سندرم ژیلبرت یا گیلبرت چیست و کدام غذاها موجب تحریک آن می‌شود؟

تفاوت افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت با سایرین در این است که آن‌ها فقط وارث ژنی هستند که این مساله را ایجاد می‌کند! یک ژن جهش یافته که بر توانایی کبد در نحوه پردازش بیلی روبین تاثیر می‌گذارد. بیلی روبین یک محصول زائد است که طی تجزیه گلبول‌های قرمز قدیمی تشکیل می‌شود و مسئول زردی رنگی افراد مبتلا به این سندرم است. زردی (پوست و چشم مایل به زرد) این افراد زمانی رخ می‌دهد که بیلی روبین به میزان بیش از حد در خون تجمع پیدا کند. اما خبر خوش این‌جاست که این بیماری کبدی مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند و درمان لازم ندارد. ما در این مقاله نه تنها به معرفی کامل سندرم ژیلبرت پرداخته‌ایم، بلکه علائم، علل، عوارض، راه تشخیص، پیشگیری و درمان این مشکل را نیز بیان کرده‌ایم. همچنین، به‌طور بسیار ویژه و اختصاصی در مورد انواع غذاهای مفید و مضر این سندرم نیز توضیح داده‌ایم. با ما باشید.

سندرم ژیلبرت یا گیلبرت

سندرم ژیلبرت یا گیلبرت، یک اختلال ارثی (ژنتیکی) کبدی است که بر توانایی بدن برای پردازش بیلی روبین تأثیر می‌گذارد. بیلی روبین مایع زائد و زرد رنگی است که به‌طور طبیعی در زمانی که بدن گلبول‌های قرمز قدیمی را تجزیه می‌کند، ایجاد می‌شود. جایگاه بیلی روبین در صفراست. این مایع گوارشی که توسط کبد تولید می‌شود، به جذب چربی در بدن کمک می‌کند. کبد بخشی از دستگاه گوارش است که سموم را از خون تصفیه و چربی‌ها را هضم و گلوکز را به عنوان منبع انرژی ذخیره می‌کند؛ یعنی درواقع، در بدن افراد مبتلا به سندرم گیلبرت آنزیم‌های کبدی کافی برای حفظ بیلی روبین در سطح طبیعی تولید نشده و به همین دلیل، بیلی روبین اضافی در بدن انباشته می‌شود. بیلی روبین اضافی به نام هایپربیلی روبینمی نیز مشهور است.

سندرم گیلبرت چقدر شایع است؟

حدود 3 تا 7 درصد آمریکایی‌ها به سندرم گیلبرت مبتلا هستند. این بیماری کبدی در مردان شایع‌تر از زنان است و همه سنین، نژادها و قومیت‌ها را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. علت اصلی این سندرم، کاهش سطح کبدی گلوکرونوزیل ترانسفراز است، اما شیوع آن بر اساس قومیت متفاوت است؛ به عنوان مثال، در عربستان سعودی 3.6٪، در سنگاپور 3.2٪ و در کشمیر 3.5٪ شیوع دارد، اما در یک گزارش از آلمان، شیوع در مردان 12.4٪ و در زنان 4.8٪ عنوان شده است. در یک مطالعه، شیوع سندرم گیلبرت در ایران 19.1 درصد بود که در مردان و زنان به ترتیب 25.6% و 12.8% برای نسبت مرد به زن 2:1 مشاهده شد. با توجه به یافته‌های این مطالعه نتیجه می‌گیریم که سندرم گیلبرت یک مساله شایع در ایران است که احتمالاً به دلیل افزایش تعداد ازدواج‌های فامیلی، روش غربالگری (آزمایش ریفامپین) و حساسیت ژنتیکی بالا رخ می‌دهد.

سندرم ژیلبرت، یک اختلال ارثی کبدی است که بر توانایی بدن برای پردازش بیلی روبین تأثیر می‌گذارد.

