دلایل کاهش وزن ناگهانی و خطرات آن

کاهش وزن ناگهانی و قابل توجه می‌تواند پس از یک رویداد استرس‌زا اتفاق بیفتد. همچنین می‌تواند نشانه یک بیماری جدی مانند سرطان، دیابت، سلیاک، آرتروز و مشکلات قبلی عروقی باشد. اگر تحت استرس نیستید و عمداً مصرف غذای خود را کاهش نداده‌اید یا سطح ورزش خود را افزایش نداده‌اید، اما در مدت زمان کوتاهی دچار لاغری ناگهانی شده‌اید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. درمان این مشکل، به علت کاهش وزن ناگهانی بستگی دارد. یعنی ابتدا باید مشخص شود شما دچار چه عارضه یا بیماری‌ روحی یا جسمی هستید که بر روی وزن‌تان تا این اندازه اثر گذاشته است. گاهی برنامه غذایی کاهش وزن غیراصولی نیز مسبب این اتفاق است. به ویژه رژیم‌های لاغری فشرده مانند رژیم سیب‌زمینی. اطلاعات موجود در این صفحه ممکن است به شما درک بهتری از علت کاهش وزن‌تان بدهد اما از آن برای تشخیص خود استفاده نکنید. برای تشخیص دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید.

کاهش وزن ناگهانی چیست؟

کاهش وزن غیرقابل توضیح و ناگهانی، کاهش قابل توجه وزن بدن است که حتی اگر فرد سعی در کاهش وزن نداشته باشد، در مدت زمان کوتاه رخ می‌دهد. کاهش وزن غیرقابل توضیح می‌تواند نشانه یک بیماری جدی از جمله سرطان یا دیابت باشد. کاهش وزن بدون دلیل ممکن است در هر فردی رخ دهد. با این حال، شایع‌ترین (و جدی‌ترین) در افراد بالای 65 سال است. حتی کاهش وزن غیرقابل توجیه کمتر از 5 درصد وزن بدن یا 10 پوند یا حدود 5 کیلوگرم ممکن است نشانه یک بیماری جدی در افراد مسن باشد. به همین دلیل اگر بالای 65 سال سن دارید و یا از داروهای خاص استفاده می‌کنید باید آگاه باشید چه مقدار کاهش وزن نگران‌کننده است و وزن خود را کنترل کنید.

چه مقدار کاهش وزن خطرناک است؟

بسیاری از افراد وزن‌شان را کم می‌کنند و حتی از رژیم‌های سفت و سخت لاغری پیروی می‌کنند که در مدت زمان کوتاه وزن‌شان را کم می‌کند. به همین دلیل ممکن است برای افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند سوال شود کدام کاهش وزن خطرناک است؟ و چگونه می‌توانند تشخیص بدهند دچار لاغری خطرناک نمی‌شوند؟ به عنوان یک قاعده کلی، کاهش بیش از 5 درصد از وزن، در طی 6 تا 12 ماه ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکل باشد. اگر شما یک فرد مسن هستید با سایر شرایط پزشکی و مشکلات سلامتی را دارید، کاهش وزن حتی کمتر، ممکن است قابل توجه و پیگیری باشد.

بسیاری از متخصصین تغذیه بر این عقیده هستند که کاهش وزن نیم تا 1 کیلو در هفته، نرمال و طبیعی است. در صورتی‌که کاهش وزن سریع‌تر از این مقدار رخ دهد، یک امر غیر طبیعی شمرده شده و ممکن است خطر آفرین باشد. اگر در دوره‌ی خاصی بدون هیچ دلیل یا بیماری خاصی دچار کاهش وزن شدید بهتر است اول این علائم را بررسی کنید. موارد زیر نشان دهنده‌ی کاهش وزن غیر طبیعی هستند:

• کاهش وزن بیش از 1 کیلو در هفته
• کاهش وزن بدون هیچ تغییر در سبک زندگی
• کاهش وزن بدون ورزش و افزایش تحرک
• کاهش وزن بدون پیروی از هرگونه رژیم غذایی
• کاهش وزن بدون ابتلا به بیماری خاص

عوارض کاهش وزن ناگهانی چیست؟

برخی از عوارض کاهش وزن ناگهانی عبارتند از:

• سردرد
• تحریک پذیری
• خستگی
• سرگیجه
• یبوست
• اختلال در قاعدگی
• ریزش مو
• تحلیل عضلانی

چه عواملی باعث لاغری شدید می‌شود؟

کاهش وزن ناخواسته زمانی است که بدون تغییر رژیم غذایی یا برنامه ورزشی خود وزن کم می‌کنید. بسیاری می‌پرسند علت وزن كم كردن بي دليل چیست. باید بگوییم چنین چیزی امکان ندارد و دلایل مختلفی برای لاغری ناگهانی وجود دارد.. این اتفاق می‌تواند نشانه‌ای از استرس یا یک بیماری جدی باشد که باید برای هر مورد به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به بررسی علت کاهش وزن ناگهانی می‌پردازیم:

چه بیماری باعث لاغری می‌شود؟

دلیل اصلی لاغری ناگهانی یا بیماری روحی است یا جسمی که در بیشتر مواد این مساله مرتبط با یک بیماری جسمی است:

بیماری التهاب روده

کاهش وزن ناگهانی می‌تواند یکی از نشانه‌های بیماری التهاب روده (IBD) باشد. التهاب روده شامل چندین اختلال التهاب مزمن در سیستم گوارشی می‌شود. دو نوع از شایع‌ترین اختلالات بیماری کرون و کولیت اولسراتیو هستند. التهاب مزمن، بدن را وارد شرایط کاتابولیک (یعنی استفاده‌ی پیوسته بدن از انرژی) می‌کند. این بیماری سبب مختل شدن گرلین (هورمون گرسنگی) و لپتین (هورمون سیری) نیز می‌شود. نتیجه این اختلال از دست دادن اشتها و کاهش وزن است.

دیگر علائم بیماری التهاب روده عبارتند از:

• اسهال
• معده درد
• نفخ معده
• مدفوع خونی
• و خستگی

این علائم با خوردن غذاهایی خاص تحریک می‌شوند. اگر به بیماری التهاب روده مبتلا هستید باید نسبت به آنچه می‌خورید دقت کنید. درمان بیماری التهاب روده معمولا با نظارت روی تغذیه، دارو و در برخی موارد جراحی انجام می‌گیرد.

مصرف داروهای خاص

داروهایی که برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شوند ممکن است متابولیسم شما را افزایش دهند، بنابراین کالری بیشتری بسوزانید یا کمتر گرسنه شوید. این شامل:

• محرک‌ها
• داروهای شیمی درمانی
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای دیابت نوع 2

اگر اشتهای خود را از دست دادید یا با داروی جدید، شروع به کاهش وزن کردید، با پزشک خود صحبت کنید.

تیروئید بیش از حد فعال

کاهش وزن یکی از علائم رایج پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش از حد فعال است. این بدان معنی است که تیروئید شما – غده پروانه‌ای شکل در گردن شما که به تنظیم متابولیسم و ​​رشد شما کمک می‌کند – هورمون‌های زیادی را ترشح می‌کند و در نتیجه تغییرات زیادی در بدن ایجاد می‌شود. مشکلات خواب یا احساس گرما دائمی نیز از علائم رایج تیروئید پرکار هستند.

عدم مصرف غذای کافی

با افزایش سن، معده آهسته‌تر خالی می‌شود، که باعث می‌شود مدت طولانی‌تری احساس سیری کنید. همچنین، برخی از سیگنال‌های مغزی که اشتها و سیری را کنترل می‌کنند، ضعیف می‌شوند. همه این‌ها می‌تواند منجر به کم‌خوری افراد مسن، کاهش وزن و ناتوانی در دریافت مواد مغذی کافی برای تامین نیازهای بدن‌شان شود. مطمئن شوید که پروتئین کافی می‌خورید تا به بدن شما کمک کند تا عملکردهای مهم بدن خود را انجام دهد، مانند مهار گرسنگی، تثبیت قند خون و ساخت توده عضلانی – که افراد با افزایش سن از دست می‌دهند. بسیاری از داروها نیز می‌توانند بر اشتهای شما تأثیر بگذارند، بنابراین باید به میزان و تعداد دفعات غذا خوردن توجه کنید.

 بیماری سلیاک

بیماری سلیاک – یک اختلال خود ایمنی که در آن خوردن گلوتن باعث آسیب به روده کوچک می‌شود – ‌تواند منجر به کاهش وزن شود و با سایر علائم گوارشی مانند نفخ و اسهال همراه باشد. چرا؟ چون اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید و گلوتن می‌خورید، سیستم ایمنی بدن شما کمی متعجب می‌شود. این واکنش می‌تواند با پوشش روده کوچک شما را مختل کند و توانایی آن را برای کمک به جذب مناسب مواد مغذی مختل کند.

افسردگی

عدم احساس خوب از نظر عاطفی، استرس یا افسردگی می‌تواند وزن را تا حدی دچار نوسان کند. از دست دادن اشتها یک عارضه جانبی رایج افسردگی بالینی است و می‌تواند باعث کاهش وزن ناگهانی شود. در بسیاری از موارد، فرد حتی متوجه کاهش وزن خود نمی‌شود، زیرا در افسردگی فرو رفته است. تحریک پذیری، نوشیدن زیاد الکل، بلاتکلیفی و مشکلات خواب از دیگر علائم شایع افسردگی هستند.

پانکراتیت

مشکلات مربوط به پانکراس، که آنزیم‌هایی را تولید می‌کند که به هضم غذا کمک می‌کنند، نیز می‌تواند منجر به کاهش وزن غیرقابل توجیه شود. به گفته The National Pancreas، افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن – بیماری که در آن لوزالمعده ملتهب می‌شود – به سرعت وزن کم می‌کنند (حتی اگر به طور معمول غذا بخورند.) زیرا بدن به سادگی آنزیم کافی برای هضم مناسب غذا تولید نمی‌کند. به دنبال علائمی مانند درد معده، مدفوع تغییر رنگ یافته(یا چرب)، اسهال یا حالت تهوع بعد از خوردن غذاهای چرب باشید.

دیابت

در اوایل ابتلا به بیماری، این امکان وجود دارد که وزن به طور ناگهانی کم شود. همچنین ممکن است احساس تشنگی دیوانه‌وار کنید و متوجه شوید که مدام ادرار می‌کنید. بدن به معنای واقعی کلمه گلوکز را دفع ‌کند زیرا نمی‌توانید آن را جذب کنید و این باعث تشنگی می‌شود. دیابت همچنین باعث می‌شود بدن شما مواد مغذی را از ماهیچه‌های شما بمکد که باعث کاهش وزن ناگهانی خواهد شد.

آرتریت روماتوئید

شرایط التهابی مانند آرتریت روماتوئید – وضعیتی که در آن سیستم ایمنی شما به اشتباه به بافت‌های سالم شما حمله می‌کند – یا برخی از انواع عفونت‌ها می‌توانند اشتهای فرد مبتلا را از بین ببرند و باعث افت وزن شوند. این شرایط همچنین می‌تواند باعث التهاب در روده شما شود که می‌تواند جذب مواد مغذی را مختل کند و منجر به کاهش وزن ناگهانی شود.

سرطان

چندین نوع سرطان و همچنین تومور یا زخم در معده یا روده، می‌تواند باعث التهاب یا مشکلات سوء جذب شود که ممکن است منجر به کاهش وزن شود. بدن برای مبارزه با سرطان کالری زیادی مصرف می‌کند، بنابراین خود بیماری ممکن است باعث کاهش وزن ناخواسته شما شود.

بیماری سل

از دیگر دلایل کاهش وزن ناگهانی بیماری سل است. سل نوعی بیماری مسری است که معمولا ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. عامل این بیماری نوعی باکتری به نام Mycobacterium tuberculosis است. کاهش وزن و کاهش اشتها از علائم اصلی بیماری سل هستند، اما دلیل آن هنوز کاملا مشخص نشده است. بیماری سل از طریق هوا پخش می‌شود و ممکن است بدون بیمار کردن فرد دیگری را به سل دچار کند. اگر سیستم ایمنی با این بیماری مقابله کند، باکتری عامل آن از کار می‌افتد که به این حالت سل پنهان می‌گویند. این باکتری ممکن است بعد از گذشت زمان دوباره فعال شود و فرد را به سل مبتلا کند.

علائم بیماری سل عبارتند از:

• سرفه‌های مکرر (ممکن است 3 هفته یا بیشتر طول بکشد)
• درد در قفسه سینه
• سرفه کردن همراه با خون یا خلط
• خستگی
• تعریق شبانه
• لرز
• تب

برخی از افراد در خطر بیماری سلِ فعال هستند. این مورد شامل افرادی می‌شود که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. افراد زیر بیشتر در خطر بیماری سل هستند:

افراد با وزن پایین

افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند

افراد مبتلا به دیابت

افراد مبتلا به سیلیکوزیس

افرادی که از لوسمی رنج می‌برند

افرادی که به بیماری هوچکین مبتلا هستند

افرادی که به اچ آی وی یا ایدز دچارند

افرادی که عضو دریافت کرده‌اند

بیماری سل با دریافت یک دوره 6 تا 9 ماهه آنتی بیوتیک درمان می‌شود.

بیماری آدیسون

بیماری آدیسون وضعیت غدد آدرنال است که در آن مقادیر مناسب کورتیزول و آلدوسترون تولید نمی‌کنند. اگرچه بیماری آدیسون خیلی شایع نیست، می‌تواند باعث کاهش وزن مرتبط با غدد درون ریز شود که خود را با تشنگی، میل به نمک و ضعف نشان می‌دهد. این به این دلیل است که غدد آدرنال به درستی کار نمی‌کنند، که ممکن است متابولیسم شما را از بین ببرد. علاوه بر این، بیماری آدیسون بر تعادل نمک و آب در بدن، فشار خون و توانایی شما برای مدیریت استرس تأثیر می‌گذارد. کاهش وزن می‌تواند به دلیل از دست دادن اشتها ناشی از حالت تهوع یا درد شکم، خستگی یا کم آبی بدن اتفاق بیفتد.

از دست دادن عضلات

با بالا رفتن سن، کاهش عضلانی ناشی از عدم فعالیت بدنی، بسیار رایج است که می‌تواند به کاهش وزن تبدیل شود. یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های ناشی از کاهش وزن ناخواسته در بزرگسالان بالای 65 سال، سارکوپنیا است، به معنای از دست دادن توده عضلانی و قدرت. سارکوپنی با بدتر شدن اختلال عملکردی، ناتوانی، افتادن و مرگ و میر همراه است.

بیماری سندرم شوگرن

اگرچه کاهش وزن لزوماً علامت بسیاری از بیماری‌های خودایمنی نیست، اما اگر از چیزی مانند سندرم شوگرن (بیماری که بر تولید بزاق تأثیر می‌گذارد) یا لوپوس احساس ناخوشی می‌کنید، ممکن است مانند معمول غذا نخورید.

نارسایی قلبی

کسانی که نارسایی قلبی پیشرفته را تجربه می‌کنند، توده عضلانی خود را از دست می‌دهند که می‌تواند منجر به کاهش وزن ناگهانی شود. این به این دلیل است که قلب بسیار سخت کار می‌کند تا به درستی کار کند در نتیجه شما بیش از حد معمول کالری می‌سوزانید.

اندوکاردیت

اندوکاردیت نوعی عارضه است که سبب التهاب لایه درونی قلب یا اندوکاردین می‌شود. این بیماری زمانی پیشرفت می‌کند که میکروب‌ها (معمولا باکتری‌ها) وارد جریان خون شده و در قلب جمع می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به اندوکاردیت دچار تب و بی اشتهایی می‌شوند. بالا رفتن حرارت بدن، سرعت سوخت و ساز را افزایش داده و منجر به چربی سوزی و کاهش وزن می‌شود.

دیگر علائم اندوکاردیت عبارتند از:

• سرفه کردن همراه با خون یا بدون آن
• درد شکمی
• درد قفسه سینه
• سختی در تنفس
• تعریق شبانه
• کمر درد
• سردرد
• ایجاد نقاط قرمز یا بنفش روی پوست

اندوکاردیت در افرادی که قلب سالمی دارند بسیار نادر است. معمولا این بیماری در افرادی رخ می‌دهد که مادرزادی دچار آسیب دیدگی دریچه‌ی قلب هستند و یا دریچه‌های قلبشان مصنوعی است. درمان بیماری اندوکاردیت شامل آنتی بیوتیک‌ها وعمل  جراحی می‌باشد.

آلزایمر

افراد مبتلا به آلزایمر خیلی بیشتر از افراد سالم به کاهش وزن ناگهانی مبتلا می‌شوند، چون با وجود آلزایمر فرد فراموش می‌کند که باید غذا بخورد؛ درنتیجه به یکباره دچار کاهش وزن می‌شود

بیماری مزمن انسدادی ریه

بیماری مزمن انسدادی ریه بیماری یک بیماری تصاعدی ریه است که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری مزمن انسداد ریه معمولا هر دو مشکل را دارند. آمفیزم به مرور به کیسه‌های هوای موجود در ریه آسیب می‌زند و در نتیجه تنفس برای فرد دشوار می‌شود. برونشیت مزمن سبب التهاب مسیر تنفسی که هوا را وارد ریه می‌کند شده و خلط، سرفه و مشکل تنفسی را ایجاد می‌کند.

بیماری مزمن انسداد ریه در ابتدا خفیف است. در بعضی افراد شاید هیچ نشانه‌ای برای تشخیص نداشته باشد اما افرادی که دچار آن می‌شوند این موارد را خواهند دید:

• تنگی نفس
• خس خس کردن
• گرفتگی قفسه سینه
• سرفه خفیف همراه با خلط و بدون آن

در مراحل بعد، بیماری مزمن انسداد ریه سبب کاهش وزن می‌شود. تنفس سخت، کالری بسیار زیادی می‌سوزاند. در واقع فردی که دچار بیماری مزمن انسدادی ریه است برای تنفس نسبت به یک فرد عادی 10 برابر بیشتر کالری مصرف می‌کند. همچنین غذا خوردن و تنفس همزمان برای این افراد بسیار ناراحت کننده است.

دلیل اصلی بیماری مزمن انسدادی ریه سیگار کشیدن است. قرار گرفتن در معرض هوای آلوده و گرد و خاک برای مدت طولانی سبب بیماری مزمن انسدادی ریه می شود. برای درمان برونشیت و ریه درمانی از روشی همچون اکسیژن درمانی استفاده می‌شود.

انگل

انگل‌ها یا کرم‌ها می‌توانند تمام کالری‌های شما را جذب کنند، بنابراین متوجه می‌شوید که طبق معمول غذا می‌خورید، اما همچنان به طور غیرمنتظره‌ای وزن‌تان کم می‌شود.

HIV

HIV به سلول‌های ایمنی به نام سلول های T حمله می‌کند و کار بدن برای مقابله با عفونت‌ها دشوار می‌شود. بیماری ایدز در حالت پیشرفته سبب کاهش وزن می‌شود و با علائم دیگری مانند گلو درد، زخم‌های دهان و خستگی که غذا خوردن را دشوار می‌کنند، همراه است. HIV خطر عفونت ثانویه را نیز افزایش می‌دهد.

دیگر علائم HIV عبارتند از:

• تب
• لرز
• گر گرفتگی
• تعریق شبانه
• تورم غدد لنفاوی
• درد عضلانی

علائم HIV بستگی به فرد و سطح عفونت دارد. از داروهای ضد رتروویروسی برای درمان HIV و جلوگیری از انتشار آن استفاده می‌شود، این درمان به بهبود کاهش وزن کمک می‌کند.

بیماری لوپوس

لوپوس نوعی بیماری خودایمنی است که به اعضای بدن به خصوص پوست، مفاصل، کلیه ها و سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند و برای طولانی مدت در بدن فرد باقی می‌ماند. لوپوس در سیستم گوارشی نیز مشکل ایجاد کرده و موجب می‌شود مواد مغذی کمتری جذب بدن شود. این موضوع موجب می‌شود فرد مبتلا، دچار کاهش وزن ناگهانی شود و به صورت مداوم احساس خستگی و کسالت کند.