روغن حیوانی شبیه کره حیوانی است و از چربی شیر گاو یا گوسفند به دست می‌آید و از نظر طب سنتی نسبت به روغن‌های نباتی فواید بیشتری برای سلامتی بدن دارد. البته مانند تمام روغن‌ها نباید در مصرف این روغن هم زیاده‌روی کرد به ویژه در کسانی که دچار مشکلات قلبی عروقی و فشار خون هستند. در این مقاله به بررسی فواید روغن حیوانی که در ایران مشهورترین نوع آن، روغن کرمانشاهی است، می‌پردازیم. با مجله سلامتی دکتر کرمانی همراه باشید:

روغن حیوانی چیست؟

روغن حیوانی که در ایران با نام روغن کرمانشاهی یا روغن زرد نیز شهرت دارد؛ یک فرآورده حیوانی و خوراکی است که از شیر گاو یا گوسفند در میانهٔ فصل بهار و پاییز تهیه می‌شود. این روغن در مناطق مختلف ایران تهیه می‌شود اما برترین و مطلوب‌ترین نوع آن را در منطقه کرمانشاه تهیه می‌شود که طعم و بوی مطبوع و ارزش غذایی بالایی دارد.

بخشی از صحبت های دکتر کرمانی در همایش

برای تهیه روغن حیوانی، شیر را به ماست تبدیل کرده و یک شب در جای خنک نگهداری می‌کنند. سپس آن را به دوغ تبدیل کرده و با استفاده از مشک، کرهٔ آن را به دست می‌آورند و بعد تا رسیدن به خلوص کامل آن را می‌جوشانند. رنگ روغن تهیه شده از کره گوسفندی تقریبا سفیدی است و رنگ روغن تهیه شده از کره گاوی بیشتر به زردی متمایل است و به علت زیاد بودن کره گاوی نسبت به کره گوسفندی این روغن به عنوان روغن زرد در ایران شهرت پیدا کرده‌است.

بیشتر بخوانید: افزایش تستوسترون

نکته مهم آنکه طعم و کیفیت روغن حیوانی وابسته به نحوه خوراک و چرای دام است. چرای گله‌های گوسفند از گیاهان معطر مناطق مرتفع کوهستانی در منطقهٔ کرمانشاه، بو و مزهٔ خاصی به این روغن می‌دهد.

روغن‌های حیوانی که در مناطق دیگر تهیه می‌شوند با روغن کرمانشاهی تفاوت چندانی در نحوه آماده‌سازی ندارند، اما به دلیل آب و هوا و مراتع سرسبز دامنه‌های زاگرس و شرایط آ و هوایی خاص کرمانشاه، روغن حیوانی که در این منطقه تولید می‌شود، بسیار معروف شده و از گذشته به عنوان قطب تولید این روغن مطرح شده است.

ارزش غذایی روغن حیوانی

این روغن در مقایسه با کره‌های صنعتی که ۸۰ تا ۸۵ درصد چربی دارد، پرچرب‌تر بوده و خواص تغذیه‌ای بیشتری دارد:

  • نوع گوسفندی روغن حیوانی، کمی دیرهضم است و در مقایسه با روغن گاوی کلسترول بالاتری دارد اما طعم و عطر بهتری دارد و گران‌تر است.
  • این روغن به‌طور طبیعی از چربی شیر تهیه می‌شود و برخلاف روغن‌های نباتی و صنعتی اسیدهای چرب ترانس ندارد.
  • در طب سنتی و کهن ایرانی این روغن را از دیگر روغن‌های خوراکی مانند روغن نباتی، پیه و روغن دنبه مفیدتر دانسته‌اند.
روغن حیوانی گاوی رنگ زردرنگی نسبت به روغن حیوانی گوسفندی دارد.

انواع روغن حیوانی

چند نوع از این روغن در بازار موجود است که هر کدام طبع و طعم متفاوتی دارند:

روغن گوسفندی: برخلاف شیر و گوشت گوسفند که طبع گرمی دارند، این روغن طبع سردی دارد و قیمت آن نیز به دلیل کمیاب بودن شیر گوسفند نسبت به شیر گاو، نسبت به دو روغن دیگر، بیش‌تر است. رنگ روغن گوسفندی، متمایل به سفید بوده و در دمای اتاق شل‌تر از دو روغن دیگر است.