سندرم ژیلبرت چیست؟

سندرم ژیلبرت یک بیماری ژنتیکی است که در واقع، ویژگی‌های یک بیماری از قبیل درد یا تنش را ندارد، اما از طریق تغییر یا جهش در یک ژن از والدین به فرزند منتقل می‌شود. افراد مبتلا به سندرم گیلبرت یک ژن جهش یافته UGT1A1 را از پدر یا مادر به ارث می‌برند. نام‌های دیگر این شبه بیماری عبارتند از:

• اختلال عملکرد کبدی
• زردی غیر همولیتیک خانوادگی
• بیماری گیلبرت
• سندرم گیلبرت-لربولت
• هیپربیلی روبینمی 1
• سندرم Meulengracht
• بیلی روبینمی خوش خیم غیر کونژوگه

علائم سندرم ژیلبرت کدام است؟

اکثر افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت، به‌طور موقت و کوتاه مدت، زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان) را تجربه کرده‌اند. این زردی ناخواسته، به دلیل تجمع بیلی روبین در خون است. البته افرادی که پوست قهوه‌ای یا سیاه دارند، شاید کمی خوش شانس‌تر تصور شوند، چرا که زردی پوستشان ممکن است کمتر آشکار باشد اما درهر حال قسمت سفید چشم‌شان زرد به نظر می‌رسد. اما از آن‌جایی که سندرم گیلبرت معمولاً فقط باعث افزایش جزئی در سطح بیلی روبین می‌شود، این زردی اغلب خفیف است و چشم‌ها را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد. تقریباً از هر 3 نفر مبتلا به سندرم گیلبرت، 1 نفر علامتی ندارد و پس از انجام آزمایش خون برای بررسی یک مشکل دیگر متوجه می‌شود که به این بیماری مبتلا شده است. در میان افرادی که علائم دارند نیز شایع‌ترین علامت، همان زردی است که علی‌رغم ظاهر ناخوشایندش، آسیب زننده و مضر نیست. البته گاهی اوقات افرادی که به زردی یا سندرم گیلبرت مبتلا هستند، علائم زیر را نیز تجربه می‌کنند:

• ادرار تیره رنگ یا مدفوع شبیه خاک رس
• مشکل در تمرکز
• سرگیجه
• مشکلات گوارشی، مانند درد شکم، اسهال و حالت تهوع
• خستگی
• علائم شبه آنفولانزا، از جمله تب و لرز
• از دست دادن اشتها

باید توجه داشت که برخی مسائل نیز می‌توانند سطح بیلی روبین را در افراد مبتلا به سندرم گیلبرت افزایش دهند و منجر به زردی شوند:

• کم آبی بدن
• روزه گرفتن یا حذف وعده‌های غذایی
• بیماری یا عفونت
• قاعدگی زنان
• فعالیت بدنی بیش از حد
• استرس

گاهی اوقات افرادی که به سندرم گیلبرت مبتلا هستند، علائم شبه آنفولانزا، از جمله تب و لرز را تجربه می‌کنند.

علت سندرم ژیلبرت چیست؟

علت سندروم ژیلبرت، تنها و تنها یک مورد است: یک ژن! ژن سالم UGT1A1 آنزیم‌های کبدی را می‌سازد که بیلی روبین را تجزیه کرده و از بدن خارج می‌کنند، اما افراد دارای ژن UGT1A1 جهش یافته تنها حدود 30 درصد از آنزیم‌های مورد نیاز خود را می‌سازند که به همین دلیل بیلی روبین آن‌طور که باید وارد صفرا نمی‌شود. در نتیجه بیلی روبین اضافی در خون انباشته شده و پوست را زرد و بیمارگون می‌کند.

عوارض ابتلا به سندرم ژیلبرت چیست؟

سندرم ژیلبرت یک بیماری خفیف است که باعث عوارض طولانی مدت یا مشکلات جدی سلامتی نمی‌شود. سندرم گیلبرت محدود کننده یا تغییردهنده زندگی نیست، اما می‌تواند شرایط دیگر را پیچیده کند. به طور خاص، افراد مبتلا به این سندرم که بیماری دیگری نیز دارند که باعث افزایش سطح بیلی روبین می‌شود (مانند کم خونی سلول داسی شکل)، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سنگ کیسه صفرا هستند. همچنین، ابتلا به سندرم گیلبرت ممکن است به این معنی باشد که برخی از داروها از جمله داروی شیمی درمانی سرطان (ایرینوتکان (Camptosar)) به سرعت از بدن خارج نشود. توصیه می‌شود افرادی که به سندرم گیلبرت مبتلا هستند، زمانی که پزشک داروی جدیدی برای آن‌ها تجویز می‌کند، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند.

با این وجود سندرم ژیلبرت یک جنبه مثبت هم دارد! در یک مطالعه مشخص شد افراد مبتلا به این سندرم که سطوح بالاتری از بیلی روبین دارند، کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی قرار می‌گیرند.

