علت سردرد روزه‌ داری و سردرد بعد از افطار + ارتباط روزه و میگرن

سردرد روزه داری یکی از مشکلاتی است که در کنار ضعف و تشنگی، ممکن است برای برخی افراد به وجود بیاید و نتوانند به راحتی روزه بگیرند. درست است که ماه رمضان سبب آرامش و ایجاد فضای روحانی و معنوی برای افراد می‌شود، با این حال اگر چند نکته مهم تغذیه رعایت نشود، گرسنه ماندن برای مدت زمان طولانی در ماه رمضان عوارضی را نیز به همراه دارد.

به عنوان مثال سردرد بعد از افطار یکی از عوارض روزه داری است. برای بعضی از افراد حتی ممکن است باعث شود نتوانند روزه داری را ادامه بدهند. سردرد در ماه رمضان معمولاً به دلیل کمبود آب بدن، حذف کافئین و پایین آمدن قند خون است. در ادامه علت سردرد در روزه داری و رابطه روزه و میگرن را بررسی می‌کنیم و برای مقابله با آن راه‌حل‌هایی را ارائه می‌دهیم.

سردرد روزه‌ داری چیست؟

سردرد ناشتا یا سردرد روزه‌ داری نوعی سردرد است که پس از 16 ساعت غذا نخوردن یا بیشتر رخ می‌دهد. سردرد معمولاً خفیف تا متوسط ​​است و ضربان و نبض ندارد.

سردردهای ناشتا ممکن است در سرتاسر سر احساس شوند، یا درد ممکن است فقط در اطراف پیشانی متمرکز شود. سردردهای روزه داری با کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) و کم آبی بدن مرتبط است. این امرهمچنین می‌تواند با ترک کافئین مرتبط باشد. سردرد معمولا بعد از خوردن غذا از بین می‌رود.

سردرد روزه داری معمولا در انتهای روز و به دلیل کاهش قند خون اتفاق می‌افتد.

سردرد روزه‌ داری بیشتر در چه اوقاتی از روز رخ می‌دهد؟

سردرد روزه اغلب بعد از ظهر و یا غروب درست قبل از باز کردن روزه اتفاق می‌افتد. شدت سردرد معمولا با گذشت روزهای روزه داری بیشتر می‌شود.

معمولا کسانی که در روزهای دیگر سال نیز سردرد می‌کنند، بیشتر در خطر سردرد در زمان روزه داری قرار دارند. خبر خوب این است که این سردردها بدون شکستن روزه قابل مدیریت است که در ادامه به بررسی راه حل این مساله می‌پردازیم.

علت سردرد بعد از افطار چیست؟

در مطالعه چهارماهه انجام شده در دانشگاه مالایا (دو ماه قبل از ماه رمضان و یک ماه بعد از آن) ۸۳ نفر شدت و تعداد دفعات سردرد‌های خود را ثبت کردند. نتایج پژوهش نشان داد ۴۸% از افراد مورد مطالعه در ماه مبارک رمضان بیشتر احساس سردرد دارند. اما علت سردرد روزه داری چیست و چرا بعد از افطار دچار سردرد می‌شویم.

دلایل مختلفی برای ایجاد سردرد در ماه رمضان وجود دارد. علت بیشتر این سردردها کم‌آبی بدن، افت قند خون، ترک کافئین، استرس، تغییر چرخه‌ی خواب و کمبود خواب است:

کمبود آب بدن

کمبود آب بدن یکی دیگر از عوامل محرک و رایج است. مصرف کافی مایعات در سحر اغلب می‌تواند از سردرد جلوگیری کند. بیش از 75٪ مغز انسان از آب تشکیل شده است و نسبت به مقدار آب موجود در آن بسیار حساس است.

وقتی مغز کمبود آب را تشخیص می‌دهد، شروع به تولید هیستامین می‌کند. تولید هیستامین یعنی بدن شروع به سهمیه‌بندی و صرفه جویی در مصرف آب می‌کند. این امر به دلیل محافظت از مغز در صورت ادامه کم‌آبی به مدت طولانی است.

هیستامین‌ها مستقیماً باعث درد و خستگی می‌شوند؛ به عبارت دیگر معمولا با سردرد و کاهش انرژی همراه هستند.

در ویدئوی زیر دکتر کرمانی، بهترین روش رفع تشنگی در زمان روزه داری را شرح می‌دهد:

افراد مستعد سردرد

شروع سردرد اغلب بعد از ظهر یا عصر درست قبل از افطار اتفاق می‌افتد. فراوانی سردرد معمولاً در طول روزه داری افزایش می‌یابد.

کسانی که در سایر اوقات سال مستعد سردرد هستند به احتمال زیاد در روزه داری دچار سردرد می‌شوند، اما برخی از افراد که در این مدت دچار سردرد می‌شوند، سابقه سردرد یا میگرن ندارند.