بیشتر بخوانید: نقش هورمون کورتیزول در افزایش اشتها و ذخیره چربی

روغن گاوی: این روغن برخلاف گوشت گاو و گوساله که سردی هستند، طبع گرمی دارد، دارای عطر و طعم ملایمی بوده و قیمت آن نیز نسبت به دو روغن دیگر، پایین‌تر است. رنگ روغن گاوی، زرد پررنگ است و در دمای اتاق سفت‌تر از دو روغن دیگر می‌باشد.

روغن مخلوط: این روغن، ترکیبی از روغن گاوی و گوسفندی است و از هر نظر ویژگی‌هایش بین این دو روغن، قرار می‌گیرد. روغن حیوانی مخلوط دارای طبع معتدل می‌باشد. قیمت این روغن نیز از روغن گاوی بیش‌تر و از روغن گوسفندی کم‌تر است.

نظر دکتر کرمانی در مورد مصرف روغن را از دست ندهید:

خواص روغن حیوانی

در پژوهشی که از سوی گروه‌های تغذیه و آمار زیستی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کرمانشاه و تهران انجام شده‌است نشان می‌دهد که مصرف روغن کرمانشاهی در کوتاه‌مدت تأثیر سویی بر روی چربی خون و کلسترول خون افراد سالم ندارد. همچنین نتیجه‌ مطالعه دیگری نیز حاکی از آن است که باکتری‌های اسید لاکتیک و سایر میکرواورگانیسم‌هایی که پتانسیل پروبیوتیک دارند، در روغن محلی کرمانشاهی یافت می‌شوند و این به معنی فراسودمندی روغن حیوانی و خواص پروبیوتیک آن مانند کاهش کلسترول بد خون، کاهش بیماری‌های قلبی و عروقی، کمک به هضم و گوارش بهتر و… است، اگرچه به مطالعات و آنالیز بیشتری نیاز است.

همچنین اثرات مفید دیگری بر روی سلامتی بدن دارد:

  • روغن حیوانی شامل مقادیر فراوانی از ویتامینA ، ویتامین E، ویتامین D و ویتامین K است و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
  • روغن‌های با منشأ حیوانی غنی از اسید لینولئیک و اسید اولئیک هستند که باعث جلوگیری از تصلب شراین و ایجاد اثرات ضد التهابی شده و برای سلامتی قلب و عروق نیز مفید هستند.
  • روغن حیوانی همچنین دارای اسید چرب دیگری به نام بوتیرات است که نقش حیاتی در سلامت گوارش دارد.
  • ماساژ بدن با کمک این روغن، به گرم شدن مغز و استخوان‌ها و کاهش و بهبود درد مفاصل کمک می‌کند.
  • یکی از فواید روغن کرمانشاهی، کاهش کلسترول بد خون و افزایش کلسترول خوب است، به شرطی که به میزان مناسب مصرف شود و فعالیت بدنی کافی وجود داشته باشد.
  • خواص روغن کرمانشاهی شباهت زیادی به خواص روغن نارگیل دارد و به دلیل داشتن اسیدهای چرب زیاد که مستقیما جذب کبد شده و به عنوان منبع انرژی برای بدن استفاده می‌شود.
روغن حیوانی اگر به اندازه مصرف شود به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

مضرات روغن حیوانی

در یک مطالعه با بررسی ۴۷ بیمار مبتلا به سرطان پستان و ۱۰۵ زن سالم و همسان از نظر سنی و اجتماعی و اقتصادی، طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳ در بیمارستان امام رضا (ع) کرمانشاه، به این نتایج رسیدند:

مصرف چربی حیوانی خطر ابتلا به سرطان پستان پیش از یائسگی را افزایش می‌دهد، اما بسیاری از عوامل رژیمی و غیر رژیمی دیگر از جمله کمبود کلسیم و ویتامین D به طور مداوم، با افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان در این منطقه مرتبط بودند.

به همین دلیل با وجود مزایای بالای روغن حیوانی، نباید آن را بیش از اندازه مصرف کرد به ویژه در افرادی که زندگی پرتحرکی ندارند و اهل ورزش و فعالیت روزانه نیستند و از رژیم غذایی سالمی پیروی نمی‌کنند.

بیشتر بخوانید: عوارض آب نخوردن چیست؟

آنچه از مقاله  روغن حیوانی آموختیم:

با مزایای روغن حیوانی برای سلامتی آشنا شدیم. با این حال اگر از یک رژیم لاغری پیروی می‌کنید، حتما در مصرف آن احتیاط کرده و با متخصص تغذیه یا مشاور رژیم خود درباره مقدار مجاز مصرف آن مشورت کنید.

منابع:

۵