بررسی کامل ام اس ( فلج چندگانه )

ام اس یا فلج چندگانه چیست؟

ام اس یک بیماری مزمن است که به اعصاب در نخاع و مغز آسیب می رساند، همچنین اعصاب چشمی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. اسکلروز به معنای زخم است و افرادی که از ام اس رنج می برند، در پاسخ به اُسیب عصبی در چندین منطقه بافت های زخمی را گسترش می دهند.بسته به اینکه آسیب کجا اتفاق می افتد، نشانه ها می تواند شامل مشکل در کنترل عضلات، تعادل، دید، یا صحبت کردن باشد.

نشانه های ام اس: ضعف یا بی حسی

آسیب عصبی می تواند باعث:

• ضعف در دست ها یا پاها شود
• بی حسی
• از دست دادن تعادل
• اسپاسم عضلات

تمام این نشانه ها می تواند باعث لغزش دائمی فرد و مشکل در راه رفتن شود.

نشانه های ام اس: مشکل دید

بیش از نیمی از افرادی که دچار ام اس هستند مشکلی در بینایی را تجربه می کنند که نوریت اپتیک نام دارد. التهاب عصب های چشمی ممکن است باعث تاری دید، اختلال در رنگ دید، درد چشم، یا کوری شود. مشکلات معمولا موقتی هستند و طی چند هفته دید بهبود پیدا می کند. در بسیاری موارد، مشکل دید از اولین نشانه های ابتلا به ام اس است.

نشانه های ام اس: مشکل در صحبت کردن

این مشکل در مقایسه با مشکلات دید کمتر شایع است، اما برخی افراد مبتلا به ام اس دچار لکنت زبان می شوند. این اتفاق زمانی رخ می دهد که ام اس به اعصابی که سیگنال های صحبت کردن را از مغز منتقل می کنند آسیب می رساند. بعضی افراد حتی با بلعیدن نیز مشکل پیدا می کنند.

دیگر نشانه های ام اس

ام اس می تواند به وضوح ذهن آسیب برساند. بعضی افراد متوجه می شوند که برای حل یک مسائله بیشتر از قبل باید وقت بگذارند. برخی مقداری دچار فراموشی یا از دست دادن تمرکز می شوند. بیشتر افراد مبتلا به ام اس تا حدودی از دست دادن کنترل مثانه را هم تجربه می کنند. چون سیگنال های بین مغز و مثانه مختل می شوند. و بالاخره خستگی نیز یکی از نشانه های شایع است. فرد ممکن است حتی بعد از یک خواب خوب در طول شب باز هم احساس خستگی کند.

سکته مغزی در برابر ام اس

گیجی، لکنت زبان، و ضعف در عضلات می تواند نشانه های ام اس باشد اما اینها می تواند نشانه های سکته مغزی نیز باشد. هر کس به صورت ناگهانی دچار مشکل در حرف زدن و حرکت دادن اعضای بدنش شود باید سریع به اورژانس منتقل شود. درمان سکته مغزی در همان ساعات ابتدایی شانس برای ریکاوری مجدد به بهترین شکل را فراهم می کند.

ام اس چگونه حمله می کند؟

در افرادی که ام اس دارند، سیستم ایمنی خوده بدن به بافتی که فیبر عصبی در مغز، نخاع و اعصاب چشمی را پوشانده حمله می کنند. این پوشش از یک نوع ماده ی چرب به نام میلین ساخته شده است. این پوشش اعصاب را جدا می کند و به آنها کمک می کند سیگنال های الکتریکی که حرکات، صحبت کردن و دیگر توابع را کنترل می کند ارسال کنند. وقتی میلین از بین برود، بافت زخمی شکل می گیرد و پیام های عصبی به درستی ارسال نمی شوند.

چه چیزی باعث ام اس می شود؟

ریشه ام اس همچنان به صورت یک راز باقی مانده، اما پزشکان برخی گرایش های تعجب آور را مشاهده کرده اند، این بیماری در مناطق دور از خط استوا از جمله اسکاندیناوی و دیگر نقاط شمال اروپا بیشتر شایع است. این مناطق نور خورشید کمتری می بینند، بنابرین برخی محققان بر این باورند که ویتامین D ( ویتامین نور خورشید ) ممکن است در این ماجرا دخیل باشد. تحقیقات نشان داده ممکن است بین کمبود ویتامین D و اختلال خود ایمنی رابطه ای وجود داشته باشد. اما تحقیقات بیشتر از این پیشرفت نداشته است. اینطور که معلوم است مثل همیشه ژنتیک نیز در این مورد ایفای نقش می کند.

