نفخ شکم در بارداری

دوران بارداری، یکی از شیرین‌ترین و در عین حال پرچالش‌ترین دوران زندگی یک زن است. در کنار تمام هیجانات و تغییرات مثبت، گاهی اوقات با عوارض ناخوشایندی نیز همراه می‌شود که نفخ شکم در بارداری یکی از شایع‌ترین آن‌هاست. احساس پری، سنگینی و ورم در ناحیه شکم، می‌تواند از همان اوایل بارداری، حتی گاهی قبل از مثبت شدن تست بارداری، شروع شود و آسایش مادر را مختل کند.

اما علت نفخ شکم در زنان باردار چیست؟ آیا نفخ در بارداری خطرناک است؟ مهم‌تر از همه، برای نفخ در بارداری چی بخوریم و چه راهکارهایی برای رفع نفخ در بارداری وجود دارد؟ در این راهنما از تیم دکتر کرمانی، قصد داریم به تمام این سوالات پاسخ دهیم، تا با آگاهی و راهکارهای عملی، این دوران حساس را با آرامش بیشتری سپری کنید.

چرا بارداری شما با نفخ شکم همراه شده است؟ کشف علل اصلی

بارداری، با تمام شگفتی‌هایش، گاهی با مهمان ناخوانده‌ای به نام نفخ شکم همراه می‌شود. این احساس ناخوشایند پر بودن و تجمع گاز در ناحیه شکم، اگرچه معمولا  خطری جدی برای مادر و جنین ندارد، اما می‌تواند با درد، ناراحتی و احساس سنگینی همراه باشد و کیفیت زندگی در این دوران حساس را کاهش دهد.

خوشبختانه، شناخت علل و عوامل موثر در بروز این عارضه می‌تواند به یافتن راهکارهای مناسب برای مدیریت و کاهش آن کمک کند. در ادامه این مطلب، به بررسی دقیق دلایل متعددی که می‌توانند منجر به بروز نفخ شکم در دوران بارداری شوند، خواهیم پرداخت تا با آگاهی از آن‌ها، بتوانید این دوران را با آسودگی بیشتری سپری کنید.

۱. تغییرات هورمونی شگفت‌انگیز؛ پادشاهی پروژسترون و استروژن در بدن شما

در دوران بارداری، بدن شما دستخوش تغییرات هورمونی شگرفی می‌شود. هورمون پروژسترون که نقشی حیاتی در حفظ بارداری دارد، عضلات صاف بدن، از جمله عضلات دستگاه گوارش را شل می‌کند. این شل شدن سرعت حرکت غذا در روده‌ها را کاهش می‌دهد و فرصت تخمیر غذا توسط باکتری‌ها افزایش می‌یابد که نتیجه آن تولید گاز بیشتر و احساس نفخ و پری در بسیاری از خانم‌ها، حتی در اوایل بارداری، است. علاوه بر پروژسترون، افزایش سطح استروژن و سایر هورمون‌ها نیز می‌توانند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر گذاشته و به بروز نفخ دامن بزنند. به عنوان مثال، شل شدن دریچه تحتانی مری می‌تواند منجر به رفلاکس اسید و سوزش سر دل شود که گاهی با احساس نفخ همراه است.

 

۲. رحم در حال رشد؛ فشاری که بر روده‌های شما وارد می‌شود

با پیشرفت بارداری و رشد جنین، رحم بزرگ‌تر شده و به اندام‌های داخلی، به ویژه روده‌ها، فشار وارد می‌کند. این فشار می‌تواند حرکت مواد در روده را با مشکل مواجه کرده و منجر به تجمع گاز و یبوست شود. علت ورم بالای شکم در بارداری در ماه‌های بالاتر نیز اغلب به همین فشار مربوط می‌شود.

۳. یبوست؛ مشکل رایج و زمینه‌ساز نفخ در بارداری

یبوست، به خودی خود یکی از دلایل شایع نفخ است و در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و فشار رحم، احتمال بروز آن افزایش می‌یابد. کندی حرکت روده ناشی از یبوست می‌تواند منجر به تجمع گاز و احساس ناراحتی شود.

