رژیم کودک؛ آشنایی با انواع رژیم کودک، روش‌ها و راهکارها

مرحله تغذیه انسان از دوران جنینی آغاز می‌شود. در کنار تنفس و نوشیدن آب و مایعات، تغذیه روزانه برای حفظ سلامت بدن و زنده ماندن فرد، از اهمیت بالایی برخوردار است. جنین تمام مواد غذایی مورد نیاز خود را از خون مادر دریافت کرده و به این صورت به رشد خود ادامه می‌دهد. بعد از دوران بارداری، تغذیه اصلی کودک با شیر مادر است و کیفیت شیر مادر سلامت و تکامل رشد کودک را تعیین می‌کند. دستگاه گوارش انسان، بعد از گذشت شش ماه از زمان تولد، قادر است برخی از مواد غذایی را هضم کند. از این زمان به بعد رعایت رژیم کودک با توجه به مواد مغذی مورد نیاز و شرایط رشد او، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این شرایط باید به گنجاندن مواد غذایی سالم که به رشد و سلامت کودک کمک کرده و سیستم ایمنی بدن او را تقویت می‌کند، توجه داشت. همچنین بررسی روند رشد کودک از نظر وزن و قد بسیار مهم است، زیرا رژیم غذایی کودکان لاغر و چاق می‌تواند متفاوت باشد. در این مقاله به بررسی کامل رژیم کودک، رژیم لاغری، رژیم چاقی و رژیم افزایش قد کودک می‌پردازیم.

منظور از رژیم کودک چیست؟

توجه به رژیم کودک به این معنی است که کودک شما با توجه به سن و شرایط فیزیکی، چه نوع مواد غذایی را به چه اندازه دریافت می‌کند. اهمیت این موضوع تا جایی است که نوع تغذیه و رژیم کودک، کیفیت زندگی او را در بزرگسالی نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. والدین نقش مهمی در شکل‌گیری عادت غذایی کودک خود دارند؛ به این شکل

، زیرا این نوع رژیم غذایی از ابتدا در ذهن کودک نقش بسته و جزو سبک زندگی او شده است.

همچنین توجه به رژیم کودک، وزن نرمال، روند افزایش قد مناسب، استخوان بندی سالم و شرایط ذهنی و روانی مطلوب را برای او به همراه خواهد داشت. باید بدانید که اگر در تغذیه کودک خود دقت نکنید، برای رشد اندام‌ها، سلول‌ها، دستگاه‌ها و بافت‌های بدن او ایجاد مشکل کرده‌اید و این امر ممکن است به مرور زمان و با افزایش سن کودک شدیدتر شود.

برای آشنایی بیشتر با رژیم کاهش کودک این ویدئوی دکتر کرمانی را از دست ندهید:

وزن نرمال برای کودکان چگونه تعیین می‌شود؟

برای تعیین وزن نرمال کودک در سنین مختلف و بررسی روند رشد او، باید معیارهایی برای سنجش وجود داشته باشد. به این شکل که رشد کودک را با اندازه‌گیری وزن، قد و دور سر او ارزیابی کرده و با توجه به سن او، وضعیت رشد کودک مشخص می‌شود.

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در رشد کودک، توجه به وزن او است، چرا که وزن از اصلی‌ترین شاخص‌های رشد محسوب می‌شود. در بدو تولد به طور معمول پسران از دختران کمی سنگین‌تر هستند، اما وزن نرمال نوزاد از 2/5 الی 4/6 کیلوگرم (متوسط 3/4 کیلوگرم) در نظر گرفته شده است. وزن نرمال کودک در 5 ماهگی دو برابر و در دو سالگی 4 برابر وزن زمان تولد او است. این درحالی است که با افزایش سن کودک، افزایش وزن او نیز کندتر خواهد شد، به طوری که سالی 2/5 کیلوگرم اضافه وزن برای کودک شما مطلوب خواهد بود.

همچنین روند رشد کودک شما در سنین بلوغ، به طور ناگهانی افزایش یافته و نزدیک به دوسال جهش وزنی را تجربه خواهد کرد. برای آشنایی بهتر با روند رشد مطلوب کودک خود، توصیه می‌شود جداول استاندارد ضریب رشد را مطالعه کرده و در صورت افزایش یا کاهش وزن کودک، جهت رعایت رژیم‌های مناسب اقدام کنید.

انواع رژیم کودک کدامند؟

همان‌طور که اشاره شد روند رشد وزنی کودک بسیار مهم است. شما به عنوان والدین کودک باید به وزن مناسب فرزند خود توجه کرده و در صورتی که با افزایش یا کاهش وزن او مواجه شدید، با مشورت متخصصین حوزه تغذیه کودک به رعایت رژیم‌های غذایی مناسب بپردازید. انواع رژیم لاغری، رژیم چاقی و رژیم افزایش قد کودک به شما در حفظ سلامت فرزندتان کمک خواهد کرد. در ادامه به بررسی کامل رژیم‌های مختلف برای رسیدن به وزن نرمال کودک می‌پردازیم.

اگر فرد از زمان کودکی به خوردن غذاهای مقوی و مفید عادت کند، در بزرگسالی نیز، به مصرف غداهای ناسالم، تمایل کمتری نشان خواهد داد.

