بررسی علل کوتاه قدی کودکان(1)

اصولاً والدین نگران رشد فرزندان خود هستند، به خصوص اگر فرزندشان نسبت به سایر کودکان هم‌سن و سال خود کوتاه قد باشد.

دلایل پزشکی زیادی برای توجیه رشد کم و کوتاه قدی کودکان وجود دارد مانند اختلال در عملکرد هورمون رشد، کم‌کاری غده‌ی تیروئید، سندرم ترنر، سو‌ء تغذیه ،ناراحتی‌های روده‌ای و کلیه‌ها. اکثر کودکان قد کوتاه از نظر سلامتی نرمال هستند، ولی ممکن است از نظر ژنتیکی کوتاه قد باشند یا از لحاظ رشد، کمی تأخیر داشته باشند.

بچه‌ها به صورت نرمال از بدو تولد تا 12 ماهگی حدود 23 تا 28 سانتی‌متر به قدشان افزوده می‌گردد. در حالی که در سنین 1تا 3 سالگی فقط 5/7 تا 13 سانتی‌متر افزایش قد دارند. در اکثر کودکان 6 تا 18ماهه، مقدار رشد به صورت نوسانی بالا و پایین می‌رود. اما با رسیدن کودک به سن 24 ماهگی، نمودار رشد او نظم ثابتی به خود می‌گیرد و رشد بدون نوسانات قابل مشاهده ای طی می‌گردد.

از 3 سالگی تا زمان بلوغ، سالانه 5/4 تا 7 سانتی‌متر به قد کودک افزوده می‌شود. زمانی که سن کودک به زمان شروع بلوغ نزدیک می‌شود، مقدار افزایش قد به 4سانتی‌متر در سال می رسد. به محض شروع سن بلوغ، دوران جهش رشد شروع می‌گردد که در آن زمان رشد قدی به حداکثر سرعت رشد یا به عبارتی به قله‌ی رشدی می‌رسد.
این فاصله‌ی زمانی در دختران بین سنین 10 تا 12سالگی و در پسران 12 تا 14 سالگی می‌باشد که در طی این 2سال سالانه دختران 8 تا 9 سانتی‌متر و پسران 5/10 سانتی‌متر افزایش قد می‌یابند. پس از جهش رشد، دوباره میزان رشد قدی کاهش می‌یابد که دختران پس از شروع قاعدگی تا رسیدن به حداکثر رشد قدی، تا حدود 7 سانتی‌متر سالانه به قدشان افزوده می‌شود. دختران و پسران اصولاً تا سنین 14 تا 16 سالگی به قدشان افزوده می‌شود که البته در پسران ممکن است تا 2 سال بیشتر یعنی تا 18 سالگی ادامه یابد . تفاوت رشد قدی در دختران به شروع زمان قاعدگی آن‌ها بر می‌گردد.

در میان عوامل موثر بر رشد کودک می‌توان به وضعیت ژنتیک کودک اشاره کرد.

در میان عوامل موثر بر رشد کودک می‌توان به وضعیت ژنتیک کودک (که از نظر رشد قدی می‌تواند با قد والدین کودک نیز مرتبط باشد) و به وضعیت تغذیه‌ی کودک یا وجود هر گونه بیماری مزمن اشاره کرد.
درصد رشد قدی کودکان کوتاه قد، اصولاً در محدوده‌ی زیر سومین یا پنجمین درصد استاندارد قد طبیعی است. اما آن‌چه بیشتر از همه مهم است این است که بدانیم میزان سرعت رشد در هر سال برای آن‌ها چه قدر است. به این صورت که بررسی شود آیا کودک که رشد قدی دارد یا خیر؟ و یا به‌طور کلی در مقایسه با سال قبل یا سال بعد درصد رشد قدی او به چه صورت بوده است؟
هم‌چنین توجه به وزن کودک و مقایسه‌ی آن با قد او بسیار مهم است. بچه‌های چاق اصولاً کودکانی هستند که قد بلندی نیز دارند ، بنابراین اگر کودکی را دیدیم که با وجود اضافه وزن، دارای قد کوتاهی بود، باید ارزیابی پزشکی لازم جهت بررسی علت اضافه وزن وی انجام شود.

در میان آزمایش‌های مختلف که هدف آن بررسی علل کوتاه قدی می‌باشد،اندازه‌گیری سن استخوان می‌باشد که توسط رادیو‌گرافی با اشعه‌ی X قابل اندازه‌گیری است. اصولاً از مچ دست‌چپ اشعه‌ی X را می‌گذرانند و بر اساس آن، سن استخوان فرد به ترتیب زمان مشخص می‌گردد. اگر سن استخوان فرزند شما خیلی کمتر از سن طبیعی وی باشد، پس حتماً استخوان فرزند شما ظرفیت باقی مانده‌ای برای ادامه‌ی رشد (تا زمانی که به‌طور طبیعی انتظار رشد داریم یعنی تا زمان اتمام دوران بلوغ) را دارد. دختران معمولاً تا سن استخوانی 14 سالگی رشد می‌کنند و پسران پس از سن استخوانی 16 سال رشد‌شان متوقف می‌شود (با حداکثر مقدار رشد در سن 14سالگی).

ادامه دارد…

بهارک سریری- کارشناس تغذیه