خواص تخم کتان دانه‌ای کوچک با فواید بزرگ برای سلامت بدن

تخم کتان، دانه‌ای کوچک با خواصی بزرگ است که به دو رنگ قهوه‌ای و طلایی می‌توان آن را تهیه کرد. این دانه روغنی سرشار از مواد مغذی مفید برای سلامتی بدن است. با مصرف روزانه تخم کتان می‌توانید از فواید آن برای سلامتی خود بهره‌مند شوید.

تطبیق‌ پذیری بذر کتان بسیار زیاد است، به‌طوری ‌که کاربردهای آن، طیف وسیعی از مصارف صنعتی، خوراکی و خوراک دام را دربرمی‌گیرد. تخم‌مرغ و گوشت غنی‌شده با امگا 3 محصول تغذیه طیور و دام‌ها با این بذر است. البته این دانه ارزشمند در صورت زیاده‌روی در مصرف، عوارضی مانند واکنش‌های آلرژیک، اسهال، یبوست و نفخ را ایجاد می‌کند.

تحقیقات انجام گرفته روی بذر کتان، آن را به عنوان یک سوپرفود معرفی می‌کند که برای کاهش فشار خون، کنترل قند خون، بهبود کلسترول مفید است. در این مقاله می‌خواهیم شما را با خاصیت تخم کتان، این دانه‌ ارزشمند آشنا کنیم.

تخم کتان چیست؟ دانه‌ای گیاهی با ارزش غذایی بالا و خواص درمانی فراوان

تخم کتان نوعی گیاه یک‌ساله بهاری است که با شرایط اقلیمی و خاک بسیاری از مناطق به ‌ویژه مناطق معتدل خنک نیم‌کره شمالی سازگار است. این بذر، عمدتاً برای تولید روغن صنعتی و کنجاله خوراک دام استفاده می‌شود. روغن آن یک روغن خشک‌کننده است که در رنگ‌ها، لاک‌ها و ساخت کفپوش مشمع کف اتاق کاربرد دارد.

محصولات برپایه دانه کتان، محصولاتی دوستدار محیط زیست هستند. از آن‌جایی که دانه کتان حاوی آلفا لینولنیک اسید (یک اسید چرب ضروری امگا 3) است، مرغداران برای تولید تخم‌مرغ غنی‌شده با امگا 3، مرغ و ماکیان‌ را با آن تغذیه می‌کنند. همچنین مقادیر کمی از بذر کتان در محصولات غذایی (نان‌ها و غلات صبحانه) استفاده می‌شود. طبع تخم کتان از نظر پزشکان طب سنتی، گرم و خشک و روغن آن گرم و مرطوب است.

خاصیت تخم کتان چیست؟ فواید شگفت‌انگیز این دانه مغذی برای بدن و ذهن

اگر این سوال نیز برای شما مطرح شده که “تخم کتان برای چی خوبه؟” در پاسخ باید بیان کنیم در حوزه تغذیه و سلامت برخی مواد طبیعی به‌واسطه ترکیبات ارزشمند خود، جایگاه ویژه‌ای در میان متخصصان و علاقه‌مندان به سبک زندگی سالم یافته‌اند. تخم کتان یکی از این مواد مغذی است که علی‌رغم ظاهر ساده‌ و کوچک خود، سرشار از عناصر مفید برای بدن انسان است. این دانه گیاهی با خواصی همچون بهبود سلامت قلب، تقویت سیستم گوارشی و کمک به کنترل وزن، در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از ارکان رژیم‌های غذایی سالم شناخته شده است. در ادامه با مهم‌ترین خواص تخم کتان آشنا خواهید شد که ممکن است شما را به مصرف منظم آن در برنامه غذایی روزانه ترغیب کند.

کاهش فشار خون؛ از فواید تخم کتان برای حفظ سلامتی قلب

تخم کتان منبع غنی از اسیدهای چرب امگا 3 است که به کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب کمک می‌کند. کانادایی‌ها در یک تحقیق دریافتند که مصرف روزانه ۳۰ گرم بذر کتان به مدت ۶ ماه، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش می‌دهد. بذر کتان نه تنها فشار خون را کنترل می‌کند، بلکه تعداد بیمارانی که فشار خون دارند را نیز کاهش می‌دهد.

