شاید تا به حال در مورد خواص سنجد، مطالبی شنیده باشید. این میوهی کوچک پرخاصیت برای پیشگیری از پوکی استخوان، درمان سرماخوردگی و تقویت بدن بسیار مفید است. به همین دلیل است که سنجد یا زیتون روسی در علم پزشکی تا این حد معروف شده است.
از نظر طب سنتی نیز از سنجد به عنوان یک داروی گیاهی مسکن، تب بر و ادرار آور استفاده میشود و با طبع سرد و خشک خود مناسب افرادیست که طبع بسیار گرمی دارند. در این مقاله به طور مفصل در مورد خواص سنجد خواهیم آموخت. با مجله سلامتی دکتر کرمانی همراه باشید:
سنجد چیست؟
سنجد، میوه ای گرد و کوچک با طبع سرد است که در طب سنتی جایگاه ویژه ای دارد. این میوه با نام های دیگری مانند زیتون روسی نیز شناخته می شود. سنجد از نظر ظاهری شبیه به زیتون است اما طعم آن شیرینتر و کمی گس است.
این گیاه بهخاطر گل های معطر، میوه های خوراکی، شاخ و برگهای زرد جذاب و پوست سیاه، به عنوان یک گیاه زینتی مقاوم به خشکی و سرما به طور گسترده در سراسر اروپای جنوبی و مرکزی استفاده می شود.
در ایران پودر خشک این میوه را با شیر مخلوط کرده و برای آرتریت روماتوئید و درد مفاصل استفاده می کنند. شواهدی وجود دارد که از خواص سنجد برای کاهش علائم آرتروز با اثربخشی قابل مقایسه با استامینوفن و ایبوپروفن حمایت می کند.
ارزش غذایی سنجد
بیشتر از ۹۰ گونه سنجد در سراسر جهان یافت میشود که عمدتاً در مناطق نیمه گرمسیری آسیا و اروپا پراکنده شدهاند. سنجد دارای خواص فراوان و ارزش تغذیهای بالایی است و هر ۱۰۰ گرم سنجد دارای ارزش غذایی زیر است:
- کالری: ۶۸
- پتاسیم: ۱۳۰ میلیگرم
- نمک: ۲ میلیگرم
- کربوهیدرات: ۱۷.۲ گرم
- پروتئین: ۱/۳ گرم
خواص سنجد برای سلامتی
سنجد دارای خواص بسیار زیادی برای سلامتی بدن است. بخش های مختلف این گیاه به ویژه میوه ها و گل ها به طور سنتی در درمان انواع بیماری های رایج مثل تهوع، سرفه، آسم، تب، یرقان و اسهال مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله خواص سنجد به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
سرشار از مواد مغذی
سنجد منبع غنی از ویتامین هایی مانند C، B1 یا تیامین، کاروتن، توکوفرول و انواع مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، پتاسیم، آهن و منگنیز است. همچنین ریشه، پوست، شاخه ها و برگ های سنجد نیز حاوی آهن، سرب، مس، کادمیوم، روی، کروم، نیکل و کبالت هستند. سنجد دارای ترکیبات مفید زیر نیز میباشد:
- فلاونوئیدها
- پلی ساکاریدها
- سیتوسترولها
- گلیکوزیدها
- کومارینها
- تریپنوئیدها
- اسیدهای آمینه
- ساپونینها
- کاروتنوئیدها
- تاننها
- اسیدهای کربوکسیلیک
- و هیدروکسیل فنول
مفید برای سرماخوردگی
میوه خام یا پخته سنجد برای درمان گلو درد، سرفه، آنفولانزا و سرماخوردگی بسیار مفید میباشد. سنجد دارای ویتامین C فراوان بوده و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا میشود.
مفید برای بهبود زخم
سنجد دارای اثرات مهمی در ترمیم زخم ها در پاسخ به انواع آسیب ها میباشد. سنجد دارای ترکیبات خاصی میباشد که بعد از ترمیم زخمها برای از بین بردن میکرو ارگانیسمهای عفونی، عوامل التیام بخش را در ناحیه زخم رها میکنند.
خواص سنجد برای دیابت
سنجد حاوی ترکیباتیست که به کاهش قند خون کمک می کنند. این میوه با تحریک تولید انسولین و بهبود حساسیت سلول ها به انسولین، به تنظیم سطح قند خون کمک می کند. مصرف سنجد به همراه مواد غذایی دیگر به کنترل سطح قند خون کمک کرده و باعث کاهش علائم سندروم متابولیک نیز می شود.
سنجد برای معده و روده
سنجد به طور عمده برای درمان زخم معده مورد استفاده قرار می گیرد. عصاره این گیاه باعث افزایش تشکیل بافت ترمیم کننده زخم در معده و روده می شود.
