از قدیم درباره خواص کشک گفتهاند و شنیدهایم اما آیا علم پزشکی امروز این گفتهها را تایید میکند یا خیر؟ در این شکی نیست که کشک یکی از فرآوردههای لبنی قدیمی و محبوب در سفره ایرانی است که نه تنها به عنوان یک طعم دهنده بینظیر برای غذاهایی چون آش رشته و کشک بادمجان شناخته میشود، بلکه به دلیل ترکیبات مغذی، جایگاه ویژهای در رژیمهای غذایی سالم هم دارد. اما سوالات زیادی برای افراد مختلف وجود دارد: آیا کشک برای لاغری مفید است یا ماده ای چاق کننده است؟ مصرف روزانه آن چقدر باید باشد؟ در این مقاله به تمام این سؤالات پاسخ میدهیم و همچنین بررسی میکنیم که چه کسانی نباید کشک مصرف کنند و برایشان ضرر دارد:
کشک چیست و چگونه به دست می آید؟
کشک حاصل فرآوری ماست یا دوغ چکیده است که پس از حرارت دادن و غلیظ شدن، به صورت مایع یا خشک مصرف میشود. در روش سنتی، دوغ ترش شده یا ماست را میجوشانند و بعد از جدا کردن آب، بخش غلیظ شده آن را خشک میکنند.
این ماده با ارزش معمولاً در دو نوع کشک مایع (در بسته بندیهای امروزی) و کشک خشک (که در گذشته برای نگهداری طولانی تر استفاده میشده است) عرضه میشود. کشک خشک شکل سنتی تر و مقاوم تر کشک است که پس از خشک شدن کامل در هوای آزاد یا آفتاب، قابل نگهداری برای مدت طولانی میباشد و برای مصرف باید با آب گرم مخلوط شود.
کشک گوسفندی این نوع کشک از شیر گوسفندی تهیه میشود و معمولاً طعم قویتری دارد و از لحاظ ارزش تغذیهای نیز حاوی چربی و پروتئین بیشتری نسبت به کشک گاوی است.
کشک منبع بسیار خوبی از پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامینهای گروه B و اسیدهای آمینه ضروری است. این ترکیبات آن را به یک مکمل غذایی مفید برای تقویت استخوانها، عضلات و حتی سلامت روحی تبدیل کردهاند. برخی از مهمترین خواص کشک عبارتند از:
- منبع عالی کلسیم و فسفر برای پیشگیری از پوکی استخوان
- حاوی پروتئین کامل برای رشد عضلات و ترمیم بافتها
- کمک به بهبود عملکرد مغز و اعصاب به دلیل وجود ویتامین B12
- حاوی پروبیوتیکها (البته در کشکهای تخمیرشده و دست ساز خانگی) که باعث تقویت سیستم گوارشی و ایمنی میشود
- انرژی زا و مناسب برای افرادی که فعالیت بدنی بالایی دارند
- دارای خاصیت ضد عفونی کننده برای دستگاه گوارش
آیا کشک چاق کننده است؟
اگرچه کشک از نظر انرژی نسبت به برخی مواد لبنی مانند شیر و پنیر چربتر است، اما به علت داشتن پروتئین بالا و کربوهیدرات پایین، در رژیمهای لاغری نیز قابل استفاده است. متخصصان تغذیه و رژیم درمانی از جمله دکتر کرمانی مصرف کنترلشده کشک را توصیه کرده و معتقد هستند که اگر کشک به عنوان میان وعده همراه با سبزیجات مانند بادمجان، کدو، یا با نان سبوس دار مصرف شود، احساس سیری طولانی مدت ایجاد میکند.
همچنین به دلیل دارا بودن اسید آمینه لوسین، کشک میتواند به چربی سوزی و حفظ توده عضلانی در زمان کاهش وزن کمک کند. بنابراین با توجه به این نکات در رژیم های لاغری دکتر کرمانی مواد غذایی مانند کشک حذف نمیشوند و شما میتوانید به اندازه تعادل مصرف کنید.
البته توجه داشته باشید که کشکهای صنعتی که حاوی نمک زیاد و افزودنیهای غیرمجاز هستند، برای کاهش وزن اصلا مناسب نیستند.
بنابراین، کشک خانگی یا طبیعی بدون نمک و افزودنی، در مقدار متعادل، نه تنها چاق کننده نیست بلکه میتوانید در رژیمهای کاهش وزن و لاغری نیز آن را بگنجانید!
میزان مصرف کشک در روز
با وجود خواص کشک مصرف آن نیز مانند هر ماده غذایی دیگری باید در حد تعادل باشد. مقدار مناسب مصرف روزانه برای یک فرد سالم بالغ، حدود ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری کشک مایع یا ۱۵ تا ۲۰ گرم کشک خشک در روز است. این مقدار نیاز بدن به کلسیم و پروتئین را تا حد زیادی تأمین میکند. اما به نکات زیر دقت کنید:
- بهتر است کشک قبل از مصرف، کشک را حرارت دهید تا آلودگیهای احتمالی و میکروبی در آن از بین برود.
- از مصرف کشکهای شور یا حاوی نگهدارندههای شیمیایی خودداری کنید.
- کشک در وعده عصر یا شام همراه با سبزیجات پخته میتواند گزینه خوبی برای کاهش اشتهای شبانه باشد.
آیا همه می توانند کشک مصرف کنند؟
کشک به طور کلی برای افراد سالم مفید و قابل مصرف است؛ به خصوص برای کودکان در حال رشد، زنان باردار و سالمندان با خطر پوکی استخوان اما با وجود خواص کشک برخی افراد باید در مصرف آن دقت بیشتری داشته باشند یا با مشورت پزشک مصرف کنند مثل:
- افرادی با فشار خون بالا: به دلیل میزان نمک نسبتاً بالای برخی از کشکهای صنعتی
- بیماران کلیوی: کشک حاوی مقدار بالای پروتئین و فسفر است که ممکن است برای کلیهها فشار ایجاد کند.
- افرادی با مشکلات گوارشی: مانند رفلاکس معده یا زخم معده، ممکن است به دلیل اسیدی بودن ترکیبات کشک، در برخی موارد دچار ناراحتی شوند.
چه کسانی نباید کشک مصرف کنند؟
در برخی شرایط پزشکی خاص، مصرف کشک ممکن است مناسب نباشد یا نیاز به محدودیت داشته باشد:
- مبتلایان به فشار خون بالا: کشکهایی که شور هستند یا به درستی فرآوری نشده اند، میتوانند فشار خون را افزایش دهند. توصیه میشود از کشک خانگی کم نمک استفاده کنند.
- افراد با اختلال در عملکرد کبد: مصرف بیش از حد پروتئین میتواند عملکرد کبد را تحت تأثیر قرار دهد. افراد با کبد چرب پیشرفته باید با احتیاط کشک مصرف کنند.
- کسانی که عدم تحمل لاکتوز دارند: کشک ممکن است باعث نفخ، دل درد و مشکلات گوارشی در این افراد شود.
- کودکان زیر یک سال: کشک به دلیل محتوای بالای نمک و پروتئین، برای نوزادان توصیه نمیشود.
کلام آخر:
با خواص کشک و میزان مصرف آم آشنا شدیم و دانستیم کشک یک غذای سنتی، مغذی و پرخاصیت است که اگر به درستی تهیه و مصرف شود، میتواند بخشی ارزشمند از رژیم غذایی حتی روزانه باشد. با رعایت تعادل در مصرف و توجه به شرایط جسمی، میتوان از خواص کشک برای سلامت استخوانها، معده، و حتی مدیریت وزن بهره برد. فقط لازم است حواستان به کیفیت کشک و نیاز بدنتان باشد. همچنین اگر فشار خون بالا دارید یا مشکل سلامتی خاصی دارید بهتر است قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید!
سوالات متداول مقاله خواص کشک:
۱-خواص کشک برای استخوان چیست؟
کشک سرشار از کلسیم و فسفر است که برای تقویت استخوانها، پیشگیری از پوکی استخوان و بهبود تراکم استخوان بسیار مفید است.
۲-خواص کشک برای کبد چیست؟
کشک به دلیل داشتن پروتئین بالا برای افراد سالم مفید است، اما در صورت داشتن کبد چرب یا بیماریهای کبدی باید با احتیاط و مشورت پزشک مصرف شود.
منابع:
اگر هر روز کشک به مقدار ۳ قاشق غذا خوری بخوریم مشکلی برای کاهش وزن نداره؟
سلام 🌿
۳ قاشق غذاخوری کشک در روز کالری زیادی نداره و منبع خوبی از کلسیم و پروتئین هست 🥛، بنابراین در رژیم کاهش وزن مشکلی ایجاد نمیکنه، فقط باید در مقدار متعادل مصرف بشه
من کم خونی شدید دارم تالاسیمی مینور دارم خیلی کشک میخورم هم نعنایی و هم ساده روزی ۲تا رو حتما میخورم خیلی معتادش شدم چکار کنم خوبه یا نه مشکل قلبی هم دارم
عزیزم به قاعده میشه مصرف کرد اشاره هم شده نمک زیادی دارن از کشک های کم نمک استفاده بشه
اعتدال فراموش نکنید
ممنون این راهنمایی های که گفتید تشکر
تشکر از توجه شماعزیزم
سلام آقای دکترکرمانی عزیز و بزرگوار
تشکر از همه راهنمائی های ارزنده تون
نوشتید: مصرف روزانه کشک یه فنجون باشه. آیا یه فنجون یعنی معادل چندعدد کشک گِرد به قطر۳ سانت است؟
ممنون
سلام تشکر از همراهی شما عزیزم
سه عدد کشک خشک استفاده کنید
مطالب شما بسیار عالی و آموزنده بود
سپاس از حسن نظرتون عزیزم
بسیار خوب و جالب
مچکرم ازتوجهتون