تیر کشیدن قلب

تیر کشیدن قلب یکی از علائمی است که شنیدن نام آن بسیاری از افراد را نگران می‌کند. این حالت ممکن است به شکل‌های مختلفی مانند سوزن سوزن شدن قلب، مور مور شدن، گزگز، درد پشت قفسه سینه یا حتی تیر کشیدن دست چپ ظاهر شود و برای چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه داشته باشد. آنچه این علامت را مهم می‌سازد، این است که گاهی می‌تواند نشانه‌ای ساده و بی‌خطر باشد، اما در برخی شرایط هشداری جدی از بروز بیماری‌های قلبی و حتی حمله قلبی به شمار می‌رود.

با توجه به اینکه مشکلات قلبی یکی از اصلی‌ ترین دلایل مرگ‌ و میر در جهان هستند، شناخت دقیق علت‌ها و نشانه‌های مرتبط با تیر کشیدن قلب اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مقاله به بررسی علمی و جامع دلایل بروز این مشکل، تفاوت آن با سایر بیماری‌ها، راه‌های پیشگیری و روش‌های درمانی می‌پردازیم تا بدانید چه زمانی جای نگرانی وجود دارد و چه موقع باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید:

علت سوزش قلب چیست؟

سوزش قلب زمانی رخ می‌دهد که اسید و آنزیم‌های معده به مری برمی‌گردد. معده به حفاظت خاصی مجهز است، اما مری چنین پوششی ندارد، بنابراین این بازگشت می‌تواند باعث ایجاد حس سوزش و گاهی تیر کشیدن قلب شود. عوامل مختلفی که می‌توانند باعث ضعف دریچه‌ی پایین مری (اسفنکتر تحتانی مری) شوند عبارتند از:

اضافه وزن یا چاقی

چربی‌های اضافی شکمی فشار زیادی روی معده وارد می‌کنند. این فشار می‌تواند باعث باز شدن دریچه مری و برگشت اسید شود. به همین دلیل، افراد چاق بیشتر در معرض مور مور شدن قلب یا گز گز شدن قلب ناشی از رفلاکس معده هستند. کاهش وزن حتی به میزان ۵ تا ۱۰٪ می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش علائم داشته باشد.

مصرف غذا و نوشیدنی‌های محرک

غذاها و نوشیدنی‌هایی مثل قهوه، شکلات، گوجه‌ فرنگی، مرکبات، الکل و غذاهای چرب یا پرادویه می‌توانند باعث شل شدن دریچه مری شوند. این مواد علاوه بر تحریک مستقیم اسید معده، مدت زمان تخلیه معده را هم طولانی‌تر می‌کنند و احتمال رفلاکس را افزایش می‌دهند.

به همین دلیل، افرادی که پس از مصرف این خوراکی‌ها دچار سوزش پشت قفسه سینه یا تیر کشیدن قلب می‌شوند، بهتر است آن‌ها را محدود کنند.

 سیگار کشیدن

نیکوتین موجود در سیگار سبب شل شدن دریچه مری می‌شود. همچنین سیگار تولید بزاق – که به خنثی‌ سازی اسید کمک می‌کند – را کاهش می‌دهد. نتیجه آن است که اسید معده راحت‌تر به مری برمی‌گردد و علائمی مثل تیر کشیدن قلب و سوزش پشت قفسه سینه را تشدید می‌کند. علاوه بر این، سیگار خطر زخم معده و سرطان مری را هم بالا می‌برد.

 استرس و اضطراب

هرچند استرس به‌طور مستقیم باعث افزایش اسید معده نمی‌شود، اما هورمون‌های ناشی از اضطراب عملکرد دریچه مری را تضعیف می‌کنند. در چنین شرایطی، فرد ممکن است دچار علائمی مثل مور مور شدن قلب، گز گز شدن قلب و تپش قلب شود که به سختی از دردهای قلبی واقعی قابل تشخیص است. کنترل استرس از طریق مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌تواند این علائم را کاهش دهد.

بارداری

در دوران بارداری، هم تغییرات هورمونی (افزایش پروژسترون) و هم فشار رحم روی معده، احتمال رفلاکس معده را بالا می‌برد. بسیاری از زنان باردار در سه‌ماهه دوم و سوم، علائمی مثل سوزش قلب و تیر کشیدن قلب را تجربه می‌کنند. انتخاب لباس‌های آزاد، خوردن وعده‌های کوچک‌تر و خوابیدن در وضعیت نیمه‌نشسته می‌تواند کمک‌ کننده باشد.

 فتق هیاتال (Hiatus hernia)

فتق هیاتال زمانی رخ می‌دهد که بخشی از معده از دیافراگم به سمت بالا حرکت می‌کند. این وضعیت باعث می‌شود دریچه مری به‌درستی عمل نکند و اسید راحت‌تر به مری برگردد. بیماران مبتلا به این مشکل اغلب دچار سوزش پشت قفسه سینه یا تیر کشیدن قلب بعد از غذا هستند.

 زخم معده یا عفونت باکتریایی

عفونت باکتریایی ناشی از هلیکوباکتر پیلوری یا وجود زخم در معده می‌تواند تولید اسید را افزایش دهد. این حالت علاوه بر ایجاد درد معده، به شل شدن دریچه مری هم کمک می‌کند و علائمی مثل مور مور شدن قلب و سوزش قفسه سینه را به همراه دارد.

مصرف برخی داروهای ضدالتهابی

داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین می‌توانند پوشش معده و مری را تحریک کنند. این داروها اگر به‌طور مداوم مصرف شوند، احتمال رفلاکس معده و علائمی مثل گز گز شدن قلب یا تیر کشیدن قلب را افزایش می‌دهند. مصرف این داروها باید طبق تجویز پزشک باشد و بهتر است همراه غذا مصرف شوند.

 تغییرات هورمونی (پروژسترون و استروژن)

برخی هورمون‌ها به‌ویژه پروژسترون و استروژن می‌توانند عضلات صاف بدن از جمله دریچه مری را شل کنند. این حالت در بارداری و یا در افرادی که از داروهای هورمونی استفاده می‌کنند شایع‌تر است و ممکن است باعث تشدید علائم رفلاکس و تیر کشیدن قلب شود.

علائم سوزش قلب چیست؟

تشخیص سوزش قلب از سایر دردهای قفسه سینه همیشه آسان نیست. گاهی فرد تصور می‌کند دچار تیر کشیدن قلب یا حمله قلبی شده، در حالی که مشکل اصلی رفلاکس معده یا اختلالات مری است. به همین دلیل اگر مطمئن نیستید که درد قفسه سینه‌ای که دارید ناشی از قلب است یا دستگاه گوارش، بهتر است حتماً با یک پزشک مشورت کنید! در ادامه علائم شایع سوزش و تیر کشیدن قلب را می‌خوانید.

اگر سوزش قلب شما ناشی از رفلاکس معده به مری باشد، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:

• آروغ زدن مکرر.
• احساس طعم ترش یا اسیدی در دهان
• حالت تهوع یا دل‌به‌هم‌خوردگی
• بازگشت غذا یا مایعات به دهان (برگشت محتویات معده)

علاوه بر این علائم معمول، برخی نشانه‌های غیرمعمول رفلاکس نیز می‌توانند ظاهر شوند:

• نفخ معده یا احساس پری بیش از حد بعد از غذا
• سکسکه‌های مکرر
• سرفه‌ی مزمن که علت دیگری برای آن پیدا نمی‌شود
• تشدید علائم آسم یا سخت‌تر شدن تنفس در افراد مبتلا به آسم
• گلودرد مداوم یا خشونت صدا
• لارنژیت (التهاب تارهای صوتی)
• دشواری در بلع یا احساس وجود یک توده در گلو
• درد قفسه سینه شبیه آنژین قلبی، اما با منشأ غیر قلبی

توجه!

اگر همراه با این علائم، درد شدیدی در قفسه سینه احساس کردید که به دست چپ تیر می‌کشد یا با تعریق و تنگی نفس همراه است، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

راهکارهای پیشگیری از سوزش قلب

پیشگیری همیشه آسان‌تر از درمان است. رعایت اصولی مثل تغذیه سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و کنترل استرس می‌تواند تا حد زیادی از بروز تیر کشیدن قلب، گزگز شدن قلب و درد پشت قفسه سینه جلوگیری کند. این تغییرات سبک زندگی ساده اما مؤثر، به حفظ سلامت قلب و کاهش خطر بیماری‌های جدی کمک می‌کنند:

• انتخاب غذاهای سالم: مصرف سبزیجات تازه، میوه‌ها، غلات کامل و منابع پروتئینی کم‌چرب (مانند ماهی و مرغ) به سلامت قلب کمک می‌کند.
• کاهش چربی‌های ناسالم: غذاهای سرخ‌کردنی، فست‌فود و خوراکی‌های پرنمک باعث افزایش کلسترول و فشار خون می‌شوند و خطر تیر کشیدن قلب را بالا می‌برند.
• وعده‌های کوچک و منظم: پرخوری یکی از عوامل اصلی رفلاکس معده است. بهتر است غذا در وعده‌های کوچک‌تر و در فواصل منظم مصرف شود.
• پرهیز از خوردن دیرهنگام: خوردن غذا درست قبل از خواب احتمال برگشت اسید به مری و ایجاد گز گز شدن قلب یا سوزش قلب را افزایش می‌دهد.
• نوشیدن آب کافی: آب به هضم بهتر غذا کمک می‌کند و شدت رفلاکس را کاهش می‌دهد.
• کاهش مصرف محرک‌ها: قهوه، نوشابه‌های گازدار، شکلات و غذاهای تند از عوامل شایع سوزش قلب و مور مور شدن قلب هستند.

• کنترل استرس: استرس مزمن یکی از عوامل مهم تشدید علائم قلبی و رفلاکس معده است. تمرین یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق، به همراه داشتن خواب کافی و پرهیز از محیط‌های پرتنش، می‌تواند از بروز مور مور شدن قلب و گز گز شدن قلب جلوگیری کند.
• ترک سیگار و الکل: سیگار و الکل هر دو عامل مهم در تضعیف دریچه مری و آسیب به عروق قلبی هستند. ترک این عادت‌ها نه‌ تنها به بهبود علائم رفلاکس کمک می‌کند، بلکه از بروز بیماری‌های قلبی جدی و تیر کشیدن قلب پیشگیری می‌کند.
• چکاپ‌های منظم قلب: بررسی دوره‌ای وضعیت قلب از طریق نوار قلب، تست ورزش و اکوکاردیوگرافی، به شناسایی زودهنگام مشکلات قلبی کمک می‌کند. این کار جلوی بروز حملات قلبی ناگهانی و علائمی مانند گز گز شدن قلب را می‌گیرد.

روش‌های درمان تیر کشیدن قلب

درمان به علت اصلی آن بستگی دارد. اگر دلیل آن قلبی – عروقی باشد، دارو یا جراحی نیاز است؛ اگر گوارشی باشد، تغییر رژیم و داروهای ضد اسید مؤثرند.

در موارد عصبی، روان‌درمانی و آرام‌سازی کمک می‌کند و در مشکلات عضلانی یا ریوی، درمان‌های تخصصی لازم است. تشخیص دقیق علت، کلید انتخاب درمان مناسب است:

علل قلبی – عروقی

• داروهایی مانند ضدانعقادها، نیتروگلیسیرین و استاتین‌ها برای کاهش بار قلب و پیشگیری از لخته شدن خون تجویز می‌شوند.
• در شرایط جدی‌تر، آنژیوپلاستی یا جراحی قلب باز می‌تواند جریان خون قلب را بازگرداند و از حمله قلبی جلوگیری کند.

علل گوارشی

• استفاده از داروهای ضداسید و مهارکننده‌های پمپ پروتون برای کاهش رفلاکس معده.
• تغییر رژیم غذایی با حذف غذاهای تند، چرب و اسیدی.
• رعایت فاصله زمانی بین غذا خوردن و خوابیدن (حداقل ۲ تا ۳ ساعت).

علل روانی – عصبی

• روان‌درمانی: کمک به مدیریت اضطراب و افسردگی.
• داروهای ضد اضطراب در صورت لزوم.
• تمرینات آرام‌سازی، مانند تکنیک‌های تنفس عمیق برای کاهش مور مور شدن قلب ناشی از استرس.

علل عضلانی – اسکلتی

• استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی.
• جلسات فیزیوتراپی برای اصلاح وضعیت بدن و تقویت عضلات.
• ماساژ درمانی برای کاهش گرفتگی عضلات قفسه سینه.

علل ریوی

• در مواردی مانند آمبولی ریه یا عفونت ریوی، بستری فوری لازم است.
• درمان شامل داروهای ضد انعقاد، آنتی‌بیوتیک یا حتی جراحی است.

مراقبت‌های خانگی

• نوشیدن آب کافی: به رقیق شدن اسید معده کمک می‌کند و رفلاکس را کاهش می‌دهد.
• پرهیز از پرخوری: بهتر است وعده‌های غذایی کوچک و متعدد مصرف شود تا فشار روی معده کمتر شود.
• عدم دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا: خوابیدن بعد از غذا احتمال برگشت اسید به مری را افزایش می‌دهد.
• حرکات کششی سبک: به کاهش گرفتگی عضلات قفسه سینه کمک می‌کند و از احساس گز گز شدن قلب جلوگیری می‌کند.

کلام آخر

تیر کشیدن قلب همیشه نباید نادیده گرفته شود؛ گاهی ناشی از رفلاکس معده یا استرس است و گاهی هشداری جدی از بیماری قلبی. با اصلاح سبک زندگی، کنترل استرس، تغذیه سالم و چکاپ منظم می‌توان از بیشتر این مشکلات پیشگیری کرد. اگر تیر کشیدن یا سوزش پشت قفسه سینه با علائمی مثل تنگی نفس یا انتشار درد به دست و فک همراه بود، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

سوالات متداول مقاله تیر کشیدن قلب:

 منابع:

• www.mayoclinic.org
• my.clevelandclinic.org
• www.healthline.com