درمان آلزایمر امکان پذیر است؟

متاسفانه همچنان درمان آلزایمر کشف نشده است اما آنچه قطعی است راه‌های پیشگیری از این بیماری دردناک است. همان‌ طور که می‌دانید بیماری آلزایمر باعث از بین رفتن سلول‌های عصبی در مغز شده و قسمتی از بافت مغز را از بین می‌برد. با وخیم شدن بیماری، بافت مغز کاهش پیدا می‌کند و مناطقی که حاوی مایع مغزی نخاعی هستند بزرگ‌تر می‌شوند که باعث آسیب رسیدن به حافظه، توانایی صحبت کردن و قوه ادراک خواهد شد. این موضوع اهمیت درمان آلزایمر را چند برابر می کند.

در افراد ۶۵ سال به بالا از هر هشت نفر حداقل یک نفر از آلزایمر رنج می‌برد. برخی نشانه‌های اولیه وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توان این بیماری را تشخیص داد. در این مقاله قصد داریم به بررسی این بیماری و درمان آن پرداخته و روش های پیشگیری از آلزایمر را با کمک تغذیه و دیگر موارد بیان کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.

آلزایمر چیست؟

آلزایمر یک بیماری پیش‌ رونده و تخریب‌ کننده مغز است که به تدریج حافظه، توانایی تفکر و توانایی انجام کارهای روزمره را از فرد می‌گیرد. این بیماری یکی از شایع‌ ترین علل زوال عقل در افراد مسن است.

حدود ۶.۹ میلیون نفر در ایالات متحده در سنین ۶۵ سال و بالاتر با بیماری آلزایمر زندگی می کنند. در این میان، بیش از ۷۰ درصد از افراد در سنین ۷۵ و بالاتر هستند. تخمین زده می شود که از بیش از ۵۵ میلیون نفر از افراد مبتلا به زوال عقل، ۶۰ تا ۷۰ درصد به بیماری آلزایمر مبتلا بوده اند.

www.mayoclinic.org

نشانه‌های آلزایمر چیست؟

آلزایمر به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد. گاهی این نشانه‌ها بسیار سریع رشد می‌کنند و در طی چند سال باعث مشکلات حافظه ای شدید و گیجی می‌شوند.

از طرفی دیگر ممکن است روند این بیماری برای فرد دیگری به صورت تغییرات تدریجی و طولانی مدت باشد و ۲۰ سال طول بکشد تا چرخه بیماری کامل شود. اما اکثر افراد مبتلا، بعد از تشخیص آلزایمر کامل، بعد از گذشت  ۳ تا ۹ سال جان خود را از دست می‌دهند.

مهم‌ترین علائم و نشانه‌های آلزایمر عبارتند از:

راه‌های تشخیص آلزایمر

اگر تشخیص به موقع باشد درمان آلزایمر در مراحل اولیه بسیار آسان‌ تر است. آزمایش ساده‌ای برای تشخیص آلزایمر وجود ندارد و در بیشتر مواقع تنها راه تشخیص این بیماری گرفتن شرح حال بیمار از افراد نزدیک و دوستان اوست.

آزمایش وضعیت روانی یا Mental status test (آزمایشی است که برای تعیین سلامت روانی افراد به کار می‌روند.) و آزمایش کوتاه وضعیت ذهنی یا MMSE که می‌تواند مهارت‌های ذهنی و حافظه کوتاه مدت را اندازه گیری کند هم یکی از راه های تشخیص آلزایمر است.

بیشتر بخوانید: بهترین روش‌های افزایش قدرت یادگیری مغز!

راهی برای درمان آلزایمر وجود دارد؟

داروهایی وجود دارد که می‌توانند به حفظ مهارت‌های ذهنی و کاهش علائم کمک کنند. اگر بیمار زود درمان آلزایمر را شروع کند، ممکن است بتواند کمتر به دیگران وابستگی پیدا کند و برای مدت زمان بیشتری کارهایش را به تنهایی انجام دهد.

صحبت‌های دکتر کرمانی در مورد آلزایمر را از دست ندهید:

همچنین فعالیت فیزیکی به فرد بیمار کمک می‌کند تا بتواند برخی عضلات را قوی نگه دارد تا هماهنگی و تعادل خود را از دست ندهد. این کار حتی می‌تواند روحیه‌اش را تقویت کند تا کمتر استرس داشته باشد.

دیگر روش های درمان آلزایمر عبارتند از:

داروها

ممکن است برای بیماری آلزایمر داروهایی تجویز شوند تا به بهبود موقت برخی علائم کمک کنند. داروهای اصلی عبارتند از:

مهار کننده های استیل کولین استراز (AChE)

این داروها سطح استیل کولین را افزایش می دهند، ماده ای در مغز که به سلول های عصبی کمک می کند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. آنها در حال حاضر فقط توسط متخصصانی همچون روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب قابل تجویز هستند.

دونپزیل، گالانتامین و ریواستیگمین را نیز می توان برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر در مراحل اولیه تا میانی تجویز کرد. ریواستیگمین را می توان به عنوان پچ نیز استفاده کرد. آخرین دستورالعمل ها توصیه می کنند که این داروها باید در مراحل بعدی و شدید بیماری ادامه یابد.

تفاوتی در نحوه عملکرد هر یک از ۳ مهارکننده مختلف AChE وجود ندارد، اگرچه برخی از افراد به انواع خاص پاسخ بهتری می دهند یا عوارض جانبی کمتری دارند که می تواند شامل تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها باشد. عوارض جانبی معمولاً پس از ۲ هفته از مصرف دارو بهبود می یابند.

ممانتین

ممانتین یک مهارکننده AChE نیست. این دارو با مسدود کردن اثرات مقدار بیش از حد یک ماده شیمیایی در مغز به نام گلوتامات عمل می کند. ممانتین برای بیماری آلزایمر متوسط ​​یا شدید استفاده می شود. این دارو برای کسانی که نمی توانند مهارکننده های AChE را مصرف کنند یا قادر به تحمل آن نیستند، مناسب است. همچنین برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر شدید که در حال حاضر از یک مهارکننده AChE استفاده می کنند، مفید است. عوارض جانبی می تواند شامل سردرد، سرگیجه و یبوست باشد اما این عوارض معمولا موقتی هستند.

داروهایی برای درمان رفتارهای چالش برانگیز

در مراحل بعدی زوال عقل، تعداد قابل توجهی از مردم به آنچه به عنوان علائم رفتاری و روانی زوال عقل (BPSD) شناخته می شود، مبتلا می شوند. علائم BPSD می تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش اضطراب
• بی قراری
• هذیان و توهم
• پرخاشگری

این تغییرات در رفتار می‌تواند هم برای فرد مبتلا به بیماری آلزایمر و هم برای مراقب او بسیار ناراحت کننده باشد. اگر راهبردهای مقابله ای مؤثر واقع نشد، یک روانپزشک مشاور می تواند:

• ریسپریدون یا هالوپریدول، داروهای ضد روان پریشی را برای کسانی که پرخاشگری مداوم یا پریشانی شدید نشان می دهند، تجویز کند. اینها تنها داروهایی هستند که مجوز برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر متوسط ​​تا شدید دارند که در آن خطر آسیب به خود یا دیگران وجود دارد. ریسپریدون باید در کمترین دوز و در کمترین زمان ممکن استفاده شود زیرا عوارض جانبی جدی دارد. هالوپریدول تنها در صورتی باید استفاده شود که سایر درمان ها کمکی نکرده باشند.
• در صورت مشکوک شدن به افسردگی به عنوان یک علت زمینه ای اضطراب، گاهی اوقات ممکن است داروهای ضد افسردگی تجویز شوند.

گاهی اوقات ممکن است داروهای دیگری برای درمان علائم خاص در BPSD توصیه شود، اما این داروها “خارج از برچسب” (به طور خاص برای BPSD مجوز ندارند) تجویز می شوند. انجام این کار توسط پزشک قابل قبول است، اما باید دلیلی برای استفاده از این داروها در این شرایط ارائه کنند.

درمان های غیر دارویی

داروها تنها بخشی از مراقبت از فرد مبتلا به زوال عقل است. سایر درمان‌ها، فعالیت‌ها و حمایت‌ها نیز به همان اندازه برای کمک به افراد مبتلا به زوال عقل مهم هستند. این درمان ها عبارتند از:

درمان تحریک شناختی

درمان تحریک شناختی (CST) شامل شرکت در فعالیت های گروهی و تمرینات طراحی شده برای بهبود حافظه و مهارت های حل مسئله است.

خاطره گویی و داستان زندگی

کار خاطره گویی شامل صحبت در مورد رویدادهای گذشته است. این کار معمولاً شامل استفاده از وسایلی مانند عکس، وسایل مورد علاقه یا موسیقی است.

داستان زندگی شامل مجموعه ای از عکس ها، یادداشت ها و یادگاری ها از دوران کودکی شما تا به امروز است که می تواند یک کتاب فیزیکی یا یک نسخه دیجیتال باشد. این رویکردها گاهی با هم ترکیب می شوند. شواهد نشان می دهد که این کار می تواند خلق و خو و تندرستی را بهبود بخشد.

توانبخشی شناختی

این تکنیک شامل کار با یک متخصص آموزش دیده، مانند یک کاردرمانگر، و یکی از بستگان یا دوستان برای رسیدن به یک هدف شخصی، مانند یادگیری استفاده از تلفن همراه یا سایر کارهای روزمره است. توانبخشی شناختی به این صورت عمل می کند که شما را وادار می کند از بخش هایی از مغزتان که کار می کنند برای کمک به بخش هایی که نیستند استفاده کنید.

روش‌های پیشگیری از آلزایمر

عموم مردم بر این باورند که بروز زوال عقل و بیماری آلزایمر در سالمندان ناشی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. اما باید بگوییم داشتن سبک زندگی سالم از جمله رژیم غذایی مناسب و تغذیه سالم تا حد زیادی به کاهش خطر زوال عقل و بروز بیماری آلزایمر در سنین بالا کمک می‌کند.

به عنوان مثال تحقیقات نشان داده افرادی که در برنامه خود از سبزیجات، ماهی و آجیل ها زیاد استفاده می‌کنند و فعالیت بدنی قابل توجهی نیز دارند بیشتر از دیگران در امان هستند. گذشته از آن، خوشبختانه بخش اعظمی از بیماری‌های شایع با تغییر سبک زندگی و الگوهای غذایی قابل کنترل است.

برای درمان آلزایمر چی بخوریم؟

برای پیشگیری از آلزایمر یکی از موثرترین و بهترین راه‌ها، علاوه بر فعالیت بدنی و ذهنی، مصرف به اندازه و موثر این مواد غذایی است:

گردو

رژیم غذایی مملو از گردو می‌تواند از ابتلا به آلزایمر پیشگیری کند و یا روند پیشرفت این بیماری را کاهش دهد. در تحقیقی اثر یک رژیم غذایی سرشار از گردو بر روند پیشرفت آلزایمر روی موش‌ها بررسی شد:

محققان در این مطالعه موش‌های مبتلا به آلزایمر را به دو گروه تقسیم کردند. به گروه اول برای مدت ۹ تا ۱۰ ماه رژیم غذایی دادند که حاوی شش یا ۹ درصد گردو بود. گروه دوم موش‌ها، رژیم غذایی بدون گردو داشتند.

در آخر مشخص شد که موش‌های آلزایمری با رژیم غذایی مملو از گردو نسبت به موش‌هایی که رژیم غذایی بدون گردو داشتند در تمامی موارد آزمایش مقدار قابل توجهی پیشرفت داشتند.

رزماری و نعناع

عصاره رزماری و نعناع به پیشگیری از آلزایمر کمک می‌کند. این مواد به دلیل دارا بودن خواص آنتی اکسیدانی در کاهش اختلالات آلزایمر موثر هستند و مصرف دوزهای کافی روزانه از عصاره نعناع و رزماری در کاهش خطر ابتلا به این بیماری موثرند.

دارچین

یکی از راه‌های جلوگیری از آلزایمر مصرف پودر یا چوب دارچین است. دو ترکیب موجود در این گیاه معطر به نام‌های سینامیک آلدهید و اپی کاتچین مانع از بروز بیماری آلزایمر می‌شوند. این دو ترکیب موجود در دارچین از پیشرفت آشفتگی رشته‌های باریک مغز که باعث ابتلا به بیماری آلزایمر می‌شود جلوگیری می‌کنند.

البته توجه داشته باشید که به جز دارچین ادویه‌های دیگری هم برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر موثرند. در بین این ادویه‌‌ها می‌توان به زردچوبه اشاره کرد. زردچوبه نیز خواص آنتی اکسیدانی دارد که از بیماری‌های مربوط مغز و اعصاب جلو گیری می‌کند.

کرفس

کرفس مانع از فراموشی می‌شود. کرفس حاوی نوعی فلاونوئید (دسته‌ای از فراورده‌های گیاهی که رنگدانه‌های زرد پدید می‌آورند) است که مانع از آسیب به مغز می‌شود. افرادی که کرفس می‌خورند نه تنها از مزه خوب این سبزی لذت می‌برند بلکه مانع از بروز بیماری‌های زوال عقل ناشی از پیری خود می‌شوند.

قهوه

طبق تحقیقات جدید مصرف زیاد قهوه می‌تواند موجب کاهش خطر آلزایمر شود. اما چگونه؟ قهوه با کاهش سطح پلاک‌های آمیلوئید در مغز مرتبط است و تصور می‌شود که این پلاک‌ها کلید آلزایمر هستند. نتایج یک تحقیق نشان داد که نوشیدن چای یا قهوه ممکن است خطر سکته مغزی و زوال عقل را حدود یک سوم کاهش دهد.

پرهیز از مواد غذایی مضر برای آلزایمر

یکی از راه‌های پیشگیری از آلزایمر محدود کردن یا حذف برخی از مواد غذایی در برنامه روزانه است. این مواد غذایی عبارتند از:

نوشیدنی‌های رژیمی

افراد بالغی که روزانه حداقل یک مرتبه از نوشیدنی‌ های رژیمی استفاده می‌کنند، در مقایسه با کسانی که از این نوشیدنی‌ها استفاده نمی‌کنند و یا حداقل هفته‌ای یکبار نوشیدنی رژیمی مصرف می‌کنند، حدودا سه برابر بیشتر در خطر سکته مغزی و آلزایمر قرار دارند.

از آنجا که پزشکان روز به روز بیشتر به مصرف نکردن قند توصیه می‌کنند، برخی از مردم جایگزین کردن قندهای طبیعی را روشی سالم برای کاهش ضرر قند می‌دانند. با این حال تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند که این نوع قندها هم بی ضرر نیستند و می‌توانند منجر به آسیب‌هایی مانند آلزایمر و سکته مغزی شوند.

گوشت قرمز

مصرف زیاد گوشت قرمز، میزان آهن موجود در مغز را بالا می‌برد و در نتیجه خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. بررسی روی بیماران مبتلا به آلزایمر نشان می‌دهد که آهن در بخش‌هایی از مغز انباشته می‌شود که در مراحل اولیه بیماری آسیب دیده‌اند.

همچنین اسکن‌های مغزی نشان می‌دهند که میزان آهن دریافتی بدن با تخریب بافت مغزی در بیماران آلزایمری مرتبط است. این به این معناست که اگر مقدار آهن در بافت‌های مغزی بیش از حد مورد نیاز باشد می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به آلزایمر شود.

پیروی از یک رژیم غذایی اصولی

براساس تحقیقات انجام شده در آمریکا، رژیم غذایی کتوژنیک یکی از گزینه‌های سالم و در عین حال مناسب در بهبود علائم ناشی از این بیماری است.

همان‌طور که می‌دانید رژیم غذایی کتوژنیک بیشتر بر روی مصرف چربی‌ها و پروتئین‌ها تاکید می‌کند و بر این عقیده است که کربوهیدرات‌ها را تا جای ممکن به صورت محدود مصرف نمایید. برای اینکه بدانید کربوهیدرات چیست به این مقاله مراجعه کنید.

از طرفی، محققان در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده‌اند که چربی‌ها در تقویت عملکرد مغز و پیشگیری از آلزایمر نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. پس با این تفاسیر، اگر در خانواده خود سابقه این بیماری را دارید و از این بابت نگران هستید و یا می‌خواهید این علائم را در خود و یا اعضای خانواده کاهش دهید، رژیم غذایی کتوژنیک می‌تواند برای شما انتخاب مناسبی باشد:

تاثیر رژیم کتوژنیک در پیشگیری از آلزایمر

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، رژیم کتوژنیک از مرگ سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کند و التهابات را در مغز کاهش می‌دهد. در پروسه طول عمر ما انسان‌ها، اندام‌های بدن به مرور زمان کارایی و عملکرد مناسب خود را از دست می‌دهند و ما با نوعی التهابات در بدن و مغز مواجه می‌شویم.

وقتی التهابات در مغز به وجود می‌آید، عملکرد این قسمت از بدن کاهش می‌یابد و ما خاطرات و اتفاقات روزمره را به سرعت فراموش می‌کنیم. این علامت یکی از کوچکترین علامت‌های بروز بیماری آلزایمر است؛ اما توجه به سبک زندگی و الگوهای تغذیه‌ای می‌تواند زوال عقل را با افزایش طول عمر کاهش دهد:

• بازیابی حافظه: وقتی نورون‌ها به سمت زوال پیش می‌روند، ما شاهد کاهش تدریجی حافظه خواهیم بود. در بیماری آلزایمر، تمامی نقاط اتصال نورون‌ها، سیناپس‌ها و حتی خود نورون‌ها تحلیل می‌روند. اما محققان آمریکایی با انجام آزمایش بر روی موش‌های مبتلا به آلزایمر متوجه شدند که رژیم کتوژنیک در بازسازی نورون‌ها، سیناپس‌ها و نقاط اتصال مغزی نقش موثری را ایفا می‌کند و باعث بهبود اتصالات عصبی می‌شود.
• بهبود عملکرد شناختی و ادراکی: چندین آزمایش بالینی بر روی بیماران مبتلا به آلزایمر نشان داد که استفاده از رژیم کتوژنیک به بهبود شناخت، درک موقعیت و شرایط و حتی حافظه کلامی این افراد کمک می‌کند. علاوه بر این، رژیم کتوژنیک در بیماران مبتلا به اختلالات شناختی خفیف که پیش نیاز بیماری آلزایمر است نیز بسیار کار آمد عمل می‌کند و علائم ناشی از این بیماری را بهبود می‌بخشد.
• افزایش طول عمر سالمندان: یک بررسی تحقیقاتی جالب دیگر از محققان نشان داد که رژیم کتوژنیک طول عمر متوسط موش‌های مبتلا به زوال عقل را تا ۶/۱۳ درصد افزایش می‌دهد و در عین حال توده عضلانی، عملکرد حرکتی و حافظه آن‌ها را حفظ می‌کند.

کلام آخر

برای درمان آلزایمر هنوز راهی قطعی کشف نشده، اما نکته مهمی که قطعی است، تاثیر تغذیه و تحرک در ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری است. آلزایمر در ابتدا با یک فراموشی ساده شروع می‌شود، اما به مرور زمان علائم این بیماری تشدید شده و فرد با مشکلاتی همچون کمبود حافظه، عملکرد شناختی، ادراکی و تغییرات خلق و خو روبرو می‌شود.

خوشبختانه بر اساس تحقیقات انجام شده برای پیشگیری و درمان آلزایمر، استفاده از رژیم غذایی آلزایمر و پیروی از الگوی تغذیه‌ای سالم به کنترل و حتی پیشگیری از زوال عقل کمک می‌کند. به عنوان مثال رژیم غذایی کتوژنیک یک رژیم غذایی درمانی و مناسب برای درمان و پیشگیری از آلزایمر است، چرا که مغز این افراد به طور موثر نمی‌تواند از گلوکز استفاده کند، اما می‌تواند به عنوان منبع انرژی کتون‌ها را جایگزین نماید.

سوالات متداول مقاله درمان آلزایمر:

منابع:

• nad.com