زغال اخته، این میوه‌ی کوچک و خوشمزه که به گنجینه‌ای از ویتامین‌ها، آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی ضروری تبدیل شده، از اعماق جنگل‌ها تا سفره‌های ما، سفری دور و داراز را طی کرده. خواص زغال اخته از تقویت حافظه و قدرت بینایی گرفته تا پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی و حتی کمک به لاغری و تناسب اندام، موجب شده تا در دنیای تغذیه نقش مهمی را ایفا کند.
در این مقاله، سفری به دنیای شگفت انگیز زغال اخته خواهیم داشت و با فواید و مزایای بی‌شماری که برای سلامتی به ارمغان می‌آورد، آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید تا به کاوش در دل این میوه‌ی شگفت‌انگیز بپردازیم.
زغال اخته چیست؟
زغال اخته (Cornelian cherry) یک نوع درختچه یا درخت کوچک از خانواده گل سرخیان (Cornaceae) است که بومی مناطق وسیعی از اروپا و جنوب غربی آسیاست. این میوه وقتی نارس است، طعم گس و ترشی دارد، اما پس از رسیدن کامل در اواسط تا اواخر تابستان، رنگ آن به قرمز یا زرد روشن تغییر می‌کند و طعمی ترش و شیرین، شبیه ترکیبی از کرن بری و آلبالو پیدا می‌کند.
خواص زغال اخته
زغال اخته طیف وسیعی از فواید و مزایای سلامتی را برای شما به دنبال دارد. از جمله مهم‌ترین این خواص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دارای خواص آنتی اکسیدانی
- مفید برای سلامت مغز
- بهبود سلامت قلب
- تقویت قدرت بینایی
- بهبود سلامت پوست
- افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن
- مفید برای دستگاه گوارشی
- پیشگیری از سرطان
- کمک به تناسب اندام
- تقویت سلامت استخوان
- بهبود سلامت کلیه
- مفید برای درمان کم خونی
- کاهش فشار خون
- مفید برای مردان
در ادامه هر یک از موارد بالا را توضیح خواهیم داد:
خواص آنتی اکسیدانی
زغال اخته دارای یکی از بالاترین سطوح آنتی اکسیدانی در میان میوه ها و سبزیجات است که می‌تواند به محافظت از بدن در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد کمک کند.
مهم‌ترین آنتی اکسیدان‌های موجود در زغال اخته عبارتند از:
- آنتوسیانین‌ها: این ترکیبات مسئول رنگ قرمز تیره زغال اخته هستند و به عنوان آنتی اکسیدان‌های بسیار قوی شناخته می‌شوند.
- این آنتی اکسیدان ها می‌توانند به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد در بدن کمک کرده و از آسیب سلولی جلوگیری کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که آنتوسیانین‌ها با کاهش خطر بیماری‌های قلبی، برخی از انواع سرطان و بهبود عملکرد شناختی مرتبط هستند.
- کوئرستین: این فلاونوئید یکی از فراوان ترین آنتی اکسیدان‌ها در زغال اخته است. کوئرستین دارای خواص ضد التهابی و آنتی هیستامینی قوی است و می‌تواند در کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی و برخی دیگر از بیماری‌های مزمن نقش داشته باشد.
- میریستین: این پلی فنول آنتی اکسیدانی نیز در زغال اخته یافت می‌شود و ممکن است اثرات مفیدی برای سلامتی داشته باشد.
مفید برای سلامت مغز
خواص زغال اخته برای سلامت مغز نیز بسیار زیاد است؛ چرا که آنتی اکسیدان‌های موجود در زغال اخته با کمک به عملکرد مغز و به تاخیر انداختن زوال عقلی به سلامت مغز کمک می‌کند.
بهبود سلامت قلب
زغال اخته به دلیل داشتن آنتی اکسیدان‌ها و پتاسیم، به بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. آنتی اکسیدان‌ها از سلول‌های قلب در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و پتاسیم به تنظیم فشار خون کمک می‌کند.
