بی اشتهایی کودکان از علت تا درمان

درمان بی اشتهایی کودکان یک چالش جدی برای والدین و پزشکان است که نیاز به توجه ویژه دارد. بی اشتهایی می تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات پزشکی، روانی، یا تغذیه ای ایجاد شود. هنگامی که کودکی از خوردن غذا خودداری می کند یا تمایلی به مصرف وعده های غذایی ندارد، رشدش تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

درمان این وضعیت معمولا شامل شناسایی علت اصلی بی اشتهایی است که ممکن است به اختلالات روحی یا فیزیکی مرتبط باشد. در بسیاری از موارد، تشویق به رفتارهای مثبت غذایی، تغییرات در برنامه غذایی، یا مشاوره با متخصصان تغذیه و روانشناس ممکن است مفید باشد. در این مقاله به بررسی علت، علائم و روش های درمان بی اشتهایی کودکان خواهیم پرداخت.

تعریف بی اشتهایی کودکان

بی اشتهایی کودکان موضوعیست که بسیاری از والدین با آن مواجه هستند. این مشکل معمولا زمانی رخ می دهد که کودک از خوردن غذاهای خاص یا به طور کلی از غذا خوردن امتناع می کند. بی اشتهایی کودکان ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، از جمله مشکلات عاطفی، تغییرات فیزیکی یا رفتاری.

یکی از اصول مهم در برخورد با بی اشتهایی کودکان، تقسیم مسئولیت تغذیه ای است. این فلسفه که توسط الن ساتر، متخصص تغذیه کودک، ابداع شد، بر این اساس استوار است که والدین مسئول انتخاب نوع غذا، زمان غذا خوردن و مکان آن هستند، در حالی که کودک مسئول تصمیم گیری در مورد خوردن یا نخوردن غذا و میزان آن است.

این رویکرد کمک می کند تا از ایجاد فشار و تنش در هنگام غذا خوردن جلوگیری شود و کودک بتواند به طور طبیعی به بدن خود اعتماد کرده و غذا را به میل خود مصرف کند.

علت بی اشتهایی کودکان

کاهش اشتها یا عدم علاقه کودکان به غذا خوردن می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که بر رفتارهای تغذیه ای آنها تاثیر می گذارد. یکی از دلایل بی اشتهایی کودکان، فشار روحی است که کودک هنگام غذا خوردن احساس می کند.

اگر کودک احساس کند که والدینش نگران یا تحت فشار هستند، ممکن است از غذا خوردن امتناع کند. فشار به صورت های مختلفی مانند تماشای دائمی کودک هنگام غذا خوردن یا تغییر مداوم غذاهای روی بشقابش می تواند ظاهر شود.

نداشتن اختیار در انتخاب غذا نیز یکی دیگر از عوامل بی اشتهایی کودکان است. وقتی کودک هیچ نقشی در انتخاب یا آماده سازی غذا نداشته باشد، ممکن است از غذاهای ارائه شده خسته شود یا احساس کند که هیچ کنترلی در این زمینه ندارد.

مشکلاتی همچون یبوست نیز ممکن است باعث شود که کودک از غذا خوردن امتناع کند. بسیاری از کودکان با مصرف برخی از غذاها دچاری یبوست می شوند و همین عامل موجب می شود که علاقه ی خود را به بیشتر غذاها از دست بدهند.

حواس پرتی به دلیل بازی با اسباب بازی ها یا تماشای تلویزیون هنگام غذا خوردن، می تواند بر تمایل کودک به خوردن غذا تاثیر منفی بگذارد. وقتی کودک به صفحه نمایش خیره می شود، توجه کافی به غذا و سیگنال های گرسنگی خود ندارد.

حجم زیاد وعده ها نیز ممکن است کودک را از خوردن غذا باز دارد. اگر مقدار غذا زیاد باشد، کودک ممکن است از خوردن آن منصرف شود، زیرا احساس می کند که نمی تواند همه غذا را تمام کند.

نکته دیگر این است که کودک ممکن است ترس یا تردید نسبت به امتحان غذاهای جدید داشته باشد. به دلیل تفاوت در حساسیت طعم و بافت، برخی کودکان از امتحان غذاهای جدید امتناع می کنند.

