قرص‌های ضدبارداری یکی از پرکاربردترین روش‌های پیشگیری از بارداری در سراسر جهان هستند. این داروها نه تنها در تنظیم باروری نقش مهمی دارند، بلکه در کنترل برخی مشکلات هورمونی، قاعدگی دردناک و حتی جوش‌های پوستی نیز مؤثرند. با این حال، بسیاری از زنان هنگام شروع مصرف این قرص‌ها با دغدغه‌هایی رو به رو می‌شوند که یکی از شایع‌ترین آنها، قرص ضدبارداری و چاقی است.
این تصور که قرص ضدبارداری می‌تواند باعث اضافه وزن شود، به‌قدری رایج است که برخی افراد حتی پیش از شروع مصرف، از ترس چاق شدن، قید این روش مطمئن را می‌زنند. این مقاله به بررسی شواهد علمی موجود در مورد این ارتباط می‌پردازد و عوامل مختلفی از جمله نوع قرص ضدبارداری، ترکیبات هورمونی، و پاسخ‌های فردی بدن را مورد کنکاش قرار می‌دهد.
آیا قرص های ضدبارداری واقعاً چاق کننده هستند؟
برای درک این موضوع بهتر است اول بدانید که روش های ضد بارداری دو نوع هستند، هورمونی و غیر هورمونی (روش های پیشگیری موقت، غیر هورمونی نامیده می‌شوند که شامل کاندوم و دیافراگم هستند). قرص های ضد بارداری هورمونی به این دلیل چنین نامی دارند که حاوی ترکیب استروژن و پروژسترون و یا پروژسترون به تنهایی هستند.
اینها هورمون هایی هستند که بدن در طول چرخه قاعدگی به صورت طبیعی تولید می‌کند. تحقیقات تا به حال این نوع روش هورمونی را عامل افزایش وزن ندانسته اند اما با این حال مقداری افزایش وزن موقت دیده می‌شود.
نقش استروژن در چاقی
استروژن موجود در قرص های ضد بارداری می‌تواند منجر به احتباس مایعات شود و نتیجه آن نفخ و افزایش وزن موقت است. نوسانات هورمونی طبیعی می‌تواند یک هفته قبل از پریود، زمانی که از قرص ضدبارداری استفاده نمی‌کنید تأثیر مشابهی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: روش های کاهش استروژن را در این مقاله بخوانید!
نقش پروژسترون در چاقی
پروژسترون (طبیعی یا مصنوعی) می‌تواند موجب افزایش اشتها شود. این هورمون نشان داده در بعضی افراد می‌تواند باعث پرخوری یا پرخوری عصبی شود. انواع خاصی از قرص های ضد بارداری نیز می‌توانند باعث شوند هوس شیرینی یا سایر غذاهای پرکالری را بکنید در این میان آمپول ضد بارداری حاوی پروژستین نیز همین تاثیر را دارد.
تاثیر بر سوخت و ساز
هورمون های موجود در قرص های ضد بارداری می‌توانند موجب تغییرات متابولیسم شوند و تا زمانی که آنها را مورد استفاده قرار دهید این وضعیت نیز ادامه دارد و به مرور شاهد تغییر شاخص توده بدن (BMI) خواهید بود. مشاهدات نشان داده به محض کنار گذاشتن این قرص ها تغییرات به حالت قبل باز می‌گردد. منتها در این مدت سعی کنید تحرک خود را بیشتر کنید و به اندازه کافی نیز بخوابید.
احتباس آب و نفخ
قرص های ضد بارداری مخصوصا آنهایی که تنها حاوی استروژن هستند می‌توانند موجب احتباس مایعات شوند. وزن بدن در این حالت افزایش پیدا می‌کند، اما دلیلش اضافه شدن چربی نیست بلکه وزن آب بدن بالا رفته. این تاثیر، موقت است و به محض اینکه مصرف قرص متوقف شود وزن نیز کاهش پیدا می‌کند.
سعی کنید در این دوره غذاهایی که حاوی سدیم بالایی هستند را حذف کنید و در طول روز آب زیاد بنوشید. نوشیدن آب کمک می‌کند مایعات اضافی را دفع کنید.
تغییر در اشتها و افزایش میل به غذا
هورمون پروژسترون نقش اصلی را در تغییر اشتها و افزایش میل به غذا ایفا می‌کند. پروژستین (نوع مصنوعی هورمون پروژسترون) می‌تواند با تحریک مرکز اشتها در مغز گرسنگی را تحریک کند و منجر به افزایش مصرف غذا شود. برخی افراد بعد از مصرف قرص های حاوی این هورمون ممکن است هوس غذاهای خاصی مانند شیرینی یا تنقلات شور کنند.