۴. افزایش حساسیت روده‌ها؛ واکنش متفاوت به گازهای طبیعی

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که زنان باردار ممکن است نسبت به کشش و حرکات روده کوچک حساس‌تر شوند. این افزایش حساسیت می‌تواند باعث شود حتی مقادیر طبیعی گاز موجود در روده به شکل نفخ شدیدتری احساس شود و برای مادر باردار آزاردهنده باشد.

۵. سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)؛ تشدید علائم در دوران بارداری

زنانی که پیش از بارداری به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) مبتلا بوده‌اند، ممکن است در دوران بارداری شاهد تشدید علائم خود، از جمله نفخ، باشند. تغییرات هورمونی و استرس‌های ناشی از بارداری می‌توانند علائم IBS را تحریک کنند.

۶. تغییرات خلق‌وخو و اضطراب؛ تأثیر استرس بر دستگاه گوارش

استرس و اضطراب که در دوران بارداری احتمال افزایش آن‌ها وجود دارد، می‌توانند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر منفی بگذارند. استرس می‌تواند منجر به بلعیدن هوای بیشتر (آئروفاژی) شود که خود عامل ایجاد نفخ است.

۷. عدم تحمل لاکتوز یا سایر حساسیت‌های غذایی؛ واکنش‌های ناخواسته به مواد غذایی

برخی زنان ممکن است در دوران بارداری نسبت به برخی مواد غذایی، مانند لبنیات در صورت عدم تحمل لاکتوز، حساس‌تر شوند و با مصرف آن‌ها دچار نفخ شوند. شناخت این حساسیت‌ها و پرهیز از مصرف این مواد غذایی می‌تواند به کاهش نفخ کمک کند.

آگاهی از این عوامل به شما کمک می‌کند تا با درک بهتری از وضعیت خود، راهکارهای مؤثرتری برای مدیریت و درمان نفخ در دوران بارداری پیدا کنید.

نفخ شکم در بارداری از چه زمانی شروع می‌شود و چقدر طول می‌کشد؟

نفخ شکم در اوایل بارداری چگونه است و کی شروع می‌شود؟ این یکی از سوالات رایج مادران است. نفخ می‌تواند یکی از اولین علائم بارداری باشد و حتی قبل از عقب افتادن پریود یا مثبت شدن تست بارداری ظاهر شود. معمولا  در سه ماهه اول (حدود هفته ۱۱ بارداری) به دلیل افزایش سریع هورمون پروژسترون، بیشتر احساس می‌شود.

این مشکل ممکن است در طول بارداری ادامه داشته باشد و گاهی اوقات در سه ماهه سوم (از هفته ۲۹ به بعد) به دلیل فشار فزاینده رحم بر روده‌ها، شدیدتر هم بشود. البته، شدت و مدت زمان نفخ از فردی به فرد دیگر متفاوت است و برخی خانم‌ها ممکن است اصلا  آن را تجربه نکنند یا به شکل خفیفی داشته باشند.

کدام غذاها آتش نفخ را در دوران بارداری شعله‌ورتر می‌کنند؟ باید‌ها و نباید‌های تغذیه‌ای

دانستن اینکه “برای نفخ معده در بارداری چی بخوریم” و از چه غذاهایی پرهیز کنیم، نقش مهمی در کنترل این عارضه دارد. برخی مواد غذایی به طور طبیعی نفاخ هستند و هضم آن‌ها گاز بیشتری تولید می‌کند. در دوران بارداری که دستگاه گوارش حساس‌تر است، بهتر است مصرف این مواد را محدود کنید یا با احتیاط بیشتری مصرف نمایید:

