سازمان بهداشت جهاني (WHO)، بهداشت رواني را اينگونه تعريف مي‌كند: “بهداشت رواني در درون مفهوم كلي بهداشت قرار دارد و بهداشت يعني توانايي كامل براي ايفاي نقش‌هاي رواني و جسمي، بهداشت به معناي نبود بيماري يا عقب ماندگي نيست“. انجمن بهداشت رواني كانادا در يك ديد جامع بهداشت رواني را در سه قسمت “نگرش‌هاي مربوط به خود، نگرش‌هاي مربوط به ديگران و نگرش‌هاي مربوط به زندگي” تعريف مي‌كند. از نظر اين انجمن، بهداشت رواني يعني “توانايي سازگاري با ديدگاههاي خود، ديگران و رويارويي با مشكلات روزمره زندگي.” بهداشت رواني افراد متاثر از عوامل متعددي است.

از ضروري‌ترين نيازهاي بشر كه جزو شرط‌هاي اصلي بهداشت رواني به شمار مي‌رود، آرامش خاطر، احساس امنيت، شادابي و نشاط است و ورزش يكي از راه‌هاي دست‌يابي به اين امر مهم مي‌باشد. ورزش و فعاليت‌هاي جسماني نقش قاطع و موثري بر بهداشت رواني دارد. تحقيقات بسياري نشان داده است كه ورزش علاوه بر اينكه ابزار ارزشمندي براي حفظ سلامت جسماني است، رابطه نزديكي با سلامت رواني و بويژه پيشگيري از بروز ناهنجاري‌هاي رواني نيز دارد. ورزش از اضطراب و افسردگي مي‌كاهد و اعتماد به نفس را افزايش مي‌دهد.

به طور كلي كساني كه فعاليت‌هاي جسمي و تمرينات ورزشي را انجام مي‌دهند داراي هوش بيشتر، خستگي كمتر، نظم و انگيزه، اعتماد به نفس و بازدهي بيشتر مي‌باشند. ورزش بويژه در سنين كودكي و نوجواني مفر سالمي براي آزاد كردن انرژي‌هاي اندوخته شده است و اين خود بسيار لذت‌بخش و آرامش‌دهنده است. شركت در فعاليت‌هاي ورزشي به اجتماعي شدن، كسب مهارت و كفايت و همچنين دوست‌يابي و ارتباط سالم با همسالان كمك مي‌كند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه ورزش بر عملكردهاي شناختي و هوش تاثير مثبت دارد، البته پاره‌اي از محققان نيز بر اين باورند كه چنين رابطه‌اي وجود ندارد.

بدون شك رشد حركتي كودك در رشد ذهني وي مهم و موثر است و آن طور كه پژوهش‌هاي اخير نشان داده‌اند ميزان يادگيري كودك با سطح فعاليت‌هاي حركتي و جسمي وي مربوط است. بهبودي كاركردهاي شناختي و ذهني ناشي از ورزش، هم در بزرگسالان و سالمندان و هم در جوانان و نوجوانان ديده شده است. تحقيقات نشان داده كه پس از اجراي تمرينات و برنامه‌هاي ورزشي حتي در عملكرد شناختي بيماران رواني سال‌خورده نيز بهبودي ديده مي‌شود و اين به دليل اين است كه درگيري غير‌قابل‌اجتناب كل مغز در فعاليت‌هاي بدني، يك عامل مهم احتمالي در بازگرداندن و توقف فرآيندهاي انحطاط سلولي‌ـ جسمي پيري است كه در نتيجه آن در توانش‌هاي ذهني سال‌خوردگان تغييرات مثبتي حاصل مي‌شود . در نتيجه تمرينات ورزشي مداوم، ميزان جريان خون در مغز افزايش مي‌يابد. افزايش جريان خون موجب اكسيژن رساني و تغذيه بهتر نرون‌هاي مغز شده و از تنگ شدن عروق مغز جلوگيري مي‌كند، اين تاثيرات خود موجب پيشگيري از فراموشي و زوال توانمندي‌هاي ذهني در سالمندي مي‌شود. پژوهشگران همچنين دريافتند كه سالمنداني كه در يك برنامه تمريني قدرتي و انعطافي به مدت يك ساعت در روز سه بار در هفته و در طول ۴ ماه شركت كردند، عملكردشان در اجراي آزمون‌هاي حافظه، بهبود يافت. پژوهش‌هاي متعدد نشان مي‌دهند كه بازي‌هاي ورزشي باعث افزايش خلاقيت، استقلال، رهاسازي تنش و نيز برقراري بيشتر روابط صميمانه بين افراد مي‌شود. همچنين فعاليت‌هاي ورزشي محبوبيت و سازگاري اجتماعي افراد را افزايش مي‌دهد. كشف هيجان‌انگيزي كه صورت گرفته اين است كه تمرينات ورزشي علاوه بر افزايش جريان خون در مغز، ميزان توليد نوعي فاكتور رشد را افزايش داده كه اين عامل نرون‌هاي مغز را در مقابل آسيب و صدمه مقاوم مي‌كند و به بقاي آنها كمك مي‌نمايد؛ اين مولكول همچنين مي‌تواند از تباهي سلولها در اثر بيماري‌هاي آلزايمر و پاركينسون جلوگيري كند. تاثيرات تمرين بر سلول‌هاي عصبي ناشي از افزايش جريان خون در مغز است كه منجر به آزاد شدن فاكتورهاي رشد مي‌شود و مي‌تواند از سكته مغزي پيشگيري نمايد. از سوي ديگر تمرينات ورزشي مي‌تواند مانند برخي تركيبات دارويي، موجب آزادسازي سروتونين، نوراپي‌نفرين و دوپامين شود.

