MS یا ام اس چیست و چه مشکلاتی به دنبال دارد؟

به عنوان یکی از شایع‌ترین علل ایجاد ناتوانی در جوانان و بزرگسالان، لازم است تا با خصوصیات این بیماری ترسناک آشنا شویم: ام اس (MS). مولتیپل اسکلروزیس (به طور مخفف: ام اس) وضعیتی است که می‌تواند مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد طیف گسترده‌ای از علائم، مثل مشکلات بینایی و عدم تعادل شود. این بیماری مادام العمر است، اما خوشبختانه با پیشرفت علم، امروزه می‌توان عوارض و علائم آن را تا حد زیادی کنترل نمود. با این حال معمولا امید به زندگی در افراد مبتلا به ام اس مقداری کمتر از سایرین است. در این مطلب خواهیم دید که ام اس چیست و با انواع، خصوصیات، عوارض و درمان‌های آن بیشتر آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.

MS یا ام اس چیست؟

در جواب سوال ام اس چیست، باید بگوییم مولتیپل اسکلروزیس (ام اس یا MS) یک بیماری مزمن است که سیستم عصبی مرکزی، یعنی مغز، نخاع و اعصاب بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به طیف گسترده‌ای از علائم در سراسر بدن شود.

چگونگی پیشرفت بیماری ام اس در هر فرد نسبت به دیگری متفاوت است. برخی از افراد علائم خفیفی مانند تاری دید و بی حسی و گزگز در اندام‌ها را تجربه می‌کنند، اما در موارد شدید، فرد ممکن است فلج شود، بینایی خود را از دست دهد و مشکلات حرکتی را تجربه کند. با این حال، خوشبختانه این عوارض شدید خیلی رایج نیستند و درمان‌های جدید نیز در کاهش سرعت بیماری مؤثر می‌باشند.

تشخیص دقیق تعداد افراد مبتلا به ام اس دشوار است؛ مثلا بر اساس گزارش موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS)، در ایالات متحده بین 250000 تا 350000 نفر از مردم با ام اس زندگی می‌کنند. با این حال انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس تخمین می‌زند که این تعداد می‌تواند نزدیک به 1 میلیون باشد. در کشور عزیزمان هم طبق گفته‌ی وزارت بهداشت در خرداد 1400، تعداد مبتلایان شناخته شده‌ی MS به 70 هزار نفر رسیده است.

دانشمندان دقیقاً نمی‌دانند که ام اس چیست و چه چیزی باعث آن می‌شود، اما آنها معتقدند که این بیماری، یک اختلال خود ایمنی است که بر سیستم عصبی مرکزی (CNS) تأثیر می‌گذارد. هنگامی که فردی به بیماری خود ایمنی مبتلا می‌شود، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم حمله می‌کند، دقیقا همانطور که در صورت بروز عفونت و بیماری‌های دیگر به ویروس یا باکتری‌ها حمله می‌نماید.

در مورد ام اس، سیستم ایمنی به غلاف میلین که رشته‌های عصبی را احاطه کرده و از آنها محافظت می‌کند، حمله‌ور شده و باعث التهاب می‌شود. میلین به اعصاب اجازه می‌دهد تا سیگنال‌های الکتریکی را به سرعت و به صورت کارآمد در بدن هدایت و منتقل کنند.

مولتیپل اسکلروزیس به معنای “بافت اسکار در چندین ناحیه” است. هنگامی که غلاف میلین از بین رفته و یا در چندین ناحیه آسیب می‌بیند، یک اسکار یا اسکلروز به جا می‌گذارد. پزشکان این نواحی را پلاک یا لیژن (ضایعات مغزی) می‌نامند که عمدتاً قسمت‌های زیر را تحت تأثیر قرار می‌دهند:

• ساقه مغز
• مخچه که حرکات را هماهنگ کرده و تعادل را کنترل می‌کند
• نخاع
• اعصاب بینایی
• ماده سفید در برخی از نواحی مغز

با ایجاد ضایعات بیشتر، رشته‌های عصبی ممکن است شکسته شده و یا آسیب ببینند. در نتیجه، تکانه‌های الکتریکی نمی‌توانند به صورت روان از مغز به سمت عصب هدف جریان یابند. بدین ترتیب بدن در انجام برخی وظایف خود دچار مشکل خواهد شد.

