افت قند خون چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

افت قند خون یا hypoglycemia زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون (گلوکز) شما کمتر از محدوده معمولی باشد. به دلیل مصرف کم کربوهیدرات یا مصرف برخی داروها، ممکن است دچار افت قند خون شویم. در این مقاله در مورد افت قند یا hypoglycemia، علائم و راه درمان آن مطالب مفیدی را خواهیم آموخت.

منظور از افت قند خون چیست؟

هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون شما به زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) برسد. هیپوگلیسمی در افراد مبتلا به دیابت شایع تر است. اگر سلول‌های شما قند یا گلوکز دریافت نکنند، بدن شما نمی‌تواند وظایف معمول خود را انجام دهد.

اگر برای درمان دیابت انسولین مصرف می‌کنید، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به هیپوگلیسمی باشید. حتی کاهش کوتاه مدت گلوکز خون می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. در این شرایط، درمان فوری افت قند خون می‌تواند به جلوگیری از علائم جدی‌تری مانند از دست دادن هوشیاری کمک کند.

علائم افت قند خون کدامند؟

علائم قند خون پایین می‌تواند به طور ناگهانی رخ دهد. این علائم شامل موارد زیر می‌شود:

• گرسنگی
• تعریق
• سرگیجه
• تشنج
• سردرد
• کما
• تاری دید
• رنگ پریدگی پوست
• ضربان قلب سریع
• مشکل در خوابیدن
• تغییرات خلق و خوی
• از دست دادن هوشیاری
• سوزن سوزن شدن پوست
• خستگی غیر قابل توضیح
• تحریک پذیری یا اضطراب
• مشکل در تفکر یا تمرکز

برخی از افراد ممکن است بدون هیچ علامتی قند خون پایین داشته باشند. به این حالت ناآگاهی هیپوگلیسمی می‌گویند. اگر دچار این وضعیت شوید، قند خون شما به طور ناگهانی دچار افت می‌شود. بدون درمان فوری، در این وضعیت، ممکن است غش کنید، تشنج را تجربه کنید یا حتی به کما بروید.

اگر از هیپوگلیسمی خود بی اطلاع هستید، ممکن است لازم باشد سطح قند خون خود را به طور منظم بررسی کنید. پزشک در این حالت ممکن است داشتن یک مانیتور گلوکز را به شما توصیه کند. این دستگاه، می‌تواند شما را از تغییرات سطح قند خونتان آگاه کند.

رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره کافیـه همیـن الان تصمیم بگیری که می‌خـوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.

ثبت نام و دریافت رژیم مشاوره خرید رژیم

دلایل افت قند خون

قند خون پایین می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. این حالت، معمولا یک عارضه جانبی برای درمان دیابت نوع 2 است. اگر دیابت دارید، ممکن است گاهی اوقات در نتیجه درمان، سطح قند خون شما بسیار پایین بیاید. دلایل هیپوگلیسمی یا افت قند خون شامل موارد زیر است:

مصرف بیش از حد دارو

مصرف دارو‌های درمان دیابت، از جمله انسولین یا داروهایی که تولید انسولین را افزایش می‌دهند را برنامه‌ریزی کنید.

کمتر از حد معمول غذا خوردن

زمانی که دیرتر از حد معمول غذا بخورید، اما داروی خود را در زمان معمول خود مصرف کنید، دچار افت قند خون می‌شوید.

فعالیت شدید بدون خوردن غذای کافی

اگر بدون این‌که به اندازه کافی غذا بخورید، به فعالیت بدنی برنامه ریزی نشده و بیش از حد بپردازید، دچار افت قند خون خواهید شد.

نوشیدن الکل

نوشیدن الکل، می‌تواند بر نحوه مدیریت سطح قند خون بدن شما تأثیر گذاشته و شما را دچار هیپوگلیسمی کند. علل احتمالی قند خون پایین در افرادی که دیابت ندارند شامل موارد زیر می‌شود:

• بی‌اشتهایی عصبی
• برخی داروها مانند کینین
• توموری که انسولین اضافی تولید می‌کند
• برخی از بیماری‌ها، مانند هپاتیت و اختلالات کلیوی
• بیماری‌های شدید مانند مالاریای مغزی و سپسیس
• اختلالات غدد درون ریز مانند کمبود غده فوق کلیوی

آیا افت قند خون با افت فشار خون ارتباط دارد؟

وجود انسولین که در مدیریت گلوکز خون نقش دارد، رابطه مستقیمی با تولید اکسید نیتریک در عروق خونی داشته و توانایی بدن برای ساختن اکسید نیتریک را از بین می‌برد. وجود اکسید نیتریک برای رگ‌های خونی مهم است، زیرا یکی از معدود راه‌ها برای گسترش اندازه رگ‌های خونی و کاهش فشار خون است.

اگر فرد مبتلا به دیابت از انسولین استفاده می‌کند، توانایی بدن در کاهش فشار خون از طریق تولید اکسید نیتریک به شدت آسیب دیده و به نوبه خود خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد.

در شرایطی که فشار خون فرد دچار افت شده و خیلی پایین است، قند خون او افزایش می‌یابد. اگر قند خون خیلی پایین بیاید، همین امر نیز صادق است. به این ترتیب قند خون پایین یا فشار خون پایین می‌تواند باعث بالا رفتن دیگری شود. توجه به این نکته مهم است که برخی از داروهایی که فشار خون یا قند خون را کاهش می‌دهند، هرگونه محافظت طبیعی بدن شما را نادیده گرفته و این رویدادها را نیز آغاز می‌کنند.

اگر دچار دیابت، فشار خون بالا یا هر دو هستید، مهم است که هم قند خون و هم فشار خون خود را به دقت کنترل کنید تا هنگام درمان دیگری، به یکی از آن‌ها آسیب نرسانید.

افت قند خون چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر شک دارید که قند خون پایین دارید، باید به طور منظم، قند خون خود را چک کنید. اگر چند بار در هفته افت قند خون را تجربه می‌کنید، فوراً با پزشک صحبت کنید تا علت آن را بیابید. پزشک برای تشخیص قند خون پایین از دو روش زیر استفاده می‌کند:

نشانه‌های سه گانه ویپل

سه معیار استفاده می‌کند که به عنوان نشانه‌های سه گانه ویپل معروف است و شامل موارد زیر می‌شود.

• نشانه‌های مشخص هیپوگلیسمی و یا مشکوک به آن، مخصوصا بعد از روزه یا ورزش سخت
• گلوکز پایین پلاسما (پایین‌تر از 50)
• بهبود علائم با افزایش میزان گلوکز به حد نرمال

استفاده از دستگاه تست قند خون

پزشک ممکن است به شما یک دستگاه تست قند خون بدهد، تا قند خون شما را در طول زمان در خانه ردیابی کند یا حتی ممکن است از شما بخواهد که قند خون خود را در ساعات خاصی از روز، مثلا بعد از بیدار شدن از خواب و بعد از صرف غذا چک کنید.

چگونه از افت قند خون پیشگیری کنیم؟

راه‌های مختلفی برای جلوگیری از هیپوگلیسمی وجود دارد. از جمله این راه‌ها به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

چک کردن قند خون

بررسی منظم سطح قند خون می‌تواند به شما کمک کند آن را در محدوده هدف خود نگه دارید. اگر در گذشته قند خون پایین داشته‌اید، حتما قبل از رانندگی یا کار با ماشین آلات، سطح قند خون خود را چک کنید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که چند بار در روز، قند خون خود را چک کنید.

مصرف میان وعده منظم

اگر می‌دانید بیش از 5 ساعت تا وعده غذایی کامل بعدی شما باقی مانده یا اگر سطح قند خون شما کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است، قبل از خروج از خانه، حتما یک میان وعده بخورید.

سعی کنید، همیشه میان وعده‌های غنی از کربوهیدرات را در دسترس داشته باشید تا در صورت افت قند خون در بیرون از منزل از آن‌ها استفاده کنید.

مصرف سوخت کافی هنگام ورزش

 حرکات ورزشی به انرژی نیاز دارند. بنابراین اگر از قبل به اندازه کافی غذا نخورده باشید، ممکن است به سرعت باعث کاهش قند خون شود. ۱ تا ۲ ساعت قبل از ورزش قند خون خود را بررسی کنید، تا مطمئن شوید که در محدوده هدف شما قرار دارد. اگر قند خون شما پایین بود، یک وعده غذایی کوچک یا میان وعده غنی از کربوهیدرات بخورید.

اگر قصد دارید یک ساعت یا بیشتر ورزش کنید، در طول تمرین کربوهیدرات بیشتری مصرف کنید. ژل‌های ورزشی، نوشیدنی‌های ورزشی، گرانولا و حتی آب نبات‌ها می‌توانند گلوکز سریعی را در طول ورزش برای بدن شما فراهم کنند.

متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند برنامه مناسب را در این زمینه، به شما ارائه دهند. قند خون شما ممکن است تا 24 ساعت پس از ورزش متوسط تا شدید کاهش یابد. پزشکان توصیه می‌کنند بلافاصله بعد از ورزش و سپس هر 2 تا 4 ساعت تا زمانی که به خواب بروید، سطح قند خون خود را بررسی کنید.

پیروی از دستورالعمل داروها

اگر از یک برنامه غذایی خاصی، پیروی می‌کنید یا از داروهایی استفاده می‌کنید که سطح انسولین شما را افزایش می‌دهند، حتما به برنامه‌ای که پزشک برای کمک به جلوگیری از افت قند خون شما تجویز کرده است، پایبند باشید.

نخوردن غذاهای مناسب یا مصرف نکردن داروها در زمان‌های مناسب می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شود. مصرف میان‌وعده‌های منظم و مکرر، هر ۳ تا ۴ ساعت که ترکیبی از کربوهیدرات‌های فیبر بالا، چربی و پروتئین باشد، توصیه می‌شود.