مصرف زیاد شیر یا آبمیوه و وجود میان وعده های بیش از حد بین وعده های غذایی نیز ممکن است باعث شود کودک در زمان غذا خوردن احساس سیری کند و از خوردن غذا اجتناب کند.

به طور کلی امتناع از خوردن یک رفتار طبیعی در کودکان است و در بیشتر موارد نگران کننده نیست. با این حال، مشکلات تغذیه ناشی از علل جدی تر، مانند ناتوانی ها یا اختلالات، باید به پزشک اطفال ارجاع شود.

mybrightwheel.com

علائم بی اشتهایی کودکان

علائم بی اشتهایی در کودکان بسته به نوع آن متفاوت است. در ادامه علائم رایج هر یک از انواع بی اشتهایی توضیح داده شده است:

• کاهش وزن یا عدم افزایش وزن: یکی از واضح‌ترین علائم بی اشتهایی است. کودک ممکن است وزن کم کند یا وزنش به اندازه کافی افزایش نیابد.
• علائم جسمی: خستگی، ضعف، یبوست، سردی دست و پا، اختلالات قاعدگی (در دختران)، و مشکلات پوستی.
• کاهش اشتها: کودک تمایلی به غذا خوردن نشان نمی‌دهد یا مقدار کمی غذا می‌خورد.
• ترس از چاق شدن: حتی اگر کودک لاغر باشد، ممکن است از چاق شدن بترسد و از خوردن غذا خودداری کند.
• وسواس در مورد غذا: کودک ممکن است در مورد نوع، مقدار و نحوه آماده‌ سازی غذا بسیار حساس شود.
• انکار گرسنگی: حتی اگر گرسنه باشند، ممکن است انکار کنند که به غذا نیاز دارند.

عوارض بی اشتهایی کودکان

عوارض بی اشتهایی کودکان می تواند تاثیرات جسمی و روانی گسترده ای بر روی آنها داشته باشد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد:

کاهش وزن و اختلال در رشد: بی اشتهایی طولانی مدت می تواند منجر به کمبود مواد مغذی و کاهش وزن شود. این موضوع به ویژه در کودکان در حال رشد می تواند منجر به کوتاهی قد، کاهش توده عضلانی و تاخیر در رشد جسمی شود.

کمبود مواد مغذی: عدم دریافت کافی پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی باعث مشکلاتی مانند کم خونی، ضعف سیستم ایمنی و کاهش انرژی می شود. این کمبودها می توانند خطر ابتلا به بیماری های عفونی را افزایش دهند.

مشکلات گوارشی: بی اشتهایی مداوم ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند یبوست یا دردهای شکمی شود، زیرا دستگاه گوارش عملکرد طبیعی خود را از دست می دهد.

تاثیرات روانی و رفتاری: بی اشتهایی می تواند باعث ایجاد اضطراب، افسردگی و کاهش تمرکز در کودکان شود. کودکان ممکن است گوشه گیر شوند یا در تعاملات اجتماعی و تحصیلی مشکلاتی داشته باشند.

کاهش عملکرد تحصیلی: کمبود انرژی و ضعف عمومی ناشی از بی اشتهایی می تواند باعث افت تمرکز و کاهش عملکرد تحصیلی کودکان شود.

تاثیر بر سلامت استخوان ها: کمبود کلسیم و ویتامین D در کودکان بی اشتها می تواند باعث ضعف و شکنندگی استخوان ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری های استخوانی مانند راشیتیسم شود.

مشکلات قلبی و عروقی: بی اشتهایی شدید می تواند منجر به کاهش فشار خون، ضربان قلب نامنظم و در موارد حاد، مشکلات قلبی جدی شود.

در نتیجه تشخیص و درمان به موقع بی اشتهایی در کودکان برای جلوگیری از این عوارض ضروری است. مراجعه به متخصص تغذیه و پزشک می تواند در بهبود وضعیت کودک بسیار موثر باشد.

