بسیاری از ما نمی‌دانیم اخبار مرتبط با سیب زمینی جوانه زده درست و معتبر است یا خیر؛ و در روزهای خنک پاییز و زمستان که از خوردن سیب زمینی پخته یا پوره گرم و خوش طعم آن لذت می‌بریم، احتمالا یک پرسش برای اکثر دوستداران این غذای خوشمزه و مقوی مطرح است: آیا خوردن سیب زمینی جوانه زده، بی خطر است؟
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، اگر سیب زمینی مدتی در آشپزخانه یا در انباری بماند، رنگ آن مایل به سبز می‌شود و جوانه‌های کوچکی که به آنها «چشم سیب زمینی» هم می‌گوییم، ظاهر می‌شود. بیشتر مردم تصور نمی‌کنند چنین سیب زمینی ای ممکن است خطرناک باشد و با بریدن و دور انداختن جوانه ها یا قسمت سبز رنگ، آن را مصرف می‌کنند.
اما از نظر علمی و پزشکی آیا سیب زمینی جوانه زده یا سبز رنگ قابل خوردن است؟ متاسفانه پاسخ منفی است. کارشناسان ایمنی مواد غذایی و متخصصان رژیم غذایی به نشریه «هافینگتون پست» انگلیس توضیح داده‌اند وقتی سیب‌زمینی شروع به جوانه زدن و سبز شدن می‌کند، واقعا چه معنایی دارد و چرا باید از مصرف آن اجتناب کنید!
مضرات سیب زمینی جوانه زده
سیب زمینی منبع طبیعی دو ترکیب گلیکوآلکالوئیدی به نام‌های سولانین و چاکونین است – ترکیباتی که به طور طبیعی در سایر مواد غذایی مانند بادمجان و گوجه فرنگی نیز یافت می‌شوند.
مصرف مقدار اندکی از این گلیکوآلکالوئیدها ممکن است دارای فوایدی برای سلامت باشد، از جمله خواص آنتی بیوتیکی و تأثیر در کاهش قند خون و کلسترول.
با این حال، در صورت مصرف بیش از حد، این ترکیبات می‌توانند سمی و خطرناک شوند . هنگامی که سیب زمینی جوانه می‌زند، میزان گلیکوآلکالوئیدهای آن افزایش می‌یابد.
الن شوماکر مدیر بخش توسعه «بشقاب امن» (Safe Plates) در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی، توضیح می‌دهد:
«این جوانه‌ها حاوی سمی به نام سولانین هستند که می‌تواند باعث مشکلاتی مانند سردرد، استفراغ و سایر عوارض گوارشی شود. اگر مقادیر زیادی از آن مصرف شود، می‌تواند علائم و عوارض بسیار جدی ایجاد کند؛ اما اگر جوانه‌ها کوچک باشند و سیب‌زمینی نرم یا چروکیده نشده باشد، می‌توان جوانه‌ها را جدا کرد و سیب‌زمینی را خورد.»
بنابراین، مصرف سیب زمینی‌های جوانه زده می‌تواند منجر به دریافت بیش از اندازه این ترکیبات شود. علائم مسمومیت معمولاً ظرف چند ساعت تا حداکثر یک روز پس از مصرف سیب زمینی‌های جوانه زده ظاهر می‌شود.
در دُزهای پایین‌تر، مصرف بیش از حد گلیکوآلکالوئید معمولاً منجر به تهوع، اسهال و درد شکمی می‌شود. اما در صورت مصرف مقدار زیاد، ممکن است باعث افت فشار خون، تپش قلب، تب، سردرد، گیجی و در برخی موارد، حتی مرگ گردد.
علاوه بر این، چند مطالعه کوچک نشان داده‌اند که مصرف سیب زمینی جوانه زده در دوران بارداری ممکن است خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش دهد. از این‌رو، پرهیز از مصرف سیب زمینی جوانه زده به ویژه برای زنان باردار می‌تواند مفید باشد.
دور انداختن جوانه‌ها، چشم‌ها، پوست سبز رنگ و قسمت‌های کبود سیب‌زمینی و همچنین سرخ کردن آن ممکن است به کاهش سطح گلیکولیکالوئید کمک کند، اما تحقیقات بیشتری لازم است. تا آن زمان، دور انداختن سیب زمینی های جوانه زده یا سبز ممکن است ایمن ترین کار باشد.
