در نگاه اول میوه های حساسیت زا ممکن است همچون دیگر مواد غذایی مغذی، بی ضرر و سالم به نظر برسند؛ اما گاه واکنشهایی نهفته است که میتواند از یک ناراحتی جزئی تا شرایطی تهدید کننده برای سلامتی گسترده باشد. در دنیای تغذیه و پزشکی، همواره موضوع واکنشهای ناشی از مصرف میوهها، به ویژه در افراد مستعد، جایگاه ویژهای داشته است؛ چرا که بروز حساسیت، برخلاف تصور رایج، اتفاقی ساده نیست.
میوههایی که برای بسیاری منبعی از ویتامین، طراوت و انرژی هستند، برای برخی دیگر ممکن است آغازگر زنجیرهای از واکنشهای جسمی غیرمنتظره باشند. در چنین موقعیتی، بررسی دقیق تر این موضوع نه تنها از نظر سبک تغذیه و نکات پزشکی اهمیت مییابد. این مقاله نگاهی است علمی به آنچه شاید تا امروز تنها در حد یک تجربه شخصی در نظر گرفته شده بود!
میوههای شایع در ایجاد حساسیت
آلرژی به واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به مادهای تعریف میشود که به طور معمول برای بیشتر افراد مضر نیست، اما در تماس با بدن یا ورود به آن میتواند موجب بروز واکنش شود. این مواد «آلرژن» نامیده میشوند و میتوانند شامل مواد غذایی، گرده گیاهان، چمن و برخی مواد شیمیایی باشند.
واکنشهای آلرژیک به میوهها معمولاً با سندروم آلرژی دهانی (Oral Allergy Syndrome – OAS) مرتبط هستند که به آن آلرژی غذایی ناشی از گرده نیز گفته میشود.
OAS به دلیل واکنش متقابل ایجاد میشود. در این وضعیت، سیستم ایمنی بدن شباهت بین گرده گیاهان (که یکی از آلرژنهای رایج است) و پروتئینهای موجود در میوهها، سبزیجات خام و برخی مغزها را تشخیص میدهد. این تشابه در برخی افراد منجر به بروز واکنش آلرژیک میشود. به همین دلیل در برنامه غذایی خود باید به میوه هایی که انتخاب میکنید نیز دقت داشته باشید!
انواع گردهها و میوههای مرتبط با آنها که ممکن است واکنش آلرژیک ناشی از OAS را تحریک کنند، آورده شده است:
- گرده درخت توس (Birch) : سیب، زردآلو، گیلاس، کیوی، هلو، گلابی و آلو
- گرده چمن (Grass) : خربزه، پرتقال
- گرده آمبروزیا (Ragweed) : موز، خربزه
- گرده گیاه افسنطین (Mugwort): هلو
در ادامه برخی از میوه های حساسیت زای رایج را دقیق تر بررسی میکنیم:
توت فرنگی
متاسفانه این میوه محبوب برای برخی افراد در فهرست میوه های آلرژی زا قرار دارد. گاز زدن یک توت فرنگی رسیده میتواند تجربهای لذت بخش باشد. اما اگر به توت فرنگی حساسیت داشته باشید، مصرف این میوه قرمز میتواند باعث بروز طیفی از علائم آلرژیک شود. ممکن است دچار بثورات پوستی، احساس غیرطبیعی در دهان یا حتی واکنشهایی شدیدتر مانند آنافیلاکسی شوید.
اگر به توت فرنگی حساسیت دارید، لازم است از مصرف این میوه خودداری کنید و در برخی موارد از میوههای مشابه نیز پرهیز نمایید تا از بروز واکنش آلرژیک جلوگیری شود.
طالبی
برخی افراد میپرسند ایا طالبی حساسیت زاست یا خیر؟ که باید بگوییم یکی از شایعترین میوه های حساسیت زا و واکنشهای آلرژیک مربوط به خانواده ملونها است. واکنشهای آلرژیک میتوانند از نظر شدت بسیار متفاوت باشند و گاهی با مقادیر بسیار کم طالبی یا سایر ملونها نیز تحریک شوند. علائم یک واکنش آلرژیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خارش دهان
- احساس سوزن سوزن شدن در دهان
- تورم صورت
- تورم گلو، لبها یا زبان
- خارش پوست
- اسهال، تهوع یا استفراغ
- مشکل در تنفس، از جمله خس خس سینه
- گرفتگی سینوسها
سیب
سیب با وجود اینکه میوه مرسومی است اما برای برخی افراد جزو میوه های حساسیت زا محسوب میشود! دو نوع واکنش آلرژیک نسبت به سیب وجود دارد: آلرژی واقعی به سیب و سندرم آلرژی دهانی(OAS):
- آلرژی واقعی به سیب زمانی رخ میدهد که سیستم ایمنی بدن به پروتئینهای سیب مانند Mal D1، Mal D2، Mal D3 یا Mal D4 واکنش بیش از حد نشان دهد که میتواند منجر به علائم سیستمیک (کل بدن) شود و در مواردی شدید یا تهدیدکننده حیات باشد.
