آشنایی با خواص عرق کاسنی؛ داروی گیاهی معجزه‌آسا برای سلامتی

عرق کاسنی، یک نوشیدنی محبوب و پرخاصیت است که از دیرباز در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای داشته. این عرقِ خنک و گوارا، سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاییست که فواید بی‌شماری برای بدن دارد. از خواص عرق کاسنی می‌توان به توانایی آن در تسکین مشکلات گوارشی و معده، کاهش درد آرتروز، جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی، تقویت سیستم ایمنی بدن و صدها فواید دیگر اشاره کرد. در مجموع، این گیاه کوچک یک افزودنی قدرتمند برای هر نوع رژیم غذایی است. در این مقاله خواص عرق کاسنی را بررسی خواهیم کرد. تا انتها با ما همراه باشید.

عرق کاسنی چیست؟

عرق کاسنی مایعیست که از تقطیر برگ‌ها و ساقه‌های گل کاسنی به دست می‌آید. این گیاه، بومی اروپا و آسیا است و سابقه طولانی در طب سنتی دارد. کاسنی در بسیاری از شرایط آب و هوایی به خوبی رشد می‌کند و معمولاً در حاشیه جاده‌ها به راحتی یافت می‌شود. برگ‌ها، جوانه‌ها و ریشه‌ها همه از فواید خاصی برخوردار هستند. ریشه‌ی آن اغلب به صورت پودر خرد شده و به عنوان جایگزین قهوه مصرف می‌شود. عرق کاسنی صدها سال است که به عنوان داروی گیاهی برای بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و امروزه نیز ارزش خود را ثابت کرده است.

طبع عرق کاسنی

اگرچه قائل شدن طبع برای مواد غذایی توسط علم مدرن امروزی کاملا رد شده و مطالعات نشان داده که خواص گیاهان دارویی در واقع به دلیل مواد و ترکیبات تشکیل دهنده آن‌ها هستند نه طبع، اما معتقدان به طب سنتی هنوز به طبع باور دارند. از نظر طب سنتی، طبع عرق کاسنی سرد و تر است.

ارزش غذایی عرق کاسنی

عرق کاسنی منبع خوبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله روی، منیزیم، منگنز، کلسیم، اسید فولیک آهن، پتاسیم و همچنین ویتامین A ، B6 ، C ، E و K است. تمام عوامل اصلی سلامتی در کاسنی هستند.

انواع کاسنی کدامند؟

کاسنی پرورشی به طور کلی به سه نوع تقسیم می‌شود که عبارتند از:

• اندیو بلژیکی (Belgian Endive): اندیو بلژیکی را با کاهوی اندیو معمولی که از سبزی و میوه فروشی می‌خرید، اشتباه نگیرید. اندیو بلژیکی یکی از انواع گیاه کاسنی است که شاخ و برگ‌های آن زرد کم رنگ است. برگ‌های تلخ آن را اگر کباب کنید یا بپزید، خوشمزه می‌شود.
• رادیکیو (Radicchio): رادیکیو یکی دیگر از انواع کاسنی است که برگ آن برای خوردن استفاده می‌شود. گاهی به آن کاسنی ایتالیایی هم می‌گویند. برخلاف سایر انواع کاسنی، رادیکیو برگ‌هایی به رنگ بنفش تیره با رگبرگ‌های سفید دارد.
• پونتارل (Puntarelle): نوع پونتارل گیاه کاسنی، برگ‌های باریک و دندانه‌دار دارد. روش سنتی استفاده از پونتارل، ریختن آن به صورت خام در سالاد است. اغلب آن را با آنچوی و یک سس غلیظ استفاده می‌کنند.