رژیم لاغری کودک چیست؟

چاقی کودک، ممکن است ریشه در عواملی مانند وراثت، مسائل روانی و سبک زندگی داشته باشد. اما به طور معمول خوردن بیش از حد و عدم فعالیت جسمی، دو عامل اصلی افزایش وزن کودک است. در صورتی که نگران چاقی مفرط و افزایش وزن شدید کودک خود هستید، بهتر است ابتدا به پزشک و مشاور تغذیه مراجعه کنید.

متخصصین تغذیه بر این باور هستند که رژیم لاغری کودک، برای سنین 10 سال به بالا مناسب بوده و قبل از این سن، نباید از رژیم برای کودکان استفاده شود. در این شرایط توصیه می‌شود، میان‌وعده‌های ناسالم و تنقلات پرکالری را از وعده‌های غذایی کودک حذف کرده و مواد غذایی ضروری را در وعده‌های اصلی بگنجانید. برای این کار به کودک خود انگیزه دهید و از هر گونه زور، اجبار و تهدید دوری کنید، زیرا ممکن است سلامت روان و جسم کودک شما را به خطر بیندازند.

کدام کودکان به رژیم لاغری نیاز دارند؟

تشخیص اینکه آیا کودک شما دارای اضافه وزن است یا خیر، همیشه کار ساده‌ای نیست، چرا که کودکان شرایط متفاوتی از رشد را تجربه کرده و میزان چربی بدن با افزایش سن تغییر می‌کند. بر اساس یک مطالعه، 80 درصد از والدین ادعا می‌کنند که فرزندان آنها وزن طبیعی دارند، در حالی که واقعاً چاق هستند. یکسری فاکتورها و روش‌ها برای دانستن این موضوع که آیا کودک شما به رژیم لاغری نیاز دارد یا خیر، وجود دارد. برخی از مهم‌ترین فاکتورهای تشخیص کودک چاق شامل موارد زیر است:

• از لحاظ جسمی و فیزیکی، از کودکان هم‌سن خود بزرگ‌تر است.
• لباس‌های مناسب کودک، بزرگ‌تر از گروه سنی او است.
• میزان غذای مصرفی او، به اندازه بزرگسالان است.
• خیلی زود از فعالیت‌ها و تمرینات جسمی خسته می‌شود.
• بیش‌از سه ساعت در طول روز تلویزیون می‌بیند.
• اکثر اوقات احساس گرسنگی دارد.
• رژیم‌های غذایی متعادل و متعارف برای او کافی نبوده و مواد غذایی پرکالری را دوست دارد.

روش‌های کاهش وزن کودکان در رژیم کودک

به طور معمول با افزایش میزان تحرک و تغییر در سبک غذایی کودک، می‌توان به کاهش وزن او کمک کرد. برای عدم دلزدگی و خستگی کودک، بهتر است با تکیه بر روش‌های مناسب با سن او به انجام این کار بپردازید. با انجام ورزش‌های مورد علاقه، بازی‌های پرتحرک، تغییر در سبک زندگی خانواده برای حمایت از شرایط کودک و… به روند کاهش وزن او کمک کنید. در ادامه به بررسی کامل روش‌های مناسب برای کاهش وزن کودکان می‌پردازیم.

کاهش وزن کودک با تمرینات ورزشی

اما باید بدانید که فرزند شما روحیه رفتن به باشگاه و انجام تمرینات سنگین را ندارد. برای رسیدن به نتیجه مطلوب، باید بازی‌ها و ورزش‌هایی را که جنبه سرگرمی بالایی برای کودک دارد، دنبال کنید. همچنین باید بدانید که فرزند شما در حال حاضر دارای اضافه وزن است و برای شروع انجام ورزش‌های سنگین به مدت زمان زیاد، کار سختی برای او محسوب می‌شود. بنابراین یک ساعت تمرین ورزشی روزانه را در نظر بگیرید. اگر کودک توان ورزش یکساعته پشت ‌سرهم را ندارد، این تایم را در طول روز به 2 تایم نیم ساعته و یا 4 تایم 15 دقیقه‌ای تقسیم کنید. توجه به علاقه کودک به ورزش مورد نظر را به هیچ عنوان فراموش نکنید.

علاوه‌ بر ورزش، هر گونه فعالیت هوازی، به سوزاندن کالری و چربی اضافی کودک کمک می‌کند. دوچرخه سواری مفرح، استفاده از پله به جای آسانسور و حتی پیاده‌روی، به کاهش وزن او می‌انجامد.

ورزش و تحرک به اندازه مصرف غذاهای سالم در کاهش وزن کودک نقش دارد

1- کاهش وزن کودک با رژیم غذایی مناسب

پیروی از یک رژیم غذایی سالم، وزن ایده‌آل کودک شما را به او بازمی‌گرداند. این عادت را در کودک خود ایجاد کنید که سه وعده اصلی را به طور کامل و دو میان‌وعده کوچک را رعایت کند؛ به این شکل احساس گرسنگی کمتری داشته و از خوردن تنقلات اضافی پرهیز می‌کند. نوشیدن آب، سبزیجات و میوه‌ها را نیز فراموش نکنید. توصیه می‌شود سبزیجات با فیبر بالا را در رژیم لاغری کودک خود بگنجانید. در استفاده از لبنیات مانند شیر و پنیر، نمونه‌های کم‌چرب آن را انتخاب کنید. توجه داشته باشید که میان‌وعده کودک با مواد غذایی کم چرب و کم کالری تهیه شود. همچنین تنقلاتی مانند چوب شور و پاپ کورن از چیپس و انواع کیک و شیرینی بهتر است.