روش های درمان بی اشتهایی کودکان

بی اشتهایی کودکان، اگر به موقع تشخیص داده نشود، می تواند پیامدهای جدی برای سلامت جسمی و روانی آنها داشته باشد. درمان این اختلال به رویکردهای چند جانبه و حمایت مداوم نیاز دارد. در ادامه، روش های درمان بی اشتهایی و راهکارهای مرتبط توضیح داده می شود:

مشارکت کودکان در آشپزی

کودکان کم سن و سال عاشق این هستند که در آماده کردن غذا کمک کنند. نگران نباشید حتی اگر هنوز به سنی نرسیده باشند که بتوانند نزدیک چاقو شوند، کارهای زیادی هست که می‌توانید به آنها بسپارید.

از کودکان بخواهید با یک قاشق بزرگ چوبی مواد را داخل یک کاسه بهم بزنند، به آنها اجازه دهید گوشت چرخ کرده را گرد کنند و یا به شکل برگر در آورند. بگذارید تخم مرغ‌ها را بهم بزنند و مواد لازم برای املت را انتخاب کنند. می‌توانید از آنها بخواهید مواد روی پیتزایشان را خودشان انتخاب کنند.

سرگرم کردن آنها

بی اشتهایی کودکان ممکن است از همان دوران شیرخوارگی و یا کودکی، اتفاق بیافتد. به همین دلیل وقتی می‌خواهید بشقاب غذای کودکتان را آماده کنید ارزشش را دارد کمی بیشتر زمان بگذارید تا ظاهرش دلپسندتر شود. شام کودک خود را تبدیل به چهره‌ای خندان کنید.

به جای اینکه ساندویچ را کامل جلوی او قرار دهید آن را به قطعات کوچک و بامزه تقسیم کنید. با این کار زمان غذا خوردن را برای خودتان نیز آرامش بخش‎تر کرده‌اید.

برنامه غذایی کودک را باید به روش‌های مختلف همچون دادن غذای جدید، تغییر در ترکیب غذاها، مزه، بافت، نحوه طبخ، تزئین غذاها به شکل حیوانات، گل و عروسک و استفاده از بشقاب‌های رنگین متنوع کنید.

ایجاد فضای دوستانه

یکی از بهترین راه‌ها برای حل بی اشتهایی کودکان این است که همراه با او غذا بخورید. اگر کودک، شما را ببیند که دائم و با نگرانی دور سرش می‌چرخید و خودتان هیچ غذایی نمی‌خورید، مسلما فضا برایش ناخوشایند می‌شود. کودکان همیشه پیرو شما هستند. اگر ببینند که با صورتی خندان و شاد، کلم بروکلی می‌خورید مسلما چنین کاری را تکرار می‌کنند. یادتان باشد هر زمان کودکتان غذای جدیدی را امتحان کرد از او تعریف کنید.

هنگام وعده‌های غذایی فرصت مناسبی برای تشویق مهارت‌های اجتماعی است. می‌توانید هنگام غذا خوردن از کارهایی که می‌خواهید به همراه یکدیگر در ادامه روز انجام دهید، صحبت کنید و یا با کودکان کم سن و سال شعر بخوانید و با بزرگترها بازی کلمات را انجام دهید.

با این کارها وعده غذایی را برای آنها لذت‌ بخش می‌کنید و به رفع بی اشتهایی آنها کمک زیادی کرده‌اید. وقتی کودک، غذایی را که در بشقابش است نمی‌خورد احتمال اینکه از بشقاب شما غذا بخورد بالاست؛ حتی اگر هر دو غذا یکسان باشد. اگر غذای جدیدی است می‌توانید از او بخواهید امتحانش کند.

عدم اجبار کودکان به خوردن غذا

هرگز کودک را مجبور به غذا خوردن نکنید. درست مانند بزرگسالان، کودکان هم گاهی حال غذا خوردن ندارند و یا اصلا گرسنه نیستند. اشکالی ندارد که گاهی بعضی غذاها را نخورند مطمئناً از گرسنگی برایش مشکلی پیش نمی‌آید. کودک باید خودش در مورد سیرشدن تصمیم بگیرد. اگر در یک وعده مقدار کمتری غذا بخورد مسلما در وعده دیگر جبران خواهد کرد.

برای رفع بی اشتهایی کودک هرچه شما کمتر عصبی شوید کودک نیز هنگام غذا خوردن و در کل در مورد غذا آرامش بیشتری خواهد داشت. توصیه می‌شود از دادن میان وعده‌های بیجا تا حد ممکن بپرهیزید تا کودک سه وعده اصلی را بهتر بخورد. با این روش در وعده‌ه‍ای اصلی کودکتان واقعا احساس گرسنگی می‌کند و خوب غذا می‌خورد. اما اگر واقعا نگران کاهش وزن و ترس از غذای او هستید بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید.

