تاثیر چاقی بر سلامت روان: از افسردگی تا اضطراب

چاقی یک بیماری شایع است که با تجمع چربی اضافی در بدن مشخص می شود و معمولا نتیجه عدم تعادل بین کالری دریافتی و مصرف انرژی است. چاقی عوارض بسیار ناخوشایندی بر روح و جسم افراد دارد. تاثیر چاقی بر سلامت روان و ذهن یکی از مهم‌ترین عوارض آن است. علاوه بر این چاقی می‌تواند خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های جسمی از جمله دیابت نوع 2، حمله قلبی، سکته و سرطان‌های خاص را افزایش دهد. در این مقاله قصد داریم عوارض چاقی را از نظر بعد روانی بررسی کنیم و تاثیر چاقی بر سلامت روان را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. تا انتها با ما همراه باشید.

تاثیر چاقی بر سلامت روان

علیرغم افزایش شیوع جهانی چاقی، افرادی که با این وضعیت دست و پنجه نرم می کنند، اغلب با انگ و تبعیض اجتماعی فراگیر مواجه می شوند که باعث ایجاد زنجیره ای از چالش های روانی می‌شود. این موارد شامل کاهش عزت نفس و نارضایتی از ظاهر فیزیکی است. این بررسی اجتماعی اغلب باعث ایجاد احساسات عمیق انزوا، مالیخولیا و اضطراب می‌شود و آسیب پذیری در برابر اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب را تشدید می کند. از جمله مواردی که چاقی بر روی آنها تاثیر میگذارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تاثیر چاقی بر پرخوری عصبی

یک تاثیر چاقی بر سلامت روان مربوط به پرخوری‌های عصبی است. ناراحتی ناشی از برخوردهای محقرانه ممکن است تمایل به ایجاد رفتارهای غذایی ناسازگار را افزایش داده، از پرخوری اجباری تا محدودیت های شدید رژیم غذایی را در بربگیرد. دلیل آن هم این است که افراد آسیب دیده با آشفتگی عاطفی یا فشارهای اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند.

تاثیر چاقی بر استرس مزمن

چاقی می‌تواند هم به عنوان یک کاتالیزور و هم به عنوان پیامد استرس عمل کند، زیرا افراد با پیچیدگی‌های مدیریت مسائل بهداشتی، هنجارهای اجتماعی و آرزوهای شخصی دست و پنجه نرم می کنند که به استرس مزمن و تحولات عاطفی ختم می‌شود.

تاثیر چاقی بر ترس از قضاوت اجتماعی

افراد دچار اضافه وزن اغلب دچار  کناره گیری از مشارکت‌های جمعی می شوند و چرخه‌ای از انزوا و مهجوریت را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، ننگ فراگیر پیرامون چاقی در جنبه‌های مختلف زندگی نفوذ می‌کند و تبعیض را در حوزه‌های مختلف تشدید می‌کند و در نتیجه بهزیستی روانی را بیشتر به خطر انداخته و کیفیت کلی زندگی را کاهش می‌دهد.

تاثیر چاقی بر عزت نفس

عزت نفس یکی از مهمترین عواملیست که بر کیفیت زندگی انسان تأثیر می‌گذارد. وقتی کسی از عزت نفس کمی برخوردار باشد، ممکن است در کارهای روزمره خود مشکلاتی را تجربه کند. مهمترین عامل داشتن عزت نفس احساس رضایت درونی است. وقتی از ویژگی‌های ظاهری و شخصیتی خود راضی باشید عزت نفس هم خواهید داشت.

اما عوامل زیادی هستند که باعث ایجاد حس نارضایتی درونی می‌شوند و عزت نفس ما را پایین می‌آورند؛ از جمله ویژگیهای ظاهری.
براساس مطالعات انجام شده، نوجوانان دارای شاخص توده بدنی بالا نسبت به همسن و سالان خود که دارای وزن نرمالی هستند، از عزت نفس کمتری برخوردارند.