سلامتی فرزندت رو تضمین کن

مجموعه دکتر کرمانی با پشتیبانی اختصاصی کنار شما و فرزندانتونه تا به راحتی وزن کم کنن و از خطرات چاقی توی بزرگسالی در امان بمونن.
برای تضمین سلامتی فرزندت

همین الان ثبت نام کن

• استفاده از انواع غلات، مانند گندم، برنج و حبوبات
• استفاده از پروتئین‌های سبک، مانند مرغ و ماهی
• استفاده از لبنیات کم‌چرب، مانند ماست یونانی، شیر بدون سرشیر
• رعایت رژیم‌غذایی توسط کل اعضای خانواده

2- کاهش وزن کودک با تغییر در سبک زندگی

شما به عنوان والدین کودک، باید به ایجاد سبک زندگی مناسب برای او تلاش کنید تا به این صورت به کاهش وزن کودک خود برسید. توجه به برخی مسائل، علاوه بر تربیت ذهنی کودک، به حفظ وزن مناسب او کمک می‌کند.

به فرزند خود بیاموزید که تنها در زمانی که احساس گرسنگی می‌کند، غذا بخورد. همچنین توصیه می‌شود هنگام غذا خوردن کودک، تمام عواملی که باعث حواسپرتی او می‌شود (مانند تماشای تلویزیون) را حذف کنید، چرا که به این شکل از میزان مواد غذایی که مصرف می‌کند، آگاه می‌شود. مصرف آگاهانه مواد غذایی باعث ایجاد سیری به موقع و مانع از پرخوری کودک می‌شود. همچنین رعایت موارد زیر به شما در این مسیر کمک می‌کند.

الگوی کودک خود باشید: اولین قدم در ایجاد سبک زندگی مناسب این است که خود شما نیز آن را رعایت کنید. اگر کودک شما ببیند که به سلامت غذا، داشتن وزن ایده‌آل، انجام ورزش و مانند اینها اهمیت می‌دهید، به طور ناخودآگاه از شما الگوبرداری کرده و به رعایت آن‌ها علاقه‌مند می‌شود.

فعالیت‌های خانوادگی را بیشتر کنید: انجام فعالیت‌ها و بازی‌‌های پرتحرک به صورت خانوادگی برای کودکان بسیار سرگرم کننده است. انجام منظم این کار به فعال شدن و افزایش تحرک کودک شما در جهت رسیدن به وزن مطلوب کمک کرده و او را به ادامه این کار علاقه‌مند می‌کند. توصیه می‌شود برای جلوگیری از دلسردی و دلزدگی کودک، فعالیت‌ها را به‌ صورت دوره‌ای تغییر داده و در آن تنوع ایجاد کنید. 

مدت زمان تماشای تلویزیون را کاهش دهید: تلویزیون اصلی‌ترین وسیله سرگرمی کودکان محسوب می‌شود. تحقیقات مختلف نشان داده است که تماشای زیاد تلویزیون، بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای و استفاده زیاد از تلفن همراه، باعث افزایش وزن کودکان می‌شود. دو دلیل عمده این اتفاق این است که:

• تماشای تلویزیون به مدت زیاد مساوی است با انجام فعالیت بدنی کمتر که این امر باعث ذخیره کالری اضافی و عدم مصرف آن می‌شود.
• کودکان به هنگام دیدن تلویزیون تمایل به خوردن انواع تنقلات دارند. این امر افزایش وزن و چاقی کودک را به دنبال دارد. تماشای تلویزیون توسط کودک نباید بیشتر از یک ساعت باشد.

تماشای تلویزیون به مدت زیاد مساوی است با انجام فعالیت بدنی کمتر که این امر باعث ذخیره کالری اضافی و عدم مصرف آن می‌شود.

کاهش وزن کودکان چه تأثیری روی قد آنها دارد؟

رشد کودک در ماه‌های اول زندگی، سریع بوده و به خوبی قابل تشخیص است. در صورتی که روند رشد کودک به سمت چاقی و افزایش بی‌رویه وزن او باشد، باید از رژیم کاهش وزن کودک استفاده کنید، چرا که این موضوع بر روند رشد قد او نیز تأثیر می‌گذارد. این مسأله تا جایی اهمیت دارد که حتی کودکانی که به لحاظ وراثت و ژنتیک بلندقامت هستند، با ابتلا به چاقی کودکی، در نهایت کوتاه قامت خواهند شد.

در بررسی علت تأثیر چاقی کودک در کاهش قد او در بزرگسالی باید گفت که هورمونی به نام لپتین از سلول‌های چربی موجود در بدن ترشح می‌شود و در بلوغ و ترشح هورمون‌های جنسی تأثیر زیادی دارد. در صورتی که سلول‌های چربی در بدن بیشتر باشد، ترشح هورمون لپتین نیز بیشتر خواهد شد. ترشح زیاد این هورمون به ویژه در هنگام بلوغ می‌تواند آسیب‌ها و مشکلات زیادی را به‌ همراه داشته باشد. بلوغ زودرس که ناشی از این مسأله بوده، بر رشد صفحات استخوانی بدن کودک تأثیر گذاشته و عاملی برای توقف رشد و بسته شدن آن و در نهایت توقف رشد قد کودک می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود که افزایش وزن و چاقی کودک خود را جدی گرفته و برای درمان آن اقدام کنید.