به همین دلیل بهترین کار حذف چنین سیب زمینی هایی از برنامه غذایی روزانه به ویژه رژیم های کاهش وزن است زیرا در طولانی مدت اثرات منفی بر سلامت بدن خواهند داشت.
رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره. کافیه همین الان تصمیم بگیری که می‌خوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.
سیب‌زمینی سبز چطور؟
مگی میکالسیک متخصص تغذیه هشدار می‌دهد که سیب‌زمینی‌های سبز را نباید خورد: «نور خورشید سیب‌زمینی‌ها را با تولید کلروفیل سبز می‌کند، اما مشکل واقعی تجمع سموم مضر است.»
شوماکر نیز همین نظر را دارد:
«دیدن قسمت‌های سبز روی سیب‌زمینی نشان‌دهنده تشکیل سم سولانین است که در جوانه‌ها نیز یافت می‌شود. اگر لکه‌های سبز کوچکی روی سیب‌زمینی وجود دارد، می‌توان آنها را جدا کرد اما اگر لکه‌های سبز بزرگ هستند، توصیه می‌شود سیب‌زمینی را دور بریزید. جوانه‌ها و رنگ مایل به سبز نشانه‌های اصلی خراب شدن سیب‌زمینی یا شروع به خراب شدن آن هستند.»
اگر سیب‌زمینی چروکیده و نرم باشد، قطعا نشانه آن است که باید آن را دور انداخت. باید گفت در حالی که عوارض مصرف سیب‌زمینی خراب عمدتا گوارشی است، سولانین در موارد شدید، می‌تواند باعث فلج شدن شود.»
آیا می‌توان ترکیبات سمی را از سیب زمینی‌های جوانه زده حذف کرد؟
بنابر گزارش ایندیپندنت، به طور کلی بهتر است از مصرف سیب زمینی جوانه زده اجتناب کنیم به خصوص اگر شروع به سبز شدن کرده باشند؛ هنگامی که سیب‌زمینی علائم سبزی، غده‌ها و جوانه‌ها را نشان می‌دهد، طعم تلخی نیز پیدا می‌کند و حتی دیگر حاوی مواد مغذی چندانی هم نیست.
گلیکوآلکالوئیدها به ویژه در برگ‌ها، گل‌ها، چشم‌ها (چشمی‌های سیب‌زمینی) و جوانه‌های سیب زمینی تمرکز بالایی دارند. افزون بر جوانه زدن، آسیب فیزیکی، تغییر رنگ به سبز و طعم تلخ نیز از نشانه‌هایی هستند که می‌توانند حاکی از افزایش چشمگیر میزان گلیکوآلکالوئید در سیب‌زمینی باشند.
بنابراین، دور ریختن جوانه‌ها، چشمی‌ها، پوست سبز و بخش‌های کوبیده یا آسیب دیده سیب زمینی ممکن است به کاهش خطر مسمومیت کمک کند. همچنین، پوست گیری و سرخ‌کردن ممکن است در کاهش سطح گلیکوآلکالوئیدها مؤثر باشند — هرچند به نظر می‌رسد جوشاندن، پختن در فر و مایکروویو تأثیر چندانی در این زمینه ندارند .
با این حال، در حال حاضر مشخص نیست که آیا این روش‌ها به طور کافی و مداوم می‌توانند از مسمومیت ناشی از گلیکوآلکالوئیدها جلوگیری کنند یا خیر.
به همین دلیل، مرکز ملی کنترل سموم ایالات متحده — که به نام Poison Control نیز شناخته می‌شود — توصیه می‌کند که بهترین کار ممکن، دور انداختن سیب زمینی جوانه زده یا تغییر رنگ داده است.
به طور کلی، سیب زمینی نپخته می تواند از ۱ هفته تا چند ماه دوام بیاورد. اگر آنها را به جای در دمای اتاق در یک مکان نگهداری خنک مانند انبار یا زیرزمین نگهداری کنید، ماندگاری بیشتری خواهند داشت. نگهداری سیب زمینی‌های خشک و دست نخورده در مکانی خنک، خشک و تاریک می‌تواند به کاهش جوانه زدن کمک کند. بهتر است از ذخیره کردن سیب زمینی خودداری کنید و بهتر است آنها را دور از پیاز نگهداری کنید.
