علائم کم آبی بدن که نباید نادیده بگیرید!

کم آبی یا دهیدراسیون زمانی اتفاق می‌افتد که بدن ما بیشتر از مایعی که مصرف می‌کنیم، آب خود را از دست می‌دهد و دیگر مایعات کافی برای انجام عملکردهای طبیعی خود را ندارد. اگر مایعات از دست رفته را جایگزین نکنید، دچار علائم کم آبی می‌شوید و در صورت عدم جبران ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای بدن شما ایجاد کند.

کم آبی ممکن است در هر گروه سنی رخ دهد. معمولاً می توانید کم آبی خفیف تا متوسط ​​را با نوشیدن مایعات بیشتر، درمان کنید اما کم آبی شدید نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.

علائم کم آبی بدن می‌تواند مختلف باشد، مثلاً شخص ممکن است خشکی بدن و تپش قلب، خشکی دهان و تاری دید، یبوست یا حتی اسهال را تجربه کند. در این مقاله به بررسی علائم کم آبی بدن خواهیم پرداخت. تا انتها با ما همراه باشید.

علائم کم آبی بدن کدامند؟

علائم کم آبی بدن بستگی به شدت آن دارد. کم آبی می تواند خفیف یا شدید باشد. این علائم با شروع کم آبی قابل مشاهده هستند.

علائم کم آبی خفیف تا متوسط

علائم کم آبی خفیف تا متوسط شامل موارد زیر است:

• تشنگی
• خشکی دهان، لب و زبان
• خشکی پوست
• ضربان قلب سریع
• تب
• کاهش میزان ادرار
• تیره شدن رنگ ادرار
• گیجی و خواب آلودگی
• سرگیجه، به خصوص هنگام ایستادن
• سردرد

علائم کم آبی شدید

علائم کم آبی شدید بدن شامل موارد زیر است:

• تشنگی شدید
• خشکی دهان شدید
• تنفس سریع
• ضربان قلب بالا
• فشار خون پایین
• تب بالا
• خواب آلودگی شدید
• و حتی مرگ

در صورت مشاهده ی هر کدام از علائم بالا فوراً به دکتر مراجعه کنید. کم آبی شدید برای سلامتی خطری جدی محسوب می شود.

از آنجا که کم آبی سه گروه اصلی همچون کودکان، زنان باردار و افراد مسن را بیشتر درگیر می‌کند، در ادامه علائم کم آبی را در هر دسته به تفکیک بررسی خواهیم کرد و سپس روش‌های پیشگیری و درمان آن را خواهیم گفت.

علائم کم آبی بدن در نوزادان و کودکان

علائم کم آبی بدن در کودکان نیز به دو دسته‌ی خفیف و شدید تقسیم می‌شوند. اگر کودک شما دچار کم آبی خفیف شود، ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

• سرگیجه یا سبکی سر
• گریه‌ی بدون اشک
• حالت تهوع یا سردرد
• ادرار زرد تیره یا قهوه ای
• عدم مرطوب شدن پوشک بعد از ۳ ساعت (بچه های بزرگتر زیاد به دستشویی نمی‌روند.)
• خشکی لب، زبان، دهان یا گلو

اگر کودک شما دچار کم آبی شدید شود، موارد زیر را تجربه خواهد کرد:

• تشنگی شدید
• بی حالی یا فعالیت کمتر از معمول
• پریدگی رنگ
• سردی دست و پا
• تنفس سریعتر از حد معمول و ضربان قلب سریع
• خواب آلودگی یا سرگیجه شدید
• گود افتادن چشم‌ها

اگر کودک شما علائم کم آبی شدید را نشان داد، به پزشک عمومی مراجعه کنید یا به نزدیکترین بخش اورژانس بیمارستان بروید.