رژیم چاقی کودکان در رژیم کودک

در کنار والدینی که نگران افزایش وزن کودک خود هستند، برخی والدین نیاز به پیروی از روش‌ها و راهکارهایی برای کمک به افزایش وزن کودک لاغر خود دارند. در یک نگاه کلی، اگر کودک شما کمبود وزن دارد، به احتمال زیاد، کالری کافی دریافت نمی‌کند. بی‌اشتهایی و بدغذا بودن این کودکان عامل مهمی در مصرف کم مواد غذایی و لاغری آن‌ها محسوب می‌شود. دغدغه مهم این است که این روند به سوءتغذیه کودک منجر نشده و به مراحل رشد او آسیب نزند. کاهش درصد ضریب هوشی، افت تحصیلی، کوتاهی قد و…، از عوارض تهدیدکننده سوءتغذیه کودک است.

در صورتی که لاغری و بی‌اشتهایی فرزند شما، به مرحله نگران‌کننده‌ای رسیده است، حتماً برای داشتن رژیم چاقی کودک، به متخصص و مشاور تغذیه مراجعه کنید؛ زیرا اصول تغذیه مناسب در کودکان با بزرگسالان بسیار متفاوت است و ممکن است آن دسته از مواد غذایی که برای بزرگسالان توصیه نمی‌شود، در رژیم غذایی ایده‌آل کودک قرار گیرد. به عنوان مثال کودکان زیر 2 سال برای رشد مناسب باید به مصرف انواع چربی‌های سالم بپردازند، درحالی که مصرف چربی زیاد برای بزرگسالان توصیه نمی‌شود. بنابراین از یک رژیم اصولی برای افزایش وزن کودک خود استفاده کنید تا با حفظ سلامت کودک خود به نتیجه مطلوب برسید.

کدام کودکان به رژیم افزایش وزن نیاز دارند؟

برای سنجش نوع و شرایط لاغری کودک باید یکسری از فاکتورهای مهم را در نظر گرفت. آیا والدین کودک لاغر هستند؟ آیا کودک از ابتدا لاغر بوده است؟ پاسخ به این سؤالات بسیار مهم است، چرا که بین کودکی که به صورت ژنتیک لاغر است با کودکی که دچار کاهش وزن و لاغری شده است، تفاوت زیادی وجود دارد. باید بدانید که وزن کودک با رشد سنی او تغییر می‌کند. اما در صورتی که رشد قدی کودک از رشد وزنی او پیشی بگیرد، ممکن است با لاغری و کاهش وزن کودک روبه‌رو شوید. در این شرایط بهتر است با مشورت پزشک و مشاور تغذیه و با بررسی شرایط کودک خود، از رژیم افزایش وزن کودک استفاده کنید.

اگر در مورد رژیم کودک خود تردید دارید، می‌توانید با مراجعه به پزشک و انجام تست‌های مربوطه به این اطمینان برسید که آیا کودک شما نیاز به رژیم افزایش وزن دارد یا خیر؟ از فاکتورهای مهم و قابل ارزیابی توسط پزشک، می‌توان به وزن پدر و مادر، مدت زمان لاغر بودن کودک و همچنین، نوع تغذیه کودک و سلامت جسمی و روانی او اشاره کرد.

شما می‌توانید با بررسی اعداد موجود در نمودارهای استاندارد رشد، به تناسب وزن و قد کودک خود پی ببرید. در صورتی که شاخص توده بدنی فرزند شما در صدک 5 باشد، کم‌وزن و لاغر محسوب می‌شود. در این شرایط باید به بررسی علت‌های اصلی لاغری کودک پرداخته و از سلامت جسمی او مطمئن شوید.

روش‌های افزایش وزن کودکان در رژیم کودک

مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش‌ها برای افزایش وزن کودکان، توجه به نوع تغذیه آن‌ها و پیروی از تمرینات ورزشی مناسب است. در صورت رعایت اصول مربوط به هر کدام از آن‌ها، کودک شما به وزن نرمال خواهد رسید.

1- نقش ورزش در افزایش وزن کودک

توجه داشته باشید که انجام ورزش و بازی‌های پرتحرک، باعث گرسنه شدن کودک شده و اشتهای او را در خوردن غذا بالا می‌برد. همچنین برای رفع تشنگی کودک در حین ورزش از آبمیوه‌های پرکالری به جای آب استفاده کنید. با توجه به رژیم افزایش وزن کودک خود، بعد از اتمام ورزش به او میان‌وعده‌ها و غذاهای مقوی و پرکالری بدهید.

2- نقش رژیم غذایی در افزایش وزن کودک

رژیم غذایی و مقدار مصرف آن نقش اصلی را در افزایش وزن کودک دارد. برای این منظور باید غذاهای مفید، مقوی و پرانرژی را در رژیم کودک بگنجانید. مصرف تمام گروه‌های غذایی زیر برای رشد و سلامت کودک ضروری است.