خواص عرق کاسنی

گیاه کاسنی دارای فواید زیادی است. همه قسمت‌های گیاه کاسنی، از جمله برگ‌ها و ریشه آن قابل استفاده هستند و خواص بسیار زیادی دارند. در بسیاری از کشورها کاسنی آسیاب شده را با آب دم می‌کنند و یک نوشیدنی قهوه مانند درست می‌کنند. این نوشیدنی حاوی کافئین نیست. کسانی که می‌خواهند میزان دریافت کافئین روزانه خود را کاهش دهند، اغلب از پودر ریشه کاسنی به عنوان قهوه استفاده می‌کنند. 

همانطور که گفته شد، کاسنی حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است، اما آنچه که کاسنی را از بقیه سبزیجات متمایز می‌سازد، میزان بالای فیبری به نام لینولین در است. خوشبختانه لینولین یک فیبر محلول در آب است. بنابراین می‌توانید از فواید آن در عرق کاسنی هم برخوردار شوید. خواص عرق کاسنی عبارتند از:

کمک به هضم غذا

کاسنی برای سلامتی گوارشی فواید بسیاری دارد زیرا حاوی اینولین (یک پروبیوتیک قدرتمند) است. اینولین برای مقابله با مشکلات روده‌ای و گوارشی، از جمله رفلاکس اسید، سوء‌هاضمه و سوزش معده استفاده می‌شود، زیرا به طور فعال خاصیت اسیدی معده را کاهش می‌دهد. بنابراین، کاسنی نقش مهمی در تسهیل هضم غذا دارد.

ضد التهاب

عصاره ریشه کاسنی دارای ترکیباتی به نام پلی‌فنول است. پلی فنول‌ها مواد شیمیایی گیاهی موجود در منابع غذایی طبیعی گیاهی هستند که خواص آنتی اکسیدانی بالایی دارند. آن‌ها به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد در بدن کمک می‌کنند. اگر رادیکال‌های آزاد تحت کنترل نباشند، می‌توانند باعث التهاب و حتی تخریب بافت شوند.

پلی‌فنول‌ها برای کاهش التهاب در بدن بسیار مهم هستند، زیرا التهاب ریشه بسیاری از بیماری‌ها است. هنگامی‌ که سطح التهاب بدن خود را کاهش دهید، در واقع شانس ابتلا به انواع بیماری‌ها را کم می‌کنید.

بهبود سلامت قلب

اینولین نه تنها برای سیستم هضم مفید است، بلکه سطح کلسترول LDL که به آن کلسترول بد می‌گویند را نیز کاهش می‌دهد. این نوع کلسترول یکی از دلایل اصلی آترواسکلروز و فشار خون است؛ زیرا وقتی به عروق و رگ‌ها متصل می‌شود جریان خون را مسدود می‌کند. در نتیجه می‌تواند احتمال سکته‌ی قلبی و مغزی را کم کند.

کاسنی همچنین دارای فنل‌های گیاهی است که به طور گسترده به عنوان عوامل ضد ترومبوتیک و ضد آریتمی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین قهوه با پایه کاسنی می‌تواند تعادل خون و پلاسما را در بدن به طور قابل توجهی بهبود بخشد که احتمال بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.

 خواص عرق کاسنی برای سرطان

عصاره کاسنی در مطالعات انواع مختلف سرطان با کاهش رشد تومور مرتبط است. گزارش‌های اولیه نشان می‌دهد که این به دلیل فروکتان‌های موجود در کاسنی است که دارای کیفیت ضدتومور و خواص آنتی‌اکسیدانی هستند. براساس مطالعه تأثیر اینولین بر سرطان سینه و رشد تومور منتشر شده در مجله تغذیه، استفاده از پلی فنول‌ها و مواد فیتوشیمیایی در کاسنی نیز ممکن است یک روش آسان و بدون خطر برای پیشگیری از انواع مختلف سرطان، از جمله سرطان پستان و روده بزرگ باشد.

