آیا قند باعث چاقی میشود؟

در دنیای امروز، که دسترسی به انواع غذاهای فرآوری شده و شیرین به سادگی میسر است، نگرانی در مورد افزایش وزن و چاقی به یکی از دغدغه‌های اصلی سلامت جامعه تبدیل شده است. در این میان، قند همواره به عنوان یکی از مقصران اصلی اضافه وزن مطرح می‌شود. اما آیا قند باعث چاقی میشود؟

اگر تصمیم به کاهش وزن گرفته اید شاید اولین راه، حذف چربی باشد اما باید بدانید قند نیز باعث چاقی می شود. برای اینکه بدانیم قند چگونه روی چاقی تاثیر می گذارد، چگونه اشتها را افزایش می دهد و باعث کاهش چربی سوزی می شود، خواندن این مقاله به شما توصیه می شود.

آیا قند باعث چاقی میشود؟

بسیاری از افراد که دغدغه ی کاهش وزن دارند، این سوال برایشان مطرح می شود که آیا قند باعث چاقی میشود؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم، بله، قند می‌تواند عامل مهمی در چاقی و افزایش وزن باشد. این موضوع از نظر علمی به اثبات رسیده است، هرچند که چاقی یک پدیده پیچیده با عوامل متعدد است، اما مصرف بیش از حد قند، به ویژه قندهای افزودنی، نقش پررنگی در این فرآیند دارد.

در ادامه به توضیح مکانیسم‌هایی می‌پردازیم که نشان می‌دهند چگونه قند به چاقی منجر می‌شود:

موجب پرخوری می شود

آیا تا به حال چیزی از هورمون انسولین شنیده اید؟ انسولین یکی از هورمون های کلیدی است که سوخت و ساز انسان و انرژی مصرفی را تنظیم می کند.

دکتر جوئان گالگوس، متخصص کبد در بیمارستان دانشگاه یوتا تاثیر ترشح انسولین در صورت مصرف قند زیاد را به این شکل توضیح می دهد:

وقتی قند زیادی می خورید، قند وارد جریان خون شما می‌شود و هنگامی که لوزالمعده (پانکراس) شما متوجه بالا بودن سطح قند خون می‌شود، ماده‌ای به نام انسولین ترشح می‌کند. این انسولین باعث می‌شود که قند یا همان گلوکز به سلول‌های خاصی، به‌ویژه سلول‌های کبد، سلول‌های ماهیچه و سایر سلول‌ها بازگردد تا بتوانند از آن به‌عنوان انرژی استفاده کنند. اما این انرژی اضافی که در اختیار دارید، اگر مصرف نشود، باید به نحوی ذخیره شود.

بیشتر بخوانید: کالری خوابیدن چقدر است؟

healthcare.utah.edu

در اینجا انسولین به سلول‌های چربی پیام می‌دهد که چربی‌ها را ذخیره کرده و چربی‌های موجود را نسوزانند. مصرف بیش از حد قندیکی از عوامل اصلی مقاومت به انسولین و افزایش سطح انسولین است، که باعث می‌شود بدن به سختی به چربی‌های ذخیره شده دسترسی پیدا کند و مغز این وضعیت را به عنوان گرسنگی تعبیر کند و در نهایت منجر به پرخوری شود.

موجب گرسنگی می شود

لپتین، هورمونی که توسط سلول‌های چربی ترشح می‌شود، نقش کلیدی در تنظیم وزن بدن دارد. با افزایش ذخایر چربی، سلول‌های چربی بزرگتر شده و لپتین بیشتری ترشح می‌کنند که به مغز سیگنال سیری می‌دهد و نیاز به غذا خوردن را کاهش می‌دهد. این فرآیند طبیعی به پیشگیری از چاقی کمک می‌کند، زیرا سطح بالای لپتین به مغز اطلاع می‌دهد که انرژی کافی در بدن وجود دارد و حتی متابولیسم را افزایش می‌دهد تا چربی‌های بیشتری بسوزاند.

بیشتر بخوانید: قند مصنوعی چیست؟

اما این سیستم زمانی مختل می‌شود که مغز نسبت به لپتین مقاوم شود و نتواند سیگنال‌های آن را دریافت کند. در این حالت، مغز به اشتباه تصور می‌کند که بدن در وضعیت گرسنگی قرار دارد، حتی اگر ذخایر چربی زیادی داشته باشد.

این مقاومت به لپتین باعث می‌شود فرد بیشتر غذا بخورد و متابولیسم بدن نیز کاهش یابد، که در نهایت منجر به چاقی می‌شود. قند یکی از عوامل اصلی ایجاد مقاومت به لپتین است، زیرا هم می‌تواند مانع رسیدن لپتین به مغز شود و هم حساسیت مغز را نسبت به این هورمون کاهش دهد.

دارای کالری بالا و ارزش غذایی پایین است

قندهای افزودنی (مانند شکر سفید، شربت ذرت با فروکتوز بالا، فروکتوز، گلوکز و …) کالری زیادی دارند اما فاقد مواد مغذی ضروری مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و پروتئین هستند. این “کالری‌های تهی” به راحتی به رژیم غذایی شما اضافه می‌شوند بدون اینکه احساس سیری کافی ایجاد کنند.
نوشیدنی‌های شیرین‌ شده با شکر (مانند نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی، چای شیرین) از جمله بزرگترین منابع قندهای افزودنی هستند. این نوشیدنی‌ها به دلیل ماهیت مایع خود، به سرعت مصرف می‌شوند و بدن به طور کامل کالری آن‌ها را جبران نمی‌کند، یعنی فرد با مصرف این نوشیدنی‌ها، از غذای کمتری در وعده‌های بعدی نمی‌خورد و در نتیجه کالری اضافی دریافت می‌کند.