ترکیب کارتنوئیدی روغن سنجد نیز در برابر زخم های گوارشی اثر محافظتی دارد. همچنین غلظت خاصی از ترکیبات پلی فنولی میوه سنجد برای درمان کولیت و سایر بیماریهای دستگاه گوارش مورد استفاده قرار می گیرد.
مفید برای استرس
تحقیقات نشان داده اند که عصاره اتانولی دانه سنجد خاصیت شل کنندگی بافت عضلانی داشته و به عنوان یک دارو برای تسکین تنش و استرس و آرامش عضلات میتواند مورد استفاده قرار بگیرد.
خواص سنجد برای لاغری
سنجد دارای فیبر فراوان بوده و به همین دلیل مصرف آن باعث افزایش احساس سیری به مدت طولانی مدت شده و با جلوگیری از پرخوری میتواند برای کاهش وزن مفید باشد. اگر از یک رژیم لاغری پیروی میکنید، مصرف سنجد را در برنامه غذایی خود بگنجانید تا از خواص بینظیر آن بهرهمند شوید.
مفید برای مردان
سنجد حاوی ترکیباتی است که به تقویت باروری در مردان کمک می کند. این میوه با افزایش تعداد و کیفیت اسپرم ها میتواند احتمال باروری را افزایش دهد. برخی مطالعات نشان می دهند که مصرف سنجد می تواند به بهبود عملکرد جنسی در مردان کمک کند و میل جنسی آنها را افزایش دهد.
خواص ضد سرطانی
فعالیت سیتوتوکسیک ترکیبات موجود در سنجد باعث جلوگیری از خطر سلولهای سرطانی میشوند. تحقیقات ثابت کردهاند که اجزای زیست فعال مانند تری ترپنوئید، فلاونوئید، لیگانوئید و بزنوئید جدا شده از سنجد مسئول فعالیتهای ضد توموری میباشند.
خواص سنجد برای کبد چرب
سنجد دارای خواص ضد التهابی بوده و یک دیورتیک طبیعی محسوب میشود. مصرف آن میتواند به پاکسازی کبد کمک کرده و برای درمان کبد چرب نیز مفید باشد. علاوه بر این سنجد سرشار از آنتیاکسیدان هاییست که به مقابله با رادیکال های آزاد و کاهش التهاب در کبد کمک می کنند. التهاب یکی از عوامل اصلی پیشرفت کبد چرب است.
مفید برای حافظه
بیماری آلزایمر با اختلال در عملکردهای شناختی و حافظه مشخص می شود، که معمولاً به دلیل کاهش فعالیت سیستم کولینرژیک ایجاد می شود. مطالعات نشان داده که مصرف سنجد با افزایش یادگیری حافظه، به دلیل وجود ترکیب اسکوپولامین در آن مرتبط است.
سنجد برای پوست
یکی از مهم ترین خواص سنجد برای پوست است، چرا که دارای ویتامین C و انواع آنتی اکسیدان های قوی بوده و با افزایش تولید کلاژن به سلامت پوست و برطرف شدن چین و چروک کمک فراوانی می کند.
مفید برای کلیه
از خواص سنجد برای کلیه ها غافل نشوید. مصرف سنجد به دلیل خاصیت دیورتیک بودن آن باعث افزایش ادرار شده و به دفع آسان سنگ کلیه کمک می کند. سنجد به دلیل داشتن خاصیت ادرار آوری ملایم، به دفع سموم و مواد زائد از بدن کمک می کند و به این ترتیب، بار کاری کلیه ها را کاهش می دهد.
خواص سنجد برای کودکان
سنجد حاوی کلسیم و ترکیبات مفید برای استخوان بوده و به همین دلیل باعث استحکام و تقویت استخوان در کودکان می گردد. مصرف سنجد همچنین به دلیل دارا بودن ویتامین C باعث بهبود سیستم ایمنی کودکان می شود.
مفید برای زنان
سنجد دارای آنتی اکسیدان های قوی و مفید و انواع ویتامین ها میباشد و به همین دلیل مصرف آن به خانم ها مخصوصاً زنان باردار توصیه می شود. مصرف سنجد باعث جلوگیری از پوکی استخوان در زنان و افزایش سیستم ایمنی بدن شده و در درمان مشکلات هورمونی و اختلالات جنسی مفید است.
مفید برای آرتریت روماتوئید
یکی از مهم ترین خواص سنجد، خاصیت ضد التهابی آن است. ترکیبات موجود در سنجد به کاهش التهاب در مفاصل کمک کرده و درد را تسکین می دهد. مصرف سنجد در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید علاوه بر کاهش درد به کاهش زمان بهبود زخم در افراد آسیب دیده نیز کمک می کند.