• استفاده از پروتئین‌های ضروری برای رشد بافت‌ها و سلول‌ها
• استفاده از چربی‌های سالم برای کمک به جذب ویتامین‌ها
• استفاده از ویتامین‌های مختلف برای تقویت سیستم ایمنی بدن کودک
• استفاده از کربوهیدرات‌ها برای افزایش و تأمین انرژی بدن
• استفاده از فیبر و انواع املاح معدنی
• استفاده از انواع سبزیجات، میوه‌ها و لبنیات، به منظور تأمین موارد ذکر شده

مصرف تمام گروه‌های مواد غذایی برای رشد و سلامت کودک مهم و ضروری است.

در رژیم افزایش وزن کودک به موارد زیر توجه کنید:

• هیچ‌کدام از وعده‌های غذایی را حذف نکنید.
• از کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای مانند برنج، نان، ماکارونی و سیب‌زمینی در وعده غذایی کودک استفاده کنید.
• سه روز در هفته، غذاهای حاوی پروتئین مانند حبوبات، گوشت، تخم‌مرغ، مرغ و ماهی را در رژیم کودک بگنجانید.
• روزانه یک یا دو میان‌وعده حاوی انواع سبزیجات، میوه‌ها و مغزهای روغنی را برای کودک در نظر بگیرید.
• کودک باید روزانه 6 الی 8 لیوان آب و شیر مصرف کند. مصرف نوشیدنی‌های فاقد انرژی توصیه نمی‌شود.
• ایجاد محدودیت در نوشیدن آب و مایعات بین غذا به کودک کمک می‌کند که غذای بیشتری بخورد.
• به تغییر نگرش و ایجاد انگیزه برای رعایت رژیم چاقی کودک کمک کرده و در این راه صبور باشید.

برای انجام یک رژیم افزایش وزن کودک، لازم است مواد غذایی زیر مصرف شود:

• کره لبنی: در وعده صبحانه کودک، کره را فراموش نکنید، چرا که غنی‌ترین منبع چربی برای کودکان لاغر به شمار می‌رود.
• شیر و خامه: شیر منبع اصلی کربوهیدرات و پروتئین محسوب می‌شود. کودک باید روزانه حداقل دو لیوان شیر مصرف کند. خامه نیز گزینه خوبی برای ایجاد تنوع در وعده صبحانه کودک است.
• تخم‌مرغ: تخم‌مرغ سرشار از پروتئین است. هر 100 گرم تخم‌مرغ حاوی 13 گرم پروتئین بوده و ویتامین A و B12 بدن را نیز تأمین می‌کند.
• موز: برای کمک به افزایش وزن کودک، موز را در میان‌وعده روزانه او قرار دهید. موز حاوی 105 کالری، چربی‌های سالم و کربوهیدرات‌ها بوده و نقش مهمی در تأمین انرژی بدن کودک دارد.
• مرغ: مرغ غذای ضروری به ویژه برای کودکان نوپا محسوب می‌شود، زیرا در ساخت عضله و تأمین پروتئین بدن نقش مهمی دارد.
• سیب‌زمینی: برای چاق شدن کودک، باید 40 درصد از رژیم غذایی او حاوی کربوهیدرات‌ها باشد. سیب‌زمینی سرشار از کربوهیدرات بوده و در عین حال جزو مواد غذایی مغذی نیز محسوب می‌شود. اسیدآمینه‌های موجود در سیب‌زمینی به افزایش وزن کودک کمک می‌کند.
• گوشت قرمز: گوشت قرمز مانند گوشت گاو، گوسفند و گوساله، منبع غنی از آهن و چربی بوده که برای رشد و افزایش وزن کودک مفید هستند.
• میوه‌های گرمسیری: انبه، آناناس، آواکادوو، پاپایا، نارگیل و… حاوی قندهای طبیعی بوده که به افزایش انرژی و وزن بدن کودک کمک می‌کنند.

آیا افزایش وزن کودکان تأثیری روی قد آنها دارد؟

بین وزن کودک و رشد قد او رابطه مستقیمی وجود دارد. بین جنبه‌های رشد کودک باید تناسب وجود داشته باشد تا در سالم‌ترین شکل ممکن مراحل رشد را پشت سر گذاشته و سلامت جسمی و روانی کودک در بزرگسالی نیز تضمین شود. همان‌طور که افزایش وزن و چاقی کودکان در کاهش روند رشد قد تأثیرگذار است، لاغری کودک نیز به همان اندازه مهم است.

کودکان لاغر به طور معمول از بی‌اشتهایی رنج می‌برند و مصرف ناکافی مواد غذایی به رشد کودک لطمه می‌زند. مصرف کافی انواع ویتامین‌ها، اسیدهای چرب ضروری، اسیدهای آمینه، پروتئین و… در رشد قد کودک تأثیرگذار هستند. همچنین وجود عضلات قوی به رشد استخوان‌ها و تقویت و استحکام آن کمک می‌کند. این در حالی است که کودکان لاغر، بافت عضله کمتری دارند. توصیه می‌شود از یک رژیم افزایش وزن کودک که سرشار از آهن، پروتئین، روی، کلسیم، انواع ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها است، پیروی کرده و به این شکل به رشد مطلوب و همه‌جانبه فرزند خود کمک کنید.

