دیابت بارداری چیست؟ عوارض، پیشگیری و درمان قند بارداری

سطح قندخون برخی از زنان در طول دوره بارداری بالا می‌رود که به آن دیابت بارداری می‌گویند و‌‌‌‌ در هفته بیست و چهارم یا بیست و هشتم بارداری اتفاق می‌افتد اگر مبتلا به دیابت یا قند بارداری شوید به این معنی نیست که قبل از این دوره دیابت داشته‌اید یا این که بعد از زایمان، دچار دیابت خواهید شد اما دیابت بارداری احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد. در این مقاله علائم دیابت بارداری و درمان آن را بررسی کنیم.

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری ممکن است قبل از بارداری نیز وجود داشته باشد ولی اولین بار در طی بارداری شناسایی گردد. متاسفانه در صورت عدم درمان، می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در عرض ۱۵ – ۲۰ سال آینده در زنان باردار افزایش دهد. اگر دیابت بارداری خوب مدیریت نشود کودک را نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌‍دهد و مادر و کودک هر دو، دچار عوارض جانبی آن در دوره بارداری و بعد از زایمان خواهند شد.

علائم دیابت بارداری

1- علائم دیابت بارداری؛ تاری دید

دیابت بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌های بارداری با قابلیت تنظیم قند خون بدن دچار تداخل می‌شوند. معمولا تشخیص این مشکل از روی علائم دشوار است چون به مشکلات شایع دوران بارداری بسیار نزدیک هستند. به همین دلیل آزمایش تشخیص دیابت بارداری بسیار مهم است. در این آزمایش به خانم باردار یک مایع شیرین داده می‌شود تا ببینند بدنش چگونه با قند برخورد می‌کند. اما برخی نشانه‌ها هستند که اگر آن‌ها را با هم تجربه کردید باید با پزشکتان تماس بگیرید. یکی از این نشانه‌ها تاری دید است. وقتی گلوکز خون بالا باشد، محتوای آب ساختار چشم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و تمرکز کردن دشوار می‌شود. اگر قند همیشه بالا باشد یا پس از خوردن یک وعده نسبتا بزرگ با مشکلات مزمن دید مواجه می‌شوید، همین که قند خون‌تان تحت کنترل درآمد دیدتان نیز باید به حالت عادی بازگردد.

2- علائم دیابت بارداری؛ خستگی

به دلیل تغییرات هورمونی این کاملا طبیعی است که در طول بارداری احساس خستگی کنید. اما خستگی بیش از حد نیز می‌تواند یکی از نشانه‌های دیابت بارداری باشد. وقتی قند بالا باشد سلول‌ها و ارگان‌های بدن نمی‌توانند برای تولید انرژی، اکسیژن و مواد مغذی دریافت کنند. خستگی یکی از روش‌های بدن است که مجبور به استراحتمان کند.

3- علائم دیابت بارداری؛ افزایش تشنگی

احساس تشنگی در طول بارداری معمولی است. برای افزایش حجم خون و کمک به کلیه برای بیرون راندن مواد اضافی به آب نیاز دارید اما بر اساس گفته متخصصان، افزایش تشنگی یکی از دلایل اصلی دیابت از جمله دیابت بارداری است. وقتی قند خون بالا باشد بدن از سلول‌ها آب می‌کشد تا قند موجود در خون را رقیق کند. قند خون بالا روی کلیه‌ها نیز تاثیر دارد و از جذب دوباره آب توسط آن‌ها جلوگیری می‌کند. مطمئن شوید به اندازه کافی آب می‌نوشید تا بدنتان دچار کم آبی نشود. در دوران بارداری روزانه ۱۰ لیوان آب توصیه می‌شود. اگر بیشتر از این مقدار آب نوشیدید بهتر است با پزشکتان صحبت کنید.

4- علائم دیابت بارداری؛ افزایش ادرار

خانم‌های باردار زیاد به دستشویی مراجعه می‌کنند، دلیلش هم افزایش جریان خون است که باعث بالا رفتن تولید ادرار می‌شود
(فشار آوردن کودک روی مثانه نیز هست.) اما خانم‌هایی که مشکل دیابت بارداری دارند دلایل‌شان برای رفتن به دستشویی بیشتر است. وقتی کلیه به خاطر قند بالا دچار مشکل شده، مجبور است سخت‌تر کار کند بنابراین ادرار بیشتری تولید می‌کند. همینطور که قند بالا می‌رود روی ادرار نیز تاثیر می‌گذارد و باعث به وجود آمدن چرخه‌ای معیوب می‌شود: ادرار بیشتر، کم آب شدن بدن، آب خوردن زیاد.