تاثیر چاقی بر اعتماد به نفس

به طور کلی؛ اعتماد به نفس به مفهوم اعتماد داشتن فرد به خود و توانمندی‌هاست که از پایه‌های مهم سلامت روان به حساب می آید. افراد چاق ممکن است در محیط کار، مدرسه و روابط اجتماعی با تبعیض و قضاوت روبرو شوند که بر عزت نفس آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.

علاوه بر این افراد چاق اغلب تصویر بدنی منفی از خود دارند و بدن خود را نمی‌پذیرند. این امر می‌تواند منجر به احساس شرم، خجالت و انزوا شود. نداشتن اعتماد به نفس که به عنوان مهمترین عامل در فرد شناخته شده است، می تواند زمینه ساز مسائل بسیار در زندگی فرد شده و همچنین کارکرد انسان را تا حد قابل توجهی تحت شعاع قرار دهد.

تاثیر چاقی بر افسردگی

مهم‌ترین تاثیر چاقی سلامت روان، تاثیریست که بر روی افسردگی دارد. بر اساس تحقیقاتی که از گذشته تا به حال انجام شده، ارتباط بین چاقی و افسردگی مستقیم و دوطرفه است. به این معنا که این دو مستقیما بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند و هر یک می‌تواند منجر به شکل گیری دیگری شود. مطالعات نشان داده‌اند که احتمال ابتلا به افسردگی در افراد چاق، ۲۵ درصد بیشتر از افرادیست که چاق نیستند. چاقی می تواند باعث ایجاد یک تصویر ذهنی ضعیف از خود، کاهش اعتماد به نفس و انزوای اجتماعی گردد که همگی علائم افسردگی هستند.

کودکان چاق مورد تمسخر هم سن و سالان خود قرار می گیرند و همین باعث می شود که گوشه گیر شوند. اضافه وزن مفرط در هر سنی دلیل اصلی نارضایتی، ناراحتی و ناامیدی بیمار است.
افسردگی و چاقی یکدیگر را تغذیه می کنند. چاقی بر بخش هایی از مغز که خلق و خوی شما را تنظیم می کند، تاثیر می‌گذارد. هنگامی که افسرده هستید، انرژی و انگیزه کم می تواند به فعالیت و ورزش کمتر تبدیل شود. در نتیجه ممکن است دچار افزایش وزن شوید.

تاثیر چاقی بر لذت زندگی

افراد چاق معمولا نمی‌توانند به اندازه بقیه افراد از زندگی خود لذت ببرند. بلند شدن و نشستن و ورزش‌های جمعی برای آنها سخت است، بنابراین، کمتر می‌توانند در فعالیت‌های جمعی شرکت کنند.
افراد چاق ممکن است در جمع‌های دوستانه و یا فامیلی با انگ تنبلی مواجه شوند و همین مسئله آنها را از حضور در مهمانی‌ها باز می‌دارد.

بسیاری از انواع تفریحات عمومی نیز دارای محدودیت وزن هستند. برای مثال برخی از وسایل شهربازی، تله سیژ و تلکابین ممکن است نتوانند وزن زیادی را تحمل کنند. این موضوع علاوه بر اینکه فرد چاق را از استفاده از وسایل عمومی محروم می‌کند، احساس خود کمبینی و افسردگی و اضطراب را نیز در آنها تقویت می‌کند.
فرد مبتلا به چاقی، ممکن است نتواند در فضای یک کافه کوچک که دارای صندلی‌هایی با ابعاد کم است حضور یابد و حتی در صورت حضور، ممکن است با مسخره کردن دیگران روبرو شود.