تقویت قدرت بینایی
فواید زغال اخته برای تقویت قدرت بینایی نیز مفید است. آنتی اکسیدان‌های موجود در زغال اخته به محافظت از سلول‌های چشم در برابر آسیب‌های اکسیداتیو کمک می‌کنند و می‌توانند قدرت بینایی را افزایش دهند.
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زغال اخته موجب بهبود عملکرد حافظه در افراد مسن و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن می‌شود.
بهبود سلامت پوست
یکی از خواص زغال اخته، محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد و در نتیجه بهبود سلامت پوست است. زغال اخته همچنین منبع خوبی از ویتامین C است که برای تولید کلاژن ضروری می‌باشد. کلاژن پروتئینی است که به حفظ استحکام و انعطاف‌پذیری پوست کمک می‌کند.
افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن
به دلیل وجود مواد معدنی باارزشی چون کلسیم، مس، منگنز، پتاسیم و روی، این میوه در تقویت عمومی بدن مؤثر است. ضمن اینکه این میوه منبع خوبی از سدیم نیز هست. لذا برای تقویت بدن و تسریع بهبود بیماری‌های مختلف بسیار تأثیرگذار است.
خواص زغال اخته برای پیشگیری از سرطان
زغال اخته به دلیل داشتن آنتی اکسیدان، خواص ضد سرطانی دارد و می‌تواند به پیشگیری از برخی از انواع سرطان کمک کند. آنتی اکسیدان‌ها با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های DNA محافظت می‌کنند که می‌تواند منجر به سرطان شود.
خواص زغال اخته برای دستگاه گوارش
زغال اخته به هضم غذا نیز کمک می‌کند. این میوه به طور سنتی در مناطق مختلف برای درمان اختلالات گوارشی، التهاب روده، اسهال و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود. به همین دلیل گفته می شود که خواص زغال اخته برای معده نیز مفید است.
کمک به لاغری و تناسب اندام
زغال اخته برای لاغری نیز مفید است، چرا که کالری کمی دارد و سرشار از فیبر است. این موضوع موجب می‌شود تا به شما احساس سیری دهد و کمک کند تا به تناسب اندام برسید.
البته در نظر داشته باشید که تمام مواد غذایی چربی سوز، زمانی تاثیر دارند که آنها را با یک برنامه غذایی اصولی و ورزش همراه کنید. در غیر این صورت تاثیر آنچنانی ندارند.
فواید زغال اخته برای تقویت سلامت استخوان
زغال اخته منبع خوبی از ویتامین K و منیزیم است که برای سلامت استخوان ضروری هستند. ویتامین K به لخته شدن خون و جلوگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند. منیزیم نیز به تقویت تراکم استخوان کمک می‌کند.
بهبود سلامت کلیه
یکی از مهم‌ترین خواص زغال اخته کمک به بهبود سلامت کلیه‌هاست. این میوه به دلیل داشتن آنتی اکسیدان‌ها و خواص ضد التهابی، می‌تواند موجب بهبود سلامت کلیه شود. این میوه همچنین به پیشگیری از عفونت‌های مجاری ادراری کمک می‌کند.
کمک به درمان کم خونی
زغال اخته به عنوان یک مکمل غذایی مفید در کنار درمان‌های اصلی برای کم خونی ناشی از فقر آهن می تواند مؤثر باشد. این میوه حاوی مقداری آهن و مقادیر بالای ویتامین C (اسید آسکوربیک) است که همگی به درمان کم خونی کمک می کند.
ویتامین C به طور قابل توجهی جذب آهن غیر هِم (آهنی که در منابع گیاهی مانند زغال اخته و سایر میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد) را در بدن افزایش می‌دهد. بنابراین، مصرف زغال اخته می‌تواند به بدن کمک کند تا آهن موجود در رژیم غذایی را بهتر جذب کند.
کاهش فشار خون
زغال اخته می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند زیرا سرشار از ترکیبات مفیدی مانند آنتوسیانین‌ها و پتاسیم است. آنتوسیانین‌ها با افزایش تولید نیتریک اکسید در عروق خونی، به گشاد شدن آنها و در نتیجه کاهش فشار خون کمک می‌کنند.
پتاسیم موجود در زغال اخته نیز با متعادل کردن اثرات سدیم در بدن، نقش مهمی در تنظیم فشار خون ایفا می‌کند. علاوه بر این، خواص آنتی اکسیدانی زغال اخته می‌تواند به بهبود سلامت کلی عروق خونی کمک کرده و از عوامل خطر مرتبط با فشار خون بالا مانند التهاب و استرس اکسیداتیو محافظت نماید.
مفید برای مردان
خواص زغال اخته برای مردان نیز مفید است. این خواص در موارد زیر به شما کمک می کند:
بهبود سلامت پروستات: زغال اخته به دلیل داشتن خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی می‌تواند در کاهش التهاب پروستات و بهبود علائم هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) موثر باشد. برخی تحقیقات مقدماتی نیز به نقش احتمالی آن در پیشگیری یا کمک به درمان سرطان پروستات اشاره دارند.
افزایش قدرت باروری: زغال اخته می‌تواند به افزایش سرعت، تراکم و کیفیت اسپرم در مردان کمک کند و در نتیجه قدرت باروری را بهبود بخشد.
بهبود عملکرد جنسی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که زغال اخته با افزایش تولید تستوسترون، بهبود گردش خون و کاهش سطح استرس می‌تواند به بهبود عملکرد جنسی در مردان کمک کند و در درمان مشکلاتی مانند انزال زودرس موثر باشد.
خواص زغال اخته در بارداری
زغال اخته در بارداری نیز می‌تواند فواید متعددی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین خواص آن، کمک به پیشگیری و درمان عفونت‌های ادراری است که در این دوران شایع‌تر می‌شود؛ ترکیبات موجود در زغال اخته از چسبیدن باکتری‌ها به دیواره مجاری ادراری جلوگیری می‌کنند. همچنین، زغال اخته منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها، به ویژه ویتامین C است که به تقویت سیستم ایمنی بدن مادر کمک کرده و در مقابله با بیماری‌ها مؤثر است.
فیبر موجود در آن نیز می‌تواند به جلوگیری از یبوست، یکی دیگر از مشکلات رایج بارداری، کمک کند. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زغال اخته ممکن است در کنترل قند خون و پیشگیری از دیابت بارداری نیز نقش داشته باشد. با این حال، مصرف آن باید به میزان متعادل و تحت نظر پزشک صورت گیرد.
روش‌های مصرف زغال اخته
برای بهره گیری حداکثری از خواص زغال اخته، آن را می‌توانید به شکل‌های زیر مصرف کنید:
- زغال اخته تازه: این میوه به صورت تازه طعم خاص و متفاوتی دارد. لذا بسیاری از افراد مصرف این میوه را به عنوان میان وعده و به همراه کمی نمک و گلپر می‌پسندند.
- زغال اخته خشک: یکی از انواع اشکال مصرفی این محصول، میوه خشک شده آن است. زغال اخته خشک بسیار خوش خوراک بوده و به عنوان یک میوه خشک فروش بالایی دارد. ضمن اینکه این روش یکی از بهترین راه‌های نگهداری و استفاده بهینه از این محصول است.
- آب زغال اخته: آب زغال اخته نیز یکی از اشکال مصرف این میوه است که محبوبیت زیادی دارد. امروزه این آبمیوه در کارخانجات نیز تولید می‌شود. اما این محصولات کارخانه‌ای حاوی مقادیر زیادی قند و مواد نگهدارنده است.
زغال اخته دو برابر پرتقال اسید آسکوربیک دارد؛ آب زغال اخته در مقایسه با سایر آبمیوه‌های به دست آمده از آلو، گلابی و سیب، سطح بالایی از کلسیم دارد و میزان آن تا ۱۰ برابر بیشتر از سایر آبمیوه‌ها است.