رژیم افزایش قد چیست؟

سرعت رشد کودکان در سال‌های اول زندگی با سرعت پیش می‌رود. تا جایی که در 4 سال اول زندگی به رشد قدی معادل 10/16 سانتی‌متر می‌رسند. اما بعد از این زمان، سرعت افزایش قد، کند شده و تا زمان بلوغ ادامه می‌یابد. در این دوره سالانه 5/8 الی 6/35 سانتی‌متر به قد کودک اضافه می‌شود. پس از گذشتن از این دوره، مجدد در سن بلوغ با افزایش ناگهانی قد کودک روبه‌رو هستیم؛ به طوری که در هر سال دختران، 7/62 الی 8/89 سانتی‌متر و پسران 10/16 سانتی‌متر رشد قدی را تجربه می‌کنند.

نکته مهم این است که در سن رشد قدی کودک، باید به میزان رشد سالم او توجه شود، چرا که بعد از توقف رشد قد، راهکارهای افزایش قد بسیار محدود و بی‌نتیجه خواهد بود. پس در صورتی که کودک شما با مشکل افزایش قد مواجه است، بهتر است با استفاده از رژیم افزایش قد اصولی و استاندارد به روند رشد او کمک کنید.

در صورتی که کودک شما با مشکل افزایش قد مواجه است، بهتر است با استفاده از رژیم افزایش قد اصولی و استاندارد به روند رشد او کمک کنید.

بهترین روش‌ افزایش قد کودکان

دلایل زیادی برای کوتاهی قد کودک وجود دارد. وراثت، عدم تغذیه صحیح و بیماری‌های خاص می‌توانند در روند رشد کودک مشکل ایجاد کنند. اما یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها و مشکلات در کاهش رشد قد کودکان، کمبود هورمون رشد در بدن است. در صورتی که هورمون رشد در وضعیت سالمی فعالیت کند، کودکی با رشد قدی استاندارد خواهیم داشت. در غیر این صورت کودک نسبت به همسن‌های خود کوچک‌تر به نظر می‌رسد. دلایل کمبود هورمون رشد علاوه بر مادرزادی بودن، شامل آسیب به سر و وجود توده مغزی است.

در صورت تشخیص این موضوع توسط پزشک متخصص، کودک باید به مصرف داروهای هورمون رشد بپردازد. اما در شرایط نرمال، می‌توان با دقت در رژیم غذایی کودک و تغییر در سبک زندگی، به رشد مناسب او کمک کرد.

افزایش قد کودکان تا چه سنی ادامه دارد؟

رشد قدی انسان تا سن 18 الی 20 سالگی ادامه دارد و تمام نمودارهای استاندارد رشد، میزان رشد قد را از بدو تولد تا 20 سالگی نشان می‌دهند. به این شکل بعد از این سن، رشد قد به صفر می‌رسد. دلیل این مسأله، توقف رشد در استخوان‌ها به ویژه در قسمت صفحات است. صفحات رشد بیشتر در قسمت انتهای استخوان قرار دارند که مهم‌ترین ناحیه در افزایش رشد استخوان و قد هستند. در سن بلوغ و تا حدود 20 سالگی، هورمون‌ها باعث سفت و بسته شدن این صفحات شده و در نتیجه رشد آن متوقف می‌شود. در برخی موارد در بزرگسالی با رشد قدی ناچیزی در حدود 1 الی 2 سانتی‌متر روبه‌رو هستیم و این امر به دلیل تغییر در دیسک‌های غضروفی است که در بین ستون مهره‌ها قرار دارد. اما به طور کلی رشد قد انسان تا قبل از 20 سالگی خواهد بود.

آیا تغذیه روی قد کودکان تأثیرگذار است؟

یکی از عوامل مهم و قابل پیش‌بینی در قد کودک، وراثت است. به این معنی که احتمال بلند قد شدن کودک از والدین بلندقامت بسیار بیشتر از کودکی با والدین کوتاه قد است. اما نکته مهم و قابل توجه در افزایش قد کودکان، بحث تغذیه و رژیم کودک است. اگر شما زیرنظر افراد متخصص، رژیم غذایی مناسب رشد قد کودک را رعایت کنید، می‎توانید در بلند قد شدن کودک خود سهیم باشید. درست است که رژیم غذایی تفاوت چشمگیری در رشد قد کودک ایجاد نمی‌کند، اما افزایش چند سانتی‌متری قد نیز برای بزرگسالی فرزند شما بسیار مهم است. همان‌طور که می‌دانید، غده هیپوفیز با ترشح هورمون رشد، بیشترین تأثیر را در تعیین قد فرد دارد. جالب است بدانید که مصرف برخی مواد غذایی به تحریک و ترشح بیشتر هورمون رشد و در نتیجه افزایش قد کمک می‌کند. برخی از این مواد غذایی تأثیرگذار شامل موارد زیر است.

1- مصرف پروتئین در افزایش قد کودک

• پروتئین از مواد غذایی اصلی در رژیم افزایش قد کودک است.
• پروتئین به ساخت ماهیچه و ترمیم آن کمک می‌کند.
• پروتئین در تشکیل و تقویت ساختار استخوان‌های بدن نقش مهمی دارد.

کمبود پروتئین در رژیم کودک، باعث سوءتغذیه، کاهش رشد عضلات و کوتاهی قد او می‌شود.

2- مصرف مواد معدنی در افزایش قد کودک

• وجود انواع مواد معدنی در رژیم افزایش قد کودک ضروری است.
• مصرف غذاهای حاوی آهن، فسفر، منگنز، روی، منیزیوم، فلوئور و… برای کمک به رشد قد کودک توصیه می‌شود.
• کلسیم از جمله مواد معدنی است که برای رشد استخوان‌های کودک و تقویت آن حیاتی است.