خواص سنجد در طب سنتی
در طب سنتی نیز مصرف متعادل سنجد برای سلامتی توصیه میشود. خواص سنجد در طب سنتی عبارتند از:
- تقویت بدن و رشد کودکان و نوجوانان
- شادی آور است و رفع افسردگی
- رفع بیاختیاری ادرار
- جلوگیری از بالا رفتن بخارات معده به مغز و مانع سردرد ناشی از آن
- مفید برای رفع بیماریهایی نظیر اسهال و خونریزی دستگاه گوارش
- جلوگیری از بروز تهوع و استفراغ
- مهار خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- تقویت و افزایش کیفیت پوست بدن
- مفید برای تقویت استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان
میزان مجاز مصرف سنجد در رژیم غذایی
به طور کلی، مصرف روزانه 30 تا 50 گرم سنجد خشک برای افراد سالم مناسب است. این مقدار را می توانید به صورت خام، پودر شده یا به همراه سایر مواد غذایی مصرف کنید.
عوارض مصرف سنجد
به طور کلی، سنجد میوه ای ایمن و دارای خواص درمانی فراوانی است. با این حال، مانند هر ماده غذایی دیگری، مصرف بیش از حد یا در برخی افراد خاص ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد. عوارض احتمالی مصرف سنجد شامل موارد زیر می باشد:
حساسیت: برخی افراد ممکن است به سنجد حساسیت داشته باشند که باعث بروز علائمی مانند خارش، تورم، قرمزی پوست، مشکل در تنفس و در موارد شدید شوک آنافیلاکسی در آنها شود.
مشکلات گوارشی: مصرف زیاد سنجد به دلیل فیبر بالای آن ممکن است در برخی افراد باعث یبوست و نفخ شود.
تداخل با داروها: سنجد ممکن است با برخی داروها مانند داروهای ضد انعقاد خون تداخل داشته باشد. بنابراین، قبل از مصرف سنجد در کنار داروهای دیگر، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
تغییرات در قند خون: افرادی که دیابت دارند یا از داروهای کاهش قند خون استفاده می کنند، باید قبل از مصرف سنجد با پزشک خود مشورت کنند، زیرا سنجد ممکن است بر سطح قند خون آنها تأثیر بگذارد.
افراد مبتلا به آلرژی: افرادی که به انواع آجیل، بادام زمینی یا سایر آلرژن های غذایی حساسیت دارند، باید قبل از مصرف سنجد احتیاط کنند.
زنان باردار و شیرده: زنان باردار و شیرده باید قبل از مصرف هر گونه مکمل غذایی، از جمله سنجد، با پزشک خود مشورت کنند.
افراد با مشکلات گوارشی: افرادی که مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر دارند، باید مصرف سنجد را با احتیاط انجام دهند.
آنچه از مقاله خواص سنجد آموختیم:
سنجد، این میوه کوچک و مغذی، از دیر باز در طب سنتی و مدرن به عنوان یک داروی طبیعی برای درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گرفته است. خواص سنجد به دلیل وجود ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها است که به تقویت سیستم ایمنی، بهبود هضم، کاهش قند خون و … کمک می کند.
با توجه به مطالعات انجام شده و تجربیات افراد، می توان نتیجه گرفت که سنجد یک مکمل غذایی ارزشمند و طبیعی است که می تواند به بهبود بسیاری از بیماری ها کمک کند. اما همانند هر ماده غذایی دیگری، مصرف بیش از حد آن ممکن است عوارضی داشته باشد. بنابراین، توصیه می شود قبل از مصرف طولانی مدت یا در مقادیر زیاد، با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات متداول مقاله خواص سنجد:
1- طبع سنجد سرد است یا گرم؟
در طب سنتی، طبع سنجد را سرد و خشک میدانند. به همین دلیل مصرف آن به افرادی که طبیعت گرم و تر دارند توصیه میشود. سنجد باعث کاهش دمای بدن افراد گرم مزاج شده و رطوبت بدن آنان را متعادل میکند.
2- سنجد بهتر است یا پودر آن؟
اگر سنجد را تازه مصرف کنید بهتر است، ولی پودر سنجد نیز اگر همراه با پوست و گوشت و هسته آسیاب و پودر شود، خواص فراوانی برای سلامتی دارد. پودر سنجد را میتوانید با یک لیوان شیر و یک قاشق عسل مخلوط کرده و به صورت روزانه مصرف کنید. این ترکیب برای پیشگیری از پوکی استخوان بسیار مفید است.
منابع: