چاقی یک بیماری پیچیده مزمن است که با تجمع بیش از حد چربی تعریف شده و می تواند سلامت افراد را مختل کند. این معضل سن و سال نمی شناسد و بسیاری از افراد را به خود دچار کرده. چاقی در نوجوانان نیز امروزه به یک مشکل جهانی تبدیل شده، اما متاسفانه بسیاری از نوجوانان که اضافه وزن دارند و یا به اصطلاح چاق هستند، خودشان این موضوع را قبول نمی‌کنند و معتقدند وزنشان مناسب است.

متاسفانه نوجوانانی که اضافه وزن دارند، بیشتر در خطر تبدیل شدن به افراد بالغ با اضافه وزن و سرطان هستند. بنابراین بسیار مهم است که نوجوانان چاق را حمایت کنیم تا بتوانند بیشتر فعال باشند و تغییرات سالمی در برنامه غذایی خود ایجاد کنند. آگاه کردن این افراد از اضافه وزنشان می‌تواند اولین گام در این راه باشد. در این مقاله در مورد چاقی در نوجوانان، علل، عوارض و درمان آن صحبت خواهیم کرد. تا انتها با ما همراه باشید.

علت چاقی در نوجوانان چیست؟

چاقی زمانی اتفاق می‌افتد که حجم زیادی از چربی در بدن جمع شود. اگر فردی بیشتر از آنچه که بدنش نیاز دارد کالری دریافت کند، چاق می‌شود؛ با این حال اضافه وزن در نوجوانان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. این دلایل عبارتند از:

ژن رفتاری-خوراکی

رفتار خوراکی در واقع همان برنامه غذایی و نحوه غذا خوردن است. رفتار خوراکی در خانواده‌ای که اعضای آن اضافه وزن دارند مسلما اشتباه است و شامل مصرف زیاد نوشابه و نوشیدنی‌های مضر، تنقلات پرچرب و قند‌ دار، اصرار به خوردن بیش از اندازه، استفاده بی رویه از فست فودها، پرخوری و… می‌شود.

در سبک زندگی این خانواده‌‌ها تحرک و ورزش جایگاهی ندارد. اعضای خانواده، مخصوصا کودکان و نوجوانان، بیشتر وقت خود را پای تلویزیون و بازی‎ های کامپیوتری می‌گذرانند؛ در نتیجه نه تنها کودکان و نوجوانان بلکه همه اعضا خانواده به چاقی و اضافه وزن مبتلا می‌شوند.

مشکلات اجتماعی-اقتصادی

مشکلات اقتصادی و چاقی رابطه تنگاتنگی دارند. چاقی در خانواده‌هایی که میزان درآمد کمی دارند بیشتر دیده می‌شود؛ چرا که در این خانواده‌ها توانایی دسترسی به غذاهای سالم و امکانات ورزشی کمتر است. بچه‌ها کمتر امکان رفتن به باشگاه و کار کردن با وسایل ورزشی را دارند؛ بنابراین امکان تحرک آنها نیز کمتر است.

علت چاقی در نوجوانان چیست؟
یکی از علل چاقی در نوجوانان، عوامل اقتصادی و مشکلات اجتماعی است.

متابولیسم

میزان مصرف انرژی در افراد متفاوت است. متابولیسم و هورمون‌ها تاثیر متفاوتی بر بدن افراد دارند. هورمون‌ها می‌توانند یکی از دلایل چاقی در بعضی از نوجوانان و کودکان باشند. در کنار دلایل بالا موارد دیگری مانند خواب ناکافی، بعضی از اختلالات غدد درون ریز، بیماری‌ها و دارو‌ها نیز بر اضافه وزن در نوجوانان تاثیرگذار است.

سبک زندگی ناسالم

سبک زندگی غیر فعال و ناسالم هر دو منجر به چاقی می شوند. پیروی از یک رژیم غذایی پر از غذاهای شیرین، پرچرب و تصفیه شده می تواند منجر به افزایش وزن شود. عدم تحرک، تماشای تلویزیون و نشستن پشت کامپیوتر در نوجوانان می تواند نقش مهمی در اضافه وزن آنها داشته باشد.

از کجا بفهمیم نوجوان ما دچار اضافه وزن است یا خیر؟

چربی زیاد یکی از نشانه های اصلی چاقی در نوجوانان است، اما اندازه گیری میزان چربی بدن کار راحتی نیست. با این حال محاسبه BMI یا همان شاخص توده بدنی، می‌تواند تا میزانی اضافه وزن آن‌ها را نشان دهد.

بیشتر بخوانید: نقش هورمون لپتین در تنظیم اشتها و وزن بدن

نسبت به میزان BMI، نوجوانان چاق به دو دسته تقسیم می‌شوند:

اگر BMI بالای ۹۵ درصد و یا عدد آن بالاتر از ۳۰ بود، به این معناست که فرزند شما نیاز به یک چکاپ کلی دارد.

اگر میزان BMI بین ۸۵ تا ۹۵ درصد باشد و یا عدد آن ۳۰ باشد، این موارد باید در فرزند شما بررسی شود:

  • سابقه بیماری قلبی-عروقی، کلسترول بالا، دیابت و چاقی
  • فشارخون
  • سطح کلسترول بالا
  • افزایش میزان BMI

[real_cta title=’قاتل فرزندان خودمون نباشیم!’ text=’یکی از شیرین ترین لحظه‌ها برای پدر و مادر وقتیه که بچه‌هاشون رو در حال غذا خوردن می‌بینن. غافل از این که پرخوری و چاقی٬ سلامتی اون‌ها رو شدیدا به خطر می‌ندازه.
اگه سلامتی دلبندت برات مهمه براش یه برنامه غذایی اصولی بگیر که هم وزنش و کم کنه هم سلامتیشو تضمین کنه.
دکتر کرمانی برای نوجوان ها برنامه غذایی ویژه‌ای داره’ href=’https://landing.kermany.com/’ btn=’برای دریافت رژیم کلیک کن’ ]

خطرات چاقی در نوجوانان چیست؟

چاقی با مشکلات زیادی در نوجوانان همراه است. این خطرات عبارتند از:

فشار خون و کلسترول: اضافه وزن با مشکلات زیادی مثل فشار خون و کلسترول بالا همراه هستند. دو عاملی که از دلایل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی شناخته شده‌اند.

دیابت: چاقی دلیل اصلی دیابت نوع دو است. اضافه وزن بیش از اندازه می‌تواند به دیابت نوع اول و استفاده از انسولین منجر شود.

مشکل در مفاصل مانند آرتروز: اضافه وزن نوجوانان می‌تواند بر مفاصل زانو و ران‌های آنها تاثیر بگذارد؛ چرا که این مفاصل فشار زیادی را به خاطر وزن زیاد و چاقی تحمل می‌کنند.

مشکلات تنفسی به خصوص هنگام خواب: چاقی در نوجوانان می‌تواند به وقفه تنفسی در خواب (آپنه) منجر ‌شود. افراد مبتلا به وقفه‌ی تنفسی، برای مدت کوتاهی در خواب دچار تنگی نفس می‌شوند. این بیماری باعث اختلال در روند خواب، خر و پف و بی خوابی در طول روز می‌شود. خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی دیگر مانند آسم نیز در کودکان و نوجوانان چاق بالاست.

مشکلات روانی: جامعه امروز، زیبایی و سلامتی را در لاغری می‎‌بیند؛ به همین دلیل افراد چاق به خاطر اضافه وزنشان سرزنش می‌شوند و به چشم افرادی تنبل و بی اراده به آنها نگاه می‌شود. بچه‌های چاق، به خصوص نوجوانان، اعتماد به نفس کمی دارند و این روی زندگی اجتماعی و احساساتشان تاثیر می‌گذارد.

بیشتر بخوانید: از رژیم غذایی نوردیک چه می دانید؟

عوارض جدی و طولانی‌مدتی برای سلامتی آن‌ها به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی عوارض چاقی در نوجوانان می‌پردازیم.

دیگر عوارض چاقی در نوجوانان:

بیماری‌های قلبی عروقی: چاقی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد.
مشکلات کبدی: کبد چرب غیر الکلی یکی از عوارض شایع چاقی در نوجوانان است که می‌تواند به سیروز کبدی منجر شود.
اختلالات هورمونی: چاقی می‌تواند بر تعادل هورمونی بدن تأثیر گذاشته و باعث بروز مشکلات هورمونی مانند مقاومت به انسولین شود.
کاهش عزت نفس: چاقی می‌تواند باعث کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس در نوجوانان شود.

عوارض چاقی در نوجوانان
چاقی در نوجوانان ممکن است موجب کاهش عزت نفس در آنها شود.

افسردگی و اضطراب: نوجوانان چاق بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی و اضطراب هستند.
مشکلات یادگیری: برخی مطالعات نشان می‌دهند که چاقی می‌تواند بر عملکرد شناختی و یادگیری نوجوانان تأثیر بگذارد.
کاهش طول عمر: چاقی در نوجوانان می‌تواند طول عمر را کاهش دهد.
افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها: برخی مطالعات نشان می‌دهند که چاقی با افزایش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند سرطان روده بزرگ و سینه مرتبط است.

روش های درمان چاقی در نوجوانان چیست؟

روش درمان چاقی در نوجوانان به علائمی که فرزند شما از خود نشان می‌دهد، سن و سلامت بدنش بستگی دارد. روش‌های درمان چاقی در نوجوانان شامل موارد زیر است:

  • رژیم و برنامه غذایی
  • تغییر در مقدار و میزان کالری دریافتی
  • فعالیت‌های فیزیکی و برنامه ورزشی
  • تغییرات رفتاری
  • جلسه‌های درمانی فردی و یا گروهی که در آنها از چاقی، دلایل و رفتارهایی که باعث افزایش وزن است، صحبت می‌شود.
  • حمایت و تشویق کودک و نوجوان برای عمل به توصیه‌ها و درمان‌های پزشکی

درمان‌ اضافه وزن نوجوانان اغلب با برنامه غذایی و ورزشی و مشاوره‌های روانشناسی همراه است. البته برنامه‌ای که برای درمان اضافه وزن نوجوانان چاق می‌چینید، باید واقع بینانه باشد! به این معنی که میزان کالری دریافتی، تغییرات عادات غذایی و برنامه ورزشی به صورت متعادل در آن گنجانده شود.

www.stanfordchildrens.org

چگونه از چاقی در نوجوانان پیشگیری کنیم؟

نوجوانان به دلیل عادات غذایی اشتباه و فعالیت فیزیکی کم چاق می‌شوند. برای آنکه فرزنداتان در وزن مناسب بماند باید:

بر تغییر عادات غذایی همه اعضای خانواده تمرکز کنید: تلاش کنید تا کم کم عادت غذایی و فعالیت فیزیکی کل خانواده را تغییر دهید و فقط بر فرزندتان تمرکز نکنید. کودکان زمانی تشویق به انجام یک کار می‌شوند که آن را در والدین خود ببینند.

الگو باشید: خانواده‌هایی که غذای سالم می‌خورند و فعالیت فیزیکی خوبی دارند، فرزندانشان نیز بیشتر از این عادت‌های سالم زندگی تقلید می‌کنند.

آنها را به فعالیت فیزیکی تشویق کنید: برای کودکتان هر روز حداقل ۶۰ دقیقه برنامه ورزشی بچینید و با آنها همراه باشید. در تمام طول این مدت آنها را همراهی کنید و بگذارید اوقات خوشی را در کنار شما داشته باشند.

زمان استفاده از تلویزیون و فضای مجازی را محدود کنید: در روز اجازه دهید تا فرزندتان حداکثر دو ساعت از تلویزیون و کامپیوتر استفاده کند. استفاده از تکنولوژی به میزان زیاد موجب کم‌ تحرکی کودکان شده و موجب افزایش وزن آنها می‌شود.

خوراکی‌های سالم و مقوی تهیه کنید: به جای آنکه یخچال را با خوراکی‌های مضر و آبمیوه‌های قند‌دار پر کنید، خوراکی‌های خوشمزه و کم چرب مانند شیر کم چرب در آن قرار دهید. میوه و سبزیجات سالم را جایگزین تنقلات پرچرب کرده و از خرید چیپس و پفک جدا خودداری کنید.

چگونه از چاقی در نوجوانان پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از چاقی در نوجوانان بهتر است به آنها میان وعده های سالم بدهید.

بیشتر آب بنوشید: فرزندتان را تشویق کنید تا به جای نوشیدنی‌های مضر، بیشتر آب بنوشند.

به اندازه‌ی کافی بخوابید: نوجوانان را تشویق کنید تا شب‌ها زودتر بخوابند و خواب بهتری داشته باشند. خواب زود هنگام خطر چاقی را کاهش می‌دهد.

آنچه از مقاله چاقی در نوجوانان آموختیم:

چاقی در نوجوانان، یک مشکل رو به رشد در جامعه‌ی امروز است که عواقب جدی برای سلامتی جسمی و روانی آن‌ها دارد. دلایل چاقی در نوجوانان متنوع است و شامل عادات غذایی نامناسب، کمبود فعالیت فیزیکی، عوامل ژنتیکی و برخی بیماری‌های زمینه‌ای می‌شود.

بیشتر بخوانید: معرفی کامل رژیم آمریکایی

برای مقابله با چاقی در نوجوانان، رویکردی چندجانبه مورد نیاز است. این رویکرد شامل تغییر سبک زندگی، تغذیه سالم، افزایش فعالیت فیزیکی، حمایت خانواده و جامعه و در صورت نیاز، درمان دارویی است. با اتخاذ این رویکرد جامع، می‌توانیم به نسل آینده کمک کنیم تا زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشند.

سوالات متداول مقاله چاقی در نوجوانان:

۱- نقش خانواده در درمان چاقی نوجوانان چیست؟

خانواده نقش بسیار مهمی در درمان چاقی نوجوانان دارد. والدین باید الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند و با تغذیه سالم و فعالیت بدنی، به فرزندان خود نشان دهند که زندگی سالم چگونه است.

۲- چاقی در نوجوانان دختر چه مشکلاتی ایجاد می کند؟

چاقی در دختران می‌تواند بر تعادل هورمون‌های بدن تأثیر گذاشته و باعث بروز مشکلات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌ کیستیک شود.

منبع:

۴.۳