3- مصرف ویتامین‌ها در افزایش قد کودک

• ویتامین D در رشد، تقویت و سلامت استخوان‌ها نقش مهمی و کلیدی دارد.
• ویتامین D به جذب کلسیم توسط بدن و استخوان‌ها کمک می‌کند.
• کمبود ویتامین D و کاهش جذب کلسیم، عامل مهمی در تضعیف استخوان و کاهش رشد قد کودک است.
• ویتامین A، ویتامین گروه B و ویتامین C نیز باید در رژیم افزایش قد کودکان وجود داشته باشند.
• سبزیجات و میوه‌ها سرشار از انواع ویتامین‌ها هستند. مصرف روزانه آن‌ها را فراموش نکنید.

4- مصرف کربوهیدرات‌ها در افزایش قد کودک

• کربوهیدرات‌ها از اجزای ضروری رژیم افزایش قد کودکان هستند، اما مصرف بی‌رویه آن توصیه نمی‌شود.
• کربوهیدرات‌ها در تأمین و افزایش انرژی کودکان بسیار مؤثر هستند.
• در رژیم افزایش قد از کربوهیدرات‌های سالم استفاده کنید.
• غلات کامل، مانند برنج و گندم سبوس‌دار و سیب‌زمینی، جزو کربوهیدرات‌های سالم هستند

روش‌های افزایش وزن کودک

ورزش منظم، رعایت رژیم غذایی مناسب و تغییر در سبک زندگی، از مهم‌ترین عوامل جهت افزایش وزن کودک هستند. در ادامه به بررسی تأثیر هر کدام از این روش‌ها در افزایش قد کودکان می‌پردازیم.

1- ورزش منظم

شاید برای شما سؤال باشد که ورزش چگونه به افزایش قد کودک کمک می‌کند؟ باید بدانید کودکانی که در سن رشد خود به طور منظم به انجام تمرینات ورزشی می‌پردازند، از حجم عضلات بیشتر، استخوان‌های سالم‌تر و محکم‌تر و وزن مناسب‌تری برخوردار هستند. همچنین ورزش به افزایش میزان ترشح هورمون رشد این کودکان کمک کرده و به این صورت رشد قدی مناسبی نیز خواهند داشت. توصیه می‌شود کودکانی که به مدرسه می‌روند، روزانه حداقل یک ساعت را به فعالیت بدنی و ورزشی اختصاص دهند. ورزش‌های مناسب این سنین شامل موارد زیر است:

• انجام ورزش‌های قدرتی، مانند بارفیکس و شنا سوئدی
• انجام حرکات انعطافی، مانند یوگا و…
• انجام ورزش‌های هوازی، مانند دو، فوتبال، والیبال، بستکتبال و..

ورزش در کودکی، علاوه بر کمک به رشد مناسب کودک، از پوکی استخوان او در بزرگسالی نیز جلوگیری می‌کند، زیرا علت اصلی پوکی استخوان، تغذیه نامناسب و نداشتن تحرک فیزیکی است. باید بدانید که رعایت رژیم کودک در کنار ورزش کافی، بهترین نتیجه را در رشد و افزایش قد کودک به بار می‌آورد.

2- رژیم غذایی

توجه به نوع تغذیه و رعایت رژیم کودک تأثیر مهمی در روند رشد قد او دارد. برخی از مهم‌ترین مواد غذایی تأثیرگذار در افزایش قد کودک شامل موارد زیر است.

• محصولات لبنی: شیر، ماست، کشک، پنیر و دیگر فرآورده‌های لبنی، نقش تعیین کننده‌ای در افزایش قد و رشد کودک دارند. کلسیم و انواع ویتامین‌های E، D،B، و A موجود در این گروه غذایی، آن را به یک ماده غذایی غنی و مفید تبدیل کرده است. همچنین پروتئین موجود در شیر، برای کمک به رشد سلول‌ها مفید است. توصیه می‌شود در رژیم روزانه کودک خود، شیر و انواع لبنیات را فراموش نکنید.
• تخم‌مرغ: تخم‌مرغ سرشار از کلسیم، پروتئین، ریبوفلاوین و ویتامین B12 بوده که تمام این مواد غذایی برای رشد و افزایش قد کودک ضروری هستند. به منظور جلوگیری از دلزدگی کودک، می‌توانید به روش‌های مختلف، تخم‌مرغ را در وعده غذایی او بگنجانید.
• مرغ: داشتن عضلات قوی، به استخوان‌ها برای داشتن رشد مناسب کمک می‌کند. مرغ از جمله مواد غذایی است که سرشار از پروتئین بوده و به ساخت و تقویت بافت عضلات می‌پردازد.
• سویا: یکی از مهم‌ترین مواد مغذی و تأثیرگذار در حفظ سلامتی و افزایش قد کودک، لوبیای سویا است. این ماده غذایی سرشار از فولات، فیبر، کربوهیدرات، پروتئین و ویتامین‌ها بوده که مصرف آن در تسریع روند رشد کودک بسیار مؤثر است.
• دانه‌های روغنی و آجیل: چربی‌های سالم و اسیدهای آمینه موجود در دانه‌های روغنی، رشد قد کودک شما را تضمین می‌کند. آجیل‌ها سرشار از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی بوده و یک میان‌وعده عالی برای کودک شما محسوب می‌شود.
• سبزیجات برگدار: در رژیم افزایش قد کودکان، استفاده از انواع گیاهان و سبزیجات برگدار، مانند: اسفناج، انواع کلم‌ها، بامیه، نخودفرنگی و… را فراموش نکنید، زیرا فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در این مواد غذایی برای رشد کودک شما بسیار مفید است.