تاثیر چاقی بر ارتباط با خانواده

چاقی می‌تواند بر روابط خانوادگی افرد نیز تاثیر بگذارد. برای مثال، روابط بین زوجین می‌تواند تحت تاثیر چاقی یک یا هر دوی آنها قرار بگیرد. فرد چاق ممکن است نتواند وظایف محوله در خانواده را به خوبی انجام دهد و یا به دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف ناشی از چاقی، بار مالی زیادی را بر خانواده تحمیل کند.
چاقی همچنین روابط جنسی بین زوجین را نیز تحت تاثیر قرارداده و ممکن است سبب ناباروری و مشکلات جنسی مختلف گردد. از طرف دیگر، فرزندان والدین چاق نیز با احتمال بیشتری به چاقی مواجه می‌گردند.
آنها همچنین، ممکن است از داشتن والدین با اضافه وزن زیاد خجالت بکشند و تمایلی برای بیرون رفتن با آنها و یا حضور والدین در مدرسه و جمع دوستان خود نداشته باشند.

تاثیر چاقی بر اضطراب

اضطراب یک مشکل رایج مرتبط با بعد روانی انسان است که با نگرانی، ترس و دلهره با منشاء نامشخص و بیش از حد مشخص می‌شود. از سوی دیگر، چاقی به تجمع بیش از حد بافت چربی در بدن اشاره دارد که ناشی از سبک زندگی ناسالم و انتخاب های غذایی نامناسب است.

• در حالی که اضطراب و چاقی ممکن است علل و نشانه‌های متفاوتی داشته باشند، اما اغلب به هم مرتبط بوده و به شیوهای مستقیم بر یکدیگر تأثیر میگذارند.
  اضطراب نوعی اختلال روانی است که در فرد مبتلا به آن با نگرانی قابل توجهی همراه است. افرادی که مبتلا به بیماری چاقی هستند مستعد اختلالات اضطرابی خواهند بود.
  دقیقا مشخص نیست چرا افرادی که چاق هستند بیشتر احتمال دارد اضطراب را تجربه کنند. با این حال، یک دلیل واضح آن ممکن است ناشی از مشکلاتی باشد که افراد چاق با آن مواجه هستند، مانند:
• افزایش انگ و زدن برچسب‌های ناروا به افراد دارای اضافه وزن
• داوری و قضاوت جامعه در مورد افراد چاق
• بروز مشکلات عدیده در زمینه سلامتی افراد چاق
• پایین بودن عزت نفس افراد چاق یا دارای اضافه وزن

آیا تاثیر چاقی بر سلامت روان زنان و مردان متفاوت است؟

بله، تاثیر چاقی بر سلامت روان زنان و مردان می‌تواند متفاوت باشد. هرچند که چاقی در هر دو جنس می‌تواند منجر به مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس شود، اما تفاوت‌هایی در نوع و شدت این تأثیرات وجود دارد.

برخی از تفاوت‌های قابل توجه عبارتند از:

• فشارهای اجتماعی: زنان اغلب تحت فشارهای اجتماعی بیشتری برای داشتن اندامی ایده‌آل قرار دارند. این فشارها می‌تواند منجر به نارضایتی شدید از بدن و اختلالات خوردن شود. در حالی که مردان ممکن است بیشتر تحت فشار باشند تا قوی و ورزیده به نظر برسند.
• تبعیض: هر دو جنس ممکن است با تبعیض روبرو شوند، اما نوع تبعیض و پیامدهای آن می‌تواند متفاوت باشد. زنان چاق ممکن است با برچسب‌هایی مانند تنبل، بی‌اراده و غیرجذاب روبرو شوند، در حالی که مردان چاق ممکن است به عنوان ضعیف یا بی‌کفایت تلقی شوند.
• عوامل بیولوژیکی: تفاوت‌های هورمونی و بیولوژیکی بین زنان و مردان نیز می‌تواند بر تأثیر چاقی بر سلامت روان آن‌ها تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، تغییرات هورمونی در زنان می‌تواند حساسیت آن‌ها به تغییرات وزن را افزایش دهد.
• تفاوت در جستجوی کمک: زنان ممکن است نسبت به مردان بیشتر به دنبال کمک حرفه‌ای برای مشکلات روانی مرتبط با چاقی باشند.