5- علائم دیابت بارداری؛ حالت تهوع و بالا آوردن

بر اساس تحقیقات بیش از ۷۴ درصد خانم‌ها به علت افزایش برخی از هورمون‌ها حالت تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند. این می‌تواند نشانه‌ای از دیابت بارداری باشد. قند در خون انباشته می‌شود و سلول‌ها به دلیل مواد سمی به نام کتون نمی‌توانند از آن به عنوان سوخت استفاده کنند. در نهایت، این حالت منجر به ایجاد تهوع و یا استفراغ در خانم باردار می‌شود. پس چگونه می‌توانیم بین تهوع و استفراغ معمولی و دیابتی فرق بگذاریم؟ اگر حالت تهوع و استفراغ بعد از سه ماهه ابتدایی بارداری ادامه پیدا کرد باید نگران شد.

6- علائم دیابت بارداری؛ کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد

رابطه بین وزن و دیابت بارداری گول زننده است. بر اساس تحقیقات بیشتر خانم‌هایی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند قبل از بارداری اضافه وزن داشته‌اند یا چاق بوده‌اند. قبل از بارداری باید در وزن سلامت باشید و در طول بارداری نیز نباید زیاد وزن اضافه کنید. در هر صورت وزن کم کردن دیگر مورد قبول نیست و نباید اتفاق بیفتد. کاهش وزن در هر دوره‌ای از بارداری که باشید خطرناک است و باید آن را به پزشک خود اطلاع دهید.

در دیابت وقتی سلول‌ها نمی‌توانند از قند به عنوان سوخت استفاده کنند، بدن این کمبود انرژی را به عنوان گرسنگی قلمداد و اشتها را تحریک می‌کند. این حالت چرخه‌ای معیوب را می‌سازد. تمام غذایی که وارد بدن شده است نمی‌تواند به درستی مورد استفاده قرار بگیرد و توسط ادرار خارج شده در نتیجه منجر به کاهش وزن می‌شود. همچنین تحقیقات نشان داده خانم‌های چاقی که به دلیل دیابت بارداری دچار کاهش وزن شده‌اند، نوزادشان از نظر جثه بزرگ است. این خانم‌ها بیشتر دچار زایمان پیش از موعد می‌شوند.

7- علائم دیابت بارداری؛ عفونت‌های مکرّر

تحقیقات نشان داده افراد مبتلا به دیابت، بیشتر در خطر عفونت قرار دارند. بارداری باعث می‌شود خانم‌ها بیشتر در خطر عفونت‌های واژینال و مسیر ادراری قرار بگیرند. اگر دیابت بارداری داشته باشید این خطر افزایش پیدا می‌کند. باکتری‌ها و قارچ‌ها از گلوکز تغذیه می‌کنند بنابراین هرچه قند موجود در خون بیشتر باشد رشد، آن‌ها نیز بیشتر خواهد شد. قند بالا همچنین در سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‎کند و تاثیرش را در مقابله با عفونت کاهش می‌دهد. اگر عفونت ادامه دار بود حتما با پزشک برای مشخص شدن علت اصلی صحبت کنید.

8- علائم دیابت بارداری؛ خرناس کشیدن

حتی اگر قبلا هم خرناس نمی‌کشیدید، شرایط بدنی در طول بارداری به گونه‌ای است که مسیر تنفسی تنگ می‌شود و خانم باردار ممکن است در خواب خرناس بکشد. این مشکل نیز به دیابت بارداری مربوط می‌شود. خرناس یکی از نشانه‌های انسداد مسیر تنفسی است که منجر به کمبود اکسیژن هنگام خواب می‌شود. کمبود اکسیژن میزان هورمون‌های استرس را بالا می‎برد. این امر کار کنترل قند خون را برای بدن سخت‌تر می‌کند. به همین دلیل است که باید در طول بارداری همیشه روی سطح گلوکز خود نظارت داشته باشید و همچنین درباره تمام مشکلاتی که حس می‌کنید غیرطبیعی است با پزشک خود صحبت کنید.

چه کسانی در معرض ابتلا به قند بارداری هستند؟

خطرناک‌ترین عامل ابتلا به بیماری دیابت، اضافه وزن است؛ اما همه چربی‌های بدن به طور یکسانی توزیع نشده‌اند. ریسک ابتلا به دیابت هنگامی که چربی بدن در اطراف شکم ذخیره شده باشد، بالا است. افرادی که دور شکم‌شان بیشتر از 88 یا ۹۰ سانتی متر استمادران بالای ۳۵ سال، خانم‌هایی که نوزاد قبلی آن‌ها بیش از ۴ کیلوگرم وزن داشته‌اند، خانواده‌هایی که سابقه معلولیت در وابستگان درجه یک دارند وافرادی که سابقه ابتلا به دیابت بارداری در تجربیات قبلی‌شان داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند. افراد با نشانه‌های زیر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند:

• بالای ۲۵ سال هستند؛
• سابقه دیابت خانوادگی دارند؛
• قبل از بارداری اضافه وزن داشتند.
• در دوره بارداری بیشتر از حالت عادی اضافه وزن پیدا کرده‌اند؛
• چند قلو باردار هستید؛
• قبلا بچه‌ای با وزن بالای ۴ کیلوگرم به دنیا آورده‌اند؛
• سابقه ابتلا بهه قند بارداری؛
• سابقه سقط جنین یا زایمان کودک نابالغ؛
• دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک و اختلال اکانتوسیس نیگریکانس یا بیماری‌های دیگری هستند که با مقاومت انسولین در ارتباط است.

  دوران بارداریت رو بدون هیچ دردسری بگذرون

  با یه برنامه غذایی خوب می‌تونی افزایش وزنت رو توی دوران بارداریت کنترل کنی و هیچ نگران مبتلا شدن به هیچ بیماری حتی دیابت بارداری هم نباشی
  تو و فرزندت برای ما خیلی عزیزید

  همین الان ثبت نام کن

  

تشخیص دیابت بارداری

برای تشخیص نشانه‌های دیابت بارداری، زنان باردار باید هر چند وقت یک بار آزمایش غربالگری انجام بدهند. اگر اصلا سابقه دیابت ندارید و در اوایل دوره بارداری سطح قند خون تان نرمال است، پزشک در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری آزمایش غربالگری انجام می‌دهد.

تست چالش گلوکز برای تشخیص قند بارداری

بعضی از پزشکان با تست چالش گلوکز شروع می‌کنند این تست نیاز به هیچ نوع آمادگی ندارد. ابتدا محلول گلوکز را می‌نوشید و بعد از یک ساعت آزمایش خون می‌گیرید. اگر سطح قند خون بالا باشد پزشک تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته انجام می‌دهد که این تست ۲ مرحله ای است. با این وجود بعضی از پزشکان نیز تست چالش گلوکز را انجام نمی‌دهند و فقط تست ۲ساعته (تحمل گلوکز) را می‌گیرند که یک مرحله دارد.

• تست ۱ مرحله‌ای:

پزشک ابتدا از قند خون ناشتا آزمایش می‌گیرد. سپس شما باید یک محلول دارای ۷۵ گرم کربوهیدرات را بنوشید و بعد از ۱ الی ۲ ساعت دوباره آزمایش قند خون تکرار می‌شود. اگر هر کدام از ارزش‌های قند خون زیر را داشته باشید مبتلا به دیابت بارداری هستید:

• سطح قند خون ناشتا بیشتر از ۹۲ میلی گرم در دسی لیتر
• سطح قند خون یک ساعته بیشتر از ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر
• سطح قند خون دو ساعته بیشتر از ۱۵۳ میلی گرم در دسی لیتر

• تست دو مرحله‌ای:

برای آزمایش ۲ ساعته نیازی نیست ناشتا باشید. باید یک نوشیدنی با ۵۰ گرم قند بنوشید. بعد از یک ساعت آزمایش قند خون از شما می‌گیرند. اگر سطح قند خون بیشتر یا مساوی ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد یک تست دیگر از شما گرفته می‌شود.

در آزمایش دوم پزشک ابتدا با آزمایش قند خون ناشتا را شروع می‌کند. از شما می‌خواهند محلولی دارای ۱۰۰ گرم قند بنوشید. یک، دو و سه ساعت بعد، از شما آزمایش قند خون می‌گیرند. اگر نتیجه آزمایش شامل موارد زیر باشد مبتلا به قند بارداری هستید:

• سطح قند خون ناشتا بالاتر یا برابر ۹۵ mg/dL یا ۱۰۵ mg/dL
• سطح قند خون یک ساعته بالاتر یا برابر ۱۸۰ mg/dL یا ۱۹۰ mg/dL
• سطح قند خون دو ساعته بالاتر یا برابر ۱۵۵ mg/dL یا ۱۶۵ mg/dL
• سطح قند خون سه ساعته بالاتر یا برابر ۱۴۰ یا ۱۴۵

حس بیماری بعد از انجام آزمایش چالش گلوکز

برخی از خانم‌های باردار پس از نوشیدن محلول گلوکز، حالت تهوع دارند و حتی گاهی استفراغ می‌کنند. درصورتی‌که آزمایش چالش گلوکز دارید، ممکن است خوردن چیزی چند ساعت قبل از آزمایش غربالگری در رفع این حالت به شما کمک کند. اگر کمی پس از نوشیدن محلول دچار حالت تهوع شده‌اید باید یک روز دیگر دوباره مراجعه و آزمایش را تکرار کنید.

حالت تهوع در طول آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته شایع‌تر است. چون محلول مورد استفاده برای این آزمایش می‌تواند دو برابر شیرین‌تر یا حاوی دو برابر مایعات بیشتری از محلول مورد استفاده در آزمایش غربالگری باشد و شما باید آن را با معدۀ خالی بنوشید.

آیا دیابت بارداری انواع مختلفی دارد؟

دیابت بارداری به دو نوع A1 و A2 تقسیم می‌شود. دیابت بارداری نوعاول (A1) تنها با رژیم قابل درمان است ولی در خصوص نوع دوم برای درمان به انسولین و یا داروهای خوراکی نیاز است.

عوارض دیابت بارداری

افزایش وزن نوزاد هنگام تولد، مرده زایی در ۴ هفته آخر، زایمان زودرس و سندرم زجر تنفس نوزاد، پایین بودن قند نوزاد هنگام تولد و احتمال تشنج از عوارض جانبی دیابت بارداری است که بر جنین تاثیر می‌گذارد. فرزندان این مادران بیش از نوزادان دیگر در معرض ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ در آینده هستند. بالا بودن قند خون در مادران باردار غیردیابتی احتمال بروز نارسایی قلبی را در نوزادان آن‌ها افزایش می‌دهد.

متخصصان دریافته‌اند در زنانی که قبل یا در دوران بارداری دیابت ندارند، با افزایش قند خون در مراحل اولیه بارداری خطر به دنیا آوردن نوزاد مبتلا به نارسایی قلبی هشت درصد بیشتر می‌شود. هم چنین در صورتی که دیابت در مرحله قبل از حاملگی درمان نشود، خطر سقط، ناهنجاری‌ها و معلولیت‌های جنین، مرده زایی و احتمال ابتلای کودک به دیابت و چاقی در کودکی و بزرگسالی تقویت می‌شود. دیابت بارداری خطر عفونت ادراری، زایمان زودرس، ابتلا به فشارخون، زایمان سخت و عفونت‌های رحمی را افزایش می‌دهد.

چگونه از دیابت بارداری پیشگیری کنیم؟

با تغییر سبک زندگی، انجام فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی صحیح می‌توانیم از بروز بیماری دیابت پیشگیری کنیم یا آن را به تعویق بیندازیم.

• سبک زندگی تان را تغییر دهید؛
• وعده‌های غذایی را در ساعات مقرر مصرف کنید؛
• تحرک روزانه داشته باشید و از بی‌تحرکی خود داری کنید؛
• استرس و اضطراب خود ار کاهش دهید و روحیه‌ای شاد داشته باشید؛
• از یک رژیم غذایی درست پیروی کنید.

پیاده روی تند روزانه به مدت ۳۰ دقیقه در صورت نداشتن منع بارداری می‌تواند گزینه خوبی در درمان و پیشگیری از دیابت بارداری باشد. ورزش کردن کمک زیادی به کم کردن وزن شما می‌کند و در پایین نگه داشتن وزن اهمیت خاصی دارد.

همچنین ورزش منظم حتی اگر به قصد کم کردن وزن نباشد، می‌تواند حساسیت بدن در مقابل هورمون انسولین را بهبود ببخشد. برای ورزش کردن مجبور نیستید که عضو فعال یک باشگاه ورزشی شوید یا رژیم‌های غذایی سخت و خسته کننده مخصوص ورزشکاران را داشته باشید. یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای شروع ورزش کردن آن است که روزانه به مدت ۳۰ دقیقه پیاده روی کنید.

برای درمان دیابت بارداری چی بخوریم؟

در صورت ابتلا به دیابت بارداری، به متخصص تغذیه مراجعه کنید تا رژیم غذایی مخصوص برایتان تهیه کند. در دوران بارداری میزان وزن گیری باید متناسب با شاخص توده بدن‌تان یا همان bmi باشد. پزشک با توجه به قد و وزنتان وضعیت شما را می‌سنجد و میزان وزن گیری در بارداری و رژیم غذایی مناسب را پیشنهاد می‌‌دهد.

بهترین رژیم غذایی رژیم غذایی متعادلی است که شامل پروتئین، کربوهیدرات و سبزیجات در هر وعده غذایی باشد. توصیه‌های زیر نیز در بهبود این مشکل به شما کمک می‌کند:

• مصرف چربی و روغن (به خصوص چربی های اشباع شده) را کاهش دهید.
• چربی‌های اشباع نشده‌ای که از منابع گیاهی و ماهی به دست می‌آیند مانندروغن زیتون، روغن مغزها و روغن آووکادو سالم‌‌ترین نوع چربی هستند.
• سعی کنید اسیدهای چرب امگا ۳ بیشتر مصرف کنید زیرا در رفع التهاب و کمک به سلامت مغز و قلب بسیار مؤثر است.
• ماهی سالمون و ماهی تون منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. البته میزان مصرف ماهی در بارداری متفاوت است، نباید بیش از ۳۴۰ گرم در هفته از ماهی استفاده کنید.
• به جای سرخ کردن مواد غذایی آن‌ها را کباب کنید، بپزید یا در کمی روغن داغ تفت بدهید.
• سعی کنید غذاها را به صورت آب پز استفاده کنید.
• تا جایی که برایتان مقدور است از مصرف غذاهای سرخ شده و فست فود، غذاهای شور و غذاهای کنسرو شده بپرهیزید.
• مصرف قند، برنج، ماکارونی، شیرینی، کیک، شکلات و نوشابه را کم کنید. به جای آن‌ها از آب میوه‌های سالم و طبیعی استفاده کنید.
• از سبزیجات و میوه‌های تازه استفاده کنید. اکثر سبزیجات کربوهیدرات و قند کم دارند. بنابراین اگر می‌توانید دو سبزی را با وعده اصلی خود انتخاب کنید. همچنین می‌توانید از غذای ترکیب با سبزی مانند کرفس استفاده کنید.
• نخود یا سبزیجات برگ‌دار گزینه‌های خوبی برای جایگزینی با ذرت هستند.
• به جای نان سفید و لواش، نان یا گندم کامل (سبوس‌دار) ، غلات فیبردار و کم شکر را در صبحانه استفاده کنید.
• مصرف جو و نان جو را در سبد غذایی روزانه خود قرار دهید.
• جو دو سر خرد شده با تیغه یا جو دو سر حلقه شده نیز مفید است.
• هنگام مصرف سالاد از سس کمتری استفاده کنید.
• برای روی سالاد، سبزی‌های طبخ شده و ظرف پاستا از روغن زیتون استفاده کنید.

قند بارداری چگونه درمان می‌شود؟

برنامه‌های درمانی دیابت بارداری بستگی به سطح قند خون در طول روز دارد. در بیشتر موارد پزشک توصیه می‌کند قبل و بعد از وعده‌های غذایی آزمایش قند خون بگیرید و بیماری خود را با سالم غذا خوردن و ورزش کردن کنترل کنید. در صورت نیاز، تزریق انسولین به برنامه درمانی اضافه می‌شود. اگر پزشک تشخیص داده است که باید بر سطح قند خون خود نظارت داشته باشید ابزارهای مخصوص اندازه گیری گلوکز را نیز به شما معرفی می‌کند. آنها تزریق انسولین را تا زمان تولد نوزاد تجویز می‌کنند اما باز هم زمان دقیق را از پزشک سوال کنید. پزشک به شما خواهد گفت که هنگام پایین آمدن قند خون یا بالا رفتن بیش از حد آن چه کارهایی انجام دهید.

عوارض جانبی دیابت بارداری

اگر دیابت بارداری به خوبی کنترل نشود سطح قند خون در طول دوره بارداری بالا می‌رود و در نتیجه روی سلامت نوزاد نیز تاثیر می‌گذارد و نوزاد با مشکلات زیر مواجه می‌شود:

• وزن بالا
• مشکلات تنفسی
• قند خون پایین
• دیس توشی شانه
• امکان بالای مبتلا شدن به دیابت در آینده

به همین دلیل باید دیابت بارداری را با کمک برنامه‌های درمانی پزشک کنترل کرد.

جلوگیری از دیابت بارداری غیر ممکن است اما عادت‌های سالم مانع از پیشرفت این بیماری می‌شود. اگر باردار هستید و یکی از فاکتورهای خطرناک قند بارداری را دارید، سعی کنید غذاهای سالم بخورید و ورزش کنید. حتی فعالیت‌های کوچک مثل پیاده روی هم موثر است. اگر تصمیم دارید باردار شوید اما اضافه وزن دارید ابتدا با کمک پزشک وزن تان را کم کنید، کم شدن حتی مقداری ناچیز از وزن، احتمال ابتلا به بیماری دیابت بارداری را کاهش می‌دهد. اگر هرکدام از علائم دیابت بارداری را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.