تاثير ورزش بر رفتار شغلي نيز مورد بررسي قرار گرفته است، انجام فعاليت‌هاي جسماني با كاهش قابل ملاحظه‌اي در غيبت شغلي همراه است. اين قبيل فعاليت‌ها با سلامت جسماني و كاهش عوارض قلبي كه به عنوان عوامل عمده غيبت مطرح مي‌شوند، مرتبط است. همچنين ورزش با اصلاح برون داده‌هاي شغلي و كاهش خطاهاي ناشي از كارها نيز همراه است. به طور كلي تحقيقات نشان مي‌دهد كه افراد پس از انجام فعاليت‌هاي جسماني و تمرينات ورزشي، نوعي تجربه مثبت يا حس بهبود و پيشرفت كيفيت زندگي را در خود مشاهده مي‌كنند؛ اين موارد تنها به ورزشكاران اختصاص ندارد بلكه در مورد افرادي كه به صورت تفريحي و غير مستمر ورزش مي‌كنند نيز صادق است. تمرينات ورزشي موجب تكثير سلول‌هاي مغز بويژه در ناحيه هيپوكامپ مي‌شود. اين ساختار در انتقال اطلاعات از حافظه كوتاه مدت به بلند مدت دخالت دارد. به طور كلي پژوهشگران دريافتند كه محيط‌هاي چالش برانگيز كه شامل سه عامل موقعيت‌هاي يادگيري فشرده، تعامل‌هاي اجتماعي و فعاليت‌هاي فيزيكي هستند نقش مهمي در افزايش تعداد سلول‌هاي مغز در جانداران مختلف و حتي در انسان دارند. پس فعاليت‌هاي بدني به خصوص ورزش، سهم زيادي در ايجاد امنيت و آرامش رواني و اجتماعي براي افراد و جوامع، و تأمين بهداشت و سلامتي و زندگي سالم خواهد داشت. تأثير مهارت‌هاي حسي ـ حركتي و فعاليت‌هاي ورزشي بر كنش‌هاي ذهني و تحول رواني، به گونه‌اي است كه بسياري از روان‌شناسان و كارشناسان تعليم و تربيت عقيده دارند، اين قبيل فعاليت‌ها در درجه اول، مي‌بايست جزو برنامه‌هاي موظف آموزشي قرار داده شود. آشنايي دانش‌آموزان و دانش‌پژوهان با برنامه‌ها و روش‌هاي مختلف فعاليت‌هاي حسي و حركتي، نه تنها سبب كنش‌هاي ذهني آنها مي‌گردد؛ بلكه موجبات نشاط رواني و سرزندگي، تقويت اعتماد به نفس و بالطبع بهداشت رواني آنها را فراهم مي‌نمايد.

منبع: sportscholars.ir

مریم اصیلی

بیشتر بخوانید: 10 حرکت ورزشی جلوی تلویزیون

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.

میانگین امتیاز 5 از 5

به اشتراک بگذارید

تأثیر ورزش بر بهداشت روان

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