاً به اندازه زنان به دنبال مراقبت‌های پزشکی نیستند.

علائم و تشخیص ایدز در زنان

در اکثر وقت‌ها علائم HIV در مردان و زنان مشابه است. با این حال، علائمی که به طور کلی تجربه می‌کنند، بر اساس خطرات متفاوتی که مردان و زنان در صورت ابتلا ایدز با آن مواجه‌اند، متفاوت باشد. هم مردان و هم زنان مبتلا به HIV در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی‌اند. زنان کمتر از مردان متوجه لکه‌های کوچک یا سایر تغییرات در اندام تناسلی خود شوند. علاوه بر این، زنان مبتلا به HIV در معرض خطر ابتلا به موارد زیر هستند:

• عفونت‌های قارچی مکرر واژن؛
• سایر عفونت‌های واژن، از جمله واژینوز باکتریایی؛
• بیماری التهابی لگن (PID)؛
• تغییر چرخه قاعدگی؛
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، که می‌تواند زگیل تناسلی ایجاد کند و منجر به سرطان دهانه رحم شود.

ایدز و لاغری چه رابطه‌ای با یکدیگر دارند؟

گاهی به کاهش وزن به خاطر ایدز، سندرم هدر رفت HIV می‌گویند. کاهش وزن برنامه‌ریزی نشده بیش از 10 درصد وزن بدن همراه با اسهال یا ضعف و تب است که بیش از 30 روز طول می‌کشد. این نوع کاهش وزن اغلب با ایدز پیشرفته‌تر اتفاق می‌افتد. در حالی که درمان‌های ضدرتروویروسی (ART)، به کاهش نرخ این کاهش وزن کمک کرده‌اند، تخمین‌ها از سال 2016 نشان می‌دهد که بین 14 تا 38 درصد از افراد مبتلا به ایدز، این کاهش وزن را تجربه خواهند کرد. خطر مرگ با هر 1 درصد افزایش در کاهش وزن، نسبت به وزن اولیه، در افراد مبتلا به HIV افزایش می‌یابد. علاوه بر این، این خطر با هر 1 درصد افزایش کاهش وزن، از وزن کشی قبلی، 11 درصد افزایش می‌یابد.

چرا بسیاری از افراد مبتلا به HIV وزن کم می‌کنند؟

لاغری و ایدز می‌تواند ناشی از ترکیبی از عوامل مانند زیر باشد.

1- عفونت‌های فرصت طلب

عفونت‌های فرصت‌طلب (OIs) رخ می‌دهند، زیرا سیستم ایمنی بدن در اثر HIV ضعیف شده و در نتیجه باعث کاهش وزن می‌شود. عفونت‌هایی مثل:

• • کمپلکس مایکوباکتریوم آویوم؛
  • عفونت سیتومگالوویروس؛
  • پنومونی پنوموسیستیس؛
  • بیماری سل؛

2- تغذیه تغییر یافته

درد و مشکل در جویدن و بلع، به دلیل زخم‌های دهان و احساس سیری سریع، به دلیل مشکل‌هایی در دستگاه گوارش باعث می‌شود این افراد نتوانند درست غذا بخورند. مجموع عفونت‌های فرصت طلب و ایدز می‌توانند پوشش روده کوچک را بشکنند و میزان جذب مواد مغذی را کاهش دهند.

بیماری‌های عصبی، مانند مننژیت کریپتوکوکی، می‌توانند بر دریافت غذا یا درک گرسنگی و همچنین توانایی خوردن تأثیر بگذارند. ناامنی غذایی یا در دسترس نبودن غذاهای سالم، به دلیل نگرانی‌های روانی اجتماعی یا مالی نیز می‌تواند منجر به لاغری در این بیماران شود.

3- تغییرات متابولیک و هورمونی

ایدز می‌تواند مصرف انرژی در حالت استراحت یا تعداد کالری سوزانده شده در حالت استراحت را افزایش دهد. همچنین کم کالری مصرف کردن یکی از دلایل کاهش وزن است.

4- تغییر هورمونی

تغییر‌های هورمونی نیز بر متابولیسم تأثیر گذارند. ایدز سطح هورمون‌های مسئول حفظ وزن، رشد و ترمیم عضله‌ها را تغییر می‌دهد. مانند هورمون‌ها زیر:

• • هورمون‌های تیروئید؛
  • تستوسترون؛
  • هورمون‌ها و عوامل رشد.

می‌توان از ایدز و لاغری ناشی از آن جلوگیری کرد؟

شیوه زندگی و اقدامات مراقبت از خود به حفظ وزن کمک می‌کند. برای جلوگیری از ایدز و لاغری آن، نکته‌های زیر را به یاد داشته باشید.

• خوردن یک رژیم غذایی سالم با تعادل مناسب کالری و مواد مغذی، مانند پروتئین برای ساخت و حفظ توده عضلانی؛
• تمرین‌های منظم برای تقویت و افزایش توده عضلانی؛
• کمک گرفتن از یک درمانگر مجاز برای حمایت از سلامت روان؛
• یافتن راه‌های سالم برای کنترل استرس؛
• صحبت کردن با یک پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی.

درباره از دست دادن اشتها یا ناراحتی معده هنگام غذا خوردن با پزشک صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند گزینه‌هایی مانند تغییر داروها یا مصرف مکمل‌های غذایی برای کاهش علائم را تجویز کنند. برای کمک به برنامه غذایی و افزایش کالری روزانه، به روشی ایمن و سالم، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

برای جلوگیری از اسهال یا حالت تهوع و استفراغ غذاهای ملایم بخورید. ابتدا جرعه‌های کوچک مایعات بنوشید. به آرامی غذاهای نرم و سپس جامد را اضافه کنید. با مایعات حاوی الکترولیت؛ اما بدون شکر اضافه شده هیدراته کنید. شیک‌ها یا اسموتی‌های پروتئینی پرکالری برای جایگزینی یا اضافه کردن به وعده‌های غذایی بنوشید. برای افزایش کالری بین وعده‌های غذایی، از مکمل پروتئینی و سایر میان وعده‌های سالم استفاده کنید. اگر وعده‌های غذایی بزرگ را به راحتی نمی‌توانید بخورید، در طول روز وعده‌های غذایی کوچک بیشتری بخورید.

برای بهبود زخم‌های دهان، از مرکبات و غذاهای تند، سفت یا ترد یا خیلی گرم یا سرد خودداری کنید. برای نوشیدن مایعات از نی استفاده کنید. تمرینا‌های قدرتی انجام دهید. در صورت نیاز از پزشک بخواهید که شما را به فیزیولوژیست ورزشی یا فیزیوتراپیست ارجاع دهد.

برخی از داروها نیز به کاهش لاغری ناشی از ایدز، کمک می‌کند. مانند داروهای ضد استفراغ (داروهای ضد تهوع)، مثل زفران و کامپازین و داروهای ضد التهابی که تولید سیتوکین را محدود می‌کنند، مانند تالیدومید.

علائم ایدز را به خوبی به خاطر بسپارید. اگر در مکان‌های پرخطر بوده‌اید یا رفتارهای خطرآمیز داشته‌اید، بهتر است سریع‌تر آزمایش تشخیص ایدز را بدهید. ایدز و لاغری آن اجتناب ناپذیر است. اما جای نگرانی نیست. با داشتن یک رژیم غذایی مناسب و خوردن مکمل‌های دارویی، می‌توانید از این کاهش وزن ناگهانی پیشگیری کنید.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.