کاهش درد آرتروز

کاسنی به دلیل خواص ضدالتهابی به عنوان درمانی برای آرتروز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مطالعه‌ای 70 درصد افراد مورد آزمایش که تحت درمان با کاسنی قرار گرفته بودند، بهبود قابل توجهی در درد مرتبط با شرایط آرتروز را گزارش کردند. کاسنی همچنین می‌تواند به عنوان یک عامل ضدالتهابی عمومی برای دردهای عضلانی و مفاصل استفاده شود.

خواص عرق کاسنی برای لاغری

عرق کاسنی برای لاغری نیز مفید است، چرا که منبع خوبی از الیگو فروکتوز محسوب می‌شود که به کاهش و مدیریت وزن کمک می‌کند. هر دوی این‌ها به تنظیم گرلین، یک اسید آمینه که در درجه اول با احساس گرسنگی و رفتار به دنبال غذا همراه است، کمک می‌کنند. گزارشی مربوط به تحقیقی درباره تأثیر کاسنی بر کل روند کاهش وزن موش صحرایی در سال 2012 منتشر شد. براساس نتیجه گیری این تحقیق، کاسنی می‌تواند با کاهش میزان هورمون گرلین، شانس پرخوری را کاهش داده و باعث سیری یا احساس سیری شود؛ بنابراین به کاهش وزن کمک می‌کند.

بهبود سلامت مغز

کاسنی حاوی منگنز و ویتامین B6 است که هر دو در سلامت مغز نقش مهمی دارند. از طرف دیگر یک سیستم قلبی عروقی سالم باعث خون‌رسانی درست به کل بافت‌های بدن از جمله مغز می‌شود و از این جهت هم در سلامت مغز نقش دارد. سلامت مغز با افزایش سن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا افراد مسن ممکن است مشکل‌ تمرکز داشته یا در به خاطر آوردن اطلاعات خاص مشکل داشته باشند. بنابراین بهتر است افراد مسن مصرف عرق کاسنی را در رژیم غذایی خود لحاظ کنند.

درمان یبوست

نقش اینولین به عنوان یک فیبر طبیعی، یکی از فواید بزرگ برای طرفداران عرق کاسنی محسوب می‌شود! این فیبر با افزایش حجم مدفوع، به حرکات روده کمک می‌کند و حرکات پریستالتیک و ترشح شیره معده را تقویت می‌کند. به این صورت فرآیند هضم بهبود می‌یابد و یبوست نیز کاهش می‌یابد. خواص عرق کاسنی با حفظ روند هضم نرم و منظم، احتمال ابتلا به تعدادی از مشکلات و بیماری‌های گوارشی را کاهش می‌دهد.

تقویت سیستم ایمنی

عرق کاسنی دارای ویژگی‌های مفیدی است که آن را به عنوان یک تقویت کننده قوی سیستم ایمنی بدن تبدیل می‌کند. کاسنی اثرات ضد باکتریایی مشخصی روی گونه‌های خطرناک باکتری دارد. همچنین مواد فیتوشیمیایی موجود در آن به عنوان آنتی اکسیدان عمل کرده و بیشتر رادیکال‌های آزاد را از جریان خون خارج می‌کنند. این امر احتمال ابتلا به تعدادی از بیماری را کاهش می‌دهد.

رفع استرس

یکی از خواص عرق کاسنی آرام بخشی آن است که تصور می‌شود اضطراب را کاهش و ذهن را تسکین می‌دهد؛ در نتیجه استرس و اثرات خطرناک آن بر بدن کم می‌شود. گزارشی در سال 2016  بر اساس ارتباط بین تغذیه و سلامت روان نشان داد که از عصاره ریشه کاسنی به دلیل کیفیت آرام بخشی می‌تواند به عنوان یک خواب‌آور نیز استفاده شود و بسیار سالم‌تر از بسیاری از داروهای خواب آور مرسوم در بازار است. تسکین استرس و اضطراب همچنین می‌تواند به کاهش احتمال بیماری قلبی، اختلالات هورمونی، بی‌خوابی و پیری زودرس پوست کمک کند.