• سبزیجات خانواده کلم: کلم بروکلی، گل کلم، کلم برگ، کلم بروکسل.
• حبوبات: لوبیا، عدس، نخود (خیساندن کامل و پختن با ادویه‌های ضدنفخ مانند زیره می‌تواند کمک‌کننده باشد).
• پیاز و سیر: به‌ویژه به صورت خام.
• برخی میوه‌ها: سیب، گلابی، آلو (تازه و خشک)، هلو، زردآلو، کشمش (به دلیل داشتن سوربیتول و فروکتوز بالا).
• سبوس گندم و جو دوسر (در مقادیر زیاد): گرچه فیبر برای یبوست مفید است، اما افزایش ناگهانی مصرف آن می‌تواند باعث نفخ شود.
• محصولات لبنی (در افراد با عدم تحمل لاکتوز): شیر، پنیر، بستنی.
• نوشیدنی‌های گازدار و آبمیوه‌های صنعتی: نظیر نوشابه، نکتار و غیره.
• غذاهای پرچرب و سرخ‌شده: هضم این غذاها کندتر است و می‌توانند باعث احساس پری و نفخ شوند.
• شیرین‌کننده‌های مصنوعی: مانند سوربیتول، مانیتول و زایلیتول که در برخی آدامس‌ها و محصولات بدون قند یافت می‌شوند.
• برخی مواد غذایی دیگر: مانند کنگر فرنگی، خیار، بادمجان و هندوانه در برخی افراد ممکن است باعث نفخ شوند.

نکته مهم: حساسیت به مواد غذایی در افراد مختلف متفاوت است. سعی کنید با یادداشت کردن غذاهایی که می‌خورید و علائمی که تجربه می‌کنید، مواد غذایی نفاخ برای خودتان را شناسایی کنید. لازم نیست تمام این مواد را حذف کنید، بلکه مصرف آن‌ها را مدیریت نمایید.

آیا نفخ شکم در بارداری می‌تواند نشانه‌ای از جنسیت جنین باشد؟ واقعیت یا خرافات!

یکی از باورهای رایج و قدیمی، ارتباط بین علائم بارداری و جنسیت جنین است. مثلا  گفته می‌شود تهوع صبحگاهی شدیدتر نشانه دختر بودن جنین است، زیرا سطح هورمون استروژن در مادران باردار با جنین دختر بالاتر است. در مقابل، برخی معتقدند زنانی که جنین پسر دارند، به دلیل سطح بالاتر تستوسترون و پایین‌تر استروژن، تهوع کمتری اما نفخ بیشتری را تجربه می‌کنند.

واقعیت علمی: هیچ شواهد علمی قطعی برای تایید این باورها وجود ندارد. نفخ شکم در بارداری و سایر علائم، بیشتر تحت تأثیر تغییرات هورمونی مادر و پاسخ بدن او به این تغییرات است و ارتباط مستقیمی با جنسیت جنین ندارد. مطمئن‌ترین راه برای تعیین جنسیت، انجام سونوگرافی در اواسط دوره بارداری است.

علائم نفخ در بارداری؛ چه زمانی طبیعی و چه زمانی نگران‌کننده است؟

علائم نفخ شکم در بارداری مشابه نفخ معمولی است، اما ممکن است شدیدتر یا طولانی‌تر باشد. این علائم عبارتند از:

• احساس پری، سنگینی و فشار در شکم.
• ورم قابل مشاهده شکم (که با بزرگ شدن طبیعی شکم در بارداری متفاوت است).
• احساس گرفتگی و درد خفیف در شکم.
• افزایش گاز روده (بادگلو یا دفع گاز از روده).
• قار و قور شکم.

در پاسخ به این سوال که آیا نفخ در بارداری خطرناک است یا نه؟ باید گفت که در بیشتر موارد، نفخ شکم در بارداری یک عارضه شایع و بی‌خطر است و جای نگرانی ندارد. با این حال، در شرایط نادر، نفخ شدید و مداوم می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای جدی‌تر باشد.

چه زمانی نفخ در بارداری خطرناک است و باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نفخ شما با هر یک از علائم زیر همراه بود، حتما  و فورا  به پزشک مراجعه کنید:

• درد شدید و ناگهانی شکم که بهبود نمی‌یابد.
• نفخ مداوم برای چند روز بدون هیچ بهبودی.
• یبوست شدید (بیش از یک هفته).
• اسهال شدید یا مکرر.
• وجود خون در مدفوع.
• تهوع و استفراغ شدید و مداوم.
• تب.
• کاهش وزن غیرقابل توضیح.
• علائم کم‌خونی مانند خستگی مفرط، سرگیجه و رنگ‌پریدگی.
• درد در سمت راست بالای شکم (که می‌تواند نشانه مشکلات کبدی یا کیسه صفرا باشد).

علائم هشداردهنده بالا نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارند تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب انجام شود. نفخ در بارداری خطرناک است اگر با این علائم همراه باشد.

پیشگیری از نفخ شکم در بارداری؛ راهکارهایی برای یک دوران آرام‌تر

گرچه نمی‌توان به طور کامل از نفخ شکم در بارداری جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات می‌توان شدت و دفعات آن را کاهش داد:

• نوشیدن آب کافی: هیدراته نگه داشتن بدن به حرکت روان مواد در روده‌ها کمک کرده و از یبوست (یکی از دلایل اصلی نفخ) پیشگیری می‌کند. روزانه حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید.
• مصرف فیبر به اندازه کافی و هوشمندانه: فیبر برای جلوگیری از یبوست ضروری است، اما افزایش ناگهانی مصرف آن می‌تواند نفخ را تشدید کند. فیبر را به تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید. منابع خوب فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات (با احتیاط) هستند.
• وعده‌های غذایی کوچک و مکرر: به جای سه وعده غذایی بزرگ، سعی کنید شش وعده غذایی کوچک‌تر در طول روز میل کنید. این کار از فشار بیش از حد به دستگاه گوارش جلوگیری کرده و به هضم بهتر کمک می‌کند.
• آهسته غذا خوردن و خوب جویدن: عجله در غذا خوردن باعث بلعیدن هوای اضافی و ایجاد نفخ می‌شود. هر لقمه را به خوبی بجوید.
• حفظ آرامش و مدیریت استرس: استرس می‌تواند مشکلات گوارشی را تشدید کند. تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگای بارداری (با مجوز پزشک) را امتحان کنید.
• محدود کردن مصرف غذاهای نفاخ: غذاهایی که می‌دانید باعث نفخ شما می‌شوند را شناسایی و مصرف آن‌ها را محدود کنید.
• پرهیز از نوشیدنی‌های گازدار و آدامس جویدن: این موارد باعث ورود هوای اضافی به معده می‌شوند.
• فعالیت بدنی منظم و ملایم: پیاده‌روی روزانه (با مجوز پزشک) می‌تواند به بهبود حرکات روده و کاهش نفخ کمک کند.

رعایت این نکات ساده می‌تواند به طور قابل توجهی به رفع نفخ در بارداری و افزایش راحتی شما کمک کند.

[static_cta type=4]

درمان نفخ در بارداری؛ راهکارهای خانگی و پزشکی

اگر با وجود رعایت تمامی نکات پیشگیرانه و تلاش برای داشتن یک سبک زندگی سالم در دوران بارداری، همچنان از احساس ناخوشایند نفخ شکم رنج می‌برید و این موضوع بر کیفیت زندگی شما تاثیر گذاشته است، جای نگرانی نیست. خوشبختانه، راهکارها و روش‌های مختلفی برای درمان نفخ در بارداری وجود دارد که می‌توانید با مشورت پزشک متخصص خود، از آن‌ها بهره‌مند شوید و این دوران را با آرامش بیشتری سپری کنید.

درمان‌های خانگی و تغییرات سبک زندگی برای رفع نفخ؛ ساده و موثر

بسیاری از راهکارهای درمان فوری نفخ در بارداری یا حداقل کاهش آن، ساده و در دسترس هستند:

۱. راز شکمی آرام؛ وعده‌های کوچک، معجزه می‌کنند!

همانطور که قبلا  اشاره شد، مصرف وعده‌های غذایی کوچک و متعدد در طول روز می‌تواند فشار کمتری به دستگاه گوارش شما وارد کند و از تجمع بیش از حد گاز و در نتیجه نفخ جلوگیری نماید. این روش ساده، کلید داشتن یک شکم آرام در دوران بارداری است.

۲. پخت و پز سالم، گوارش آسان؛ بخارپز، آب‌پز، کبابی!

به جای لذت بردن از غذاهای سرخ‌شده و پرچرب که هضم آن‌ها برای دستگاه گوارش کند و دشوار است، به سراغ روش‌های پخت سالم‌تری مانند بخارپز کردن، آب‌پز کردن یا کبابی کردن مواد غذایی بروید. این تغییر ساده در سبک آشپزی می‌تواند تفاوت چشمگیری در میزان نفخ شما ایجاد کند.

