تست دیابت در خانه از مهمترین دغدغه‌های افرادی است که مبتلا به دیابت هستند یا بررسی قند خونشان بسیار اهمیت دارد. متاسفانه امروزه دیابت به عنوان یکی از شایع ترین بیماری‌های متابولیک، سلامت جامعه را به طور جدی تهدید می‌کند و تنها راه مدیریت موفق آن، کنترل منظم سطح قند خون است. تست خانگی قند خون دیگر یک انتخاب لوکس یا جانبی نیست؛ بلکه بخشی جدا نشدنی از زندگی روزمره میلیون‌ها نفر در سراسر جهان است.
خبر خوب این است که با پیشرفت فناوری‌های پزشکی، دیگر نیازی نیست برای هر بار اندازه‌گیری به آزمایشگاه برویم؛ چرا که ابزارهای دقیق و قابل حمل، امکان بررسی وضعیت قند خون را در خانه فراهم کرده‌اند. در مقاله امروز به صورت کامل توضیح می‌دهیم که تست خانگی قند خون چیست، چگونه انجام می‌شود و چه نکاتی را باید هنگام انجام آن رعایت کنید، پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید:
روش‌های اندازه گیری قند خون
اگر دیابت دارید، تست قند خون در خانه می‌تواند بخش مهمی از مراقبت روزانه و حفظ سلامتی شما باشد. علاوه براین، به بسیاری از افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند تا بیماری خود را مدیریت کرده و از بروز مشکلات مربوط به سلامتی خود جلوگیری کنند. روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری قند خون وجود دارد که هرکدام مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند:
روش آزمایشگاهی
این روش به عنوان استاندارد طلایی در اندازه گیری قند خون شناخته می‌شود. در آزمایشگاه، نمونه خون از ورید بازو گرفته می‌شود و با دستگاه‌های دقیق بیوشیمیایی، میزان گلوکز خون مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج به دست آمده از این روش بسیار دقیق است و می‌تواند پایه تصمیم گیری پزشکان برای تشخیص یا تغییر درمان باشد. البته ناگفته نماند که مراجعه حضوری، صرف زمان و هزینه و نیاز به تجهیزات پیشرفته، از محدودیت‌های این روش محسوب می‌شود.
روش خانگی
تست دیابت در خانه یکی از پرکاربردترین و محبوب ترین شیوه‌های پایش روزانه به شمار می‌رود. در این روش از دستگاه‌های کوچک و قابل حمل به نام گلوکومتر استفاده می‌شود. فرد تنها با یک سوزن کوچک به نام لانست قطره‌ای خون از نوک انگشت خود می‌گیرد و روی نوار تست قرار می‌دهد، دستگاه ظرف چند ثانیه عدد قند خون را نمایش می‌دهد.
از مزایای این روش می‌توان به سرعت، سهولت، هزینه کمتر و امکان چندین بار تست در طول روز اشاره کرد. به علاوه، این ویژگی به بیماران دیابتی کمک می‌کند تا اثر غذا، ورزش، استرس و داروهای مصرفی خود را به صورت لحظه‌ای بررسی کنند. علاوه بر گلوکومترها، روش‌های غیرتهاجمی نیز در حال توسعه هستند؛ مانند سنسورهای پایش مداوم قند(CGM) که بدون نیاز به خون‌گیری، سطح گلوکز را به طور مداوم در طول شبانه‌روز ثبت می‌کنند.
روش‌هایی که گفتیم، رایج‌ترین روش‌های تست خانگی قند خون هستند، اما برخی افراد همچنان به دنبال روش‌هایی برای تست قند خون بدون دستگاه هستند که در ادامه به این موارد نیز اشاره خواهیم کرد.
تست خانگی قند خون چگونه است؟
همان طور که گفتیم، تست دیابت در خانه، یکی از اصلی‌ترین ابزارها برای مدیریت دیابت و پایش روزانه سطح گلوکز است. براساس توصیه انجمن دیابت آمریکا (ADA)، افراد مبتلا به دیابت، باید به طور منظم قند خون خود را بررسی کنند تا بتوانند اثر رژیم غذایی، فعالیت بدنی و دارو را بر بدن خود ارزیابی نمایند.
گلوکومتر
رایج‌ترین شیوه برای نحوه تست قند خون در منزل استفاده از دستگاهی کوچک به نام گلوکومتر است. این دستگاه از یک نوار تست و یک لانست (سوزن بسیار ریز) استفاده می‌کند. در این دستگاه، فرد پس از گرفتن یک قطره خون از نوک انگشت خود، آن را روی نوار تست قرار می‌دهد و گلوکومتر ظرف چند ثانیه نتیجه را روی نمایشگر نشان می‌دهد. جالب است بدانید که به دلیل سرعت و سهولت، این روش یکی از مطمئن‌ترین روش‌های پایش قند خون محسوب می‌شود.
CGM
فناوری‌های جدیدی به نام CGMها نیز توسعه یافته‌اند که به صورت پوشیدنی روی بازو یا شکم قرار می‌گیرند و سطح گلوکز را در مایع میان بافتی بدن به صورت مداوم بررسی می‌کنند. داده‌ها به صورت بی‌سیم به یک دستگاه خوانش یا تلفن همراه ارسال می‌شوند. هرچند دقت این روش هنوز به اندازه تست قطره خون با گلوکومتر نیست، اما برای مدیریت روزانه دیابت بسیار کارآمد محسوب می‌شود.
اپلیکیشن‌ها
دیگر نحوه تست قند خون در منزل، استفاده از اپلیکیشن‌ها و فناوری‌های هوشمند سلامت است. برخی اپلیکیشن‌ها با اتصال به سنسورهای پوشیدنی یا حتی دوربین تلفن همراه، تغییرات قند خون را تخمین می‌زنند. طبق مقاله منتشرشده در ژورنال‌های ۲۰۲۳، این فناوری‌ها هنوز در مرحله توسعه قرار دارند و به عنوان ابزار مکمل برای پایش کلی وضعیت کاربرد دارند، نه جایگزین کامل گلوکومتر.
همچنین، تحقیقات در زمینه استفاده از ساعت‌های هوشمند، حسگرهای مادون قرمز و فناوری‌های نوری برای اندازه‌گیری قند خون بدون دستگاه سنتی در حال پیشرفت است. این روش‌ها به طور بالقوه می‌توانند در آینده انقلابی در مراقبت از بیماران دیابتی و تست دیابت در خانه ایجاد کنند، اما در حال حاضر بیشتر در فاز آزمایشگاهی و تحقیقاتی قرار دارند.
آموزش گرفتن قند خون با دستگاه خانگی
به طور کلی، برای بررسی قند خون با گلوکومتر و تست دیابت در خانه لازم است این مراحل را انجام دهید:
- دست‌های خود را بشویید. اگر روی انگشت‌هایتان باقی‌مانده غذا باشد، ممکن است بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارد. اگر امکان شستن با آب و صابون ندارید، از پد الکلی روی نوک انگشت استفاده کنید.
- یک نوار تست را داخل گلوکومتر قرار دهید.
- با استفاده از دستگاه لانست، کنار نوک انگشت خود را سوراخ کنید تا یک قطره خون به‌دست آورید. ممکن است لازم باشد انگشت خود را کمی فشار دهید یا انگشت دیگری را سوراخ کنید اگر خون کافی به‌دست نیامد.
- لبه نوار تست را روی قطره خون بگذارید و نگه دارید تا نتیجه روی صفحه گلوکومتر نمایش داده شود. تمام گلوکومترها کمی با هم تفاوت دارند.
- همیشه دفترچه راهنمای دستگاه را برای دستورالعمل‌های دقیق بررسی کنید. تمام دستگاه‌های پایش مداوم قند خون (CGM) هم به شکل متفاوتی کار می‌کنند.
- اگر CGM دارید، حتما آموزش ببینید که چگونه حسگر را نصب کرده و از دستگاه استفاده کنید.
تست قند خون را بهتر است با کدام انگشت بگیریم؟
انتخاب انگشت مناسب برای انجام تست خانگی قند خون اهمیت زیادی دارد، زیرا هم بر دقت نتیجه و هم بر راحتی فرد تأثیر می‌گذارد. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که برای خون‌گیری از انگشت میانی یا انگشت حلقه استفاده شود:
- دلیل این انتخاب آن است که این دو انگشت از نظر آناتومیکی کمتر حساس هستند، درد کمتری ایجاد می‌کنند و در عین حال حجم خون کافی برای قرار دادن روی نوار تست را فراهم می‌کنند.
- در مقابل، استفاده از انگشت شست و انگشت کوچک برای تست خون توصیه نمی‌شود. چراکه این دو انگشت به علت داشتن رشته‌های عصبی بیشتر، حساس‌ترند و احتمال ایجاد درد یا ناراحتی در آن‌ها بیشتر است. علاوه بر این، جریان خون در این دو انگشت نسبت به سایر انگشت‌ها متفاوت است و ممکن است نتیجه تست را تحت تأثیر قرار دهند.
- نکته دیگری که باید رعایت شود، تغییر مداوم محل خون‌گیری است. بسیاری از بیماران عادت دارند همیشه از یک انگشت یا حتی از یک نقطه مشخص خون بگیرند، در حالی که این کار می‌تواند در طولانی مدت باعث بروز مشکلاتی مانند زخم، پینه یا حتی کاهش حساسیت پوستی می‌شود.
کلام آخر:
تست خانگی قند خون ابزاری ضروری و قابل اعتماد برای مدیریت بهتر دیابت و حفظ سلامت عمومی است. انجام منظم این تست به افراد کمک می‌کند تا تغییرات قند خون خود را به موقع شناسایی کرده و با اصلاح سبک زندگی یا مشورت با پزشک از عوارض خطرناک مانند افت یا افزایش شدید قند خون جلوگیری کنند. فرقی نمی‌کند که از گلوکومتر استفاده کنید یا از سنسورهای پوشیدنی، در هر دوصورت، پایش مداوم سطح گلوکز نقش مهمی در کیفیت زندگی شما ایفا می‌کند.
به خاطر داشته باشید که تنها با چند دقیقه زمان در روز می‌توانید اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت بدن خود به دست آورید و یک قدم بزرگ به سمت زندگی سالم‌تر بردارید.
سوالات متداول مقاله تست دیابت در خانه:
۱-هرچند وقت یک بار باید قند خون خود را بررسی کنم؟
این موضوع به نوع دیابت، داروهایی که مصرف می‌کنید، وضعیت سلامتی و سبک زندگی شما بستگی دارد. پزشک با توجه به این موارد به شما توصیه می‌کند چند بار در روز یا هفته قند خون خود را تست کنید.
۲-بهترین زمان تست قند خون چه موقع است؟
معمولا صبح ناشتا، دو ساعت بعد از غذا و قبل از خواب بهترین زمان‌ها هستند.
۳-آیا می‌توان تست قند خون بدون دستگاه انجام داد؟
بله. برخی روش‌ها مانند اپلیکیشن‌های موبایل یا دستگاه‌های پوشیدنی وجود دارند، اما دقت آن‌ها به اندازه گلوکومتر نیست.
منابع:
دیدگاه شما