- در مقابل، سندرم آلرژی دهانی معمولاً با علائم خفیف در دهان و گلو مانند سوزش یا خارش پس از خوردن سیب همراه است. این حالت اغلب به دلیل پروتئینهایی در سیب است که شباهت زیادی به پروتئینهای گرده، به خصوص گرده درخت دارد.
مورد آلرژی دهانی به سیب شایع است و حدود یک نفر از هر سه نفر دارای آلرژی فصلی را تحت تأثیر قرار میدهد. در این حالت، سیستم ایمنی پروتئینهای سیب را به اشتباه به عنوان پروتئینهای گرده درخت تشخیص داده و واکنش نشان میدهد.
هلو
در حالی که همه ما میدانیم برخی افراد به بادام زمینی واکنش آنافیلاکتیک دارند، اما تعداد کمی از مردم میدانند که برخی نیز همین واکنش را نسبت به هلو نشان میدهند و این میوه یکی از مهمترین میوه های حساسیت زا برای گلو است.
مانند بادام زمینی، اگر به هلو واکنش آلرژیک دارید، باید آن را جدی بگیرید. البته برای بسیاری از افراد این واکنش ناشی از سندرم آلرژی غذایی ناشی از گرده است، اما برای برخی افراد ممکن است این گونه نبوده و پیامدهای شدیدی به دنبال داشته باشد؛ دقیقا ماند واکنش به بادام زمینی.
میوه های آلرژی زا برای کودکان
کودکان در برابر بسیاری از خوراکیها حساس تر از بزرگسالان هستند و میوه های آلرژی زا میتوانند باعث بروز علائمی مانند کهیر، خارش پوست، تورم، یا حتی تنگی نفس شوند. از جمله میوه هایی که در کودکان واکنشهای آلرژیک بیشتری ایجاد میکنند میتوان به موارد مهم زیر اشاره کرد:
- موز
- کیوی
- سیب
- توتفرنگی
- گلابی
- انگور
- هلو
میوه های حساسیت زا برای کودکان به دلیل دستگاه ایمنی در حال رشد آنها، میتواند تهدیدی جدی به شمار رود. بنابراین توصیه میشود والدین هنگام معرفی میوههای جدید به رژیم غذایی کودک، این کار را به صورت تدریجی و با نظارت انجام دهند. همچنین در صورت مشاهده واکنش در میوه های آلرژی زا برای کودکان، مراجعه به پزشک و انجام تستهای آلرژی ضروری است.
علائم حساسیت به میوهها
سندروم آلرژی دهانی (OAS) و آلرژی به میوهها میتوانند باعث بروز علائمی شوند که از ناراحتی خفیف تا واکنشهای شدید و حتی تهدید کننده حیات متغیر هستند.
علائم و نشانههای شایع عبارت اند از:
- خارش یا سوزن سوزن شدن در دهان
- تورم زبان، لبها و گلو
- عطسه و گرفتگی بینی
- احساس سبکی سر
- تهوع
- درد شکم
- اسهال
در برخی موارد، واکنشی شدید و تهدید کننده زندگی به نام آنافیلاکسی ممکن است رخ دهد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، سریع به اورژانس پزشکی مراجعه کنید:
- تورم گلو
- تنگی راه های هوایی
- افزایش ضربان قلب
- سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
- افت فشار خون
- شوک
راههای پیشگیری و درمان میوه های حساسیت زا
مدیریت آلرژی به میوهها و سبزیجات آلرژی زا در ابتدا به تشخیص دقیق پزشک بستگی دارد. متخصص آلرژی میتواند با انجام آزمایشهای پوستی یا خونی، میوههای حساسیت زا را شناسایی کند.
بهترین راهکار برای پیشگیری از مشکلات میوه های حساسیت زا برای گلو، پرهیز از مصرف میوههای آلرژی زا و جایگزینی آنها با میوههای بی خطر است.
در بسیاری از موارد، حرارت دادن میوهها به صورت پخته یا کمپوت میتواند پروتئینهای حساسیت زا را غیر فعال کرده و امکان مصرف آنها را فراهم کند. همچنین استفاده از داروهای ضد آلرژی مانند آنتی هیستامینها یا در شرایط اضطراری تزریق اپینفرین به بیماران توصیه میشود.