صحبت های دکتر کرمانی در مورد شایعات قرص های ضدبارداری و چاقی را از دست ندهید:
عوارض مصرف قرص های ضد بارداری
ممکن است هنگام شروع مصرف قرص ضد بارداری، عوارض جانبی را تجربه کنید. عوارض جانبی معمولاً پس از چند ماه از بین می‌روند یا بهبود می‌یابند. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از :
- حالت تهوع
- سردرد
- تحریک پذیری یا بد خلقی
- لکه بینی بین دوره ها (قاعدگی غیر طبیعی)
اگر دچار عوارض جانبی شده اید که بهبود پیدا نمی‌کنند باید به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است نیاز باشد قرص ضدبارداری را که استفاده می‌کنید تغییر دهید. به صورت کلی این قرص ها عوارض جانبی چندانی ندارند ولی بهتر است قبل از مصرف آنها حتما مشورت کنید.
کدام قرص های ضد بارداری ممکن است بیشتر دچار اضافه وزنتان بکنند؟
همانطور که تا به اینجا گفته شد هورمون های استروژن و پروژسترون هر دو موجب تغییرات در بدن، سوخت و ساز و اشتها می‌شوند بنابراین می‌توان گفت قرص هایی که ترکیبی از دو هورمون را با هم دارند ممکن است بیش از دیگر قرص های ضد بارداری موجب افزایش وزن شوند.
تاثیرات هورمون پروژسترون تا حدودی قابل کنترل است چون روی سوخت و ساز و اشتها کار می‌کند اما درباره استروژن اینطور نیست و چه بخواهید چه نخواهید وزن آب بدن به دلیل احتباس مایعات افزایش پیدا می‌کند.
با این حال ممکن است تاثیر قرص های ضد بارداری در افراد مختلف متفاوت باشد؛ برای مثال برخی گزارش داده اند که مصرف یک دوره از این قرص ها هیچگونه تغییری در وزنشان ایجاد نکرده (این به معنای بدون عوارض بودن آنها نیست).
مسلما هرچه دوز قرصی که مصرف می‌کنید پایین تر باشد تغییرات کمتری را احساس می‌کنید، اما مدت زمان استفاده از آنها ممکن است طولانی باشد و نهایتا نتیجه ای مشابه را شاهد باشید. در صورتی که از قرص ها و آمپول هایی استفاده می‌کنید که تنها حاوی پروژسترون هستند باید بیش از گذشته حواستان به هوس های غذایی و آنچه می‌خورید باشد و فعالیت بدنی تان را نیز افزایش دهید.
بهترین قرص ضد بارداری بدون چاقی کدام است؟
تشخیص این مورد بر اساس شرایطی که دارید بر عهده پزشکتان است او به شما خواهد گفت آیا مصرف قرص های ترکیبی برایتان مناسب است یا قرص هایی که فقط حاوی پروژستین هستند. در انتخاب قرص ضد بارداری هدف اصلی بی خطر بودن روش برای فرد است نه قرص ضد بارداری و چاقی.
برخی از بهترین قرص های ضد بارداری که کمترین تاثیر را بر اضافه وزن دارند عبارتند از:
- قرص بلارا یا چاریوا: به دلیل داشتن “کلرمادینون استات” و “اتینیل استرادیول” کمترین تاثیر را بر افزایش وزن دارد.
- قرص یاسمین و یاز: حاوی ترکیبات ترکیبی هستند که عوارض جانبی (از جمله افزایش وزن) آنها را کمتر می کند.
- قرص LD با دوز پایین: عوارض این قرص ها نیز نسبت به قرص های دیگر کمتر است.
چرا افزایش وزن حاصل از قرص های هورمونی ضدبارداری موقت خوانده می‌شود؟
افزایش وزن به چند شکل در بدن اتفاق می‌افتد و می‌توان آن را به دو دسته موقت و بلند مدت تقسیم کرد. افزایش وزن موقت معمولا شامل احتباس مایعات، نفخ و بالا رفتن التهاب بدن است. بدن انسان به دلایل بسیاری که قرص های ضد بارداری هم شامل آن می‌شود ممکن است دچار افزایش وزن موقتی شود و به محض اینکه عامل این افزایش متوقف شود وزن خود به خود به حالت عادی باز خواهد گشت. حتی افزایش اشتها حاصل از مصرف پروژسترون نیز عاملی است که می‌توان آن را کنترل کرد و به محض قطع مصرف اشتها به حالت قبل باز می‌گردد.
