مادر شیرده ابرقهرمان خسته

کمتر کسی‌ست که از خواص شیر مادر و فواید بی‌شمارش برای نوزاد بی‌خبر باشد. شیر مادر نقطه‌ی اشتراک و مرز دوستی بین جوامع سنتی و مدرن محسوب می‌شود و از قبیله‌های بدوی تا مدرن‌ترین شهرنشینان اروپایی، بر این باورند که نوزاد در دو سال اولیه‌ی زندگی خودش باید از سینه‌ی مادر تغذیه کند و در سال اول زندگی، شیر مادر غذای اصلی نوزاد محسوب می‌شود. غیر از باورها و تجربیات نسل‌های مختلف، پزشکی و علم تغذیه نیز بر اهمیت شیر مادر برای کودک صحه گذاشته و به خصوص در دهه‌های اخیر با روشن‌تر شدن فواید فعالیت شیردهی برای مادر و نوزاد، تغذیه با شیر مادر روز به روز مهم‌تر جلوه می‌کند.

آزمایشات ثابت کرده‌اند مادرانی که بعد از زایمان، شیردهی را آغاز می‌کنند و به طور مرتب به نوزاد خود شیر می‌دهند دوران نقاحت پس از زایمان را بهتر از سایر مادران طی می‌کنند، زودتر به وزن پیش از زایمان خود برمی‌گردند و کمتر دچار افسردگی پس از زایمان می‌شوند.

اما این موضوع مهم، به همین جا ختم نمی‌شود. مادر در دوران شیردهی، بیش از دوران بارداری به حمایت، تغذیه‌ی صحیح، مراقبت‌های بهداشتی و خواب و استراحت کافی احتیاج دارد. نگهداری از نوزاد فعالیتی سخت، تمام وقت و حساس است. پس در کنار توجه کافی به نیازهای نوزاد، باید به شرایط ویژه‌ی مادر توجه خاص و درخوری صورت بگیرد. مادر شیرده، در این دوران بیش از همیشه باید روی تغدیه‌ی خودش تمرکز نماید و از مواد غذایی حساسیت‌زا که روی شیر تاثیر منفی می‌گذارند پرهیز کند. تغذیه تاثیر مستقیم روی نوع، کیفیت و حجم و مقدار شیر مادر دارد و با تغذیه‌ی صحیح و اصولی بیش از نود درصد نیازهای مادر شیرده تامین می‌شود.

ما در این اپیزود در کنار موضوع تغذیه در دوران شیردهی، به نیازهای روحی و روانی مادر شیرده نیز پرداخته‌ایم. زنی که تازه مادر شده و تجربه‌ی بارداری و سپس زایمان را پشت سر گذاشته، نیاز به حمایت و مراقبت فراوانی دارد. این حمایت، غیر از مسائل تغذیه‌ای و بهداشتی، شامل مسائل روحی و روانی و حمایت معنوی نیز می‌شود. غالب مادرانی که در این دوران افسردگی‌ را تجربه می‌کنند از حمایت کافی اطرافیان به خصوص همسر برخوردار نبوده‌اند و با شروع دوره‌ی مادری، آنطور که شایسته است به نیازهایشان پاسخ داده نشده است. زندگی مادر با ورود نوزاد دگرگون می‌شود و وقت، استراحت، روابط شخصی و زناشویی، کار، تحصیلات و همه‌ی جوانب زندگی او را تحت تاثیر قرار داده و زیر و رو می‌کند. پس بیش از همه و همیشه، به توجه و درک شدن توسط اطرافیان از جمله شریک زندگی‌اش نیاز دارد.

مراقبت از کودک در گذشته و زندگی‌های قبیله‌ای و دسته‌جمعی فعالیتی گروهی بود و توسط سایر اعضای خانواده‌ی پرجمعیت به عهده گرفته شده و این بار از روی مادر خانواده برداشته و بین سایر اعضا تقسیم می‌شد. اما در سبک زندگی امروزه، خانواده‌ها کم‌جمعیت و مراقبت از نوزاد غالبا به تنهایی به عهده‌ی مادری‌ست که تازه زایمان کرده و غیر از نوزاد، خانه‌داری و سایر کارهای روزمره نیز به روی دوشش است.

تقدس‌گرایی، با پوسته‌ی فریبنده و دلپذیرش این سوءتفاهم را به وجود آورده که مادر قهرمان، آسیب‌ناپذیر و رویین‌تن است و می‌تواند بی‌خوابی، شیردهی، دردهای زایمان و همه‌ی مشکلات و مسائل بعد از مادر شدن را به راحتی تحمل و کنترل کند. مادرها کمتر می‌توانند از شرایط و وضعیت خود گله کنند چون در نگاه جامعه‌ی سنتی قضاوت می‌شوند. از وقتی که وضعیت مادران و سختیِ کارشان بازنگری شده و تلاشی در جهت درک بهتر شرایط ایشان صورت گرفته زمان زیادی نمی‌گذرد. چندان‌که بسیارند مادرانی که با عدم شیردهی ارزش‌گذاری شده‌اند این در حالی‌ست که خیلی از مادرها به دلایل مختلف از جمله ژنتیک، شرایط نوزاد و بیماری‌های رایج نوزادی مثل کولیک یا نارس بودن نوزاد یا شرایط نامساعد روحی و جسمی خودشان موفق به شیردهی نمی‌شوند و بار روحی این امر را به سختی به دوش کشیده و با قضاوت نابجای اطرافیان روبرو می‌شوند.

این اپیزود تلاشی هرچند کوچک و ناچیز، در جهت شفاف‌سازی شرایط واقعی مادر شیرده بدون اغراق و به دور از بزرگ‌نمایی رایج جامعه‌ی ماست و در ستایش مادری کردنِ همه‌ی زنانی‌ست که نتوانستند از سختیِ کارشان سخن بگویند.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.