۳. کی و کجا بنوشیم؟ زمان طلایی مصرف مایعات!

آیا می‌دانستید زمان نوشیدن مایعات به اندازه نوع مایعات مهم است؟ از نوشیدن مقدار زیاد مایعات درست حین غذا خوردن یا بلافاصله پس از آن اجتناب کنید. بهترین زمان برای نوشیدن آب و سایر مایعات سالم، بین وعده‌های غذایی است تا به فرآیند هضم غذا لطمه وارد نشود.

۴. بعد از غذا، قدم بزن! معجزه‌ای به نام پیاده‌روی ملایم

یک پیاده‌روی کوتاه و ملایم پس از صرف غذا می‌تواند به تحریک حرکات طبیعی روده کمک کرده و فرآیند هضم را تسهیل بخشد. این فعالیت سبک به خروج گازهای اضافی کمک کرده و احساس نفخ را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

۵. بشقاب رنگارنگ سلامتی؛ رژیم غذایی متعادل، دشمن نفخ!

یک رژیم غذایی مناسب و متعادل که شامل مقدار کافی پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده باشد و در عین حال مصرف قندهای ساده، غذاهای فرآوری‌شده و چربی‌های ناسالم در آن محدود شده باشد، نقش مهمی در کاهش نفخ دارد. همچنین، کاهش مصرف ادویه‌های تند که می‌توانند ترشح اسید معده را تحریک کنند، توصیه می‌شود.

۶. انتخاب زمان مناسب استراحت بعد از غذا؛ چگونه از رفلاکس و نفخ جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از رفلاکس اسید معده و سوزش سر دل که می‌توانند با احساس نفخ همراه باشند، بلافاصله پس از صرف غذا به مدت ۱ تا ۲ ساعت از دراز کشیدن یا خم شدن به جلو خودداری کنید. هنگام استراحت نیز سعی کنید با استفاده از چند بالش، سر و سینه خود را کمی بالاتر از سطح معده قرار دهید.

۷. یبوست، مادر نفخ؛ با فیبر و آب، خداحافظی کنید!

کمبود مایعات و فیبر در رژیم غذایی می‌تواند یبوست را تشدید کرده و به دنبال آن، نفخ را افزایش دهد. اطمینان حاصل کنید که روزانه به میزان کافی آب می‌نوشید و مصرف غذاهای پرفیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را به تدریج در برنامه غذایی خود بگنجانید.

۸. دمنوش‌های آرامش‌بخش؛ تسکین طبیعی با چای گیاهی (با احتیاط!)

برخی دمنوش‌های گیاهی می‌توانند به تسکین مشکلات گوارشی و کاهش نفخ کمک کنند. برای مثال، چای بابونه به دلیل خواص آرام‌بخش و ضداسپاسم شناخته شده است. همچنین، برخی افراد آب گرم با لیمو را برای تسکین نفخ مفید می‌دانند. چای نعناع فلفلی نیز می‌تواند به شل شدن عضلات گوارشی کمک کند، اما در برخی افراد ممکن است رفلاکس را تشدید کند. زنجبیل، یکی از بهترین گزینه‌ها برای درمان نفخ معده در بارداری در طب سنتی است و می‌تواند به کاهش تهوع نیز کمک کند. می‌توانید از زنجبیل تازه، خشک یا پودر شده در چای یا غذا استفاده کنید.

توصیه بسیار مهم: همواره به یاد داشته باشید که مصرف دمنوش‌های گیاهی در دوران بارداری نیازمند احتیاط فراوان و مشورت با پزشک متخصص یا متخصص طب سنتی معتبر است. برخی گیاهان می‌توانند برای بارداری مضر باشند و سلامت شما و جنینتان را به خطر بیندازند. ایمنی در این دوران حرف اول را می‌زند!

درمان پزشکی؛ خداحافظی با نفخ شکم در بارداری

در بیشتر موارد، نفخ شکم در بارداری نیازی به درمان دارویی خاصی ندارد و با راهکارهای خانگی و اصلاح رژیم غذایی کنترل می‌شود. اما اگر نفخ شدید، مداوم و همراه با علائم نگران‌کننده باشد، پزشک ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:

1. ارزیابی دقیق علائم: برای تشخیص اینکه آیا نفخ صرفا ناشی از تغییرات طبیعی بارداری است یا مشکل زمینه‌ای دیگری وجود دارد.
2. تجویز دارو (در صورت لزوم و با احتیاط فراوان):

• ملین‌های ملایم: اگر یبوست عامل اصلی نفخ باشد، پزشک ممکن است ملین‌های ایمن در بارداری مانند دوکوزات (کولاس) را تجویز کند. از مصرف خودسرانه ملین‌ها، به‌ویژه انواع محرک مانند سنا، در دوران بارداری اکیدا خودداری کنید.
• داروهای ضد نفخ (مانند سایمتیکون): این داروها به شکستن حباب‌های گاز در روده کمک می‌کنند و معمولا در بارداری ایمن در نظر گرفته می‌شوند، اما باز هم باید با تجویز پزشک باشند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: فقط در صورتی که عفونت گوارشی تشخیص داده شود.
• پروبیوتیک‌ها: برخی پزشکان ممکن است مصرف مکمل‌های پروبیوتیک یا غذاهای حاوی پروبیوتیک (مانند ماست و کفیر) را برای بهبود تعادل باکتری‌های روده و کاهش نفخ توصیه کنند.

نکته کلیدی: همیشه در مورد مصرف هرگونه دارو یا مکمل در دوران بارداری، حتی داروهای بدون نسخه (OTC) یا گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید. سلامت شما و جنین‌تان در اولویت است.

برای نفخ در بارداری چی بخوریم؟ تمرکز بر غذاهای دوستدار گوارش

حالا که با علل و راهکارهای کلی آشنا شدیم، بیایید به سوال مهم “برای نفخ در بارداری چی بخوریم؟” یا “برای نفخ معده در بارداری چی بخوریم؟” به طور مشخص‌تری پاسخ دهیم. هدف، انتخاب غذاهایی است که هضم آسانی دارند، مغذی هستند و کمتر باعث ایجاد گاز می‌شوند:

• برنج سفید (به جای قهوه‌ای در صورت نفخ شدید) که هضم آسان‌تری دارد.
• موز رسیده که حاوی پتاسیم است و معمولا به خوبی تحمل می‌شود.
• سیب‌زمینی پخته یا بخارپز (بدون پوست).
• هویج پخته.
• کدو سبز پخته.
• ماست پروبیوتیک ساده (اگر به لاکتوز حساسیت ندارید).
• مرغ و ماهی پخته یا کبابی (بدون پوست و چربی زیاد).
• تخم مرغ آب‌پز.
• نان تست سفید (در حد اعتدال و اگر نان سبوس‌دار باعث نفخ می‌شود).
• سوپ‌های رقیق و ساده (بدون حبوبات یا سبزیجات نفاخ).

توصیه: سعی کنید با حذف موقت غذاهای مشکوک به ایجاد نفخ از رژیم غذایی خود و سپس معرفی مجدد آن‌ها به صورت تک‌تک، عوامل محرک شخصی خود را شناسایی کنید.

کلام آخر؛ مدیریت نفخ برای یک بارداری آرام‌تر

نفخ شکم در بارداری گرچه می‌تواند آزاردهنده باشد، اما در بیشتر موارد یک عارضه طبیعی و قابل کنترل است. با شناخت علل، رعایت نکات تغذیه‌ای، اصلاح سبک زندگی و استفاده از راهکارهای خانگی ایمن، می‌توانید تا حد زیادی از شدت آن بکاهید. به یاد داشته باشید که بدن هر فرد متفاوت است و ممکن است راهکاری که برای یک نفر مؤثر است، برای دیگری نباشد. صبور باشید و روش‌های مختلف را امتحان کنید.

مهم‌ترین نکته، حفظ آرامش و در صورت نیاز، مشورت با پزشک متخصص است. تیم دکتر کرمانی نیز همواره آماده ارائه راهنمایی‌های تغذیه‌ای تخصصی برای دوران حساس بارداری است تا این دوره را با سلامت و آرامش بیشتری سپری کنید.

سوالات متداول درباره نفخ شکم در بارداری