چه افرادی در معرض بیماری سندرم ژیلبرت قرار دارند؟

با این‌که گفتیم سندرم گیلبرت شایع است، اما به سختی می‌توان از تعداد افراد مبتلا مطلع شد، زیرا همیشه علائم واضحی ایجاد نمی‌کند. در بریتانیا تصور می‌شود که حداقل یک نفر از هر 20 نفر به سندرم ژیلبرت مبتلا هستند. این سندرم در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و در مردان شایع‌تر است و معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی فرد تشخیص داده می‌شود.

سندرم ژیلبرت در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و در مردان شایع‌تر است.

راه تشخیص این بیماری چیست؟

به عنوان یک بیماری ژنتیکی، سندرم گیلبرت در بدو تولد وجود دارد، اما اغلب تا زمانی که آزمایش خون سطوح بالای بیلی روبین را نشان ندهد، تشخیص داده نمی‌شود. تشخیص معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که افراد در سنین نوجوانی یا اوایل بزرگسالی هستند و برای یک مشکل دیگر آزمایش خون می‌دهند. تشخیص سندرم گیلبرت معمولاً بر اساس شرح حال، نتایج حاصل از معاینه فیزیکی و برخی آزمایشات تشخیصی، مانند آزمایش فنوباربیتال، نیکوتین اسید و ریفامپین و مطالعات ژنتیکی خاصی است که در آزمایشگاه‌های برخی از کشورهای پیشرفته انجام می‌شود. سایر راه‌های تشخیص عبارتند از:

• تست‌های عملکرد کبد برای ارزیابی عملکرد کبد و اندازه‌گیری سطح بیلی روبین خون
• آزمایشات ژنتیکی برای بررسی جهش ژنی که باعث سندرم گیلبرت می‌شود

هنگامی که کبد آسیب می‌بیند، آنزیم‌هایی را در خون آزاد می‌کند. در همان زمان، از سطح پروتئین‌هایی که کبد برای حفظ سلامت بدن تولید می‌کند نیز کاسته می‌شود. با اندازه‌گیری سطح این آنزیم‌ها و پروتئین‌ها می‌توان تصویری نسبتاً دقیق از عملکرد خوب کبد ایجاد کرد. اگر نتایج آزمایش نشان دهد سطح بالایی از بیلی روبین در خون وجود دارد، اما کبد به‌طور طبیعی کار ‌کند، به احتمال قریب به یقین، تشخیص سندرم گیلبرت داده می‌شود.

آیا بیماری سندرم ژیلبرت ژنتیکی است؟

بله! سندرم ژیلبرت یک بیماری ژنتیکی است که در خانواده‌هایی با این زمینه ارثی دیده می‌شود. افراد مبتلا به این سندرم دارای یک ژن معیوب هستند که باعث می‌شود کبد در حذف بیلی روبین از خون با مشکل مواجه شود. به‌طور معمول، زمانی که گلبول‌های قرمز به پایان عمر خود می‌رسند (پس از حدود 120 روز)، هموگلوبین به بیلی روبین تجزیه می‌شود. کبد هم بیلی روبین را به شکل محلول در آب تبدیل می‌کند که به صفرا (مایع تولید شده توسط کبد برای کمک به هضم غذا) وارد شده و در نهایت توسط ادرار یا مدفوع از بدن خارج می‌شود. در سندرم گیلبرت، ژن معیوب به بیلی روبین اجازه نمی‌دهد که با سرعت طبیعی به صفرا منتقل شود. پس بیلی روبین هم در عوض، در جریان خون تجمع می‌یابد و رنگ زردمانندی به پوست و سفیدی چشم می‌دهد. البته به جز ارث بردن ژن معیوب، هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای برای ابتلا به سندرم گیلبرت وجود ندارد. این سندرم به عادات و سبک زندگی، عوامل محیطی یا مشکلات جدی اساسی کبدی مانند سیروز یا هپاتیت C مربوط نیست.

چه راه‌هایی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد؟

از آن‌جایی که سندرم ژیلبرت ارثی است، پس نمی‌توان از آن پیشگیری نمود، اما افراد مبتلا به سندرم گیلبرت می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند. آن‌ها مشکلات سلامتی حادی را به خاطر این بیماری تجربه نمی‌کنند.

افراد مبتلا به سندرم گیلبرت می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.

چه عواملی محرک سندرم ژیلبرت هستند؟

افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت اغلب خودشان متوجه می‌شوند که محرک‌های خاصی هستند که می‌تواند یک دوره زردی را برای‌شان ایجاد کند. این محرک‌ها اغلب با چیزهایی مرتبط هستند که می‌تواند باعث استرس فیزیکی یا روانی شود، از جمله:

• کم آبی بدن
• بدون غذا ماندن برای مدت طولانی (روزه داری)
• نوشیدن بیش از حد الکل
• مبتلا شدن به عفونت
• فعالیت بدنی سنگین
• نخوابیدن کافی
• داشتن جراحی
• پریود شدن

البته اجتناب از محرک‌های شناخته شده تا حد امکان، می‌تواند احتمال ابتلا به دوره‌های زردی را کاهش دهد.

چه روش‌هایی برای درمان سندرم ژیلبرت وجود دارد؟

سندرم ژیلبرت یک بیماری مادام‌العمر است که نیازی به درمان ندارد، زیرا تهدیدی برای سلامتی محسوب نشده و باعث عوارض یا افزایش خطر بیماری کبدی نیز نمی‌شود. دوره‌های زردی و سایر علائم مرتبط نیز معمولاً کوتاه مدت هستند و در نهایت از بین می‌روند. پس خوشبختانه جایی برای نگرانی نیست! تنها مساله این است که زردی می‌تواند ظاهری ناخوشایند به پوست بدهد که ممکن است ناراحت کننده باشد. باید توجه داشت تغییر رژیم غذایی یا مقدار تمرینی که افراد انجام می‌دهند، تاثیری در ابتلای آن‌ها به این عارضه ندارد. اما همچنان مهم است که مطمئن شوند از یک رژیم غذایی سالم و متعادل در کنار فعالیت ورزشی مناسب برخوردارند. بهترین توصیه برای افراد مبتلا به سندروم ژیلبرت این است که از چیزهایی که می‌دانند باعث بروز دوره‌های زردی می‌شود (مانند کم‌آبی بدن و استرس) اجتناب کنند.

مشکل کبد ممکن است به این دلیل باشد که پس از مصرف برخی داروها، مانند داروهای کلسترول بالا (مانند استاتین)، خطر ابتلا به زردی یا سایر عوارض جانبی بالاتر می‌رود. اما بهتر است قبل از مصرف هر داروی جدیدی با یک پزشک درمورد این سندرم صحبت شود. رنگ زرد پوست و چشم نیز بعد از مدت کوتاهی خود به خود از بین می‌رود. پزشک می‌تواند راه‌هایی را برای کاهش دوره‌های زردی مرتبط با سندرم گیلبرت پیشنهاد کند.

غذاهای مفید برای سندرم ژیلبرت

سندرم ژیلبرت علی‌رغم این‌که شایع‌تر از آن چیزی است که انتظار می‌رود، اما همان‌طور که گفته شد، معمولاً هیچ درمان یا داروی خاصی برای آن وجود ندارد. به طور خیلی خلاصه آن‌چه در این سندرم خاص اتفاق می‌افتد این است که سرم خون افزایش خفیفی در سطح بیلی روبین نشان می‌دهد که باعث زرد شدن رنگ پوست خواهد شد. البته وجود مقدار کمی بیلی روبین در سرم خوب است، اما با کاهش قابل توجه کالری دریافتی (روزه، ناشتا یا رژیم شدید)، دوزهای زیاد ویتامین B3 (نیاسین) احتمالاً در سطح آن افزایش می‌یابد.

درمان‌های خانگی برای این سندرم، استفاده یا پرهیز از بعضی مواد غذایی است؛ مثلا عصاره خار مریم (سیلیمارین) در حمایت از کبد و کمک به بازسازی سلول‌های آسیب دیده کبد عالی عمل می‌کند و برای بهبود سندرم گیلبرت هم کاربرد دارد. البته به‌طور کلی، تغییرات کوتاه مدت و ساده در رژیم غذایی می‌تواند بهبود قابل توجهی در زمینه مشکلات مرتبط با کبد ایجاد کند. رعایت پیشنهادات زیر مطمئناً می‌تواند منجر به بهبود سریع‌تر سندرم گیلبرت شود:

مصرف وعده‌های غذایی منظم برای درمان سندرم ژیلبرت

اگرچه سندرم گیلبرت یک بیماری خوش‌خیم است که نیازی به تغییر یا پیروی از رژیم غذایی خاصی ندارد، اما فرد مبتلا به این سندرم باید وعده‌های غذایی منظم داشته باشد و از روزه گرفتن یا حذف وعده‌های غذایی برای ساعات طولانی‌تر و بکارگیری رژیم‌های بسیار کم کالری خودداری کند. مصرف حداقل سه وعده غذایی و دو میان وعده در روز برای افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت ضروری است. جالب این‌جاست که وعده‌های غذایی منظم، نه تنها سطح انرژی را بالا نگه داشته و از گرسنگی جلوگیری می‌کند، بلکه زردی را نیز از بین می‌برد. برخی از رژیم‌های غذایی اصولی و سالم، باعث بهبود سطح بیلی روبین می‌شوند.

آبرسانی به بدن برای درمان سندرم ژیلبرت

سندرم گیلبرت با کم آبی بدن بروز می‌کند. بنابراین، نوشیدن آب کافی برای هیدراته ماندن مهم است. نوشیدن حداقل 2 لیتر آب در روز، راه خوبی برای پیشگیری از یبوست، کمک به کلیه و پوست و از بین بردن سموم از طریق ادرار و عرق است. علاوه بر این، مصرف آب‌میوه و سبزیجات خام مانند آب زغال اخته، مرکبات و آب کیوی، علف گندم و علف جو، چای (چای سبز و چای سیاه)، شیر بدون چربی یا شیر سویای غنی شده نیز مفید است. ترکیب آب‌لیمو و روغن زیتون در یک لیوان آب برای سم‌زدایی کبد همراه با کاهش بیلی روبین، خارج کردن فلزات سنگین از بدن، افزایش تولید صفرا، تحریک جریان لنفاوی و بازگرداندن pH در بدن مفید است. به‌طور کلی، به ازای هر 25 کیلوگرم وزن بدن، باید 1 لیتر آب در روز نوشیده شود. علاوه بر آب، نوشیدن ۱۰۰ درصد آب میوه یا سبزیجات، چای بدون کافئین شیرین نشده، شیر بدون چربی یا شیر سویای غنی‌شده نیاز به مایعات خود را تامین کنید.

مصرف غذاهای سالم برای درمان سندرم گیلبرت

اگرچه رژیم غذایی خاصی در سندرم گیلبرت رعایت نمی‌شود، اما مصرف غذاهای سالم که منابع طبیعی ویتامین، مواد مغذی و مواد معدنی هستند، برای افراد مبتلا کاملا ضروری است. این موادغذایی عبارتند از:

الف) سبزیجات و میوه‌های تازه که برای تحریک مناسب سموم در مسیر خروج از بدن ضروری هستند و شامل موارد زیرند:

• کلم بروکلی
• کرفس
• اسفناج
• گل کلم
• کلم
• کلم بروکسل
• چغندر
• هویج
• گوجه فرنگی
• گریپ فروت
• برنج قهوه‌ای
• غلات کامل
• کدو تلخ
• سبزی خردل
• کاسنی
• ریشه بیدمشک
• قاصدک
• گشنیز
• پونه کوهی
• اسپیرولینا
• جوانه یونجه
• شاتوت
• زنجبیل
• پرتقال
• خار مریم
• بادمجان
• سیب
• گلابی
• سیر
• پیاز
• فلفل قرمز
• بوک چوی
• علف لیمو
• نارگیل
• زردچوبه
• قارچ چینی
• آووکادو
• کیوی
• حبوبات

مصرف غذاهای سالم، مثل میوه‌ها و سبزی‌هابرای درمان سندرم گیلبرت، توصیه می‌شود.

ب) دریافت اسیدهای چرب ضروری از منابع زیر نیز برای کبد سالم مهم است:

• غذاهای دریایی (ساردین، ماهی آزاد، ماهی خال مخالی، ماهی تن، قزل آلا، باس، کفال، صدف آبی، کالاماری، خیاط، شاه ماهی، ماهی چشم آبی، ماهی نگینی)
• روغن کبد ماهی و روغن ماهی
• آووکادو
• آجیل و مغزها
• حبوبات
• جوانه گندم
• غلات کامل
• دانه کتان
• روغن گل مغربی
• روغن گل ستاره
• روغن دانه توت سیاه

ج) مصرف پروتئین‌های حیوانی و گیاهی که شامل تخم مرغ، مرغ، ماهی، غذاهای دریایی، آجیل خام، دانه‌ها، حبوبات و شیر و مشتقات شیر ​​است نیز برای افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت ضروری است.

• غذاهای دوست‌دار کبد باید حاوی ویتامین K (کمک به تشکیل لخته خون)، آرژنین (کمک به سم زدایی آمونیاک)، آنتی اکسیدان‌ها، سلنیوم، متیونین و اسیدهای چرب ضروری باشند.
• ویتامین K در سبزیجات و میوه‌های دارای برگ سبز یافت می‌شود.
• آنتی اکسیدان‌ها در میوه‌ها و آب آن‌ها، مانند چغندر، هویج، کرفس، سیب، کیوی، پرتقال، قاصدک، گلابی، مرکبات و سبزه گندم فراوان هستند.
• غذاهای غنی از آرژنین، شامل جو، گردو، حبوبات، خرنوب، مغزها و جوانه گندم است.
• متیونین در تخم مرغ، ماهی، سیر، پیاز، حبوبات، مغزها و گوشت یافت می‌شود.
• غذاهای غنی از سلنیوم، عبارتند از کلپ، برنج قهوه‌ای، ملاس، غذاهای دریایی، جوانه گندم، غلات کامل، سیر و پیاز.

مصرف فیبر برای درمان سندرم گیلبرت

بنیاد کبد آمریکا توصیه می‌کند برای حفظ سلامت کبد، غذاهای غنی از فیبر در رژیم غذایی افراد مبتلا به سندرم‌های کبدی گنجانیده شود. منابع غذایی خوب فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و لوبیا، بلغور جو دوسر، انواع توت و بادام هستند. دریافت فیبر بیشتر در رژیم غذایی نه تنها برای کبد، بلکه برای قلب و سیستم گوارشی نیز مفید است. مردان به 30 تا 38 گرم فیبر و زنان 21 تا 25 گرم فیبر در روز نیاز دارند. اما افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت باید فیبر را به آرامی در رژیم غذایی خود بگنجانند تا از ایجاد نفخ و درد شکم جلوگیری شود. هنگام افزایش مصرف فیبر، اطمینان از مصرف کافی نوشیدنی نیز مهم است.

مصرف مواد معدنی برای درمان سندرم گیلبرت

کلسیم به عنوان یک ماده معدنی استخوان‌ساز توجه زیادی را به خود جلب می‌کند. منیزیم نیز در عملکرد عصب و ماهیچه بسیار مهم است و همچنین بخشی از فرآیند تولید انرژی در بدن به شمار می‌رود. بنابراین، رعایت نسبت منیزیم به کلسیم برای بدن افراد مبتلا به سندرم گیلبرت اهمیت دارد. این دو ماده معدنی، هم‌افزایی حیاتی و خوبی برای تعدادی از عملکردهای بدن دارند، اما متاسفانه اغلب افراد با کلسیم اضافی در بدن مواجه می‌شوند که این نسبت را از تعادل خارج نموده و معمولاً منجر به گرفتگی عضلات می‌شود. نسبتی که اکثر متخصصان تغذیه طرفدار آن هستند 2:1 به نفع کلسیم است. بنابراین افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت باید 400 میلی‌گرم منیزیم و 800 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند.

افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت باید 400 میلی‌گرم منیزیم و 800 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند.

سایر توصیه‌های غذایی برای افراد مبتلا به سندرم گیلبرت

• نوشیدن روزانه یک فنجان دمنوش خارمریم؛ این گیاه سرشار از آنتی اکسیدان وسیلیمارین است. سیلیمارین به ترمیم سلول‌های آسیب دیده کبد کمک می‌کند.
• مصرف میوه‌هایی مانند پاپایا و انبه که سرشار از آنزیم‌های گوارشی هستند.
• مصرف حداقل دو و نیم فنجان سبزیجات و 2 فنجان میوه در روز
• نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز
• گنجاندن مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه در برنامه غذایی
• گنجاندن میزان زیادی آب‌میوه رقیق شده با آب در برنامه غذایی
• چربی‌های غیراشباع، مانند روغن زیتون را می‌توان در حد اعتدال استفاده کرد.
• انتخاب غذاهای حاوی قند طبیعی، مانند عسل، خرما، شیره توت، شیره خرما، شیره انگور و شیره انجیر
• مصرف یک تکه میوه یا یک پیاله ماست کم چرب و کم شیرین به جای دسرهای چرب و شیرین
• استفاده از گیاهانی مانند پودر سیر، پودر پیاز یا پونه کوهی به جای نمک در غذا
• نوشیدن روزانه قهوه یا چای گیاهی برای کاهش خطر سیروز، سطح آنزیم‌های مضر کبدی و التهاب و پاکسازی سموم از بدن
• افزودن برگ‌های خار مریم به سالاد یا مصرف دانه‌های آن. اگرچه استفاده از خار مریم به‌طورکلی بی‌خطر است، اما افراد زیر قبل از استفاده باید با پزشک مشورت کنند: بانوان باردار، بانوان شیرده وافراد مبتلا به سرطان اختصاصی هورمونی.
• مصرف مواد حاوی آنزیم‌های گوارشی، مانند: عسل، پوست پرتقال، آناناس، پاپایا و انبه

غذاهای مضر برای سندرم ژیلبرت

استرس، فعالیت بیش از حد و غذا نخوردن طولانی مدت، همگی می‌توانند علائم سندرم گیلبرت را ایجاد کنند. این بیماری یک بیماری ارثی رایج است که بر نحوه پردازش بیلی روبین – رنگدانه زرد رنگ ساخته شده در کبد و جزئی از صفرا – تأثیر می‌گذارد و باعث زردی پوست و چشم می‌شود. با وجود این‌که هیچ غذای خاصی برای جلوگیری از سندرم گیلبرت وجود ندارد، اما مهم است که افراد مبتلا یک رژیم غذایی ساده و متعادل داشته باشند و از مصرف مواد غذایی زیر خودداری کنند:

• مکمل‌های حاوی سطوح بالای ویتامین A، نیاسین (ویتامین B3) و ویتامین D بالا
• رژیم غذایی بسیار کم‌چرب یا کم کالری
• نوشیدن آب به میزان کم؛ افراد مبتلا به دیابت، افراد مسن و افرادی که داروهای ادرارآور (مانند برخی از قرص‌های فشار خون) را استفاده می‌کنند، در صورت عدم نوشیدن آب کافی معرض خطر کم آبی بدن قرار می‌گیرند.
• بیشتر محصولات حیوانی (گوشت، تخم مرغ، لبنیات) و همچنین محصولات کهنه یا تخمیر شده مانند نان، پنیر، سرکه، گوشت‌های پخته شده و تنباکو باید به مقدار کم مصرف شوند.
• باید از مصرف آسپرین اجتناب شود.
• چربی‌های اشباع شده، مانند چربی‌های گوشت قرمز ثقیل بوده و برای کبد نیز پردازش آن‌ها سخت‌تر است.
• شکر تصفیه شده می‌تواند باعث تجمع چربی در کبد شود.
• پرهیز از مصرف غذاهای کنسرو شده و فرآوری شده
• کاهش مصرف سدیم روزانه
• توجه به مصرف آهن بسیار مهم است. آهن بیش از حد می‌تواند باعث زخم کبد (سیروز) شود. پروتئین منبع خوبی از آهن است، بنابراین هنگام تلاش برای کاهش مشکلات کبدی، مقدار مناسب آن برای هر فرد باید تعیین شود. افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت باید به جای گوشت گاو یا گوسفند از پروتئین‌های بدون چربی و گوشت‌های سفید مانند ماهی و مرغ استفاده کنند.
• غذاهای پرچرب و سرخ شده باید در حد اعتدال مصرف شوند یا به‌طور کامل حذف شوند، زیرا می‌توانند باعث تجمع چربی در کبد شوند.
• رژیم غذایی سرشار از نمک نیز ممکن است به آسیب کبد و احتباس آب کمک کند. مصرف نمک روزانه نیز باید کاهش یابد.

نوشیدن روزانه یک فنجان دمنوش خارمریم، به افراد مبتلا به سندروم ژیلبرت توصیه می‌شود.

