گرسنگی چه تاثیری روی مغزتان می گذارد؟

آیا تا به حال از گرسنگی عصبی شده اید؟ مطمئنا تا به حال چنین شرایطی را دیدید یا تجربه کردید. آیا تا به حال قبل از ساعت نهار با همکارتان بدرفتاری کردید؟ آیا تا به حال به همسر یا فرزندانتان برای دیر آماده شدن غذا اخم کردید؟ البته ممکن هم هست که روز بدی را سپری کرده باشید اما اگر برای مدتی غذا نخورده باشید ممکن است عصبی شوید.

.

عصبی شدن بر اثر گرسنگی: معنا و علائم

وقتی گرسنگی با عصبانیت ترکیب می شود بدان معنا است که واقعا مشکلی وجود دارد. وجود مشکل را باید جدی گرفت و به دنبال علائمش بود. برای پژوهش روی رابطه گرسنگی و خلق و خو پژوهشگران معمولا گلوکز خون را اندازه گیری می کنند. بعد از خوردن غذا گلوکز خونتان بالا می رود چون غذایی که می خورید به گلوکز متابولیز می شود که یک نوع قند است. گلوکز منبع انرژی مورد علاقه بدن است. اگر برای مدتی غذا نخورید منابع گلوکز بدنتان کاهش می یابد. برای بسیاری از مردم احساس گرسنگی به معنای پایین تر آمدن قند خون از حد طبیعی است. پژوهش ها نشان دادند قند خون پایین و خشم معمولا با یکدیگر در ارتباط هستند و ممکن است به طرق مختلف خود را نشان دهند.

علائم عصبی شدن بر اثر گرسنگی

1- تغییر در خلق و خو

وقتی گرسنه هستید ممکن است احساس عصبی بودن، تحریک پذیری و اضطراب کنید. در پژوهشی مشخص شد که قند خون پایین سبب تحریک حس خشم و خستگی می شود طوری که شرکت کنندگان در این حالت نسبت به یک موضوع نظرات منفی تری از خود نشان دادند.

2- تهاجمی شدن

وقتی گرسنه می شوید نسبت به دوستان یا عزیزانتان ممکن است حالتی تهاجمی بگیرید. در یک بررسی که روی چندین زوج صورت گرفته شد محققان دریافتند زمان هایی که آنها با هم دچار جر و بحث می شوند بیشتر مواقعی است که قند خونشان پایین است.

3- ضعف در کنترل خود

افرادی که در طول رژیم غذایی عصبی می شوند ممکن است در دنبال کردن برنامه غذایی سالم بیشتر دچار مشکل شوند و یا وقتی تلاش می کنند یک عادت بد را از بین ببرند در زمان گرسنگی ممکن است حس کنند قدرت اراده ضعیف شده است. محققان معتقدند ضعف در کنترل خود بیشتر زمانی اتفاق می افتد که گلوکز پایین باشد و یا به خوبی برای مغز ارسال نشود.

4- عدم توانایی در تمرکز

پژوهش ها نشان دادند دانش آموزانی که سطح قند خونشان پایین است در کلاس تمرکز خوبی ندارند. همچنین کارمندان قبل از ساعت نهار و یا در ساعات پایانی کار به دلیل پایین بودن سطح قند خون وظایف خود را به درستی انجام نمی دهند. بنابراین احساس گرسنگی روی توجه و واکنش افراد نیز تاثیر می گذارد.

5- احساس کم تحمل بودن

اگر والدینی آرام هستید با مراعات رانندگی می کنید و یا هنگام کار با صبر مشکل مشتریان را حل می کنید هنگام گرسنگی ممکن است حس کنید صبرتان مورد آزمایش قرار گرفته است. بررسی ها نشان دادند کاهش قند خون با بی صبری و خشونت در ارتباط است. تجربه شما از عصبی شدن بر اثر گرسنگی ممکن است با آنچه گفته شد متفاوت باشد. برخی افراد فقط خسته و بعضی مضطرب می شوند. بسیاری از افراد اخم و احساس بی انگیزگی می کنند. مهم نیست علائم عصبی شدن بر اثر گرسنگی چگونه خود را نشان می دهند. برای بسیاری از ما همین که بدانیم علائم واقعی هستند کافی است.

چرا گرسنه می شویم: ارتباط روده و مغز

بیشتر مواقع وقتی مرتب غذا می خوریم و مواد مغذی خوب را به بدن می رسانیم  فرآیند متابولیک به خوبی مطمئن می شود بدن و مغزمان تمام مواد مغذی مورد نیازشان را دریافت می کنند تا عملکردی درست داشته باشند. البته شرایطی نیز هست ( مانند دیابت نوع 1 و نوع 2 ) که این فرآیند دچار مشکل می شود اما در بیشتر موارد تمرین عادات سالم غذا خوردن کمک می کند احساس رضایت و سلامت داشته باشید.