علائم کم آبی بدن در بارداری

بارداری یکی از مهم‌ترین دوران‌های زندگی یک زن است و مراقبت‌های خاص خود را دارد. حفظ آب بدن و جلوگیری از کم آبی در این دوران باید جدی گرفته شود؛ چرا که هم بدن مادر و هم کودک را به مخاطره می‌اندازد. کم آبی در زنان باردار  می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• خشکی و چسبندگی دهان
• دهیدراته شدن پوست
• خشکی دهان
• انقباضات زودرس
• کاهش اشتها
• کاهش نیاز به ادرار کردن
• سردرد
• یبوست
• سرگیجه

اگر این علائم را دارید، آب بنوشید و در صورت امکان استراحت کنید. کم آبی خفیف و حتی متوسط ​​معمولاً با نوشیدن آب قابل مدیریت و معکوس است. اما کم آبی شدید، به ویژه در دوران بارداری، نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

علائم کم آبی بدن در افراد مسن

علائم کم آبی در افراد مسن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد، هذیان و گیجی
• خستگی
• سرگیجه، ضعف و سبکی سر
• خشکی دهان و یا سرفه خشک
• ضربان قلب بالا و فشار خون پایین
• از دست دادن اشتها
• برافروختگی و قرمزی پوست
• تورم پاها
• گرفتگی عضلات
• عدم تحمل گرما یا لرز
• یبوست
• تیره شدن رنگ ادرار

میزان آب مورد نیاز بدن چقدر است؟

به عنوان یک راهنمای کلی، بزرگسالان باید حدود 2 تا 2.5 لیتر و کودکان باید حدود 1 تا 2 لیتر در روز آب بنوشند. با‌ این‌وجود در مورد همه‌ی افراد شاخص مناسبی نیست، در بعضی شرایط ممکن است افراد نیاز بیشتر به مصرف مایعات داشته ‌باشند:

آب و هوای گرم و یا سرد

در هوای گرم باید آب اضافی مصرف کنید تا درجه‌ی حرارت بدن خود را کاهش دهید و میزان آب دفع شده از طریق تعریق را جبران کنید. ممکن است در آب ‌و ‌هوای سرد هم نیاز به آب اضافی داشته ‌باشید، چون در هوای خشک میزان رطوبت هوا کم است. مخصوصا در ارتفاعات بالاتر باید بدن را همیشه مرطوب نگه‌ داشت.

بیماری

سالمندان با ابتلا به بیماری‌های جزئی مانند آنفلوانزا، برونشیت یا عفونت مثانه، بیشتر دچار کم‌آبی می‌شوند. به صورت کلی در نظر داشته ‌باشید که حتما در شرایطی که احساس بیماری می‌کنید، سعی ‌کنید مایعات بیشتری مصرف کنید.

ورزش

به‌طور‌کلی، بهتر است یک روز قبل از تمرینات شدید، آبرسانی به بدن را آغاز کنید. در طول فعالیت، مایعات را در فواصل منظم مصرف کنید و بعد از پایان آن، آب آشامیدنی یا مایعات دیگری بنوشید.

چگونه از کم آبی بدن پیشگیری کنیم؟

برای اینکه از کمبود آب بدن پیشگیری کنید و دچار علائم آن نشوید نکات زیر را رعایت کنید:

• یک بطری آب با خود حمل کنید و آن را پر نگه دارید. در بسیاری از موارد، عدم دسترسی ما به آب یا مشغله زیاد در طی روز است که باعث می شود دچار کم آبی شویم.
• سعی کنید به جای استفاده از نوشیدنی‌های قندی، از آب طعم دار استفاده کنید. یک تکه لیمو یا اضافه کردن گلاب و عرق نعنا و یا سایر عرقیجات می تواند طعم آب را خوشمزه تر و دلپذیرتر کند. به همین ترتیب می‌توان از سبزیجات معطر مثل نعناع نیز استفاده کرد.
• اگر دوست ندارید به یکباره مقدار زیادی آب بنوشید، نیاز بدن خود به آب را دوزهای کمتری تقسیم کرده و آن را به صورت چند وعده در طول روز مصرف کنید.
• در طول روز، از جمله هنگام غذا، آب بنوشید.
• از نوشابه، الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
• یکی از راه‌های مطمئن شدن از هیدراته شدن مناسب این است که ادرار خود را بررسی کنید. اگر شفاف، کم رنگ یا کاهی رنگ باشد، یعنی خطری شما را تهدید نمی‌کند. اگر تیره‌تر از آن بود، به نوشیدن ادامه دهید.