و اما در افزایش وزنی که واقعا با بالا رفتن درصد بافت چربی (اضافه وزن مضر) اتفاق بیفتد آنچه می‌خورید دخیل است. میزان کالری دریافتی، میزان فعالیت در طول روز و نوع غذاهای موجود در یک برنامه غذایی اصلی ترین عوامل دخیل در تعیین وزن بدن هستند.
اگرچه ممکن است اطمینان داشته باشید که قرص‌های ضدبارداری باعث افزایش وزن می‌شوند، اما شواهد علمی این موضوع را به طور قطع تأیید نمی‌کنند. تحقیقات نشان نمی‌دهند که کنترل بارداری مستقیماً منجر به اضافه وزن قابل توجهی می‌شود. افزایش وزن در افرادی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند، حتی در مورد قرص‌های حاوی پروژستین تنها، معمولاً جزئی است. باید در نظر داشت که این مطالعات بر اساس مشاهده هستند و وزن افراد ممکن است در آن دوره، مستقل از مصرف قرص، نوسان داشته باشد. با این حال، برخی مطالعات نیز حاکی از آنند که بعضی افراد پس از شروع روش جدید پیشگیری از بارداری، دچار کاهش وزن می‌شوند.
بنابراین نمی‌توانیم از یک قرص انتظار داشته باشیم موجب تغییرات بلند مدت در وزن باشد و به همین خاطر هم هست که قرص های ضد بارداری (جدای عوارضی دیگری که دارند) نمی‌توانند به عنوان یک عامل تعیین کننده افزایش وزن در نظر گرفته شوند. بنابراین با یک تغذیه ی سالم و یک رژیم اصولی می توانید به کنترل وزن خود کمک کنید.
رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره. کافیه همین الان تصمیم بگیری که می‌خوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.
کلام آخر:
در این مطلب به بررسی قرص ضدبارداری و چاقی پرداختیم. همانطور که خواندید قرص های ضد بارداری هورمونی به صورت موقت می‌توانند موجب افزایش وزن شوند اما تا حال ثابت نشده که این تاثیر به صورت بلند مدت باشد. هورمون های استروژن و پروژسترون از عوامل تغییر در اشتها، متابولیسم و افزایش احتباس مایعات هستند و به این طریق روی وزن تاثیر می‌گذارند. بهترین قرص ضد بارداری برای هر فرد بر اساس شرایط و سوابق پزشکی که دارد متفاوت است و نمی‌توان یک تجویز را برای همه داشت.
سوالات متداول مقاله قرص ضدبارداری و چاقی:
۱- معمولا چه مدت بعد از قطع مصرف قرص های ضدبارداری تاثیر افزایش وزن آنها از بین می‌رود؟
بسته به میزان فعالیت و رژیم غذایی که دارید یک الی دو ماه بعد از قطع مصرف تمام تاثیر از بین خواهد رفت.
۲- آیا مصرف قرص های هورمونی ضد بارداری عوارض جانبی برای سلامت بدن نیز دارد؟
بیش از ۶۰ سال است که چنین قرص هایی استفاده می‌شود و می‌توان گفت بی خطر هستند.
بنظرتون قرص جلوگیری چاق میکنه؟
دوست عزیز، قرص جلوگیری از بارداری تاثیری در اضافه وزن نداره. برای اطلاعات بیشتر، پیشنهاد میکنیم این مقاله رو مطالعه کنید.
سلام من دوماه که زایمن کردم خیلی لاغر شدم بچه هم شیر میدم از چه داروی میتونم استفاد کنم یه کم چاق بشم
دوست عزیز، برای افزایش وزن مسلمه که کالری های مصرفی شما باید بیشتر باشه، اما چاقی زمانی خوب هست که افزایش وزن شما، سالم باشه. یعنی افزایش وزنی که با افزایش چربی ها همراه باشه هیچ فایده ای نداره وحتی خطرناک هم هست. به همین دلیل برای افزایش وزن باید سعی کنید کالری های مفید و سالم مصرف کنید و در کنارش هم ورزش کنید تا این کالری دریافتی اضافه باعث عضله سازی بشه نه چربی سازی.
خوشبختانه ما رژیم افزایش وزن رو هم به دوستانی که مایل باشن ارائه می دیم و خیلی از افراد با رژیم ما تونستن به وزن دلخواهشون برسن. البته به یک نکته باید اشاره کنم و اون هم این هست که پیش از شروع رژیم باید بدونید علت لاغری شما چیه؟ آیا بیماری خاصی دارید؟ دچار بی اشتهایی عصبی هستید و یا میل و علاقه ای به خوردن غذا ندارید؟ ممکنه روند افزایش وزن کمی سخت تر از کاهش وزن باشه اما در هر صورت امکان پذیره. برای دریافت رژیم افزایش وزن می تونید به این لینک مراجعه کنید.