مصرف کربوهیدرات با فیبر بالا

خوردن کربوهیدرات‌های فیبر بالا برای بدن، بسیار مهم است، زیرا قند مورد نیاز بدن را تامین کرده و باعث ترشح انسولین در بدن نیز می‌شود. همچنین، مقداری پروتئین یا چربی به تمام وعده‌های غذایی و میان وعده‌های خود اضافه کنید. زیرا پروتئین و چربی می‌تواند به کند کردن هضم کربوهیدرات‌ها کمک کرده و باعث مدیریت آزادسازی انسولین شود. این کار باعث هضم آهسته و ثابت کربوهیدرات‌ها و پیشگیری از افت ناگهانی قند خون می‌شود.

درمان افت قند خون کدام است؟

اگر دیابت درمان نشده دارید یا نمی‌دانید که دیابت دارید، ممکن است قند خون پایین یا بالا را تجربه کنید. در صورت نیاز می‌توانید با تغییرات رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم و مصرف دارو به مدیریت سطح قند خون خود کمک کنید. درمان افت قند خون در شرایط مختلف متفاوت است. مثلا:

افت قند خون پس از خوردن غذا

اگر پس از خوردن غذا به دلیل ترکیبات وعده‌های غذایی، سطح قند خونتان پایین می‌یاید، کارهای زیر برای شما مفید است:

• مصرف زیاد کربوهیدرات‌های مایع
• مصرف کم کربوهیدرات بدون کاهش میزان انسولین مصرفی
• افزایش مصرف مواد مغذی مانند چربی، پروتئین و فیبر

افت قند خون به دلیل دیابت

اگر دیابت دارید و علائم هیپوگلیسمی خفیف تا متوسط را تجربه می‌کنید، باید فوراً 15 گرم کربوهیدرات با هضم آسان بخورید یا بنوشید. نمونه‌هایی از کربوهیدرات‌هایی که به آسانی هضم می‌شوند شامل موارد زیر است:

• 1 قاشق غذاخوری شکر
• 1  قاشق غذاخوری عسل
• 3 یا 4 قطعه آب نبات سفت یا قرص گلوکز
• نصف فنجان آب میوه یا نوشابه معمولی (غیر رژیمی)

توصیه‌های پزشکی برای بیماران مبتلا به هیپوگلیسمی

افت قند خون ناگهانی یک مورد اورژانسی است. اگر شما یا شخص دیگر مبتلا به دیابت، دچار علائم شدیدی مانند از دست دادن هوشیاری شدید، خیلی سریع با اورژانس تماس بگیرید. در این حالت، پزشک می‌تواند گلوکاگون را برای شما تجویز کند.

هرگز به فرد بیهوش چیزی از طریق دهان ندهید، زیرا ممکن است باعث خفگی شود. اگر دیابت دارید، مطمئن شوید که خانواده و دوستانتان این موضوع را می‌دانند، تا در صورت از دست دادن هوشیاری شما، این کار را انجام ندهند. هدف از درمان و تنظیم قند خون جلوگیری از افزایش و افت قند با ثابت نگه داشتن سطح قند خون است.

آن‌چه از مقاله افت قند خون آموختیم:

هیپوگلیسمی (قند خون پایین) زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون شما به زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر برسد. هیپوگلیسمی بیشتر در افراد دیابتی دیده می‌شود، اما ممکن است در افرادی که دیابت ندارند نیز به دلیل استفاده از دارو یا بیماری‌های خاصی رخ دهد. اگر علائم خفیف یا متوسط افت قند خون را داشتید، فوراً 15 گرم کربوهیدرات آسان هضم بخورید یا بنوشید. اگر قند خون شما خیلی پایین بیاید، می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و نیاز به درمان فوری دارد. بسته به شدت این حالت، درمان آن ممکن است شامل استفاده از کربوهیدرات‌های قابل هضم، دارو یا مراقبت‌های فوری پزشکی باشد.

سوالات متداول افت قند خون

1- علت افت قند خون چیست؟

هیپوگلیسمی یا افت قند خون می‌تواند با سوءتغذیه و گرسنگی رخ دهد. زمانی که شما غذای کافی دریافت نمی‌کنید و ذخایر گلیکوژن مورد نیاز بدن شما برای تولید گلوکز مصرف می‌شود.

2- درمان افت قند خون چیست؟

اگر علائم هیپوگلیسمی دارید، موارد زیر را انجام دهید: 15 تا 20 گرم کربوهیدرات سریع الاثر بخورید یا بنوشید. اینها غذاها یا نوشیدنی‌های شیرین بدون پروتئین یا چربی هستند که به راحتی در بدن به قند تبدیل می‌شوند. قرص یا ژل گلوکز، آب میوه، نوشابه معمولی (نه رژیمی)، عسل، یا آب نبات شیرین را امتحان کنید.

منابع:

• healthline.com
• healthcentral.com