MS یک بیماری مزمن است که سیستم عصبی مرکزی، یعنی مغز، نخاع و اعصاب بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

انواع ام اس کدامند؟

حال که دیدیم ام اس چیست، باید بدانید که این بیماری خود به چند نوع تقسیم می‌شود:

مولتیپل اسکلروزیس عود کننده و فروکش کننده

در زمان بروز اولین علائم که منجر به تشخيص بیماری MS می‌شود، 90 درصد از بيماران، دوره عود كننده- فروکش كننده (Relapsing-Remitting) را خواهند داشت. این شکل از مولتیپل اسکلروزیس با شروع علائم عصبی در طی چند ساعت تا چند روز مشخص می‌شود. علائم رایج دوره‌ی عود ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• بی حسی
• مور مور شدن
• تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بینایی
• راه رفتن ناپایدار و عدم تعادل
• ضعف

این علائم تمایل دارند برای روزها یا هفته‌ها باقی بمانند و سپس به طور جزئی یا کامل به صورت خود به خود و یا با درمان ناپدید می‌شوند. بیماران ممکن است پس از آن برای هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها بدون علائم باقی بمانند (که به عنوان دوره‌ی بهبودی شناخته می‌شود). بدون درمان، اکثر افراد مبتلا به ام اس علائم بیماری را تجربه می‌کنند که به تدریج در طول زمان بدتر می‌شود (معروف به عود کننده).

مولتیپل اسکلروزیس پیشرونده ثانویه

اگر شرایط عود كننده- فروکش كننده به نقطه‌ای برسد که دیگر عود و فروکش بیماری قابل تشخیص نباشد، یعنی سیر بیماری به ام اس پیشرونده ثانویه (Secondary Progressive) تبدیل شده است. همه کسانی که مبتلا به ام اس پیشرونده ثانویه هستند، بیماری را با یک دوره عودکننده- فروکش کننده شروع کرده‌اند. در ام اس پیشرونده ثانویه، علائم بدون هیچ بهبودی بیشتر و بدتر می‌شوند.

البته ممکن است دوره‌هایی وجود داشته باشد که علائم پایدار بمانند و بدتر نشوند، اما به طور کلی در طول زمان، بیماری بدتر خواهد شد. اغلب بیماران MS پیشرونده ثانویه هنگام مقایسه عملکرد فعلی با عملکرد گذشته‌ی خود، متوجه تغییر در توانایی‌های خود هستند، اما قادر به تشخیص آن قسمت از دوره‌ی عود بیماری که باعث افت توانایی‌های آنها شده نمی‌شوند.

گاهی اوقات پس از شروع MS پیشرونده ثانویه، ممکن است فرد دچار عود شود که این دوره به عنوان MS پیشرونده ثانویه همراه با عود در نظر گرفته می‌شود.

در ام اس پیشرونده ثانویه، علائم بدون هیچ بهبودی بیشتر و بدتر می‌شوند.

مولتیپل اسکلروز اولیه پیشرونده

حدود 10 تا 15 درصد از بیماران مبتلا به ام اس از زمان شروع بیماری به تدریج و با شیب ثابت و آهسته‌ای در طول زمان بدتر می‌شوند. به این بیماری ام اس پیشرونده اولیه (Primary Progressive) می‌گویند. افراد مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه تغییر تدریجی در تحرک (اغلب مشکل در راه رفتن در طول زمان) را توصیف می‌کنند.

آنها اغلب سنگینی و سفتی در اندام تحتانی را تجربه می‌کنند. افراد مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه، تقریباً هرگز دوره‌ی تشدید بیماری (عود) را ندارند. اگر پس از ایجاد یک دوره پیشرونده اولیه، عود رخ دهد، این الگو به عنوان ام اس پیشرونده-عودکننده شناخته می‌شود.

سندرم ایزوله بالینی

این قسمت مجزا بوده و اولین دوره‌ی بیماری است که علائم آن حداقل 24 ساعت طول می‌کشد. اگر دوره دیگری در تاریخ بعدی رخ دهد، پزشک ممکن است ام اس عود کننده را تشخیص دهد. البته همه‌ی کسانی که CIS دارند به MS مبتلا نمی‌شوند. در واقع هنگامی که فردی اولین دوره علائم ام اس را تجربه کرده و به بیمارستان مراجعه کند، پزشک اغلب او را در دسته‌ی CIS طبقه بندی می‌نماید.

مولتیپل اسکلروز خوش خیم

و در پایان این بخش از مطلب ام اس چیست، به نوع خوش خیم این بیماری می‌رسیم. ام اس خوش خیم یک دوره خفیف است که در آن فرد پس از حدود 15 سال زندگی با بیماری ام اس، ناگهان یک دوره‌ی خفیف از علائم بیماری را تجربه می‌کند. این مورد در حدود 5 تا 10 درصد از بیماران رخ می‌دهد.

هیچ راه حلی برای پیش بینی اینکه کدام بیماران وارد این دوره خواهند شد، وجود ندارد. تنها راه شناخت ام اس خوش خیم این است که از تشخیص ام اس در یک بیمار حداقل 15 سال گذشته باشد و در این مدت شواهدی مبنی بر بدتر شدن او وجود نداشته باشد (هم از نظر توانایی عملکردی و هم همانطور که در MRI مشهود است). MS خوش خیم را نمی‌توان در زمان تشخیص اولیه‌ی بیماری و یا حتی پس از چند سال پیش بینی کرد.

علائم ام اس کدام است؟

پس از اینکه دانستیم ام اس چیست، نگاهی به عوارض این بیماری می‌اندازیم. از آنجایی که MS بر روی سیستم عصبی مرکزی که تمام اعمال بدن را کنترل می‌کند تأثیر می‌گذارد، علائم می‌تواند هر بخشی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. شایع‌ترین علائم ام اس عبارتند از:

• ضعف عضلانی: عضلات بیمار ممکن است به دلیل آسیب عصبی دچار ضعف شوند.
• بی حسی و سوزن سوزن شدن: احساس سوزن سوزن شدن یکی از علائم اولیه ام اس است و می‌تواند روی صورت یا قسمت‌های دیگر بدن مثل بازوها و پاها احساس شود.
• علامت لرمیت: یک فرد ممکن است هنگام حرکت گردن خود احساسی مانند شوک الکتریکی را تجربه کند که به علامت لرمیت معروف است.
• مشکلات مثانه: ممکن است بیمار در تخلیه مثانه خود دچار مشکل شده و یا نیاز به ادرار مکرر یا ناگهانی داشته باشد که به عنوان بی اختیاری فوری ادرار شناخته می‌شود. از دست دادن کنترل مثانه از علائم اولیه ام اس است.
• مشکلات روده: یبوست می‌تواند باعث نهفتگی مدفوع و منجر به بی‌اختیاری روده شود.
• خستگی: یکی از شایع‌ترین علائم ام اس است و می‌تواند توانایی فرد برای عملکرد در محل کار یا خانه را تضعیف کند.
• سرگیجه و دوران سر: اینها مشکلات رایج در بیماران ام اس هستند که با مشکلات تعادلی و عدم هماهنگی عضلات و اعضای بدن همراه می‌شوند.
• اختلال عملکرد جنسی: هم مرد و هم زن ممکن است علاقه خود را به رابطه جنسی از دست بدهد.
• گرفتگی و اسپاسم عضلانی: این مورد از نشانه‌های اولیه ام اس است. رشته‌های عصبی آسیب دیده در نخاع و مغز می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی دردناک مخصوصا در پاها شود.
• لرزش: برخی از افراد مبتلا به MS ممکن است حرکات لرزشی غیرارادی را تجربه کنند.
• مشکلات بینایی: برخی از افراد ممکن است دوبینی یا تاری یا از دست دادن جزئی یا کلی بینایی را تجربه کنند. البته MS معمولاً فقط یک چشم را در یک دوره‌ی خاص تحت تأثیر قرار می‌دهد. التهاب عصب بینایی می‌تواند منجر به درد در هنگام حرکت چشم شود. مشکلات بینایی از نشانه‌های اولیه ام اس است.
• تغییرات در راه رفتن و تحرک: ام اس می‌تواند نحوه راه رفتن افراد را به دلیل ضعف عضلانی و مشکلات تعادل، سرگیجه و خستگی تغییر دهد.
• تغییرات عاطفی و افسردگی: دمیلینه شدن و آسیب فیبرهای عصبی در مغز می‌تواند باعث تغییرات عاطفی شود.
• مشکلات یادگیری و حافظه: ام اس می‌تواند تمرکز، برنامه‌ریزی، یادگیری، اولویت بندی و انجام همزمان چند کار را دشوار کند.
• درد: درد یک علامت شایع در ام اس است. درد نوروپاتیک مستقیماً به دلیل MS ایجاد می‌شود. انواع دیگر درد در مبتلایان به این بیماری به دلیل ضعف یا سفتی عضلات رخ می‌دهد.

ام اس می‌تواند نحوه راه رفتن افراد را به دلیل ضعف عضلانی و مشکلات تعادل، سرگیجه و خستگی تغییر دهد.

علائم کمتر رایج MS عبارتند از:

• سردرد
• از دست دادن شنوایی
• خارش
• مشکلات تنفسی
• تشنج
• اختلالات گفتاری
• مشکلات بلع

همچنین خطر ایجاد عفونت‌های دستگاه ادراری و از دست دادن تحرک در بیماران ام اس بالا است. این موارد می‌توانند بر زندگی کاری و اجتماعی افراد تأثیر بگذارند. در مراحل پیشرفت بیماری، افراد ممکن است تغییراتی را در ادراک و تفکر و همچنین حساسیت به گرما تجربه کنند.

ام اس افراد را به صورت متفاوت تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای برخی، بیماری به طور خیلی خفیف شروع شده و علائم آنها برای ماه‌ها یا سال‌ها پیشرفت نمی‌کند. اما گاهی اوقات علائم به سرعت در عرض چند هفته یا چند ماه بدتر می‌شوند. تعداد کمی از افراد فقط علائم خفیف خواهند داشت و برخی دیگر تغییرات قابل توجهی را تجربه خواهند کرد که منجر به ناتوانی می‌شود. با این حال، اکثر مردم دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که علائم بدتر شده و سپس بهبود می‌یابند.

علت ابتلا به ام اس چیست؟

در ادامه‌ی مطلب ام اس چیست به علل ابتلا به این بیماری می‌پردازیم. هیچ کس به طور قطع نمی‌داند که چرا برخی افراد به ام اس مبتلا می‌شوند، اما ژنتیک و عوامل محیطی مظنونان اصلی ابتلا به این بیماری می‌باشند.

ژن‌ها و سابقه خانوادگی

ام اس مستقیماً از والدین به فرزند به ارث نمی‌رسد و هیچ ژن واحدی وجود ندارد که آن را ایجاد کند. بیش از 200 ژن ممکن است بر شانس ابتلا به ام اس تأثیر بگذارند. اما ژن‌ها تنها بخشی از داستان هستند. ام اس ممکن است بیش از یک بار در یک خانواده اتفاق بیفتد، اما احتمال اینکه این اتفاق نیفتد، بسیار بیشتر است.

زمانی که مادر یا پدر مبتلا به ام اس باشند، تنها 1.5 درصد احتمال دارد که کودک آنها به ام اس مبتلا شود (یعنی از هر 67 کودک یکی مبتلا می‌شود). اگر برادر یا خواهر شما مبتلا به ام اس باشد، تنها 2.7 درصد احتمال دارد که شما به ام اس مبتلا شوید (حدود یک نفر از هر 37 نفر). در سال 2014 یک مطالعه معتبر نشان داد که ام اس ممکن است حتی کمتر از آنچه این ارقام نشان می‌دهند، منتقل شود.

فاکتورهای محیطی

ام اس در کشورهای گرمسیری نزدیک خط استوا که آفتاب زیادی دارند، کمتر شایع است. افراد بیشتری در نقاط دورتر از خط استوا، مانند بریتانیا مبتلا به ام اس هستند.

ام اس در کشورهای گرمسیری نزدیک خط استوا که آفتاب زیادی دارند، کمتر شایع است.

عفونت‌ها

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی از ویروس‌ها و شاید باکتری‌ها می‌توانند به ایجاد ام‌اس کمک کنند. یک ویروس رایج به نام ویروس اپشتین‌بار با ام اس مرتبط است. البته خیلی از انسان‌ها این ویروس را در بدن خود داشته‌اند، اما هرگز به ام اس مبتلا نشده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد مانند ژن‌ها، عفونت‌ها نیز ممکن است نقشی در ابتلا به MS داشته باشند، اما تمام ماجرا نیستند.

ویتامین دی

شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد سطوح پایین ویتامین D، به خصوص قبل از بزرگسالی، می‌تواند عاملی در ابتلای افراد به ام اس باشد.

سیگار کشیدن

مطالعات نشان می‌دهد سیگار (چه خودتان آن را بکشید و چه به طور مداوم در اطراف شما سیگار مصرف شود)، احتمال ابتلا به ام اس را افزایش می‌دهد که ممکن است به دلیل تأثیر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار بر سیستم ایمنی باشد. ترک سیگار ممکن است سرعت پیشرفت این بیماری را کند نماید.

چاقی

مطالعات نشان می‌دهد که ابتلا به ام اس می‌تواند با اضافه وزن (چاقی) ارتباط بالایی داشته باشد. این امر ممکن است به این دلیل باشد که افراد چاق اغلب ویتامین D کمی در بدن خود دارند. چاقی همچنین می‌تواند سیستم ایمنی بدن را بیش از حد فعال کرده و باعث ایجاد التهاب شود.

همچنین ممکن است دلایل دیگری وجود داشته باشد که ما هنوز متوجه آنها نشده باشیم. البته همه افرادی که دارای اضافه وزن هستند، به ام اس مبتلا نمی‌شوند و ابتلا به ام اس به معنای چاق بودن نیست. اما اگر یکی از بستگان نزدیک شما به MS مبتلا شده است، وزن بالا عامل خطری است که باید نگرانش باشید.

عوارض ام اس کدام است؟

به غیر از مواردی که پیش‌تر در مطلب ام اس چیست عرض کردیم، افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار عوارض زیر نیز شوند:

• سفتی یا اسپاسم عضلانی
• فلج، معمولا در پاها
• مشکلات مثانه، روده یا عملکرد جنسی
• تغییرات ذهنی، مانند فراموشی یا نوسانات خلقی
• افسردگی
• صرع

کدام افراد در معرض ام اس قرار دارند؟

دیدیم که ام اس چیست و چه نشانه‌ها و عوارضی دارد. حال خواهیم دید که چه افرادی بیشتر در معرض این بیماری هستند و در واقع چه عواملی می‌توانند شانس ابتلای فرد به MS را افزایش دهند.

• سن: ام اس ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما شروع آن معمولا در حدود 20 تا 40 سالگی اتفاق می‌افتد. با این حال، افراد جوان‌تر و مسن‌تر هم می‌توانند دچار بیماری شوند.
• جنسیت: زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ام اس عود کننده و فروکش کننده هستند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما مبتلا به ام اس باشد، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.
• عفونت‌های خاص: ویروس‌های مختلفی با ام اس مرتبط هستند، از جمله اپشتین‌بار، ویروسی که باعث مونونوکلئوز عفونی می‌شود.
• نژاد: افراد سفیدپوست، به ویژه آنهایی که تبار اروپای شمالی دارند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به ام اس هستند. افراد آسیایی، آفریقایی و سرخ پوست کمترین خطر را دارند.
• اقلیم: ام اس در کشورهای دارای آب و هوای معتدل، از جمله کانادا، شمال ایالات متحده، نیوزلند، جنوب شرقی استرالیا و اروپا بسیار شایع‌تر است.
• ویتامین D: داشتن سطوح پایین ویتامین D و قرار گرفتن کم در معرض نور خورشید با خطر بیشتر ابتلا به ام اس مرتبط است.
• برخی بیماری‌های خود ایمنی: در صورت داشتن سایر اختلالات خود ایمنی، مانند بیماری تیروئید، پسوریازیس، دیابت نوع 1 یا بیماری التهابی روده، خطر ابتلا به ام اس بیشتر می‌شود.
• سیگار کشیدن: سیگاری‌هایی که یک دوره‌ی اولیه از علائمی را تجربه می‌کنند که ممکن است نشانه ام اس باشد، احتمال بیشتری نسبت به غیرسیگاری‌ها برای ابتلا به یک دوره‌ی دیگر از علائم MS دارند که تایید کننده ام اس عود کننده و فروکش کننده خواهد بود.

آیا ام اس کشنده است؟

بیماری ام اس می‌تواند شرایطی چالش برانگیز برای زندگی ایجاد کند، اما درمان‌های جدید در 20 سال گذشته به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری را بهبود بخشیده‌اند. ام اس به خودی خود به ندرت کشنده است، اما ممکن است عوارضی از ام اس شدید، مانند عفونت قفسه سینه یا مثانه، یا مشکلات بلع ایجاد شود که باعث مرگ بیمار شوند. میانگین امید به زندگی برای افراد مبتلا به ام اس حدود 5 تا 10 سال کمتر از افراد سالم است و البته، خوشبختانه به نظر می‌رسد که با پیشرفت علم پزشکی، این عدد هر روز کمتر می‌شود.

ممکن است عوارضی از ام اس شدید، مانند عفونت قفسه سینه ایجاد شود که باعث مرگ بیمار شوند.

چگونه می‌توان ام اس را تشخیص داد؟

تشخیص ام اس می‌تواند دشوار باشد، زیرا برخی از علائم اولیه (مانند خستگی، عدم تعادل، احساسات غیرعادی و مشکلات بینایی) می‌توانند ناشی از برخی بیماری‌های دیگر نیز باشند. هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص ام اس وجود ندارد. اگر پزشک گمان کند که ممکن است به ام اس مبتلا باشید، شما را به یک متخصص مغز و اعصاب ام اس ارجاع می‌دهد. متخصصین مغز و اعصاب ام اس به جدیدترین ابزارها و امکانات تشخیصی دسترسی دارند و می‌توانند به شما در درمان و مدیریت بیماری کمک کنند.