این ویدئوی دکتر کرمانی در مورد بی اشتهایی کودکان را از دست ندهید:

آهستگی و پیوستگی

اگر کودکتان به شدت بی اشتهاست، بهتر است غذاهای جدید را آرام آرام به او معرفی کنید. برای مثال غذای جدید را در کنار غذایی که می‌دانید دوست دارد به بشقاب اضافه کنید. وقتی آرام آرام این کار را می‌کنید، کودک در کنار غذاهای مورد علاقه خود موارد جدید را نیز امتحان می‌کند و یاد می‌گیرد همه غذاها را دوست داشته باشد. با این روش گام بزرگی در بهبود بی اشتهایی کودک برداشته‌اید.

درمان بی اشتهایی کودکان به صورت تخصصی

جلسات مشاوره با روانشناسان کودک و شرکت در خانواده‌ درمانی، می تواند به شناسایی دلایل بی اشتهایی و بهبود رفتارهای غذایی کمک کند. همکاری با متخصصان تغذیه برای تهیه برنامه غذایی متناسب با نیازهای کودک نیز ضروری است.

میان وعده‌های سالم برای رفع بی اشتهایی کودکان

بهترین متخصصان تغذیه توصیه‌هایی برای تغذیه سالم کودکان به ویژه میان‌ وعده‌ها دارند. مهم است که نیاز بدن کودک خود را قبل از انجام تکالیف، بازی و ورزش و یا حتی خواب بدانیم و آن را با یک میان‌ وعده‌ سالم و البته خوشمزه برآورده کنیم. در ادامه زمان  و خوراکی‌های مناسبی برای خوردن میان‌وعده را بررسی می‌کنیم.

قبل از انجام تکالیف

به دنبال غذایی باشید که سرشار از فیبر و پروتئین است و چربی و قند پایینی دارد. این میان‌ وعده‌ها باعث می‌شود فرزندتان برای مدت طولانی‌تری سیر بماند و در میان تکالیف دچار افت قند نشود. شکلات داغ می‌تواند انتخاب مناسبی باشد چون مقداری کافئین دارد. کافئین سطح اندروفین بدن را بالا می‌برد و باعث افزایش تمرکز می‌شود.

میان وعده‌های پیشنهادی

• سه چهارم فنجان ماست وانیلی با یک قطعه سیب یا گلابی برای اینکه همراه با ماست میل شود.
• یک فنجان شکلات داغ
•  یک دوم فنجان مخلوط غلات به همراه یک چهارم فنجان میوه خشک طبیعی ( شیرین نشده )
• یک دوم فنجان بلغور جو که روی آن دو قاشق چای‌ خوری تخم کتان آسیاب شده و یک قاشق چای‌ خوری عصاره افرا ریخته شده باشد.
• دو قطعه نان سبوس‌دار به همراه یک قاشق غذا خوری کره بادام زمینی طبیعی.

قبل از ورزش

میان وعده‌ای انتخاب کنید که کم چرب و سرشار از کربوهیدرات و مقداری فیبر باشد مانند چوب شور سبوس‌ دار، کراکرهای سبوس دار و پوره سیب شیرین نشده. به یاد داشته باشید که آب نقشی کلیدی در سلامت بدن دارد و بهتر از نوشیدنی‌های ورزشیِ سرشار از کالری است. اگر کودکتان علاقه ای به آب ندارد از میوه‌های آبدار یا بستنی‌های یخی میوه‌ای استفاده کنید.

میان‌وعده‌های پیشنهادی

• ۳ عدد کراکر سبوس دار
• ۲ عدد نارنگی یا یک فنجان توت فرنگی
•  یک دوم فنجان پوره سیب شیرین نشده
• یک عدد بستنی یخی میوه‌ای

قبل از خواب

غذاهای دارای تریپتوفان مانند لبنیات و حموص به تولید سروتونین کمک می‌کنند. سروتونین هورمون آرامش بخشی است که کمک می‌کند فرزندتان راحت بخوابد. برای بالا بردن تاثیر سروتونین، میان‌ وعده‌ها را با بهبود دهنده‌های خواب یعنی کربوهیدرات‌های پیچیده که در غلات کامل یافت می‌شود، ترکیب کنید.