چگونه از تاثیر چاقی بر سلامت روان پیشگیری کنیم؟

چاقی و سلامت روان ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. خوشبختانه، با اتخاذ برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توان از بسیاری از تأثیرات منفی چاقی بر سلامت روان جلوگیری کرد. این راه‌ها عبارتند از:

تغذیه سالم

برای پیشگیری از تاثیر چاقی بر سلامت روان باید تغذیه سالمی داشته باشید. عوامل زیر در داشتن یک تغذیه سالم به شما کمک خواهند کرد:

• مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل
• کاهش مصرف قندهای اضافه، چربی‌های اشباع شده و غذاهای فرآوری شده
• کنترل اندازه وعده‌های غذایی
• نوشیدن آب به مقدار کافی

فعالیت بدنی منظم

داشتن فعالیت بدنی منظم به شما کمک می‌کند تا دچار اضافه وزن نشوید. برای داشتن تناسب اندام راهکارهای زیر را به کار ببرید:

• حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در اکثر روزهای هفته
• انتخاب فعالیت‌هایی که لذت‌بخش هستند تا به صورت مداوم انجام شوند.

مدیریت استرس

استرس نه تنها بر روی روان، بلکه بر روی جسم شما نیز تاثیر می‌گذارد و موجب می‌شود تا دچار اضافه وزن شوید. برای کاهش استرس، روش‌های زیر را به کار ببرید:

• یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق
• اختصاص زمانی برای تفریح و سرگرمی
• حفظ روابط اجتماعی سالم

بهبود عزت نفس

افزایش عزت نفس موجب می‌شود تا از تاثیر چاقی بر سلامت روان خود جلوگیری کنید. به روش‌های زیر عزت نفس خود را افزایش دهید:

• شناسایی ویژگی‌های مثبت خود
• تمرکز بر نقاط قوت خود به جای نقاط ضعف
• شرکت در فعالیت‌هایی که باعث افزایش اعتماد به نفس می‌شود.

آموزش سلامت

آموزش سلامت نقش مهمی در پیشگیری از چاقی دارد. از روش‌های زیر می‌توانید کمک بگیرید:

• کسب اطلاعات در مورد تغذیه سالم، ورزش و مدیریت وزن
• شرکت در دوره‌های آموزشی برای افزایش آگاهی در مورد چاقی و سلامت روان

بهترین درمان چاقی

چندین گزینه درمانی می تواند به افراد مبتلا به چاقی کمک کند تا وزن مناسبی داشته باشند و آن را
حفظ کنند. این موارد معمولا شامل تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی هستند. مهمترین نکته این که پیشگیری از چاقی و تأثیر چاقی بر سلامت روان، یک فرآیند طولانی‌مدت و مستمر است. با ایجاد تغییرات کوچک و پایدار در سبک زندگی خود، می‌توانید به سلامت جسمانی و روانی خود کمک کنید.

آنچه از مقاله تاثیر چاقی بر سلامت روان آموختیم:

اضافه وزن و چاقی باعث مشکلات جسمی زیادی از جمله بیماری‌های قلبی، سکته‌ی مغزی، دیابت و می‌شود. اما مهم‌ترین عوارض آن را می‌توان تاثیر چاقی بر سلامت روان و مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب دانست. اما خوشبختانه شما با یک رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌توانید تا حد زیادی از این مشکلات جلوگیری و زندگی سالمی را شروع کنید. در صورت اضافه وزن بالا حتما به متخصص تغذیه مراجعه کنید و از یک درمانگر کمک بخواهید.

سوالات متداول تاثیر چاقی بر سلامت روان:

منابع:

• www.ncbi.nlm.nih.gov
• www.sciencedirect.com
• www.medicalnewstoday.com

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.