تست‌های تشخیص ام اس عبارتند از:

• معاینه عصبی: شامل آزمایش اعصاب مغزی برای تشخیص مناطق احتمالی آسیب دیده از ضایعات ام اس، مشاهده رفلکس‌ها، قدرت عضلانی، درک احساسات و بینایی شما است. همچنین پزشک ممکن است سرعت و سبک راه رفتن شما را به عنوان بخشی از این معاینه فیزیکی ارزیابی کند.
• آزمایش خون: عمدتاً برای رد تشخیص دیگر بیماری‌هایی که می‌توانند عوارض مشابهی با MS ایجاد کنند از آزمایش خون استفاده می‌شود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): برای جستجوی جای زخم (پلاک یا لیژن) در مغز و نخاع از MRI استفاده می‌شود.
• پونکسیون کمری برای آزمایش مایع مغزی نخاعی (CFS): معاینه CFS می‌تواند از یافته‌های MRI پشتیبانی کرده و به رد و تشخیص سایر بیماری‌های احتمالی کمک نماید.
• تست‌های فیزیولوژی عصبی: برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغز برای تشخیص ضایعات احتمالی که ممکن است در MRI دیده نشوند، از این تست‌ها استفاده می‌شود.

آیا ام اس درمان دارد؟

در ادامه‌ی مطلب ام اس چیست، بسیار مهم است تا درباره‌ی درمان این ضایعه اطلاعات کافی داشته باشیم. متاسفانه هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما داروها و تغییرات سبک زندگی می‌توانند به شما در مدیریت بیماری کمک کنند. برای یافتن درمانی که برای شما بهترین است و کمترین عوارض جانبی را ایجاد می‌کند، باید به طور مداوم با پزشک متخصص همکاری کنید.

داروهای اصلاح کننده بیماری

اگر دچار ام اس عودکننده-فروکش کننده هستید و وضعیت شما رو به بهبود باشد، ممکن است پزشک ابتدا شما را با یک داروی اصلاح کننده بیماری درمان کند. این داروها پیشرفت بیماری را کاهش داده و از تشدید آن جلوگیری می‌کنند. در واقع این داروها سیستم ایمنی بدن را مهار می‌کنند تا به پوشش محافظ میلین حمله نکند. برخی از این داروها را در لیست زیر می‌بینید:

• اینترفرون‌های بتا
• گلاتیرامر (کوپاکسون، گلاتوپا)
• کلادریبین (Mavenclad)
• دی متیل فومارات (Tecfidera)
• دیروکسیمل فومارات (Vumerity)
• فینگولیمود (گیلنیا)
• مونومتیل فومارات (بافیرتام)
• اوزانیمود (زپوزیا)
• Siponimod (Mayzent)
• تری فلونوماید (Aubagio)
• آلمتوزوماب (Lemtrada) و میتوکسانترون (Novantrone)
• ناتالیزوماب (تیسابری) و اوکرلیزوماب (Ocrevus)

دارو‌های درمان ام اس، سیستم ایمنی بدن را مهار می‌کنند تا به پوشش محافظ میلین حمله نکند.

درمان در دوره‌ی عود بیماری

معمولا با مصرف دارو، عودهای خفیف در نهایت خود به خود از بین می‌روند و اگر آزاری برای شما نداشته باشند، نیازی به درمان آنها نیست. اما اگر عود بیماری زندگی را برای شما سخت کند، پزشک ممکن است استروئیدهای با دوز بالا را از طریق ورید یا از طریق دهان برای کاهش سریع علائم به شما بدهد. این داروها علائم MS را آرام می‌نمایند، اما سیر بیماری را کند نمی‌کنند و رایج‌ترین آنها عبارتند از:

• متیل پردنیزولون (Solu-Medrol)
• پردنیزون (دلتاسون)
• ACTH (H.P. Acthar Gel)

اما اگر حتی استروئیدها نتوانند در دوره‌ی عود بیماری به شما کمک کنند، آنگاه نوبت به استفاده از روشی به نام تبادل پلاسما می‌رسد. در این روش، پزشک مقداری از خون شما را برداشته و قسمت مایع (به نام پلاسما) را از سلول‌های خونی جدا می‌کند. سلول‌ها با یک محلول پروتئین مخلوط شده و به بدن شما برمی‌گردند. همچنین پزشکان ممکن است برای کاهش علائمی چون خستگی، گرفتگی عضلات، افسردگی و مشکلات مثانه، داروهای جداگانه‌ای را برای شما تجویز نمایند.