میان‌وعده‌های پیشنهادی

• یک دوم فنجان شیر کم چرب به همراه یک عدد کلوچه کوچک (کلوچه ای که دارای غلات کامل باشد)
• یک دوم فنجان برشتوک که از غلات کامل تولید شده به همراه یک دوم فنجان شیر کم چرب
• یک دوم نان خشک سبوس‌دار به همراه یک چهارم حموص.
•  یک دوم فنجان پنیر خامه‌ای به همراه سه عدد زردآلوی خشک.

توصیه‌های کلی برای بهبود بی اشتهایی کودکان

•  اگر شاغل هستید، نیم ساعت زودتر از خواب بلند شوید. بعضی از بچه‌ها تا مدتی بعد از بیداری، گرسنه نیستند. بگذارید کم کم بیدار شوند.
• برای وعده‌های غذایی انتخاب‌های بیشتری فراهم کنید، گاهی خوردن پلو از شب ‌مانده با ماست برای کودک دلچسب‌تر از شیر، نان، کره و عسل است.
• بلافاصله بعد از صرف وعده اصلی، میان‌ وعده‌ای را که دوست دارد در اختیارش قرار دهید (بستنی، لواشک، شیرینی‌های خانگی و…) .
• امکان فعالیت بدنی را برایش فراهم کنید. رفتن به پارک، حیاط منزل و یا هرگونه حرکت فیزیکی که گرسنگی را تحریک می‌کند. کودکی که از صبح تا ظهر جلوی تلویزیون یا کامپیوتر بی‌تحرک نشسته، هرگز میلی به غذا نخواهد داشت.
• از شتاب زندگی بکاهید و به فرزند خود توجه و عشق بورزید. گاهی کودک برای جلب توجه و یا لجبازی از غذا خوردن امتناع می‌کند. با ابراز علاقه بدون قید و شرط،‌ بستری از احساس امنیت و شادابی را برایش فراهم کنید.
• از خواص مواد غذایی برایشان بگویید. آگاهی از فواید خوراکی‌ها در ترغیب کودک برای مصرف بیشتر این گروه‌های غذایی یاری خواهد کرد.
• در هنگام غذا دادن به کودک صبور باشید با او صحبت و او را تشویق کنید.
• در زمانی که کودک با علاقه غذا می‌خورد می‌توان از او تعریف و تمجید کرد.
• ساعات برنامه غذایی کودک نباید متغیر باشد. فاصله زمانی بین مصرف میان‌وعده و وعده اصلی باید رعایت شود.
• در زمان غذاخوردن، کودک نباید خیلی گرسنه یا خیلی خسته باشد.
• برای خوردن غذا جایزه در نظر نگیرید.
• نباید انتظار داشت کودک خیلی تمیز و مرتب مطابق با خواسته شما غذا بخورد. ریخت و پاش غذا را می‌توان با ملایمت و به‌تدریج محدود کرد.

آنچه از مقاله بی اشتهایی کودکان آموختیم:

از مقاله بی اشتهایی کودکان آموختیم که این مشکل نیازمند رویکردی جامع و چند جانبه است. درمان خانگی بی اشتهایی شامل ایجاد محیطی آرام و بدون فشار در زمان غذا خوردن و مشارکت دادن کودکان در آماده سازی غذا است. رژیم غذایی کودک باید متنوع و سرشار از مواد مغذی باشد تا اشتهای او تحریک شود و نیازهای تغذیه ای برآورده گردد.

همچنین اهمیت مشاوره با متخصصان تغذیه و روانشناسان در مدیریت این اختلال اهمیت دارد. پشتیبانی از کودک در مدرسه و جامعه نیز بخش دیگری از درمان است. در شرایط بحرانی، اقدامات فوری برای جلوگیری از آسیب به کودک ضروری است. به طور کلی، حمایت عاطفی خانواده نقش مهمی در بهبود وضعیت کودک ایفا می کند.

سوالات متداول مقاله بی اشتهایی کودکان:

منابع:

• www.verywellhealth.com