کاهش مصرف کافئین

یک علت سردرد در ماه رمضان کم شدن کافئین بدن در افرادی است که عادت به خوردن چای و قهوه دارند. ترک مصرف کافئین به عنوان شایع‌ترین علت سردرد در هنگام روزه داری مطرح می‌شود.

بیماران اغلب می‌توانند با کاهش مصرف کافئین در هفته‌های منتهی به ماه رمضان از سردرد جلوگیری کنند. نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای در وعده‌ی سحر برای جلوگیری از سردردِ ترک کافئین در طول روزه کفایت می‌کند.

هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی همان قند خون پایین است. هیپوگلیسمی می‌تواند باعث سردرد و سرگیجه در روزه داری بسیاری از افراد شود. اگر یک وعده غذایی با محتوای قند بالا قبل از شروع روزه داری نوش جان کنید، احتمال اینکه دچار این نوع سردرد بشوید بالاست.

غذاهای پر کربوهیدرات باعث افزایش سریع قند خون و به دنبال آن افت سریع قند می‌شود که ممکن است در فرد سردرد ایجاد کند. خوردن یک وعده‌ی غذایی با مقدار قند کم در سحر می‌تواند از بروز سردرد در طول روز جلوگیری کند.

یکی از دلایل سردرد بعد از افطار، افت قند شدید و سرگیجه به دلیل مصرف مواد قندی زیاد، در وعده سحری است.

مبتلایان به سردرد باید سعی کنند حتی الامکان از قرار گرفتن در معرض عوامل دیگری مانند احتباس مایعات، استرس، خستگی و کمبود خواب در ماه رمضان که باعث تحریک بیشتر بدن برای ایجاد سردرد می‌شود، خودداری کنند.

استراحت و خواب غالباً از سردرد جلوگیری می‌کنند و در صورت شکستن روزه، سردرد اغلب محو می‌شود.

رابطه روزه و میگرن

آیا روزه برای افراد میگرنی مضر است؟ مغز میگرنی نیاز به ثبات دارد. تغییرات ناگهانی در محیط می‌تواند باعث واکنش بیش از حد و در نتیجه حملات میگرنی شود. به همین کم آبی شما را مستعد ابتلا به میگرن می‌کند.

حتی از دست دادن آب جزئی تعادل بدن شما را از بین می‌برد. زنان به طور کلی به 11.5 فنجان در روز نیاز دارند، در حالی که مردان به 15.5 فنجان.

به علاوه گذراندن مدت طولانی بدون غذا یک محرک دیگر میگرن است. خوردن وعده‌های غذایی منظم و میان وعده‌های سالم در فاصله افطار تا سحر، به ثابت نگه داشتن سطح قند خون و محافظت در برابر میگرن کمک می‌کند.

و نکته آخر اینکه وزن مناسب برای میگرن مفید استو یک برنامه غذایی کاهش وزن ایمن و تغییر سبک زندگی، به کاهش دردهای میگرنی کمک بسیاری خواهد کرد.

آیا روزه برای میگرن ضرر دارد؟

افرادی که میگرن دارند و می‌خواهند روزه بگیرند، باید به دو نکته مهم توجه کنند:

کم آبی و میگرن

نوشیدن آب کافی، سلاح مخفی برای عملکرد خوب مغز است. مغز حدود 75 درصد آب است. آب هم در داخل و هم در خارج سلول‌ها وجود دارد و مواد مغذی را به بدن می‌رساند و سموم را دفع می‌کند. یک مغز هیدراته، مغزی است که به خوبی فعال است و می تواند فعالیت‌های خود و کل بدن را به آرامی حفظ کند.

شواهد به ما می‌گوید که حتی کم آبی خفیف منجر به از دست دادن تمرکز و توانایی شناختی و همچنین افزایش خستگی می‌شود. برای افراد مبتلا به میگرن، این عدم تعادل راه را برای حمله هموار می‌کند.

روزه گرفتن و کم آبی بدن موجب افزایش حملات میگرن خواهد شد که با مصرف آب و فیبر می‌توان این مشکل را برطرف کرد.

هنگامی که صحبت از میگرن به میان می‌آید، کم آبی اغلب نادیده گرفته می‌شود. شاید نوشیدن آب برای کمک به چنین وضعیت عصبی پیچیده‌ای بسیار ساده به نظر برسد. اما در واقع، دادن هیدراتاسیون مورد نیاز مغز، یک عامل محافظتی بزرگ برای سردرد است.