بیشتر بخوانید: با رژیم حذف قند و شکر آشنا هستید؟

برخی افراد را معتاد می کند

قند درست مانند مواد مخدر (کوکائین) موجب فعالیت هورمون های تسکین دهنده و دوپامین در مرکز پاداش دهی مغز می شود. در یک بررسی گسترده که سال ۲۰۰۸ منتشر شد محققان به بررسی شواهدی پرداختند که نشان می داد قند پتانسیل اعتیاد آور بودن دارد.

این تحقیقات روی موش ها انجام شد که نمونه مناسبی به جای انسان بودند. شواهد حاکی از آن است که مصرف زیاد قند تغییرات رفتاری و عصبی ایجاد می کند که نشان دهنده اثر اعتیاد آور آن است. نتایج تحقیقات درباره اعتیاد آور بودن قند کاملا نشان می دهد که قند دقیقا از مسیر عصبی مواد مخدر تاثیر خود را می گذارد.

خوردن قند احساس لذت می دهد و در سیستم پاداش دهی مغز دقیقا همان مناطقی را تحت تاثیر قرار می دهد که نیکوتین و کوکائین اثر می گذارند.

افرادی که مستعد هستند، به شدت هوس قند می کنند و علاوه بر اینکه نمی توانند جلوی مقدار مصرف قندشان را بگیرند به پیامدهای فیزیکی مانند اضافه وزن نیز دچار می شوند. آنها در واقع معتاد به قند شمرده می شوند.

تبدیل به چربی می شود

وقتی بیش از نیاز بدن قند مصرف می‌کنیم، ابتدا قند اضافی در کبد و ماهیچه‌ها به صورت گلیکوژن ذخیره می‌شود تا در مواقع ضروری به عنوان انرژی مورد استفاده قرار گیرد. اما این ظرفیت ذخیره‌ سازی محدود است. به محض پر شدن ذخایر گلیکوژن، بدن شروع به تبدیل قند باقی‌ مانده به چربی می‌کند.

این فرآیند که بیشتر در کبد رخ می‌دهد، باعث تولید تری‌ گلیسیرید می‌شود که سپس به سلول‌های چربی در سراسر بدن منتقل و ذخیره می‌شوند و به مرور زمان به افزایش وزن و چاقی منجر می‌گردد.

آیا قند باعث چاقی میشود یا چربی؟

برای اینکه متوجه شویم قند باعث چاقی می‌شود یا چربی، باید بدانیم که هر دو می‌توانند در افزایش وزن نقش داشته باشند، اما با مکانیسم‌های متفاوت. قندهای افزودنی (مانند شکر موجود در نوشابه یا شیرینی‌جات) کالری زیادی دارند اما باعث سیری طولانی‌مدت نمی‌شوند.

این نوع قندها با تحریک شدید هورمون انسولین، بدن را به سمت ذخیره‌ سازی چربی سوق می‌دهند، به خصوص زمانی که ذخایر قندی بدن پر باشند. از سوی دیگر، چربی‌ها نیز به دلیل کالری بسیار بالایی که دارند، می‌توانند به سرعت به وزن اضافه کنند؛ هر گرم چربی دو برابر قند و پروتئین کالری دارد.

با این حال، تفاوت کلیدی در این است که چربی‌های سالم برای بدن ضروری هستند و حس سیری بیشتری ایجاد می‌کنند، در حالی که قندهای افزودنی عمدتاً “کالری تهی” محسوب می‌شوند و به دلیل تأثیر بر هورمون‌ها، بیشتر باعث پرخوری و تجمع چربی می‌شوند.

بنابراین، می‌توان گفت که هرچند هر دو عامل می‌توانند چاق‌ کننده باشند، اما قندهای افزودنی و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده اغلب نقش پررنگ‌تری در اپیدمی چاقی امروز ایفا می‌کنند، چرا که به راحتی در رژیم غذایی ما گنجانده شده و فرآیندهای ذخیره چربی را در بدن فعال می‌کنند.

کلام آخر:

در نهایت، پاسخ به این پرسش که آیا قند باعث چاقی میشود، کاملاً مثبت است. قندهای افزودنی، با ورود سریع به جریان خون و تحریک شدید انسولین، بدن را به سمت ذخیره‌ سازی چربی سوق می‌دهند و این فرآیند، عامل اصلی افزایش وزن و چاقی محسوب می‌شود.

در حالی که قندهای طبیعی موجود در میوه‌ها به دلیل همراهی با فیبر، جذب کندتری دارند و کمتر چاق‌ کننده هستند، این قندهای پنهان در غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی‌های شیرین هستند که نقش مخربی در سلامت و وزن ما ایفا می‌کنند. بنابراین، برای داشتن وزنی سالم و پیشگیری از عوارض چاقی، ضروری است که مصرف قندهای افزودنی را به حداقل برسانیم و آگاهانه انتخاب‌های غذایی سالم‌تری داشته باشیم.

سوالات متداول مقاله آیا قند باعث چاقی میشود: