رژیم متابولیک بر این فرضیه ایجاد شده است که متابولیسم (فرآیندی که بدن برای تبدیل غذا به انرژی استفاده می کند مانند نفس کشیدن و هضم غذا ) در هر شخصی متفاوت است. همه ما به روش خودمان و با سرعتی مختص به خودمان کالری می سوزانیم و این مقادیر ممکن است در طول زمان تغییر کنند. طرفداران رژیم متابولیک می گویند افراد را می توان به سه مدل سوخت و ساز متفاوت تقسیم کرد و این افراد باید با توجه به مدل سوخت و سازشان تغذیه کنند.
ریشه رژیم متابولیک چیست؟
دندان پزشکی به نام دکتر وستون پرایس در سال 1930 تصمیم گرفت برای مطالعه روی رابطه بین عادات غذایی مدرن و بیماریهای دژنراتیو مزمن سفری به دور دنیا را آغاز کند. او متوجه شد به دلیل تفاوت در آب و هوا، محصولات محلی، شرایط محیطی، وراثت، ژنتیک و فرهنگ رژیم ثابتی وجود ندارد که برای همه افراد ایده آل باشد. در سال های بعد جرج واتسون، راجر ویلیامز، ویلیام کلی و دیگر متخصصان پژوهش در این زمینه را ادامه دادند. آنها به این نتیجه رسیدند که متابولیسم افراد به دو دلیل تفاوت بسیاری با هم دارند که ارتباط بسیاری قوی با وراثت دارند.
1- تسلط بر سیستم عصبی خودمختار
یک شاخه از سیستم عصبی خودمختار، سیستم عصبی سمپاتیک از انرژی استفاده می کند و به این حالت معمولا حالت جنگ و گریز گفته می شود. شاخه دیگر، سیستم عصبی پاراسمپاتیک، انرژی ذخیره می کند و به هضم غذا کمک می کند. طرفداران رژیم متابولیک بر این باورند که یکی از این شاخه ها از دیگری قوی تر یا غالبتر است.
2- میزان اکسیداسیون سلولی
به معنای سرعت تبدیل غذا به انرژی توسط سلول ها است. با توجه به ادعاهای طرفداران رژیم متابولیک بدن برخی افراد اکسید کننده های سریعی هستند و می توانند پیوسته غذا را به انرژی تبدیل کنند. کسانی که بدنشان غذا را سریع به انرژی تبدیل می کند برای تعادل بخشیدن به این روند باید در وعده های غذایی خود پروتئین و چربی بیشتری مصرف کنند چون این موارد به کندی می سوزند. در مقابل اکسید کننده های آهسته هستند که تبدیل غذا به انرژی در بدنشان با سرعت پایین اتفاق می افتد. طرفداران رژیم متابولیک می گویند این افراد برای تعادل بخشیدن به سیستمشان بهتر است نسبت به پروتئین و چربی بیشتر کربوهیدرات استفاده کنند.
رژیم متابولیک چگونه کار می کند؟
در کتاب The Metabolic Typing Diet ویلیام ولکات آزمایشی را توصیه می کند تا نوع متابولیک بدن را بتوان تشخیص داد. ( برای تشخیص دقیق بهتر است متخصص به واسطه آزمایش ادرار و خون ارزیابی را انجام دهد. ) ولکات سه نوع متابولیک را در نظر می گیرد:
- مدل پروتئین: مدل پروتئین شامل افرادی می شود که معمولا اکسید کننده های سریعی هستند یا پاراسمپاتیکشان غالب است. این افراد پیوسته احساس گرسنگی دارند، هوس غذاهای چرب و نمکی می کنند در انجام رژیم های کم کالری شکست می خورند و بیش از دیگران احساس خستگی، اضطراب و نگرانی دارند. این افراد معمولا بی حال هستند یا احساس از کوره در رفتن دارند همچنین در ظاهر انرژی دارند ولی در واقع بدنشان خسته است.
- مدل کربوهیدرات: مدل های کربوهیدرات اکسید کننده های کندی هستند یا سمپاتیک غالب دارند. این افراد به صورت کلی اشتهایشان ضعیف است، تحمل بالایی در برابر شیرینی ها دارند و با کنترل وزن مشکل دارند. این افراد معمولا متکی به کافئین هستند.
- مدل میکس: افرادی که در این گروه هستند اکسید کردنشان نه کند است نه سریع و در این افراد پاراسمپاتیک یا سمپاتیک هیچ کدام غالب نیستند. این افراد به صورت کلی اشتهای متوسطی دارند هوس غذاهای شیرین و نشاسته ای دارند، معمولا مشکل کمی با کنترل وزن دارند و به سمت خستگی، اضطراب و نگرانی تمایل دارند.
هر کدام از این گروه ها چه غذاهایی باید بخورند؟
این سه مدل گروه متابولیک لیست غذایی متفاوتی از یکدیگر دارند:
1- مدل پروتئین
این گروه به رژیمی نیاز دارند که سرشار از روغن و پروتئین های سرشار از پورین باشد. این غذاها مانند گوشت اعضای بدن حیوانات( جگر، دل و… ) گوشت گاو، گوشت تیره ماکیان و غذاهای دریایی از جمله سالمون، تن و شاه ماهی هستند. افراد نوع پروتئین می توانند چربی هایی مانند تخم مرغ، شیر کامل، خامه و پنیر درست شده با شیر کامل استفاده کنند. کربوهیدرات دریافتی این افراد باید کم باشد و آن مقدار کربوهیدرات دریافتی شان نیز باید روی کربوهیدرات پیچیده ( غلات کامل، سبزیجات ) متمرکز باشد. این افراد باید هدفشان در تعادل درشت مغذی ها به این شکل باشد: 40 درصد پروتئین، 30 درصد چربی ها و 30 درصد کربو هیدرات در هر وعده.
2- مدل کربوهیدرات
افراد این گروه به رژیمی نیاز دارند که سرشار از کربوهیدرات باشد و پروتئین، چربی و روغن کمی داشته باشد. آنها باید پروتئین با پورین مانند گوشت بوقلمون و مرغ کم مصرف کنند. در مدل کربوهیدرات افراد باید از لبنیات کم چرب استفاده و مقدار زیادی سبزیجات، میوه و غلات کامل مصرف کنند. این افراد نباید مقدار زیادی کربوهیدرات ساده بخورند. میزان مصرف درشت مغذی برای این گروه به این شکل است: 60 درصد کربوهیدرات و حدود 20 درصد چربی و پروتئین در هر وعده.
3- مدل میکس
افرادی که در گروه میکس قرار می گیرند باید مانند نام گروهشان رژیمی میکس را رعایت کنند این یعنی برنامه غذایی شان میکسی است از پروتئین های پرچرب و سرشار از پورین و پروتئین های کم چرب و کم پورین مانند تخم مرغ، ماست، توفو و آجیل ها. در این مدل افراد باید درصد برابری از کربوهیدرات، پروتئین و چربی دریافت کنند.
زمان بندی توصیه شده در رژیم متابولیک
در این رژیم غذایی توصیه چندانی روی زمان غذا خوردن نشده است اما باید به این توجه شود که افراد مدل پروتئین باید در هر وعده مقدار زیادی پروتئین دریافت کنند. در مدل کربوهیدرات نیز با هر وعده نیاز به پروتئین وجود دارد اما پروتئین هایی که از منابع سبک می آید.
مزایای رژیم متابولیک
مزایای رژیم متابولیک عبارتند از:
1- قابلیت سفارشی کردن
این که همه با هم متفاوت هستند و هر کسی نیازهای متفاوتی دارد یک حقیقت است. بنابراین رژیم غذایی که این موضوع را درک کرده باشد می تواند مفید باشد. برخلاف بسیاری از رژیم های غذایی که یک نوع رژیم را برای همه افراد توصیه می کنند رژیم متابولیک تفاوت های متابولیزم و نیازهای افراد را در نظر گرفته است. تئوری رژیم متابولیک به خوبی این را نشان می دهد که چرا بعضی افراد با رژیم های سرشار از پروتئین یا کم کربوهیدرات بهتر عمل می کنند در حالی که دیگر افراد دقیقا با چیزی برعکس این موارد نتیجه می گیرند.
2- محدود کردن کربوهیدرات های تصفیه شده
رژیم متابولیک توصیه می کند کربوهیدرات های ساده مانند آرد سفید و قندها را در همه مدل های متابولیزم محدود کنید که چیز مفیدی است. با این حال دیگر توصیه های این رژیم ممکن است آنچنان سالم نباشند بنابراین باید حواستان به این موارد نیز باشد.
معایب رژیم متابولیک
برخی از معایب رژیم متابولیک عبارتند از:
1- عدم تعادل
مدل های تغذیه ای پروتئین و میکس از ترکیب درشت مغذی ها حمایت می کنند که متعادل نیست. این یعنی تاکید بسیاری روی مصرف یک نوع درشت مغذی و در نظر نگرفتن دیگر موارد می شود.
2- سرشار بودن از چربی های اشباع
رژیم غذایی که سرشار از جگر، دل، قلوه، کره و گوشت قرمز باشد ( مانند مدل پروتئینی ) سالم نیست. مصرف بالای چربی های اشباع می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را بالا ببرد، همچنین این نوع رژیم می تواند موجب افزایش وزن نیز شود.
3- عدم وجود اثبات علمی
تئوری رژیم متابولیک مبنی بر مطالعات حکایتی روی افراد و اجتماع ها است. برای اثبات ادعاهای این رژیم غذایی هیچ گونه پژوهش های کلینیکی انجام نگرفته است.
نظرات