درمان اختلالات کلیه

عصاره ریشه کاسنی به عنوان ادرار آور استفاده می‌شود که باعث حجم ادرار را بالا می‌برد. تکرر ادرار می‌تواند به دفع سمومی که بدن در کبد و کلیه‌ها ذخیره می‌کند، کمک کرده و از شرایط خطرناکی که هنگام ماندن مواد سمی در بدن رخ می‌دهد، جلوگیری کند. ادرار مکرر می‌تواند وزن اضافی آب را از بین ببرد و حتی باعث کاهش چربی شود؛ زیرا 4 درصد ادرار معمولاً رسوبات چربی است که در غیر این صورت در جای دیگری از بدن ذخیره می‌شود.

بهبود قند خون

فیبرِ ریشه کاسنی ممکن است کنترل قند خون را بهبود بخشد به خصوص در افرادی که دیابت دارند. این ممکن است به دلیل انولین موجود در آن باشد. اینولین به رشد باکتری‌های مفید در روده ی بزرگ، تجزیه کربوهیدرات به قند، افزایش حساسیت به قند و جذب قند از خون کمک می‌‌کند. فیبرِ ریشه کاسنی همچنین دارای ترکیباتی مانند اسیدهای کاسنی و کلروژنیک است که در مطالعات جوندگان باعث افزایش حساسیت عضلات به انسولین می‌شوند.

یک مطالعه 2 ماهه روی 49 زن مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که مصرف 10 گرم اینولین در روز منجر به کاهش قابل توجهی در سطح قند خون و هموگلوبین A1c در مقایسه با مصرف دارونما می‌شود.

خواص عرق کاسنی برای درمان کبد چرب

کاسنی، گیاهی که از دیرباز در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای داشته، به عنوان یک تصفیه‌کننده خون و شستشو دهنده کبد شناخته می‌شود. عرق تهیه شده از این گیاه نیز از خواص مشابهی برخوردار است و مصرف متعادل آن می‌تواند برای افراد مبتلا به کبد چرب مفید باشد. چرا که:

• موجب افزایش تولید و دفع صفرا می‌شود؛
• به کاهش التهاب کبد کمک می‌کند؛
• موجب سم زدایی کبد می‌شود؛
• و منجر به کاهش سطح کلسترول بد در بدن می‌شود.

نحوه مصرف عرق کاسنی برای کبد چرب

از دستورالعمل زیر برای بهبود کبد چرب می‌توانید استفاده کنید:

• میزان مصرف: به طور کلی توصیه می‌شود روزانه یک تا دو لیوان عرق کاسنی را به صورت رقیق شده با آب (به نسبت یک به دو) میل کنید.
• زمان مصرف: بهترین زمان مصرف عرق کاسنی قبل از غذا است.
• مدت مصرف: برای مشاهده اثرات مفید عرق کاسنی بر کبد چرب، لازم است به طور مستمر و دوره‌ای (حداقل به مدت 3 ماه) مصرف شود.

خواص عرق کاسنی برای خانم‌ها

فواید عرق کاسنی بیشتر به دلیل فیبر بالا و ترکیبات معدنی و انواع ویتامین‌های موجود در آن است. بنابراین هم در خانم‌ها و هم در آقایان فواید مشابهی دارد. عرق کاسنی در خانم‌ها باعث تحریک قاعدگی می‌شود. بنابراین ممکن است برای کسانی که از مشکل منظم نبودن قاعدگی یا حجم کم آن رنج می‌برند، مفید باشد. همچنین همانطور که قبل‌تر اشاره شد، در مطالعاتی که روی خانم‌ها انجام شد، کاسنی می‌تواند به افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در کنترل قند خون کمک کند.