کلام آخر:
شناخت میوه های حساسیت زا، آگاهی از علائم و توجه به راهکارهای مدیریت آنها به افراد کمک میکند تا بدون محروم شدن کامل از میوهها، رژیم غذایی متعادلی داشته باشند. اگرچه میوهها از ضروریترین اجزای یک رژیم غذایی سالم به شمار میروند و مصرف روزانه آنها برای سلامت جسم و پیشگیری از بیماریها بسیار مهم است، اما در برخی افراد میتوانند سبب بروز واکنشهای حساسیتی شوند.
در نهایت، مشورت با پزشک و انتخاب آگاهانه میوههای مناسب بهترین راه برای حفظ سلامت و جلوگیری از عوارض آلرژی است.
سوالات متداول مقاله میوه های حساسیت زا:
۱-آیا همه واکنشهای آلرژیک به میوه های آلرژی زا جدی و تهدید کننده زندگی هستند؟
خیر، اکثر واکنشهای آلرژیک به میوهها مانند سندرم آلرژی دهانی معمولاً خفیف و محدود به دهان و گلو هستند، اما در موارد نادر میتوانند شدید و حتی مرگ آور باشند!
۲-آیا پختن میوهها میتواند از بروز واکنشهای آلرژیک جلوگیری کند؟
بعضی از واکنشها مانند آلرژی به سیب با پختن کاهش مییابند، اما برخی دیگر مانند آلرژی به هلو ممکن است با پختن نیز برطرف نشوند.
منابع:
سلام من یه بیماری گرفتم نمیدونم چیه دکتر رفتم گفته آلرژیه من سرفه های ناجور میکنم نه گلو درد دارم نه چرک فقط سرفه تروخدا بگید مریضی من چیه و باید چی مصرف کنم چی نکنم
سلام عزیزم تشخیص و درمان بیماری به عهده متخصص بعد از بررسی های لازمه با دو تاعلائم نمیشه تشخیصی داد
من مدتی هست که احساس خفگی دارم بشدت حالم بد میشه رفتم دکتر تشخیص الرژی دادن قرص ضد الرژی تجویز کردن سنو هم رفتم مشکلی نداشتم این رو هم بگم که حدود ۳ ماه پیش زنبور گزیدگی داشتم وبه ارژانس مراجعه کردم تحت درمان بودم فقط ۴ ساعت بعد از اون من مبتلا به این بیماری شدم خواستم بدونم آیا میشه که از نیش زنبور باشه حساسیتم
عزیزم بله ممکن هست بررسی کنید تا عامل حساسیتتون مشخص بشه
حین آلرژی غذایی چه کارهایی توصیه می شه؟
من و پدرم یه مدل آلرژی غذایی داریم که گوشه گلومون ملتهب میشه و قورت دادن رو بسیار بسیار بسیاااار دردناک می کنه
من تا حالا دوبار برام پیش اومده که به تب و لرز هم کشیده شده باشه
چیز خاصی هم نیستن آلرژن هایی که میخورم
کلا گلوم یکم حساسه و شاید ۷۰% موادی که روزانه مصرف می کنم پتانسیل آلرژی زایی دارن برام ولی نه تا وقتی بعضی هاشون رو پشت سر هم نخورم و از همه مهم تر روش کمی آب بخورم که ذراتش و گلوم باقی نمونه تقریبا بی خطره همه ی این آلرژن ها
فقط موندم وقتی اتفاق میوفته چه باید کرد
من تا حالا براش دکتر نرفتم
ولی پدرم که چند بار پیش اومده و به دکتر مراجعه داشتن (البته ایشون مدل واکنش بدنشون تب و لرز نداره و فقط قورت دادن وحشتناک دردناکی رو تجربه می کنن) هیچ کار خاصی دکترا انجام ندادن
حتی دکتر سونوگرافی از گلو براشون انجام دادن ولی چیز خاصی نتیجه اش نشد
کسی رو میشناسید که این تجربه رو داشته باشه و طب سنتی یا مدرن کمکش کرده باشه؟؟
من الان چند ساعتیه تب ام قطع شده و خنده ام گرفته و کنجکاوم که این دیگه چه آلرژی عجیبیه
و مسئله ام الان اینه تا وقتی کامل التهاب گلو خوب شه اکثر مواد غذایی رو نمیتونم مصرف کنم بخصوص تمام میوه ها….
عزیزم بهتره مراجعه کنید ومهم ترین عاملی که کمکتون میکنه پرهیزغذایی هست