کنترل قند خون؛ روش‌های طبیعی برای مدیریت سطح گلوکز و حفظ سلامت بدن

دیابت نوع ۲ به عنوان یک مشکل سلامتی در سراسر جهان با سطح قند خون بالا قابل شناسایی است؛ چراکه بدن یا قابلیت ترشح مناسب انسولین را ندارد یا در برابر آن مقاوم است.

در تحقیقاتی اثبات کرده‌اند اگر افراد مبتلا به دیابت، ۱۰ تا ۲۰ گرم پودر بذر کتان به برنامه غذایی روزانه خود اضافه کنند، شاهد کاهش ۸ تا ۲۰ درصدی سطح قند خون خود هستند. این تاثیر پایین آمدن قند خون به دلیل فیبر غیر محلول موجود در بذر کتان است. این دانه آزاد شدن قند در خون را آهسته می‌کند و در نتیجه قند خون کاهش می‌یابد. با این حال برای اثبات تاثیر تخم کتان برای کنترل فشار خون به تحقیقات بیشتری نیاز است.

تخم کتان برای لاغری؛ راهی طبیعی برای کاهش وزن و تقویت فرآیند چربی‌سوزی

بذر کتان برای لاغری نیز مفید است. با اضافه کردن بذر کتان به نوشیدنی‌ها می‌توانید از هوس‌های غذایی و گرسنگی پیشگیری کنید. یک تحقیق نشان داده است که اضافه کردن ۲۵ گرم پودر بذر کتان به نوشیدنی احساس گرسنگی و اشتها را کاهش می‌دهد.

این خاصیت سیرکنندگی به دلیل وجود فیبر محلول بالا در بذر کتان است که گوارش در معده را آهسته می‌کند و با تحریک هورمون‌های کنترل اشتها به فرد احساس سیری می‌دهد. بنابراین فیبر خوراکی بذر کتان احساس سیری را افزایش می‌دهد و با جلوگیری از گرسنگی به کنترل وزن کمک می‌کند.

کاهش خطر حمله قلبی؛ راهکارهای موثر برای حفظ سلامت قلب و عروق

تحقیقات روی حیوان‌ها نشان داده که اسید آلفالینولنیک موجود در بذر کتان از جمع شدن کلسترول در رگ‌های خونی قلب پیشگیری می‌کند، التهاب شریان‌ها را کاهش می‌دهد و در کاهش رشد تومور موثر است. نتایج یک بررسی دیگر نشان داده است کسانی که اسید آلفا لینولنیک (نوعی اسید چرب امگا 3 گیاهی) بیشتری نسبت به بقیه دریافت می‌کنند، 14 درصد کمتر در خطر حمله قلبی هستند. اگر طعم ماهی را دوست ندارید یا گیاهخوار هستید، بذر کتان بهترین جایگزین برای دریافت اسید آلفالینولنیک است.

پیشگیری از سرطان؛ روش‌های طبیعی و مؤثر برای محافظت از بدن در برابر بیماری‌ها

لیگان‌ها ترکیبات گیاهی با خواص آنتی اکسیدانی و استروژنی هستند که به کاهش خطر ابتلا به سرطان و بهبود سلامت کمک می‌کنند. بذر کتان نسبت به دیگر غذاهای گیاهی ۸۰۰ برابر بیشتر لیگان دارد.

تحقیقات نشان داده کسانی که بیشتر بذر کتان مصرف می‌کنند ۱۸ درصد کمتر در خطر ابتلا به سرطان سینه (مخصوصا زنان پس از یائسگی) هستند. آقایان نیز می‌توانند از مزایای تخم کتان برخوردار شوند. به طوری که در یک تحقیق، گروهی که در کنار داشتن رژیمی کم چرب روزانه ۳۰ گرم بذر کتان دریافت کردند نسبت به گروه دیگر کمتر در خطر سرطان پروستات قرار گرفتند. علاوه بر این‌ ادعا شده بذر کتان پتانسیل پیشگیری از سرطان‌های روده و پوست را نیز دارد، اما برای اثبات این ادعا به تحقیقات بیشتری نیاز است.