مصرف عرق کاسنی به هر شکلی برای خانم‌های باردار مناسب نیست، در صورتی که قصد مصرف آن را دارید، توصیه می‌کنم مقاله عرق کاسنی در بارداری را حتما مطالعه کنید.

خواص عرق کاسنی برای آقایان

کاسنی منبع عالی هورمون آندروژن آندروستندیون است. مصرف این گیاه به صورت خام یا معادل آن به صورت عرق کاسنی، باعث افزایش میزان هورمون‌های جنسی در بدن می‌شود. کاسنی در کنار فلفل چیلی، شناخته شده‌ترین غذای تقویت کننده قوای جنسی برای آقایان است.

مفید برای سلامت پوست

عرق کاسنی، که از گیاه کاسنی تهیه می شود، فواید متعددی برای پوست دارد، از جمله:

پاکسازی پوست: عرق کاسنی به دلیل خاصیت تصفیه کنندگی خون، به دفع سموم و مواد زائد از بدن کمک می کند. این امر به نوبه خود می‌تواند به پاکسازی پوست و کاهش جوش و آکنه کمک کند.

روشن شدن پوست: عرق کاسنی به دلیل داشتن ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان‌ها می‌تواند به روشن شدن پوست و کاهش لکه‌های قهوه‌ای و جای جوش کمک کند.

مرطوب کنندگی پوست: عرق کاسنی خاصیت مرطوب کنندگی دارد و می‌تواند به حفظ رطوبت پوست کمک کند. این امر به ویژه برای افرادی که پوست خشک یا دهیدراته دارند مفید است.

ضد التهاب: یک خاصیت عرق کاسنی، به دلیل فواید ضدالتهابی آن است که می‌تواند به کاهش قرمزی و التهاب پوست کمک کند. این امر می‌تواند برای افرادی که از بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس رنج می‌برند مفید باشد.

کاهش چین و چروک: عرق کاسنی به دلیل داشتن آنتی اکسیدان‌ها می تواند به کاهش چین و چروک و خطوط ریز پوست کمک کند.

نحوه استفاده از عرق کاسنی برای پوست

• مصرف خوراکی: می‌توانید عرق کاسنی را به صورت رقیق شده با آب، دو تا سه بار در روز میل کنید.
• استفاده موضعی: می‌توانید عرق کاسنی را با پنبه به پوست خود بمالید یا از آن به عنوان تونر استفاده کنید.
• ماسک صورت: می‌توانید از عرق کاسنی به عنوان ماسک صورت استفاده کنید. برای تهیه این ماسک، دو قاشق غذاخوری عرق کاسنی را با یک قاشق غذاخوری ماست مخلوط کنید و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی پوست خود بگذارید و سپس بشویید.

عرق کاسنی را کِی بخوریم؟

برخی معتقدند که بهتر است عرق کاسنی را به صورت ناشتا با آب مصرف کنید، اما شواهدی در تأیید آن وجود ندارد. شما می‌توانید عرق کاسنی را هر زمان که بخواهید، استفاده کنید و در صورتی که سابقه حساسیت ندارید، هیچ محدودیتی در استفاده از آن وجود ندارد. اما به عنوان یک نکته کلی بهتر است همیشه تعادل را رعایت کنید و هیچ ماده غذایی را بیش از حد مصرف نکنید.

عوارض جانبی و مضرات عرق کاسنی

استفاده از عرق کاسنی برای سلامتی شما فواید زیادی دارد اما در صورتی که بیش از حد مصرف شود، با عوارضی همراه است:

• اگر باردار هستید احتمال تحریک خون ریزی و سقط جنین وجود دارد.
• زنان در حین شیردهی نباید کاسنی مصرف کنند زیرا در مورد انتقال ترکیبات آن از مادر به کودک از طریق شیر مادر تحقیقات کمی انجام شده است.
• این گیاه ارتباط نزدیکی با گل محمدی، گل همیشه بهار و گل مروارید دارد؛ بنابراین واکنش‌های آلرژیک غیرمعمول نیستند. خصوصاً اگر قبلاً به این گونه ها حساسیت داشته باشید.
• اگر سنگ کیسه صفرا دارید، کاسنی زیاد می‌تواند این مشکل را تشدید کند؛ بنابراین اگر در گذشته دچار مشکل کیسه صفرا شده‌اید حتما با پزشک خود صحبت کنید.