روزه و رژیم غذایی میگرنی

ممکن است این افسانه را شنیده باشید که روزه داری متناوب به میگرن کمک می‌کند، اما آیا چنین چیزی درست است؟ تحقیقات نشان می‌دهد که غذا نخوردن آن هم برای چند ساعت متمادی، محرک قطعی میگرن است، از جمله روزه‌داری در ماه مبارک رمضان. بدن می‌تواند حدود 15 ساعت بدون غذا بماند اما اثرات منفی مانند سردرد، سرگیجه یا خستگی را هم ببیند.

اما برای افراد مبتلا به میگرن، محدودیت حدود 12 ساعت است. روزه گرفتن با برهم زدن هموستاز بدن به چهار روش مختلف شما را برای میگرن آماده می‌کند:

• سطح گلوکز خون به طور نامنظم نوسان می‌کند و بر مغز تأثیر منفی می‌گذارد
• سطح هیدراتاسیون به شدت کاهش می یابد
• گرسنگی سیگنال‌های هشداردهنده‌ای را به مغز می‌فرستد که منجر به اختلال در خواب می‌شود
• زمانی که گرسنه هستیم، ماهیچه‌ها منقبض می‌شوند و همین امر باعث میگرن می‌شود

برای برطرف کردن سردرد بعد از افطار و میگرن، مواد غذایی حاوی فیبر و آب مصرف کنید.

به یاد داشته باشید، مغز میگرنی بیش از هر چیز پایداری را دوست دارد و این برای حفظ سطح قند خون ثابت نیز صدق می‌کند. بنابراین، وقتی سحری نمی‌خورید یا افطاری خود را به تعویق می‌اندازید، عوامل محافظتی را از خود دور می‌کنید. با خوردن وعده‌های غذایی منظم و میان وعده‌های سالم به مغز خود کمک کنید.

برای جلوگیری و درمان سردرد روزه‌ داری چه باید کرد؟

چند راهکار کلی برای پیشگیری از سردرد وجود دارد که شامل آمادگی برای ماه رمضان و تغییر سبک زندگی در طول ماه است. به عنوان مثال کسانی که عادت به خوردن کافئین زیاد دارند باید قبل از شروع ماه رمضان میزان مصرف کافئین را کم کنند.

این افراد در طول ماه رمضان می‌توانند یک فنجان قهوه یا چای در هنگام سحر بخورند. یا اگر تمایل دارند طبق دستور پزشک مسکّن مصرف کنند. البته در ماه رمضان، بیماران باید سعی کنند خواب کافی داشته باشند و همچنین مطمئن شوند به اندازه کافی آب می‌خورند تا بدنشان دچار کم‌آبی نشود.

راه‌حل‌های دیگر برای درمان سردرد در ماه رمضان شامل موارد زیر می‌شود:

کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار

پزشکان کم شدن کافئین در ماه رمضان را از دلایل اصلی سردرد می‌دانند. کسانی که در خطر این نوع سردرد هستند باید چند هفته مانده به ماه رمضان آرام آرام مصرف کافئین خود را پایین بیاورند تا عادت کنند و یا قبل از اذان صبح از نوشیدنی دارای کافئین قوی استفاده کنند.

با این حال استفاده از نوشیدنی کافئین‌دار هنگام سحر توصیه نمی‌شود چرا که بدن را کم‌آب می‌کند.

خوردن وعده‌های غذایی با قند کم

هیپوگلیسمی (قند خون پایین) سبب تحریک سردرد در بسیاری از افراد می‌شود. اگر قبل از شروع ماه رمضان وعده‌های غذایی با قند بالا مصرف کنید، سبب بالا رفتن سریع سطح قند خون می‌شود.

با روزه گرفتن این قند خون به سرعت پایین می‌آید و سردرد می‌گیرید. خوردن وعده‌ی غذایی با قند کم، قبل از روزه داری از شروع سردرد در طول روز جلوگیری می‌کند.

به طور کلی اگر تغذیه درستی در طول ماه مبارک رمضان داشته باشید، بدون کم آبی، سو تغذیه و سردرد و سرگیجه می‌توانید روزه بگیرید.

به عنوان مثال در اپلیکیشن به اندام دکتر کرمانی، برای کسانی که قصد گرقتن رژیم فستینگ دارند یا در ماه رمضان روزه می‌گیرند، برنامه غذایی مجزا تهیه شده است.

نوشیدن آب

کم آب شدن بدن از دیگر دلایل شایع سردرد است. مصرف کافی مایعات قبل از شروع روزه تا حدود زیادی از سردرد جلوگیری می‌کند. همانطور که گفته شد مغز به میزان آبی که در اختیارش دارد، بسیار حساس است. وقتی مغز متوجه می‌شود ذخایر آب رو به کاهش است، شروع به صرفه جویی و سهمیه‌بندی آب بدن می‌کند.