در رژیم افزایش قد کودکان، استفاده از انواع گیاهان و سبزیجات برگدار، مانند: اسفناج، انواع کلم‌ها، بامیه، نخودفرنگی و… را فراموش نکنید

• میوه‌ها: انواع میوه‌ها سرشار از ویتامین C، ویتامین A، مواد معدنی ضروری و فیبر هستند. میوه‌ها را به عنوان میان‌وعده در رژیم کودک قرار دهید.
• ماهی: همان‌طور که اشاره شد، ویتامین D در رشد قد کودک نقش تعیین کننده‌ای دارد، زیرا به رشد و تقویت استخوان‌ها از طریق جذب کلسیم کمک می‌کند. باید بدانید که ماهی سرشار از ویتامین D و پروتئین است.
• هویج: ویتامین A و C موجود در هویج برای تشکیل و ساختار استخوان و حفظ سلامت و استقامت آن بسیار مفید است.
• غلات: غلات کامل، انرژی کودک را تأمین نموده و افزایش می‌دهد. این مواد غذایی سالم و ضروری، حاوی مقادیر زیادی آهن، منیزیم، ویتامین، فیبر و سلنیوم است. بهتر است انواع نان سبوس‌دار، گندم، برنج و ماکارونی را به رژیم کودک خود اضافه کنید.
• گوشت قرمز: این ماده غذایی غنی‌ترین منبع تأمین پروتئین است. مصرف متعارف و متعادل آن در رشد کودک نقش مهمی دارد.
• لوبیا: لوبیا منبع غنی از پروتئین، فیبر و انواع مواد مغذی است. این ماده غذایی را در بالای لیست رژیم افزایش قد کودک قرار دهید، چرا که نقش مهمی در تحریک هورمون رشد در کودکان دارد.

3- تغییر سبک زندگی

در صورتی که سبک زندگی سالمی را به کودک خود بیاموزید، سلامت جسمی و ذهنی آن را تضمین کرده و به روند رشد قد او کمک می‌کنید. کودک سبک و مدل زندگی را از اعضای خانواده یاد می‌گیرد، بنابراین بهتر است شما نیز به عنوان والدین کودک، سبک زندگی متعادل و مناسبی را برای خود انتخاب کنید. رعایت موارد زیر می‌تواند به رشد قد کودک شما کمک کند.

• کودک باید بداند که سلامت و ارزش غذایی موجود در وعده‌های روزانه او از اهمیت زیادی برخوردار است. سیر شدن با تنقلات فاقد ارزش غذایی برای سلامت و رشد او مضر است. در این شرایط بهتر است انواع میوه‌های خشک، مغزها و آجیل را به‌ عنوان تنقلات مصرفی کودک انتخاب کنید.
• پیروی از یک برنامه منظم برای خواب کودک، نقش تعیین کننده‌ای در رشد او دارد. زیرا وقتی کودک در خواب است، هورمون رشد آزاد شده و به این شکل، مشکلی در روند افزایش قد او پیش نمی‌آید. میزان ساعات کافی برای خواب کودک در سنین مختلف متفاوت است. هر چه کودک بزرگ‌تر می‌شود، زمان مناسب برای خواب او نیز کاهش می‌یابد. خواب منظم یکی از فاکتورهای مهم در حفظ سلامت کودک است.
• ورزش و بازی باید جزو برنامه‌های روزانه کودک باشد. تحرک بیشتر، به رشد استخوان‌های کودک کمک می‌کند. همچنین انجام فعالیت‌های ورزشی و بازی‌هایی مانند دوچرخه سواری در فضای باز، به جذب ویتامین D از نورخورشید توسط بدن کودک می‌انجامد که این کار باعث تقویت عضلات و رشد استخوان‌های کودک می‌شود.

رشد مناسب یکی از مسائل مهم در سنین کودکی است؛ تا جایی که رشد متعادل و منظم در کودکی، سلامت و کیفیت زندگی در بزرگسالی را تعیین می‌کند. به همین منظور باید رژیم‌های مناسب کودک را به خوبی رعایت کنید تا کودکی سالم داشته باشید. رژیم کودک انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن‌ها دارای روش‌ها و شرایط خاص خود هستند. انواع رژیم لاغری، رژیم چاقی و رژیم افزایش قد کودک باید تحت نظر پزشک و مشاور تغذیه رعایت و اجرا شود. در صورتی که کودک شما رشد وزنی و قدی نرمال ندارد، بهتر است به جای استفاده از روش‌های معمول برای افراد بزرگسال، از رژیم‌های مخصوص کودکان استفاده کنید؛ چرا که بسیاری از مواد غذایی که برای بزرگسالان توصیه نمی‌شود، برای رشد کودکان ضروری و مفید هستند. در این مقاله به بررسی جنبه‌های مختلف رژیم کودک و معرفی راهکارها و روش‌های مناسب آن پرداختیم.

منبع ++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.