روش‌های درمان کم آبی بدن

علت کم آبی بدن شما هر چه که باشد، باید هرچه سریع‌تر به فکر درمان باشید. برخی از روش‌های درمان کم آبی عبارتند از:

1- نوشیدن مایعات

• مهمترین راه برای درمان کم آبی بدن، نوشیدن مایعات زیاد است.
• بهترین مایع برای نوشیدن، آب است.
• همچنین می‌توانید آبمیوه، سوپ و نوشیدنی‌های ورزشی را نیز امتحان کنید.
• از نوشیدن کافئین و الکل خودداری کنید، زیرا این نوشیدنی‌ها می‌توانند کم آبی بدن را بدتر کنند.

2- جایگزینی الکترولیت‌ها

• هنگامی که بدن شما مایعات از دست می‌دهد، الکترولیت‌ها را نیز از دست می‌دهد.
• الکترولیت‌ها مواد معدنی هستند که به عملکرد صحیح عضلات و اعصاب شما کمک می‌کنند.
• می‌توانید الکترولیت‌ها را با نوشیدن نوشیدنی‌های ورزشی یا خوردن غذاهایی مانند موز، سیب زمینی و اسفناج جایگزین کنید.

3- استراحت کافی

• کم آبی بدن می‌تواند باعث خستگی شما شود.
• به بدنتان استراحت کافی بدهید تا بهبود یابد.
• از فعالیت‌های شدید خودداری کنید تا زمانی که احساس بهتری داشته باشید.

4- تزریق سرم

در مواردی که به دلیل وجود یک بیماری زمینه‌ای، میزان نیاز بدن به مایعات بسیار بیشتر از دریافتی آن از طریق نوشیدن مایعات است، تزریق سرم‌های قندی و نمکی می‌تواند به بازگرداندن سطح مایعات و الکترولیت‌های بدن به سطح نرمال کمک کند.

5-  مصرف دارو

• در برخی موارد، ممکن است پزشک برای شما داروی ضد اسهال یا داروهای دیگر تجویز کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر شما یا یکی از نزدیکان‌تان علائم زیر را داشت، حتما با پزشک خود تماس بگیرید:

• اسهال برای ۲۴ ساعت یا بیشتر
• بی‌قراری یا احساس خواب‌آلودگی بیش‌ از‌ حد یا کم‌شدن فعالیت نسبت به حد طبیعی
• مدفوع سیاه یا خونی
• ضربان قلب بالا
• فشار خون پایین

علائم خطر را بالاتر به شما توضیح دادیم، با دیدن هر کدام از این علائم، سریعا به دکتر مراجعه کنید تا عوارض خطرناکی شما را تهدید نکند. اگر بزرگسال هستید، برای درمان مشکل کم آبی بدن خود، باید به دکتر عمومی مراجعه کنید. برای درمان کم آبی کودکان هم می‌توانید به دکتر عمومی مراجعه کنید، اما بهترین کار، مراجعه به پزشک کودکان است.

آنچه از مقاله علائم کم آبی بدن آموختیم:

کم آبی بدن به معنای کمبود آب کافی در بدن است. این موضوع به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد و در صورت عدم درمان می‌تواند خطرناک باشد. احساس تشنگی ساده ترین راه برای تشخیص نیاز بدن به مایعات است. برخی تست های آزمایشگاهی نیز می توانند کم آبی مزمن بدن را تشخیص دهند که شامل غلظت کم سدیم ادرار، کراتینین بالا و افزایش نیتروژن اوره خون می‌شوند. معمولا علائم کم آبی خفیف بین 5 تا 10 دقیقه بعد از شروع درمان بهبود پیدا می کنند، اما در صورتی که علائم تشدید یا بدتر شد، باید به پزشک مراجعه کرد.

سوالات متداول

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.