کاهش هیستامین در بدن

هیستامین (یک آمین زیستی که به عنوان یک انتقال دهنده عصبی در سیستم عصبی مؤثر است) سبب درد و خستگی می‌شود.

به عبارت دیگر سردرد و خستگی از همراهان هیستامین هستند. به همین دلیل باید مواظب عوامل ایجاد سردرد مانند احتباس مایعات، استرس، خستگی و کمبود خواب در ماه رمضان باشید. با استراحت و خواب کافی نشانه‌های سردرد بعد از افطار، خود به خود محو می‌شوند.

استراحت کافی

استراحت و خواب اغلب به جلوگیری از سردرد کمک می‌کند و درد اغلب با شکستن روزه از بین می‌رود.

استفاده از داروهای کمکی

داروهای پیشگیرانه که به مدت دوازده ساعت ناشتا تاثیر خواهند داشت، مانند قرص ناپروکسن به صورت یک دوز 500 میلی گرم قبل از شروع روزه باید مصرف شود. البته باید قبل از شروع مصرف هرگونه دارو و قرص با پزشک خود مشورت کنید.

اگر سردرد روزه‌ داری با مصرف مایعات و غذا برطرف نشود، پزشک داروهایی مانند ناپروکسن را تجویز می‌کند.

عدم مصرف مواد غذایی سرخ شده

همانطور که می‌دانید کم آبی بدن یکی از عوامل ایجاد سردرد در ماه رمضان است. به همین دلیل اگر در زمان سحری، کمتر از غذاهای سرخ شده و پرادویه استفاده کنید، طبیعتا تشنگی کمتری در طول روز خواهید داشت و سردردهای خود را کنترل خواهید کرد.

مصرف فیبر بالا

سعی کنید وعده سحری خود را با مواد غذایی حاوی فیبر پر کنید. همچنین بعد از افطار از میان‌وعده‌های حاوی فیبر مانند انواع میوه‌های آبدار میل کنید تا در طول روز کمتر دچار تشنگی شوید.

مراجعه به پزشک

اگر سردرد بعد از افطار هم ادامه داشت و درد آن به مرور بیشتر شد، باید با پزشک خود موضوع را درمیان بگذارید تا کامل معاینه شوید. همیشه باید سردرد را جدی گرفت شاید دلیل سردرد اصلا مربوط به ماه رمضان نشود. پس در صورت مشاهده طولانی مدت آن اقدامات لازم را توسط پزشک خود انجام دهید.

با چند علت سردرد در روزه داری آشنا شدید. همانطور که خواندید درمان سر درد در ماه رمضان راه حل‌های ساده‌ای دارد. کافیست به اندازه‌ی کافی بخوابید، آب بنوشید، از غذاهای قندی دوری کنید و مصرف کافئین را کم کنید تا از سر درد بعد از افطار در امان بمانید.

سوالات متداول سردرد روزه داری

علت سردرد بعد از افطار چیست؟

اگر میگرن نداشته باشید، معمولا به دلیل کم آبی بدن، افت قند خون و قطع مصرف کافئین سردرد ایجاد می‌شود.

درمان سردرد در روزه داری چیست؟

نوشیدن آب و مصرف فیبر و میوه‌های آبدار در زمان سحر و خواب کافی در طول روز کمک شایان توجهی به درمان سردرد ماه رمضان می‌کند. همچنین اگر نیاز باشد و زیر نظر پزشک، می‌توانید از قرص ناپروکسن استفاده کنید.

راه جلوگیری از سردرد در ماه رمضان چیست؟

عدم اعتیاد به مصرف مواد غذایی کافئین‌دار، نوشیدن مایعات و مصرف سبزیجات ومیوه‌های آبدار در وعده سحر و عدم مصرف غذاهای بسیار شیرین، می‌تواند به پیشگیری از سردرد در ماه رمضان کمک کند.

آنچه از مقاله سردرد روزه‌ داری آموختیم:

سردرد روزه داری یکی از مشکلات شایع در برخی افراد است که در این مقاله راه حل‌های این مشکل را با هم بررسی کردیم. بی‌خوابی، کم آبی بدن، تغذیه نامناسب و استرس از جمله دلایل سردرد بعد از افطار است که با رعایت چند نکته اساسی مانند سحری خوردن، مصرف به اندازه مایعات و فیبر و مصرف کمتر مواد قندی در وعده سحری، به برطرف شدن این مشکل کمک بسیاری می‌کند. همچنین در این مقاله خواندید که روزه و میگرن با هم مرتبط هستند و کسانی که میگرن دارند باید چند دستورالعمل مهم غذایی را در ماه رمضان رعایت کنند تا بتوانند جملات میگرن را کنترل کنند.

منابع:

• verywellhealth.com
• ctrlmhealth.com
• theheadacheclinic.net