برخی تغییرات در سبک زندگی نیز می‌توانند در مدیریت بیماری MS بسیار سودمند باشند. خواب منظم و کافی، ورزش تا جایی که قادر به انجام آن هستید (حتی یک پیاده روی ساده)، کنترل استرس و داشتن رژیم غذایی سالم برای بیماران مبتلا به ام اس ضروری است. اگر ام اس دارید، باید حتما غذاهایی را انتخاب کنید که دارای چربی‌های اشباع شده‌ی کم و فیبر بالایی هستند.

تحقیقات جدید همچنین نشان می‌دهد که درمان‌های زیر هم ارزش امتحان کردن را دارند:

• ویتامین D: سطوح پایین ویتامین D در خون می‌تواند احتمال ابتلا به ام اس را افزایش دهد. مطالعاتی در حال انجام است تا ببینند که آیا مکمل‌های ویتامین D می‌توانند به درمان این بیماری کمک کنند یا خیر. البته قبل از مصرف، حتما سطح ویتامین D خون خود را بررسی کنید.
• طب سوزنی: این درمان سنتی چینی بر این باور است که نوعی انرژی به نام “چی” در امتداد بدن شما در خطوطی به نام “مریدین” جریان دارد. هنگامی که “چی” در بدن شما از بین می‌رود، بیماری یا درد ایجاد می‌شود. یک متخصص طب سوزنی، سوزن‌های نازکی را به نقاطی در امتداد مریدین‌ها فرو می‌کند تا جریان انرژی شما را تغییر دهد. مطالعات نشان می‌دهد که این کار می‌تواند به بهبود برخی علائم ام اس مانند خستگی، درد، تغییرات خلق و خو، اسپاسم عضلانی، بی حسی، گزگز و مشکلات مثانه کمک کند.

آیا ام اس باعث فلج شدن می‌شود؟

در پایان مطلب ام اس چیست به یکی از ترسناک‌ترین جنبه‌های این بیماری که می‌تواند احتمال فلج شدن جزئی یا کامل بیمار باشد می‌پردازیم. خبر خوب این است که تقریباً دو سوم از افراد مبتلا به ام اس توانایی راه رفتن را حفظ می‌کنند، اگرچه ممکن است نیاز به استفاده از عصا یا واکر داشته باشند. آمار همچنین نشان می‌دهد که حدود 75 درصد از بیماران ام اس هرگز در طول زندگی خود از ویلچر استفاده نمی‌کنند. اما چرا برخی افراد فلج می‌شوند در حالی که برخی دیگر فلج نمی‌شوند؟ و آیا افراد مبتلا به ام اس می‌توانند کاری برای جلوگیری از فلج شدن انجام دهند؟

به طور کلی علائم خاص و شدید ام اس خیلی رایج نیستند، اما اگر در فردی اتفاق بیفتند می‌توانند باعث فلج شدن و حتی از دست دادن بینایی شوند. در حال حاضر هیچ درمان یا راهی برای پیشگیری از علائم خاص وجود ندارد. با این حال، کارشناسان می‌گویند که می‌توان علائم را مدیریت کرد و پیشرفت بیماری را کاهش داد، که ممکن است خطر فلج شدن را کاهش دهد.

سه موردی که بیماران ام اس برای رسیدن به اهداف درمانی خود باید در نظر داشته باشند عبارتند از: دریافت به موقع و سریع درمان، پیروی از دستورات پزشکان و ارزیابی مداوم درمان. به غیر از درمان‌های کلی که در قسمت قبل از مطلب بیماری ام اس چیست به آنها اشاره کردیم، نشان داده شده است که برنامه‌های ورزشی و تمرین‌های ذهن و بدن، مانند یوگا و مدیتیشن نیز پیشرفت ام‌اس را کاهش می‌دهند.

منبع: ++++++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.