تخم کتان برای یبوست؛ راهی طبیعی برای بهبود گوارش و تسکین مشکل یبوست

تنها یک قاشق غذا خوری بذر کتان حاوی ۱.۹ گرم فیبر خوراکی محلول (۲۰ تا ۴۰ درصد) و غیر محلول (۶۰ تا ۸۰ درصد) است. این دو نوع فیبر در روده بزرگ توسط باکتری‌ها تخمیر می‌شوند و مدفوع را حجیم می‌کنند.، در نتیجه حرکت روده مرتب می‌شود.

فیبر محلول ثبات محتوای روده را افزایش می‌دهد و سرعت گوارش را کم می‌کند. فیبر غیر محلول نیز منجر به ترکیب آب بیشتر با مدفوع شده و حجم آن را بیشتر خواهد کرد. در نتیجه مدفوع راحت‌تر از بدن خارج می‌شود. میتوان نتیجه گرفت بذر کتان برای پیشگیری از یبوست و کسانی که به سندروم روده تحریک پذیر مبتلا یا دچار بیماری سندرم روده تحریک پذیر هستند، مفید است.

بهبود کلسترول؛ خواص دانه کتان در کاهش سطح کلسترول بد و ارتقاء سلامت قلب

یکی دیگر از مزایای بذر کتان استفاده از آن برای کاهش سطح کلسترول خون است. در یک تحقیق افراد مبتلا به کلسترول بالا، سه ماه روزانه ۳ قاشق غذاخوری (30 گرم) پودر بذر کتان مصرف کردند و در پایان کلسترول خون‌شان 20 درصد کاهش یافت.

دیگر بررسی‌ها نیز نشان داده که دریافت روزانه یک قاشق بذر کتان خرد شده به مدت یک ماه سطح کلسترول خوب را تا ۱۲ درصد افزایش داده است. در خانم‌های یائسه مصرف روزانه ۳۰ گرم بذر کتان سطح کلسترول بد را ۷ تا ۱۰ درصد پایین می‌آورد و این تاثیرات به خاطر وجود فیبر در بذر کتان است.

افزایش قدرت باروری؛ مصرف تخم کتان برای بهبود توانایی باروری در مردان و زنان

تخم کتان به دلیل داشتن امگا-۳، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌های قوی، می‌تواند به بهبود سلامت عمومی بدن و تقویت سیستم هورمونی کمک کند. این دانه کوچک در تنظیم هورمون‌ها، بهبود عملکرد تخمدان‌ها و اسپرم‌سازی مؤثر است و می‌تواند نقش مهمی در افزایش قدرت باروری داشته باشد.

مفید برای بدنسازی؛ تاثیر تخم کتان در تقویت عضلات و بهبود عملکرد ورزشی

بدون شک یکی از بهترین منابع فیبر، امگا 3 و پروتئین، برای عضله‌سازی و از دست‌دادن چربی، دانه کتان است.

یک قاشق غذاخوری از این بذر به همراه دوغ کم‌چرب قبل از خواب، باید بخشی از برنامه روزانه ایده‌آل یک ورزش‌کار باشد. بذر کتان می‌تواند با حفظ بازسازی ماهیچه‌های اسکلتی و هموستاز اثرات مفیدی روی ماهیچه‌‎ها داشته باشد. این دانه روغنی یکی از معدود چربی‌های سالمی است که برای بدنسازان وجود دارد، اما متاسفانه دست کم گرفته می‌شود.

دانه آسیاب‌شده کتان، منبع خوبی از اسیدهای چرب امگا 3 است که دارای خواص ضدالتهابی هستند. این ویژگی برای بدن یک بدنساز بسیار ضروری است، زیرا التهاب را در بدن کاهش داده و منجربه بازیابی بهینه عضلات می‌شود. مهم‌تر این‌که این بذر روغنی، یک ماده غذایی پرانرژی برای کسانی است که در مرحله حجیم‌ کردن عضلات و کاهش کالری هستند.

ارزش غذایی بذر کتان؛ منبعی غنی از مواد مغذی ضروری برای سلامت بدن

بذر کتان از قدیمی‌ترین محصولات زراعی است. دو نوع بذر کتان قهوه‌ای و طلایی وجود دارد که از نظر مواد مغذی برابر هستند. یک وعده معمولی از بذر کتان معادل یک قاشق غذا خوری (7گرم) است.

تنها یک قاشق غذا خوری مقدار مناسبی فیبر، پروتئین و اسید چرب‌های امگا ۳ به بدن می‌رساند. بذر کتان منبع غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز است. مواد مغذی موجود در یک قاشق غذا خوری بذر کتان خرد شده عبارتند از:

• کالری: ۳۷
• پروتئین: ۱ گرم
• کربوهیدرات: ۲ گرم
• فیبر: 2 گرم
• چربی کل: ۳ گرم
• اسید چرب امگا ۳: ۱٫۵۹۷
• ویتامین ب1: 10 درصد نیاز روزانه
• ویتامین ب6: 6 درصد نیاز روزانه
• فولات: ۲ درصد نیاز روزانه
• کلسیم: ۲ درصد نیاز روزانه
• آهن: ۲ درصد نیاز روزانه
• منیزیم: ۷ درصد نیاز روزانه
• فسفر: ۴ درصد نیاز روزانه
• پتاسیم: ۲ درصد نیاز روزانه

برای بهره‌مندی از خواص بذر کتان، بهتر است آن را به صورت آسیاب شده مصرف کنید تا بدن بتواند به‌راحتی مواد مغذی موجود در آن را جذب کند. همچنین، بهتر است بذر کتان را در وعده‌های غذایی مختلف مانند اسموتی‌ها، ماست یا سالادها اضافه کنید تا به راحتی در رژیم غذایی روزانه‌تان جای گیرد.

تخم کتان یا پودر آن؟ انتخاب بهترین گزینه برای مصرف

قطعا خواص دانه کتان آسیاب شده بیشتر است. از آنجا که دستگاه گوارش قادر به شکستن پوسته خارجی دانه‌ها نیست، مصرف کامل آنها موجب می‌شود تا به صورت کامل از بدن دفع شوند. بذر کتان را به صورت دانه‌های کامل خریداری کنید، اما آن‌ها را خرد کرده و به صورت پودر دربیاورید.

تفاوت روغن کتان با بذر کتان؛ انتخاب با شماست!

روغن بذر کتان نسبت به دانه خرد شده‌ آن حاوی اسید آلفا لینولنیک بیشتری است. یک قاشق غذا خوری بذر کتان ۱.۶ گرم اسید آلفا لینولنیک دارد و یک قاشق غذا خوری روغن آن حاوی ۷ گرم اسید آلفا لینولنیک است. به هر حال بذر کتان دارای مواد مغذی مانند فیبر است که در روغن آن وجود ندارد.

نحوه مصرف بذر کتان؛ روش‌های مختلف برای بهره‌مندی از خواص این دانه مغذی

اکثر متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند بذر کتان قبل از مصرف کامل آسیاب شود، زیرا هضم آن آسان‌تر است. دانه کتان کامل ممکن است به‌صورت هضم نشده از روده عبور کرده و بازده فایده آن در بدن افت کند. دانه‌های کامل را می‌توان در خانه با استفاده از آسیاب قهوه یا غذاساز آسیاب کرد. روش‌های مصرف دانه کتان نیز متنوع هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• پودر تخم کتان را به آب اضافه کنید یا آن را روی اسموتی‌ بپاشید.
• روغن آن را جایگزین سس سالاد کنید.
• دانه آسیاب‌شده را روی غلات صبحانه سرد یا گرم بپاشید تا فیبر بیشتر و طعم بهتری ایجاد شود.
• دانه آسیاب‌شده را با ماست مخلوط کنید.
• هنگام تهیه ساندویچ، یک قاشق چای‌خوری دانه آسیاب‌شده را به سس مایونز یا خردل اضافه کنید.
• دانه آسیاب‌شده را در خمیر کلوچه، بیسکویت، نان و کیک بریزید.

برای دریافت بیشترین فواید از بذر کتان، بهتر است آن را به‌طور منظم در وعده‌های غذایی خود بگنجانید. افزودن بذر کتان به سالادها، اسموتی‌ها یا حتی پخت نان و شیرینی‌ها، راهی ساده برای گنجاندن این دانه مغذی در رژیم غذایی روزانه‌ است. مانند سایر منابع حاوی فیبر، بذر کتان نیز باید با مقدار زیادی آب یا مایعات دیگر مصرف شود. این دانه را نباید همزمان با داروهای خوراکی مصرف کرد.

بیشتر بخوانید:  ویتامین B2 و فواید آن – کمبود ویتامین ب 2 چه عوارضی دارد؟

میزان مصرف مجاز تخم کتان؛ توصیه‌های کارشناسان برای مصرف مناسب این دانه مغذی

مصرف 1-2 قاشق غذاخوری تخم کتان در روز، یک مقدار سالم درنظر گرفته می‌شود. یک قاشق غذاخوری دانه آسیاب‌شده کتان، حاوی 37 کالری انرژی، 2 گرم چربی غیراشباع چندگانه (شامل اسیدهای چرب امگا 3)، 0.5 گرم چربی تک غیراشباع و 2 گرم فیبرغذایی است.

مقدار مجاز مصرف روغن بذر کتان، روزانه 30-15 میلی‌لیتر است. برای جلوگیری از انسداد روده باید مقدار کافی مایعات به‌ همراه دانه آسیاب‌شده کتان مصرف شود.

افرادی که نگران هستند یک قاشق غذاخوری روغن تخم کتان در روز باعث افزایش وزن‌ در آن‌ها شود، لازم است هر قاشق از این دانه را در برنامه کالری‌شمار روزانه خود به حساب بیاورند. به این افراد پیشنهاد می‌شود که در صورت تمایل از این دانه یا روغن آن، به‌جای روغن زیتون در سس سالاد یا به‌ جای کره بادام زمینی در اسموتی استفاده کنند.

روش نگهداری تخم کتان و نکات مهم برای حفظ خواص و تازگی آن

با نگه‌ داشتن دانه‌های کتان در یک ظرف دربسته، می‌‎توان آن‌ها را برای مدت طولانی‌تری نگهداری کرد. دانه کامل یا آسیاب‌شده کتان را لازم نیست در یخچال نگهداری کنید. تنها کافی است در یک مکان سرد و تاریک مانند یخچال قرار داده شده باشند.

آیا بذر کتان برای چاقی صورت مفید است؟ تفاوت بین روغن و بذر کتان است!

تخم کتان یک ماده غذایی بسیار پر انرژی است. یک قاشق غذاخوری از آن (10 گرم) حدود 57 کالری انرژی دارد که معادل کالری یک سیب کوچک است. این دانه روغنی دارای تمام سه درشت‌ مغذی ضروری (پروتئین، کربوهیدرات و چربی) است.با این ‌حال، بیشترین بخش محتوای آن را چربی تشکیل می‌دهد.

بذر کتان به دلیل خاصیت سیر کنندگی می‌تواند در کاهش وزن موثر باشد، اما روغن بذر کتان در صورتی که بیش از حد مصرف شود، باعث اضافه‌ وزن و چاقی صورت خواهد شد.