- دمنوش زغال اخته خشک: ابتدا تعدادی میوه تازه را با مقداری آب حدود ۱۰ دقیقه بجوشانید. سپس با فشار، عصاره میوه را خارج کنید. پس از خارج کردن تفاله میوه، عصاره را همراه با چوب دارچین به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. این دمنوش را می‌توانید با کمی عسل شیرین کنید.
- لواشک زغال اخته: یکی از خوشمزه‌ترین انواع لواشک، لواشک زغال اخته است. طعم این لواشک مناسب افراد علاقه مند به ترشی است.
- سس زغال اخته: طعم خاص این میوه می‌تواند برای تولید یک سس متفاوت و دلچسب به کار رود. یکی از روش‌های تهیه این سس پخت پوره دو میوه زغال اخته و پرتقال با شکر است.
- مربای زغال اخته: طعم ترش و ملس زغال اخته برای تهیه‌ی مربا بسیار مناسب است. معمولاً برای تهیه این مربا از میوه همراه با هسته استفاده می‌شود. اگر میوه سفت باشد بهتر است کمی روی آن شکر ریخته و حدود ۱۰ ساعت زمان بدهید تا آب بیندازد. بعد از این زمان مابقی شکر را اضافه کرده و روی حرارت قرار دهید. اگر میوه کاملاً رسیده باشد نیازی به مرحله ابتدایی نیست. در پایان پخت مربا بهتر است کمی آبلیمو و وانیل به آن اضافه شود.
مضرات مصرف زغال اخته
زغال اخته میوه‌ای سالم و مغذی است که فواید زیادی برای سلامتی دارد. با این حال، مانند هر ماده غذایی دیگری، مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد.
عوارض جانبی شایع مصرف زغال اخته عبارتند از:
- مشکلات گوارشی: زغال اخته به دلیل فیبر بالایی که دارد، می‌تواند در برخی افراد باعث نفخ شکم، اسهال و دل درد شود.
- افت قند خون: زغال اخته می‌تواند باعث افت قند خون در افراد مبتلا به دیابت شود. اگر مبتلا به دیابت هستید، قبل از مصرف زغال اخته با پزشک خود مشورت کنید.
- تداخل با داروها: زغال اخته ممکن است با برخی از داروها، مانند داروهای رقیق کننده خون، تداخل داشته باشد. اگر دارو مصرف می‌کنید، قبل از مصرف زغال اخته با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
- آلرژی: برخی از افراد ممکن است به زغال اخته آلرژی داشته باشند. علائم آلرژی زغال اخته عبارتند از کهیر، خارش، تورم و تنگی نفس. اگر این علائم را تجربه کردید، مصرف زغال اخته را متوقف و به پزشک مراجعه کنید.
سخن پایانی
همانطور که خواندید زغال اخته، این میوه‌ی کوچک و خوشمزه، به راستی گنجینه‌ای از سلامتی است. خواص زغال اخته برای سلامتی، تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود سلامت قلب، پیشگیری از سرطان و کمک به لاغری و تناسب اندام بی نظیر است. سعی کنید این میوه را به هر شکلی که دوست دارید در برنامه غذایی روزانه‌ی خود بگنجانید!
سوالات متداول مقاله خواص زغال اخته:
۱- طبع زغال اخته چیست؟
زغال اخته طبعی سرد و خشک دارد و مصرف بیش از حد آن برای افرادی که طبع سردی دارند می‌تواند مضر باشد و علائمی مانند نفخ شکم، دل درد، اسهال و ضعف و بی حالی را به همراه داشته باشد.
۲- چگونه طبع زغال اخته را متعادل کنیم؟
مصرف زغال اخته به همراه موادی چون عسل، خرما، انجیر، بادام و گردو می‌تواند طبع سرد آن را متعادل کند و از بروز عوارض جانبی آن جلوگیری کند.
منابع:
سلام معرفی سیاه دانه واخته عالی بودبرایفشارخون. از. اخته استفاده. میکنم. ومتشکرم
سلام چه عالی سلامت باشید عزیزم