متاسفانه برنامه نامنظم روزانه و دیگر موانع ممکن است بر سر راه سالم غذا خوردن قرار بگیرند. وقتی مدت زمان زیادی بدون غذا باشید تغییراتی در بدن اتفاق می افتد. افت گلوکز خون یکی از آن تغییرات است اما تنها دلیلی نیست که احساس گرسنگی می کنید. قند خون پایین محرک است اما فاکتورهای فیزیولوژیک بسیاری هستند که نقش دارند.برای مثال واکنش گلوکز قند می تواند در هر فرد متفاوت باشد. قند خون پایینی حقیقی مشکلی است که به آن هیپوگلیسمی گفته می شود و در آن سطح گلوکز خون کمتر از 70 میلی گرم در هر یک دهم لیتر است. ممکن است به خاطر این تفاوت در قند خون گرسنه شوید اما فاکتورهای اصلی که نقش ایفا می کنند هورمون های گلوكاگون و اپی نفرین و سیستم عصبی سمپاتیک هستند.

ارتباط عصبی شدن با سطح قندخون پایین

وقتی سطح قند خون پایین است گلوكاگون و اپی نفرین آزاد می شوند. این هورمون ها تلاش می کنند سطح قند خون را با شکست کربوهیدرات یا چربی های ذخیره شده به حالت طبیعی بازگردانند. آدرنالین یا اپی ننفرین را به خاطر تاثیرشان روی بدن گاهی هورمون استرس می نامند. سیستم عصبی سمپاتیک و اپی نفرین سبب ایجاد بسیاری از علائم هیپوگلیسمی از جمله لرزش، اضطراب، عرق کردن، خشکی دهان، رنگ پریدگی می شوند. به علاوه گرسنگی، عرق کردن و احساس گیجی به دلیل آزاد شدن استیل کولین در سیستم عصبی سمپاتیک اتفاق می افتد.

سیستم عصبی مرکزی نیز ممکن است در این فرآیند دخیل باشد. وقتی سیستم عصبی مرکزی دچار کمبود گلوکز می شود ممکن است منجر به گیجی، تحریک پذیری و یا حتی در موارد شدید از دست دادن هوشیاری شود. موارد دیگری نیز دخیل هستند مانند کورتیزول و هورمون رشد اما نقششان کمتر است. کمی پیچیده بود نه؟ حالا می خواهیم واضح تر بیان کنیم. تمام علائم مرتبط با عصبی شدن در هنگام گرسنگی با سطح قند خون پایین در ارتباط هستند.مغزمان برای سوخت به گلوکز متکی است، بنابراین وقتی برای مدت طولانی چیزی نمی خوریم مغزمان ممکن است کمی درهم شود و نتوانیم مانند حالت عادی درست فکر کنیم. چنین حالتی می تواند منجر به تصمیمات عجولانه و یا زود از کوره در رفتن شود.

وقتی قند خونمان افت می کند سبب تحریک ترشح هورمون ها از دیگر  اعضای بدن می شود. برخی از این هورمون ها در کنترل رفتار تاثیر دارند و ترشحشان سبب برانگیختگی می شود. برخی افراد هستند که در برابر گرسنگی بیشتر تاثیر پذیر هستند. احساس گرسنگی یا عصبانیت هر دو توسط ژن ها کنترل می شود و هر شخصی ژنتیک مخصوص خود را دارد. با اینکه این تغییرات بدنی و مغزی به نظر خیلی شدید می آیند اما در بسیاری موارد خطرناک نیستند. افت شدید قند خون تنها در افرادی اتفاق می افتد که انسولین یا داروهای مربوط به دیابت مصرف می کنند.

چگونه از تغییر خلق و خو ناشی از گرسنگی پیشگیری کنیم؟

بهترین راه این است که اجازه ندهید گرسنگی به این مرحله برسد. برای بسیاری از افراد میان وعده های کوچک سبب پیشگیری از این تغییر رفتار می شود. البته کیفیت غذا نیز مهم است. مطمئن شوید غذایی سالم میل می کنید که تا طولانی مدت سیر نگه تان دارد. برای مثال خوردن یک شیرینی در این مواقع کمک زیادی نمی کند. حتی بعد از مدتی شدت گرسنگی تان بیشتر هم می شود. بهترین گزینه پروتئین، فیبر، چربی و مقداری کربوهیدرات است.

نویسنده: ریچارد فوگوروس

منابع:

Bushman, B. J., DeWall, C. N., Pond, R. S., & Hanus, M. D. (2014). Low glucose relates to greater aggression in married couples. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(17), 6254–6257.

DeWall, C. N., Deckman, T., Gailliot, M. T., & Bushman, B. J. (2010). Sweetened blood cools hot tempers: physiological self-control and aggression. Aggressive Behavior, 37(1), 73–80.

Matthew T. Gailliot, Roy F. Baumeister The Physiology of Willpower: Linking Blood Glucose to Self-Control. Personality and Social Psychology Review  Vol 11, Issue 4, pp. 303 – 327.

McCrimmon, R. J., Frier, B. M., & Deary, I. J. (1999). Appraisal of Mood and Personality During Hypoglycaemia in Human Subjects. Physiology & Behavior, 67(1), 27–33.

Smid, H. Differentiation of hypoglycaemia induced cognitive impairments. An electrophysiological approach. Brain, 120(6), 1041–1056.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.