افزایش وزن ناگهانی زمانی اتفاق می‌افتد که بدون اضافه کردن مقدار غذایی که می‌خوردید و کاهش فعالیت فیزیکی، وزن‌تان بالا برود. در افزایش وزن ناگهانی شما قصد بالا بردن وزن‌تان را ندارید، اما این اتفاق در هر صورت می‌افتد. چاقی ناگهانی اغلب به دلیل احتباس مایعات در بدن، رشد غیرطبیعی، یبوست و یا بارداری به وجود می آید. اضافه وزن ناگهانی می‌تواند موقتی، دائمی و یا سریع باشد. دلایل افزایش وزن ناگهانی سریع ممکن است به دلیل عوارض دارویی نیز باشد. در اکثر کسانی که اضافه وزن ناگهانی را تجربه می‌کنند، خطری آنها را تهدید نمی‌کند اما بعضی از افراد با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
نشانه‌ها و علائم چاقی ناگهانی چیست؟
بسته به علت اضافه وزن ناگهانی، نشانه‌ها و علائم آن متفاوت است. ناراحتی، درد و نفخ معده می‌تواند از علائم چاقی ناگهانی باشد. ممکن است در ناحیه شکم، بازوها، پاها و دستها احساس تورم کنید. اگر علائم زیر را داشتید، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. زمانی که این نشانه‌ها با افزایش وزن سریع همراه شوند، ممکن است هشدار دهنده‌ی موقعیتی خطرناک باشند:
- تب
- حساسیت پوستی
- سختی در تنفس
- تپش قلب
- عرق کردن
- تغییر در دید
- افزایش وزن سریع.
اگر اضافه وزن ناگهانی با علائم زیر همراه شود، خطر سلامتی شما را تهدید می‌کند. اما اگر اضافه وزن با نشانه‌های زیر باشد، خطری شما را تهدید نمی‌کند:
- بیشتر غذا خورن
- چرخه قاعدگی
- یائسگی
- کند شدن متابولیسم بدن با بالا رفتن سن
- کم شدن فعالیت فیزیکی
- احتباس آب به دلیل کمبود آب در بدن و یا وجود نمک اضافی
- استرس، افسردگی و نگرانی
- کمبود خواب
اگر وزن‌تان به صورت ناگهانی بالا رفت اما با هیچ کدام از علائم بالا همراه نبود، باید با پزشک مشورت کنید.
دلایلی چاقی ناگهانی
1- چاقی ناگهانی؛ داروها
تغییر در سیستم متابولیسم بدن و یا استفاده از بعضی داروها باعث بالا رفتن ناگهانی وزن انسان می‌شود. استفاده از بعضی داروها وزن بدن را در مدت زمان کوتاهی به شدت بالا می‌برد. داروهایی که برای درمان یا کنترل بیماری‌های زیر به کار می‌روند، ممکن است باعث اضافه وزن ناگهانی شود.
- تشنج
- دیابت ملیتوس
- فشار خون بالا
- افسردگی و اختلالات روانی
به یاد داشته باشید که حتی اگر وزن‌تان با مصرف داروهایی برای درمان بیماری‌ها بالا رفت، نباید مصرف آنها را بدون مشورت دکتر قطع کنید.
2- چاقی ناگهانی؛ بی‌خوابی
تحقیقات نشان داده است که کمبود خواب باعث بالا رفتن وزن خواهد شد. تغییر در الگوی خواب باعث تغییر در الگوی غذا خوردن، ایجاد پرخوری و تغییر در حس و حال انسان می‌شود. کسانی که از کمبود خواب رنج می‌برند، تمایل بیشتری به مصرف کربوهیدرات و پرخوری دارند به همین دلیل وزن‌شان بالا می‌رود. این افراد بعد از خوردن وعده شام نیز کالری بیشتری مصرف می‌کنند.
3- چاقی ناگهانی؛ ترک سیگار
بعضی از افراد با ترک سیگار دچار اضافه وزن می‌شوند. کارشناسان معتقدند که دلیل این امر تاثیر منفی تنباکو بر اشتها است. همچنین ترک ناگهانی سیگار در بعضی افراد باعث بالا رفتن سطح استرس می‌شود و برای مقابله با این حس فرد به پرخوری روی می‌آورد. تحقیقات نشان داده است که تا یک کیلو گرم اضافه وزن بعد از ترک سیگار عادی است. در سه ماهه‌ی اول ترک سیگار فرد بیشترین مقدار اضافه وزن را تجربه می‌کند و بعد این روند در شش ماه بعدی کاهش می‌یابد. با این حال افزایش وزن به دلیل ترک سیگار به خود فرد بستگی دارد. در تحقیقی نشان داده شد 16 درصد افراد بعد از ترک سیگار در یک سال اول، کاهش وزن را تجربه می‌کنند، در حالی که 13 درصد از افراد بعد از ترک سیگار بیش از 10 کیلو وزن اضافه کردند.
4- چاقی ناگهانی؛ سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک نیز ممکن است بالا رفتن وزن را به خصوص در قسمت میانی بدن تجربه کنند. سندروم تخمدان پلی‌کیستیک باعث تولید بیش از اندازه هورمون مردانه در بدن می‌شود. علائم سندروم تخمدان پلی‌کیستیک شامل موارد زیر است:
- چرخه‌ی قاعدگی نامنظم
- رشد مو در پشت کمر، سینه و شکم
- نازک شدن یا ریزش مو
- آکنه
- تیرگی پوست پشت گردن، سینه و زیر بغل
درمان دارویی برای سندروم تخمدان پلی‌کیستیک وجود ندارد و پزشکان برای درمان آن تغییر در سبک زندگی را پیشنهاد می‌کنند. افزایش فعالیت فیزیکی و میزان ورزش، خوردن غذاهای سالم و رژیمی و مصرف داروهای هورمونی به منظم شدن دوره قاعدگی و کنترل سندروم تخمدان پلی‌کیستیک کمک می‌کنند.
5- چاقی ناگهانی؛ نارسایی قلبی
اضافه وزن ناگهانی و تورم قسمت خاصی از بدن می‌تواند به دلیل احتباس مایعات و یا نارسایی قلبی باشد. افزایش وزن یک کیلویی در عرض 24 ساعت و 2 کیلویی در یک هفته ممکن است از علائم نارسایی قلبی باشد. البته لازم به ذکر است که وزن انسان به دلایل مختلف در روز، بارها تغییر می‌کند و اگر بعد از مدت کوتاهی این تغییرات رفع شود و همچنین علائم دیگری از نارسایی قلبی نداشته باشید، خطری سلامتی شما را تهدید نمی‌کند. اگر جریان خون با سرعت همیشگی به قلب نرسد و از آن خارج نشود، عملکرد بقیه‌ی اعضای بدن مختل خواهد شد. در نتیجه مایعات در بافت بدن جمع شده، وزن بالا می‌رود و بدن ورم می‌کند. ممکن است این تورم در ناحیه شکم، مچ پا، ساق پا و پنجه‌ی پا اتفاق بیفتد.
علائم و نشانه‌های دیگر نارسایی قلبی شامل موارد زیر است:
- احتباس مایعات در ریه‌ها
- سرفه‌ی مداوم
- احساس تنگی نفس در زمان استراحت
- سرگیجه
- کاهش اشتها
- سختی در خوابیدن یا به پشت دراز کشیدن.
اگر این عوامل را هم‌زمان با افزایش وزن و تورم احساس میکنید، با پزشک خود تماس بگیرید و به مراکز درمانی مراجعه کنید.
6- چاقی ناگهانی؛ مشکلات کلیوی
افزایش وزن ناگهانی و یا تورم بدن می‌تواند از علائم بیماری‌های کلیوی مانند نارسایی کبدی و یا سندروم نفروتیک که باعث آسیب دیدن کبد می‌شوند، باشد. اگر کلیه‌ها به خوبی کار نکنند، بدن مایعات را در خود نگه می‌دارد و در نتیجه وزن بالا می‌رود. کلیه‌های آسیب دیده قادر به دفع آب اضافی و مواد سمی از بدن نیستند؛ در نتیجه این مواد در بافت‌های بدن جمع می‌شوند. علائم نشان دهنده‌ی مشکلات کلیوی شامل موارد زیر است:
- خستگی و بی‌حالی
- کاهش دفعات ادرار
- ادرار کف‌دار
- خارش بدن
- از دست دادن اشتها
- گرفتگی عضلات
- درد مفاصل
- سر‌درد
- سختی در تمرکز و گیجی
7- چاقی ناگهانی؛ سیروز کبدی
سیروز کبدی عارضه‌ای است که در آن بافت‌های زخمی جایگزین بافت‌های سالم کبدی می‌شوند. اگر اضافه وزن ناگهانی و سریع همراه با بزرگ شدن شکم‌تان را احساس کردید، احتمالا به سیروز کبدی مبتلا هستید. در سیروز کبدی به خاطر ایجاد بافت‌های زخمی، مایعات در شکم جمع می‌شوند. این حالت، یعنی جمع شدن غیر عادی مایعات در شکم، آب‌آوردگی شکم یا آسیت نام دارد. از دیگر علائم سیروز کبدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تورم مچ پا
- سختی در تنفس
- درد شکم
اگر در حال حاضر برای درمان این عارضه دارو مصرف میکنید و وزن‌تان سه روز پشت سر هم حدود 1 کیلوگرم افزایش داشت با پزشک خود تماس بگیرید.
8- چاقی ناگهانی؛ اختلالات تیروئید
اختلالی به نام کم‌کاری تیروئید باعث کاهش متابولیسم بدن و در نتیجه افزایش وزن می‌شود. کم کاری تیروئید همچنین کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ در نتیجه مایعات در بدن باقی می‌مانند. موارد زیر از علائم کم‌کاری تیروئید هستند:
- خستگی و بی‌حالی دائمی
- احساس سرما
- خشک شدن پوست و مو
- شکننده شدن ناخن‌ها
- سفت شدن مفاصل و درد ماهیچه‌ها
- یبوست
9- چاقی ناگهانی؛ سندروم کوشینگ
این اختلال زمانی اتفاق می‌افتد که بدن در یک زمان مشخص بیش از اندازه هورمون کورتیزول ترشح کند. کورتیزول هورمونی است که توانایی بدن در واکنش به استرس را ضعیف می‌کند. احتمال کمی وجود دارد که بدن بدون وجود عامل خارجی به سندروم کوشینگ مبتلا شود. سندروم کوشینگ همچنین می‌تواند جزء عوارض جانبی مصرف داروی گلوکوکورتیکوئید باشد. داروهای گلوکوکورتیکوئید برای درمان و کنترل بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، آسم و لوپوس اریتماتوز سیستمیک استفاده می‌شوند.
سندروم کوشینگ معمولا با افزایش تورم در نواحی
- شکم
- گردن
- صورت
- بالاتنه
- و پشت همراه است.
در حالی که بازوها و پاها لاغر و باریک باقی می‌مانند. ممکن است شاهد موارد زیر نیز باشید:
- خستگی و بی‌حالی
- ضعف ماهیچه‌ها و عضلات
- چرخه‌ی قاعدگی نامنظم در زنان
- اختلال نعوظ در مردان
- و کبودی
اگر به خاطر مصرف دارویی به سندروم کوشینگ مبتلا شده‌اید با پزشک خود صحبت کنید.