چه افرادی نباید عرق کاسنی مصرف کنند؟

گروه‌هایی که باید از مصرف عرق کاسنی خودداری کنند:

• بیماران مبتلا به نارسایی کلیه: عرق کاسنی به دلیل افزایش بار کلیه، برای این افراد مضر است.
• بیماران مبتلا به سنگ کلیه: عرق کاسنی می‌تواند منجر به رسوب اسید اوریک در کلیه‌ها و تشدید سنگ کلیه شود.
• بیماران مبتلا به مشکلات کیسه صفرا: مصرف عرق کاسنی می‌تواند باعث انقباض کیسه صفرا و تشدید درد در افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا یا سایر مشکلات کیسه صفرا شود.
• زنان باردار و شیرده: به دلیل عدم اطلاعات کافی در مورد ایمنی مصرف عرق کاسنی در این دوران، احتیاط و پرهیز از مصرف آن توصیه می‌شود.
• افراد دارای حساسیت به گیاهان خانواده کاسنی: در صورت حساسیت به گل مینا، آمبروزیا، راگ‌وید یا سایر گیاهان این خانواده، احتمال حساسیت به عرق کاسنی نیز وجود دارد.

تداخل دارویی با عرق کاسنی

داروهایی که ممکن است با عرق کاسنی تداخل داشته باشند عبارتند از:

• داروهای کاهش قند خون: عرق کاسنی ممکن است قند خون را کاهش دهد. اگر از داروهای کاهش قند خون استفاده می‌کنید، مصرف عرق کاسنی می‌تواند منجر به افت قند خون خطرناک شود.
• داروهای کاهش فشار خون: عرق کاسنی ممکن است فشار خون را کاهش دهد. اگر از داروهای کاهش فشار خون استفاده می‌کنید، مصرف عرق کاسنی می‌تواند منجر به افت فشار خون خطرناک شود.
• داروهای لیتیوم: عرق کاسنی می‌تواند سطح لیتیوم را در خون افزایش دهد. اگر لیتیوم مصرف می‌کنید، مصرف عرق کاسنی می‌تواند منجر به مسمومیت با لیتیوم شود.
• داروهای ضد انعقاد خون: عرق کاسنی ممکن است خونریزی را افزایش دهد. اگر از داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین استفاده می‌کنید، مصرف عرق کاسنی می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.

اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از مصرف عرق کاسنی با پزشک خود مشورت کنید.

آنچه از مقاله خواص عرق کاسنی آموختیم:

کاسنی در بسیاری از نقاط دنیا طرفداران زیادی دارد و بخشی منظمی ‌از رژیم غذایی برخی افراد را تشکیل می‌دهد. خواص عرق کاسنی از دیرباز در میان ایرانیان مشهور بوده است. کاسنی با محتوای پری بیوتیک بسیار بالایی که دارد، می‌تواند باکتری‌های سالم روده را تقویت کند و عملکرد دستگاه گوارش را بهبود بخشد. عرق کاسنی حتی می‌تواند به افراد کمک کند اشتهای کاذب خود را از بین ببرند و بعد از خوردن غذا احساس سیری بیشتری کنند. این امر در نهایت باعث مدیریت بهتر وزن می‌شود. فیبر موجود در کاسنی و ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیار زیاد موجود در آن اهمیت زیادی برای سلامتی شما دارد.

سوالات متداول:

منابع: 

• organicfacts.net
• community.bulksupplements.com
• ncbi.nlm.nih.gov
• healthline.com

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.