عوارض مصرف بذر کتان چیست؟؛ آگاهی از خطرات احتمالی و مراقبت‌های لازم هنگام مصرف

همانطور که اشاره شد بذر کتان یکی از دانه‌های غنی از مواد مغذی است که خواص زیادی برای سلامت بدن دارد، اما مانند هر ماده غذایی دیگر، مصرف آن در برخی موارد می‌تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد. عوارض جانبی مصرف دانه کتان عبارتند از:

• واکنش‌های آلرژیک
• اسهال
• انسداد روده
• معده درد
• نفخ

علاوه ‌براین، شواهدی مبنی بر این‌که بذر کتان بر پروستات نیز تأثیر منفی دارد نیز یافت شده است که هنوز قطعی نیستند. همچنین، لیناتین یک آنتاگونیست پیریدوکسین (ویتامین B6) است که در جذب ویتامین B6 اختلال ایجاد می‌کند. رژیم غذایی مبتنی بر کنجاله کتان(پسماندهای باقی‌مانده از دانه‌های کتان پس از استخراج روغن) می‌تواند علائم کمبود ویتامین B6 را در طیور و ماهیان در حال رشد ایجاد کند. اما این مشکل را می‌توان با گنجاندن مقدار اضافی ویتامین B6 در رژیم غذایی مبتنی بر این دانه روغنی حل کرد.

منع مصرف تخم کتان؛ چه افرادی که نباید از تخم کتان استفاده کنند؟

مصرف این دانه روغنی برای افراد مبتلا به سرطان یا حساس به هورمون مجاز نیست. از آن‌جا که بذر کتان ممکن است تا حدودی مانند هورمون استروژن عمل کند، می‌تواند شرایط حساس به هورمون مانند سرطان سینه و تخمدان را تشدید کند. سایر افرادی که درمورد مصرف دانه آسیاب‌شده کتان منع مصرف دارند، شامل مبتلایان به مشکلات زیر می‌شوند:

• انسداد روده
• اندومتریوز
• تنگی مری
• تری‌گلیسیرید بالا
• التهاب روده
• فیبروم حاد و رحمی
• زنان باردار و شیرده
• بذر کتان برای زنان باردار
• زنان باردار بهتر است از بذر کتان استفاده نکنند

برای افرادی که دچار مشکلات گوارشی، کبدی یا حساسیت‌های خاص هستند، مصرف کنجاله کتان ممکن است مناسب نباشد. بنابراین، قبل از افزودن آن به رژیم غذایی خود، مشورت با پزشک توصیه می‌شود.

کدام داروها با تخم کتان تداخل دارند؟ بررسی اثرات تعامل تخم کتان با داروها و نکات مهم مصرف

از آن‌جایی که بذر یا روغن کتان ممکن است لخته‌شدن خون را کاهش دهد، باید دو هفته قبل از انجام عمل جراحی از مصرف آن‌ها خودداری شود. این محصولات ممکن است با داروهای زیر نیز تداخل داشته باشند و قبل از مصرف آن‌ها در کنار این داروها باید با پزشک مشورت شود:

• داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت، داروهای گیاهی و مکمل‌های مرتبط
• داروهای فشارخون، گیاهان دارویی و مکمل‌های مرتبط
• داروهای دیابت
• استروژن‌ها

تخم کتان به دلیل خواص فیبری خود، می‌تواند جذب برخی داروها را کاهش دهد، بنابراین بهتر است با فاصله از داروها مصرف شود.

یادداشت پایانی؛ تخم کتان دانه‌ای مفید با شرایط مصرف خاص

تخم کتان موارد مصرف گوناگونی در صنایع، خوراک دام و طیور و غذای انسان دارد. برای مصرف آن، دانه‌ها باید کاملا آسیاب‌ شده و روی سالاد، اسموتی، خمیر نان، کلوچه و ماست ریخته شوند. مصرف بذر کتان خواص مفیدی برای سلامت قلب، افزایش وزن، حجیم‌سازی عضلات ورزشکاران، کمک به بهبود دیابت، درمان بزرگی پروستات و افزایش اشتها دارد، اما برای شرایط حساس‌ به هورمون، انسداد روده، اندومتریوز، تنگی مری و زنان باردار و شیرده مجاز نیست. همچنین این دانه روغنی ممکن است با داروهای کاهنده فشارخون، دیابت، ضدانعقادخون و استروژن‌ها تداخل داشته باشد.

سوالات متداول مقاله تخم کتان

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.