10- چاقی ناگهانی؛ آکرومگالی
آکرومگالی یک بیماری هورمونی است و زمانی اتفاق می‌افتد که غده‌ی هیپوفیز بیش از اندازه هورمون رشد تولید کند. این بیماری بیشتر مواقع در اواسط دوره‌ی بزرگسالی اتفاق می‌افتد. اصلی‌ترین نشانه‌ی ابتلا به آکرومگالی بزرگ شدن پاها و دست‌هاست. افراد ممکن است حس کنند کفش‌هایشان دیگر اندازه نیست و یا انگشترشان برای تنگ شده است. ران‌ها، زبان و بینی نیز ممکن است بزرگ شوند. علائم بیماری آکرومگالی شامل موارد زیر است:
- درد مفاصل
- صدای بم
- پچ‌های پوستی
- تعریق بیش از اندازه
- آپنه خواب و خر و پف
افراد مبتلا به آکرومگالی برای درمان ممکن است به جراحی و یا پرتو درمانی نیاز پیدا کنند تا غده‌ای که در هیپوفیز ایجاد مشکل کرده برداشته شود.
11- چاقی ناگهانی؛ سرطان تخمدان
تورم و درد لگن بدون توضیح و دلیل خاصی می‌تواند نشانه سرطان تخمدان باشد. از دیگر علائم سرطان تخمدان می‌توان موارد زیر را نام برد:
- درد شکم و لگن
- سختی در خوابیدن
- تکرر ادرار
- از دست دادن اشتها و یا سیری سریع
- چرخه قاعدگی نامنظم و غیرمعمول
- سوءهاضمه
سرطان تخمدان معمولا بدون تشخیص باقی می‌ماند و به مراحل پیشرفته می‌رسد. اگر درد ناگهانی و بدون دلیل در لگن دارید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص سرطان در مراحل اولیه می‌تواند به روند درمان کمک کند.
12- چاقی ناگهانی؛ بارداری
یکی از دلایل اصلی اضافه وزن ناگهانی، بارداری است. اکثر خانم‌ها در این دوران غذای بیشتری می‌خورند تا به رشد کودک خود کمک کنند در نتیجه وزن‌شان بالا می‌رود. این اضافه وزن شامل وزن جنین، جفت، مایع آمنیوتیک، افزایش خون‌رسانی و بزرگ شدن رحم می‌باشد.
13- چاقی ناگهانی؛ تغییرات هورمونی
معمولا خانم‌ها بین سنین 45 تا 55 سالگی، دوره‌ای به نام یائسگی را تجربه می‌کنند. در این دوره تولید هورمون استروژن، هورمونی که مسئول چرخه‌ی قاعدگی است، کاهش می‌یابد. زمانی که یائسگی اتفاق می‌افتد، چرخه‌ی قاعدگی کمکم متوقف خواهد شد. شروع یائسگی می‌تواند باعث افزایش وزن و چاق شدن ران‌ها و شکم در این سنین شود. تغییرات هورمونی در این سنین همچنین می‌تواند باعث کم شدن متابولیسم بدن و در نتیجه افزایش وزن شود.
از دیگر تغییرات هورمونی که دلیل افزایش وزن در زنان و مردان است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم‌کاری تیروئید
- افزایش تولید کورتیزول و ایجاد بیماری‌هایی مانند سندروم کوشینگ
- افزایش تولید آلدسترون
اگر بدون دلیل دچار اضافه وزن ناگهانی شده‌اید، توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید. پزشک سوالاتی درباره سوابق و داروهایی که مصرف کرده‌اید از شما می‌پرسد. ممکن است برای تشخیص بهتر و اطمینان لازم باشد آزمایش خون بدهید تا علت چاقی ناگهانی شما به طور دقیق تشخیص داده و درمان آن شروع شود.
دیگه نگران اضافه وزنت نباش!
نذار هیچ بهانه‌ای مانع کاهش وزنت بشه
