غذاهای کم کالری؛ خوردن و اخلاق (قسمت دوم)

سال‌ها پیش در پی صنعتی شدن کشاورزی و مهندسیِ غذا، دانشمندان، موفق به ساخت وانیل دستکاری شده یا ژنتیکی شدند و آن را جایگزین وانیل طبیعی کردند.

غیر از اینکه وانیل مصنوعی، یک محصول غیرطبیعی بود و برای سلامتی خطر داشت، این کار باعث شد که معیشت کشاورزان ماداگاسکار نیز به خطر بیفتد چرا که این گیاه طبیعی وانیل یکی از عمده محصولات کشاورزی این منطقه بود و با ورود وانیل‌های مصنوعی به بازار، کار کشاورزان و عرضه کنندگان وانیل طبیعی مورد تهدید واقع شد.

این تنها یک نمونه‌ی کوچک از مضرات صنعتی شدن کشاورزی و محصولات غذایی‌ست که نتیجه‌ی مستقیم تقاضا و عرضه‌ی فراوانی‌ست که باعث تولید محصولات به شکل انبوه و غیرطبیعی شده است و نتایج گران‌باری برای طبیعت و انسان، از جمله فرسایش خاک و هدررفتِ منابع و تحلیل نیروی کار و از بین رفتن کشاورزی سنتی داشته است.

انسان موجودی‌ست مصرف‌گرا و ویران‌گر! بشر با نگاه تک‌بعدی و خودخواهانه به طبیعت و منابع طبیعی، جنون‌وار در حال مصرف همه‌ی منابعی است که طبیعت در اختیارش گذاشته.

در این بین به سایر موجودات، به حیاتِ کره‌ی زمین و به نیاز نسل‌های آینده کمتر می‌اندیشد و با نگاه تک بعدی، جنگل را چوبی برای وسایلش، دریا را بستری برای غذایش، حیوانات را گوشتی برای سفره‌اش و نیروی کار را دستی برای انجام کارهای سخت می‌بیند و به سایر تبعاتِ رفع نیازهایش نمی‌اندیشد.

اخلاق در غذا خوردن ناظر بر دو مفهوم اساسی است؛ یکی محیط زیست و دیگری آیندگان. با فرض پیشرفت تکنولوژی و تحول روش‌های رفع نیاز، بشر آینده باز هم به طبیعت، منابع حیوانی و گیاهی احتیاج دارد و از کره‌ی زمین برای تامین مایحتاجش بی‌نیاز نخواهد بود.

نکته‌ی دیگر اینکه کیفیت استفاده‌ی ما از منابع نیز مهم است. یعنی فقط مسئله این نیست که ما گوشت می‌خوریم! اینکه چطور و تحت چه شرایطی آن گوشت به دست ما می‌رسد نیز اهمیت دارد. دامداری صنعتی، وضعیت بد نگهداری از حیوانات، شیوه‌های بی‌رحمانه و بعضا غیربهداشتی و ناسالم، علاوه بر اینکه این موجودات را تحت شکنجه قرار می‌دهد تاثیر منفی بر نتیجه‌ی نهایی یعنی غذای ما و از همه مهم‌تر طبیعت نیز دارد. یکی از تبعات این شکل از دامداری، پسماند فراوانی‌ست که به طبیعت تحمیل می‌شود و آب و خاک و هوا را آلوده کرده و موجب گرم‌تر شدن کره‌ی زمین می‌شود.

در چرخه‌ی حیات و زنجیره‌ی مصرف، نگاه فروتنانه و محبت‌آمیز، حلقه‌ی مفقوده‌ای‌ست که انسان باید به آن بها بدهد چرا که در نهایت سلامت و حیات خودش هم در گرو آن زنجیره خواهد بود.

مواد غذایی دستکاری شده با مهندسی ژنتیک و استفاده‌ی بی‌رویه از کود و سم و آفت‌کش‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها، نتیجه‌ی جنون مصرف و سرعت بخشیدن به تولید و برداشت از منابع، بدون در نظر گرفتن تبعات این تولید انبوه است.

بیشتر تولیدکنندگان در مورد میزان ژنتیکی بودن محصولاتشان به مصرف‌کننده هشداری نمی‌دهند و مردم در مورد میزان سلامت بسیاری از محصولات مصرفی‌شان هیچ ایده‌ای ندارند.

مهندسی ژنتیک، دست‌بُرد انسان به طبیعت است که به واسطه‌ی علم و تکنولوژی صورت پذیرفته و تاثیرات مخربی بر طبیعت و سلامتی انسان می‌گذارد.

یکی از دغدغه‌های مصرف‌کنندگان در سال‌های اخیر، شناسایی و تهیه‌ی مواد غذایی ارگانیک و غیرتراریخته است. این مواد غذایی ضمن اینکه در شرایطی طبیعی و سازگار با طبیعت به عمل آمده‌اند برای سلامتی انسان نیز مفیدند و به مردم، کشاورزان و کارگران کمترین ضرر را می‌رسانند.

مواد غذایی دستکاری شده به هیچ وجه به نفع سلامتی نیستند و با مفهوم «درست غذا خوردن» در تضاد می‌باشند. گرچه تولیدکنندگان ادعا می‌کنند که مواد غذایی دستکاری شده برای سلامتی تهدید محسوب نمی‌شوند و اصلا نیازی نیست که مصرف‌کننده در این مورد آگاهی داشته باشد. اما این محصولات برای سلامتی خطرناکند و ممکن است باعث ایجاد حساسیت بشوند. البته که اثرات بلند مدتِ مصرف غذاهای ژنتیکی هنوز بررسی نشده است و نیاز به گذر زمان دارد.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.