ماست برای روده

ماست برای روده، معده و به طور کلی دستگاه گوارش بسیار مفید است و از قدیم به عنوان یک غذای کامل در سفره‌ ما ایرانی‌ها بوده است. امروزه بر اساس مطالعات پزشکی و علمی خاصیت درمانی این غذای کامل نیز اثبات شده است!

دبیر علمی هفته سلامت گوارش با اشاره به اهمیت تعادل در میکروب‌های طبیعی دستگاه گوارش، مصرف ماست، دوغ کفیر، پنیر، میوه و سبزیجات، غذاهای دریایی و پرهیز از مواد نگه ‌دارنده را از عوامل مهم در حفظ سلامت روده عنوان کرد.

دکتر همایون واحدی، فوق تخصص گوارش و کبد، در نشست خبری هفته سلامت گوارش در بیمارستان شریعتی تهران گفت: “میکروب‌های روده نقش کلیدی در عملکرد طبیعی بدن ایفا می‌کنند و سلامت معده و روده به ‌ویژه در شرایطی مانند یبوست، التهاب روده، انسداد روده یا کولیت روده، به ترکیب این میکروارگانیسم‌ها بستگی دارد.”

بیش از ۱۰۰۰ گونه باکتری مختلف مفید در روده انسان زندگی می‌کنند؛ این میکروب‌ها در مجموع حاوی حدود ۳ میلیون ژن هستند که ۱۵۰ برابر بیشتر از ژن‌های انسانی است. این ترکیب منحصر به ‌فرد در هر فرد، مانند کارت هویتی ژنتیکی است که می‌تواند در بیماری‌هایی همچون سندرم روده تحریک‌پذیر، کولیت، چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی و حتی سرطان کولون نقش ایفا کند. و ماست یک ماده غذایی حاوی این باکتری‌های مفید است!

خاصیت ماست برای روده

برخی از انواع ماست حاوی باکتری‌های زنده یا پروبیوتیک‌هایی هستند که یا بخشی از کشت آغازگر ماست بوده‌اند، یا پس از فرایند پاستوریزه‌ سازی به آن اضافه شده‌اند. رایج ‌ترین پروبیوتیک‌هایی که در ماست یافت می‌شوند، باکتری‌های بیفیدوباکتریوم (Bifidobacteria) و لاکتوباسیلوس (Lactobacillus) هستند. باکتری‌های پروبیوتیک قند شیر (لاکتوز) را به اسید لاکتیک تبدیل می‌کنند، که همان عامل ایجاد طعم ترش در ماست است.

مصرف پروبیوتیک‌های موجود در ماست ممکن است از طریق روش‌های مختلفی به سلامت دستگاه گوارش کمک کند، از جمله:

• کاهش علائم گوارشی مانند اسهال، نفخ، یبوست و گاز شکم
• کمک به مدیریت بیماری‌های مزمن مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
• تقویت سیستم ایمنی بدن
• تنظیم سطح کلسترول خون
• پیشگیری از برخی انواع سرطان‌ها
• بهبود علائم عدم تحمل لاکتوز
• کاهش علائم افسردگی را به‌طور قابل توجه
• بهبود علائم سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

توجه:

هنگام خرید ماست، برچسب محصول را بررسی کنید و نوعی را انتخاب کنید که دارای «کشت‌های زنده و فعال» باشد. بسیاری از ماست‌ها پاستوریزه شده‌اند، فرایندی که با حرارت، باکتری‌های مفید موجود در آن‌ها را از بین می‌برد!

همچنین مصرف منظم ماست، به ‌ویژه اگر حاوی پروبیوتیک باشد، ممکن است به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و احتمال ابتلا به عوامل بیماری‌زا مرتبط با دستگاه گوارش را کاهش دهد.

برای مثال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند در کاهش بروز، مدت زمان یا شدت بیماری‌هایی مانند موارد زیر مؤثر باشند:

• سرماخوردگی معمولی
• روتاویروس
• آنفلوآنزا
• کووید-۱۹
• گاستروآنتریت (التهاب معده و روده)

پروبیوتیک‌ها با کاهش التهاب به حفظ سلامت عمومی کمک می‌کنند، چرا که التهاب با بسیاری از مشکلات سلامت از جمله عفونت‌های ویروسی و اختلالات گوارشی مرتبط است.

علاوه بر این، خواص تقویت ‌کننده سیستم ایمنی ماست تا حدی ناشی از وجود عناصر معدنی کمیابی مانند منیزیم، سلنیوم و روی است؛ موادی که نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی دارند.

ماست‌های غنی‌شده با ویتامین D نیز ممکن است با کمک به پیشگیری از بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا، اثرات ایمنی‌بخشی ماست را افزایش دهند.

بهترین ماست برای روده و پاکسازی دستگاه گوارش

به گفته دکتر واحدی، تغذیه صحیح، به ‌ویژه مصرف منظم ماست ترش، ماست یونانی، مواد غذایی فیبردار (مثل سبزیجات و میوه‌ها) و مکمل‌های پروبیوتیک مانند دوغ کفیر، باعث تقویت میکروبیوتای مفید روده و پاکسازی روده از باکتری‌های مضر و مانع ابتلا به بیماری‌هایی چون کولیت روده  می‌شود.

وی افزود: “بهترین ماست برای روده، ماستی است که حاوی باکتری‌های زنده پروبیوتیک باشد و بدون افزودنی‌های مصنوعی یا قندهای اضافه مصرف شود. این نوع ماست به‌ ویژه برای افرادی با یبوست مزمن یا التهاب روده، می‌تواند اثرات مثبتی داشته باشد.”

همچنین تحقیقات دیگری نشان داده‌اند که مصرف ماست پروبیوتیک ممکن است به کاهش کلسترول، قند خون و فشار خون کمک کند. خوردن ماست حاوی پروبیوتیک بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) نیز ممکن است در بهبود یبوست در بزرگسالان مؤثر باشد، هرچند نتایج در این زمینه متفاوت گزارش شده‌اند.

تمام ماست‌ها در ابتدا حاوی این کشت‌های زنده هستند، زیرا این باکتری‌ها عامل اصلی تبدیل شیر به ماست‌اند. اما میزان پروبیوتیک در ماست‌های مختلف می‌تواند بر اساس عوامل مختلفی مانند نوع بسته‌بندی و شرایط نگهداری بسیار متفاوت باشد.

برای بهره‌مندی بیشتر از خواص ماست، نوعی را انتخاب کنید که حاوی بیشترین مقدار پروبیوتیک باشد. با این حال، تشخیص میزان دقیق پروبیوتیک در هر نوع ماست ممکن است دشوار باشد.

انجمن بین‌المللی فرآورده‌های لبنی (IDFA) برای ماست‌هایی که حاوی ۱۰۰ میلیون باکتری زنده در هر گرم در زمان آزمایش هستند، برچسب «کشت‌های زنده و فعال» (Live and Active Cultures) صادر می‌کند. این نشان، تضمینی برای محتوای مناسب پروبیوتیک‌هاست. البته برخی ماست‌ها ممکن است حتی بدون داشتن این برچسب نیز واجد شرایط باشند، چراکه دریافت این تأییدیه هزینه ‌بر است و برخی برندها از آن صرف ‌نظر می‌کنند.

نکات مهم در انتخاب بهترین ماست برای دستگاه گوارش

اگرچه همه ماست‌ها در ابتدا به‌صورت ساده و بدون افزودنی تولید می‌شوند، اما زمانی که به بخش یخچالی فروشگاه‌ها می‌رسند، ممکن است حاوی ترکیبات اضافه‌ای مانند شکر، طعم ‌دهنده‌های مصنوعی، رنگ‌های خوراکی، پایدارکننده‌ها و مواد نگهدارنده باشند.

در صورت امکان، ماستی را انتخاب کنید که دارای ترکیبات ساده و اندک باشد. ترکیبات آن باید شامل شیر، کشت‌های باکتریایی مورد استفاده برای تخمیر شیر و در حالت ایده‌ آل، چیز دیگری نباشد. اگر از ماست‌های گیاهی یا غیر لبنی استفاده می‌کنید نیز همین اصل برقرار است — فهرست ترکیبات باید تا حد امکان کوتاه و ساده باشد.

مواد تشکیل‌ دهنده بر اساس وزن فهرست می‌شوند؛ بنابراین از خرید ماست‌هایی که «شکر» در ابتدای فهرست ترکیبات آن‌ها قرار دارد، خودداری کنید. در حالت بهتر، از خرید هر نوع ماستی که حاوی شکر افزوده است، صرف ‌نظر نمایید.

شکر ممکن است با نام‌های متفاوتی در فهرست ترکیبات ظاهر شود، از جمله:

• ساکارز
• شربت ذرت با فروکتوز بالا
• آب ‌میوه
• شکر نیشکر
• شهد آگاو

نکته دیگر آنکه اگرچه ماست‌های کم‌ چرب یا بدون چربی کالری کمتری دارند، اما معمولاً دارای مقدار بیشتری شکر افزوده هستند تا کاهش طعم ناشی از حذف چربی را جبران کنند. بنابراین، اگر ماست کم‌ چرب را انتخاب می‌کنید، حتماً نوعی را بخرید که فاقد شکر افزوده باشد.

عوارض ماست برای روده؛ نکاتی که باید در نظر گرفت!

این متخصص گوارش هشدار داد: “هرچند ماست برای بسیاری از افراد مفید است، اما در برخی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک ‌پذیر یا کسانی که به لاکتوز حساسیت دارند، مصرف ماست ممکن است باعث نفخ، درد شکمی یا تشدید علائم شود. بنابراین بهتر است در این شرایط از ماست‌های بدون لاکتوز یا با مشورت پزشک استفاده شود.”

وی با تأکید بر اینکه میکروبیوتای روده تا سن ۳ سالگی تثبیت می‌شود اما در طول زندگی تحت‌ تأثیر عوامل مختلفی مانند سن، ژنتیک، تغذیه و محیط تغییر می‌کند، افزود: “اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی نقش مهمی در پیشگیری از اختلالات گوارشی دارد.”

هفته سلامت گوارش از یکم تا هشتم خردادماه در شهرهای مختلف از جمله تهران، مشهد، قم، تبریز، ساری، گرگان، اهواز، کرمان و رشت برگزار می‌شود.