تاثیر برنامه غذایی در بهبود سندرم ژیلبرت

یک رژیم غذایی متعادل شامل هر پنج گروه غذایی است که می‌تواند به سلامت کبد و کاهش زردی ناشی از سندرم ژیلبرت کمک کند. کبد هر چیزی را که فرد می‌خورد و می‌نوشد، پردازش می‌کند. این موضوع به بدن کمک می‌کند تا مواد مغذی را از غذا دریافت نموده و آن‌ها را به انرژی تبدیل کند. کبد همچنین مسئول خارج کردن سموم و سلول‌های خونی قدیمی و آسیب دیده از بدن هر فرد است. هنگامی که این فرآیند مختل شود، می‌تواند باعث ایجاد بیلی روبین اضافه در بدن و زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها شود. آن‌چه که هر فرد می‌خورد و می‌نوشد، تأثیر مستقیمی بر عملکرد کبد او دارد. داشتن یک رژیم غذایی سالم به کبد این امکان را می‌دهد که با نیرویی بیشتر و کارآمدتر کار کرده و سموم اضافی را از بدن پاک کند. بنابراین، داشتن رژیم غذایی سالم و اصولی یکی از عوامل موثر در رفع علائم ابتلا به بیلی روبین و کاهش خطر ابتلا به سندرم ژیلبرت است. داشتن یک دفتر برنامه‌ریزی غذایی، راهی عالی برای شروع و پای‌بندی به رژیم غذایی برای رفع زردی ناشی از سندرم گیلبرت است. برخی از قوانین کلی عبارتند از:

• همه چیز را در مورد وعده‌های غذایی خود بنویسید، از جمله آن‌چه می‌خورید، مقداری که می‌خورید و زمانی که می‌خورید.
• به احساس خود پس از صرف غذا توجه داشته باشید، زیرا برخی مواد غذایی ممکن است علائم شما را تحریک کنند.
• به جای سه وعده غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید.
• در طول روز حداقل 8 لیوان آب بنوشید.
• از شکر در قهوه یا چای استفاده نکنید.
• شیر کامل و خامه را با انواع کم چرب جایگزین کنید.
• به جای استفاده از نمک خوراکی، طعم دهنده‌های مختلف مانند ادویه‌ها، عصاره‌ها و آب‌لیمو یا آبغوره را امتحان کنید.
• نوشیدنی‌های الکلی را با مالت‌های کم کالری جایگزین کنید.

سندرم ژیلبرت یا گیلبرت یک مشکل نسبتاً خفیف کبدی است که با دوره‌های افزایش سطح یک ماده سمی به نام بیلی روبین در خون مشخص می‌شود. بیلی روبین که رنگ نارنجی مایل به زرد دارد، زمانی تولید می‌شود که گلبول‌های قرمز شکسته شوند. در افراد مبتلا به این سندرم، سطح بیلی روبین در نوسان است و باعث زردی پوست و سفیدی چشم می‌شود. سندرم ژیلبرت معمولا عوارض چندانی ندارد و زمانی رخ می‌دهد که بدن تحت استرس ناشی از کم‌آبی، دوره‌های طولانی بدون غذا (روزه‌داری)، بیماری، ورزش شدید یا قاعدگی باشد. برخی از افراد مبتلا به سندرم گیلبرت نیز ناراحتی یا خستگی شکمی را تجربه می‌کنند.

با این حال، تقریباً 30 درصد از افراد مبتلا به سندرم گیلبرت، هیچ علامت یا نشانه‌ای از این بیماری ندارند و تنها زمانی مطلع می‌شوند که آزمایش‌های معمول خون سطوح بالای بیلی روبین را نشان دهد. این سندرم از آن‌جایی که عوارض زیادی ندارد و کاملا ژنتیکی و ارثی است، درمان یا پیشگیری خاصی هم ندارد، اما با مصرف بعضی غذاها مانند میوه و سبزیجات تازه و برگدار، ماهی‌های چرب، روغن‌های غیراشباع مانند روغن زیتون، غذاها و سبزیجات فیبردار، غلات کامل، دمنوش‌ها، قهوه و چای، می‌توان به بهبود این بیماری کمک نمود. از سوی دیگر پرهیز از مصرف الکل، برخی ویتامین‌ها، نان، پنیر، سرکه، گوشت‌های پخته شده، چربی، شکر و تنباکو نیز در تسریع روند بهبود این بیماری نقش اساسی دارد. در مجموع، رعایت رژیم غذایی سالم و ورزش کافی می‌تواند به کاهش علائم احتمالی این بیماری کمک فراوانی بکند. شما چه پیشنهاداتی برای افراد مبتلا به سندرم گیلبرت دارید؟ لطفا نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

منبع: ++++++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.