چه کسی دچار ام اس می شود؟

ام اس در زنان دو برابر مردان شایع است. با اینکه می تواند به افراد از هر نژادی حمله کند، اما سفید پوستان بیش از دیگران در خطر هستند. خطر بروز این شرایط در سنین بین 20 تا 50 بیشتر از دیگر سنین است.

تشخیص ام اس

آزمایش ها معمولا در کنار سابقه درمانی و آزمایش عصبی مورد استفاده قرار می گیرند تا ام اس تشخیص داده شود. 90 درصد افراد مبتلا به ام اس بافت زخمی دارند که با اسکن ام آر آی مشخص می شود. مایع نخاعی می تواند برای نشان دادن اختلالات در مایعی که مغز و نخاع در آن هستند مورد بررسی قرار بگیرد. آزمایش زیر نظر گرفتن فعالیت الکتریکی اعصاب نیز به تشخیص کمک می کند. آزمایش آزمایشگاهی نیز می تواند دیگر مشکلات خود ایمنی یا عفونت هایی مانند HIV یا بیماری لایم را نشان دهد.

ام اس چگونه پیشرفت می کند؟

ام اس در هر شخص متفاوت است، پزشکان معمولا چهار حالت را میبینند:

عود کننده – بهبود یابنده:

با حملات حاد نشانه ها شعله ور می شوند، و بعد از آن کم کم به صورت کامل بهبود می یابند. در بیشتر موارد ام اس چنین حالتی است.

مقدماتی – پیشرفت کننده:

در این حالت ام اس آرام ولی به صورت پیوسته بدتر می شود.

ثانوی – پیشرفت کننده:

به صورت عود کننده و بهبود یابنده شروع می شود سپس تبدیل به پیشرفت کننده می شود.

پیشرفت کننده – عود کننده:

بیماری اصلی مداوم پیشرفت می کند، نشانه ها در بیمار عود می کنند و معلوم نیست که بهبود بیابند یا خیر. این مورد در بین بیماران ام اس کمتر شایع است.

ام اس و آب و هوا

تحقیقات نشان می دهد بیماری در ماه های تابستان بیشتر فعال است. گرما و رطوبت بالا ممکن است به طور موقت علائم را بدتر کند. هوای خیلی سرد و تغییر ناگهانی در دما نیز ممکن است نشانه های بیماری را بدتر کند.

درمان ام اس: داروها

در حالی که برای ام اس هیچ درمانی نیست، داروهای تعدیل کننده بیماری وجود دارند که می توانند تناوب و شدت حملات ام اس را کاهش دهند. استفاده از این داروها می تواند کمک کند در طول زمان آسیب کمتری به مغز و نخاع وارد شود، و سرعت پیشرفت ناتوانی کند شود.
وقتی یک حمله اتفاق می افتد، دوز بالای کورتیکواستروئیدها می تواند به کوتاه کردن حمله کمک کند. همچنین داروهای بسیاری برای کنترل مشکلات ام اس نظیر اسپاسم عضلات، بی اختیاری و درد نیز وجود دارد.

درمان ام اس: کنترل درد

حدود نیمی از کسانی که ام اس دارند دچار نوعی از درد می شوند، این درد می تواند نتیجه ی یک جریان کوتاه در سیستم عصبی و یا به دلیل اسپاسم عضلانی یا فشار نیز باشد.
پزشکان ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد تشنج تجویز کنند تا درد عصبی را کاهش دهند. داروهای ضد درد و ضد اسپاسم نیز ممکن است به کار بیایند. درد عضلانی معمولا به ماساژ یا فیزیوتراپی خوب جواب می دهد. اگر درد حس کردید حتما به کمک پزشک خود راهی را برای تسکین آن انتخاب کنید.

درمان ام اس: فیزیوتراپی

اگر ام اس روی تعادل، بی اختیاری، ویا توان عضلات تاثیر گذاشت، می توانید جبران این تاثیر را یاد بگیرید. فیزیوتراپی می تواند به قوی شدن عضلات، از سفتی در آمدن آنها و چرخش بهتر اعضا کمک کند. همچنین فیزیوتراپی به حفظ هماهنگی در دست ها برای لباس پوشیدن یا نوشتن کمک می کند. و یا اگر با صحبت کردن یا بلعیدن مشکل داشتید، صحبت درمانی می تواند کمک کند.

درمان های مکمل برای ام اس

بسیاری از درمان های غیر رسمی ام اس هنوز خوب مورد مطالعه قرار نگرفته اند. برخی از مردم می گویند طب سوزنی علائمی مانند اسپاسم های عضلانی و درد را تسکین میدهد. اما تحقیقات در این زمینه قطعی نیست. برخی دیگر نیز از مزایای تزریق سم زنبور عسل گفته اند اما یک مطالعه دقیق 24 هفته ای نشان داد این کار هیچگونه تاثیری روی ناتوانی، درد، خستگی و یا تعداد حملات ام اس ندارد. بسیار مهم است که به پزشک خود درباره استفاده از مکمل ها، رژیم های مخصوص و یا هر درمان دیگری از قبل اطلاع دهید.

ام اس و بارداری

پزشکان به صورت کلی با باردار شدن خانم هایی که ام اس دارند موافقند و مشکلی در آن نمیبینند. تحقیقات نشان داده هیچگونه افزایش خطر نشانه ها در دوران بارداری وجود ندارد. در مواقع بسیاری خانم ها در دوران بارداری کمتر علائم ام اس را تجربه می کنند.
سطح بالای هورمون ها و پروتئین ها سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند، و خطر حمله ی جدید را کاهش می دهد. بهتر است قبل از بارداری با پزشک خود صحبت کنید چون برخی داروهای ام اس نباید در طول بارداری مصرف شوند. بعد از زایمان در ماه های اول ممکن است شانس عود کردن علائم بالا برود.

متحرک ماندن با ام اس

اکثریت قریب به اتفاق کسانی که ام اس دارند قادر به ادامه راه رفتن هستند، همچنین می توانند از برخی وسائل کمکی نیز سود ببرند. الحاق ارتز کفش یا محکم کننده های پا می توانند به ثبات فرد کمک کنند. وقتی یک پا از دیگری قوی تر باشد یک عصا می تواند کمک کند. افرادی هم که مشکل قابل توجهی با پای خود دارند می توانند از واکر استفاده کنند. برای کسانی هم که بسیار نا پایدار هستند استفاده از صندلی چرخ دار بهترین انتخاب است.

آماده کردن خانه برای ام اس

انجام چند تغییر در خانه کمک می کند خودتان از پس کارهای روزانه بر بیایید. داخل و خارج حمام یا دستشویی دستگیره نصب کنید. از پادری هایی استفاده کنید که نلغزند، برای پله های می توانید از صندلی های بالا بر استفاده کنید. یکی از قفسه های آشپزخانه را پایین بیاورید تا در حالت نشسته هم به آن مسلط باشید. و خود را از هر نوع فرشی که میلغزد خلاص کنید چون این موارد ماننده تله عمل می کنند.

ام اس و ورزش

ورزش می تواند سفتی، خستگی، و دیگر نشانه های ام اس را کاهش دهد. اما بیش حد ورزش کردن می تواند باعث بدتر شدن نشانه ها شود. بهتر است ورزش را آرام شروع کنیم.
سعی کنید هر بار فقط 10 دقیقه ورزش کنید، و سپس به مرور سعی کنید مدت زمان ورزش را کم کم بیشتر کنید. قبل از شروع با پزشک خود مشورت کنید که چه نوع ورزشی را با چه شدتی انجام دهید بهتر است. برخی ورزش ها که احتمالا بیشتر پزشکان توصیه می کنند از این جمله است: ایروبیک آبی، شنا، تای چی، و یوگا.

چشم اندازی برای ام اس

بیشتر کسانی که ام اس دارند طول عمری طبیعی یا نزدیک به طبیعی دارند. در حالی که مشکلات این بیماری ممکن است چرخه ی کارهای عادی فرد را در برخی مواقع مختل کند، همیشه باعث ناتوانی شدید نمی شود. به لطف داروهای تاثیر گذار، درمان ناتوانی، و وسائل کمک کننده بسیاری از کسانی که ام اس دارند همچنان فعال باقی می مانند، شغلشان را ادامه می دهند، و بودن کنار خانوده و لذت بردن از فعالیت های مورد علاقه ی خود را ادامه می دهند.

کاری از گروه ترجمه به اندام ( دکتر کرمانی )

منابع:

George Kraft, director, Multiple Sclerosis Rehabilitation, Research, and Training Center and director, Western Multiple Sclerosis Center, University of Washington, Seattle.

FDA web site.

Francois Bethoux, MD, director of rehabilitation services, the Mellen Center for Multiple Sclerosis Treatment and Research, The Cleveland Clinic.

Franklin, G. Neurology, Nov. 18, 2009.

Kathleen Hawker, MD, assistant professor of neurology, University of Texas Southwestern Medical Center, Dallas.

Kelly, V. Neurology, Nov. 18, 2009.

Multiple Sclerosis Foundation web site.

National Multiple Sclerosis Society web site.