چگونه از جوانه زدن سیب زمینی جلوگیری کنیم؟
یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش احتمال جوانه زدن سیب زمینی، خودداری از انبار کردن زیاد آنها و خرید سیب زمینی تنها در صورت نیاز و برنامه‌ریزی برای مصرف است.
سیب‌زمینی‌ها را در مکان‌های خنک، تاریک و دارای تهویه مناسب نگهداری کنید، مانند انباری یا کابینت. از قرار دادن آنها در دمای بالا، کنار وسایل گرم‌کننده آشپزخانه و در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید — به بیان دیگر، روی کانتر آشپزخانه بهترین محل نگهداری سیب‌زمینی نیست.
علاوه بر این، دور ریختن سیب زمینی‌های آسیب دیده و اطمینان از خشک بودن کامل سیب زمینی‌های باقی مانده پیش از ذخیره سازی در محیطی خنک، خشک و تاریک نیز می‌تواند احتمال جوانه زدن را کاهش دهد .
گزارش‌های تجربی (و غیرعلمی) همچنین بیان می‌کنند که نباید سیب زمینی را در کنار پیاز نگهداری کرد، زیرا مجاورت این دو ممکن است روند جوانه زنی را تسریع کند. با این حال، تاکنون شواهد علمی معتبری برای تأیید این ادعا وجود ندارد.
کلام آخر
سیب زمینی جوانه زده حاوی مقادیر بالاتری از گلیکوآلکالوئیدها است که در صورت مصرف بیش از حد، می‌توانند برای انسان سمی باشند. مشکلات سلامتی مرتبط با مصرف سیب‌زمینی‌های جوانه‌زده می‌تواند از ناراحتی‌های گوارشی تا اختلالات قلبی و عصبی متغیر باشد و در موارد شدید، حتی ممکن است منجر به مرگ شود. همچنین، این ترکیبات ممکن است خطر بروز ناهنجاری‌های مادرزادی را نیز افزایش دهند.
اگرچه ممکن است بتوان با پوست‌گیری، سرخ‌کردن یا حذف جوانه‌ها، میزان گلیکوآلکالوئیدها را کاهش داد، اما هنوز مشخص نیست که آیا این روش‌ها به‌طور کامل و مؤثر قادر به محافظت در برابر سمیت هستند یا خیر.
تا زمانی که اطلاعات بیشتری در این زمینه در دسترس نباشد، منطقی‌ترین و ایمن‌ترین راه، پرهیز کامل از مصرف سیب‌زمینی‌های جوانه‌زده است.
سوالات متداول مقاله سیب زمینی جوانه زده:
۱-آیا خوردن سیب زمینی جوانه زده خطرناک است؟
بله، سیب زمینی جوانه زده ممکن است حاوی سم سولانین باشد که در صورت مصرف زیاد، مسمومیت ایجاد می‌کند.
۲-آیا می‌توان قسمت‌های سبز سیب زمینی را برید و باقی مانده را مصرف کرد؟
خیر، حتی با بریدن قسمت سبز یا جوانه‌ها، ممکن است هنوز سولانین در بخش‌های دیگر باقی مانده باشد؛ بهتر است مصرف نشود.
منابع:
سلام من همیشه همیشه سیب زمینی زیاد میخرم جوانه ی کوچکی میزنه جوانه هاراجدامیکنم سیب زمنی ها نرمنشده مرف میکنیم آیا ضررداره یانه
سلام عزیزم درمقاله هم ذکر شده مصرف زیادش بله خوب نیست
قسمت جوانه و اون ناحیه کامل باید جدا بشه اگر سبز شده مصرف نکنید
چیپس های بازی که دست به دست بچها میچرخه و تبلیغات زیادی هم میشه از طرف تلویزیون متاسفانه همش از سیب زمینی های سبز هست که کاملا در پاکت چیپس دیده میشه کاش نظارتی میشد!
سلام .ما برای زمستان سیب زمینی گرفته بودیم و در گونی پلاستیکی بود .سیب زمینی‌ها آنقدر جوانه زده بودن که نیم متر شده بود .حالا باید مصرف کنیم یا دور بریزیم
سلام دور بریزید عزیزم