درمان پرولاکتین بالا + ارتباط پرولاکتین بالا با چاقی و ناباروری

پرولاکتین توسط غده هیپوفیز در مغز تولید شده و به عنوان هورمون لاکتوژنیک نیز شناخته می‌شود. پرولاکتین عمدتاً برای کمک به تولید شیر زنان پس از زایمان در بدن ساخته می‌شود و علاوه بر این، برای سلامت باروری مردان و زنان مهم است. با این وجود، عملکرد خاص پرولاکتین در مردان به خوبی شناخته شده نیست. هیپرپرولاکتینمی یا پرولاکتین بالا به این معنی است که سطح پرولاکتین در خون بالاتر از حد طبیعی است. درمان پرولاکتین بالا عموما با کمک داروهایی به نام آگونیست‌های دوپامین که سطح پرولاکتین خون را کنترل می‌کنند، انجام پذیر است. ما در این مقاله به روش‌های درمان هیپرپرولاکتینمی، درمان‌های غذایی، ارتباط آن با چاقی و غذاهای مفید و مضر برای پرولاکتین بالا پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

چه روش‌هایی برای درمان پرولاکتین وجود دارد؟

هایپرپرولاکتینمی یک بیماری قابل درمان است که در آن سطح پرولاکتین بالاتر از حد طبیعی است. این بیماری، تهدیدکننده زندگی نیست، اما می‌تواند باعث ناباروری و مشکلات دیگر شود. پرولاکتین (لاکتوتروپین) هورمونی است که عمدتاً مسئول رشد غدد پستانی در بافت پستان، تولید شیر و شیردهی است و به برخی فرآیندها و عملکردهای بدن کمک می‌کند. سطح پرولاکتین، معمولاً در زنان باردار یا شیرده افزایش می‌یابد. هیپرپرولاکتینمی، افراد زیر 40 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در کودکان، نادر است. شایع‌ترین علت پرولاکتین بالا، تومور خوش‌خیم (غیرسرطانی) آزاد کننده پرولاکتین است. برخی از افرادی که سطح پرولاکتین بالا، اما علائم کمی دارند یا علائمی ندارند، نیازی به درمان ندارند. معمولا علائم در زنان به صورت زیر هستند:

• ناباروری
• از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
• توده استخوانی کم
• ترشحات شیری از نوک سینه‌ها در زمانی که زن باردار یا در دوران شیردهی نیست
• تغییرات در قاعدگی غیرمرتبط با یائسگی
• درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی نفوذی به دلیل خشکی واژن

علائم پرولاکتین برای مردان عبارتند از:

• اختلال نعوظ
• سطوح پایین تستوسترون
• بزرگ شدن بافت سینه (ژنیکوماستی)

گزینه‌های درمانی برای پرولاکتین عبارتند از:

• دارو: داروهایی به نام آگونیست‌های دوپامین، سطح پرولاکتین خون را کنترل کرده و در کوچک کردن تومورهای پرولاکتینوما بسیار موثر هستند. این رایج‌ترین شکل درمان پرولاکتینوما است.
• جراحی: اگر دارو برای کوچک کردن پرولاکتینوما موثر نیست، ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی باشد.
• پرتودرمانی: اگر داروها یا جراحی برای کاهش سطح پرولاکتین مؤثر واقع نشوند، پرتودرمانی سومین گزینه نادر برای درمان است.
• هورمون تیروئید مصنوعی: کم‌کاری تیروئید که می‌تواند باعث هیپرپرولاکتینمی شود، با هورمون تیروئید مصنوعی درمان می‌شود، که سطح پرولاکتین را نیز به حالت طبیعی بازمی‌گرداند.

توضیحات دکتر کرمانی درباره چاقی و اثرات آن بر روی ناباروری رو از دست ندید: 

دارو درمانی برای درمان پرولاکتین بالا

آگونیست‌های دوپامین برای کاهش سطح پرولاکتین بسیار موثر هستند. کابرگولین که به نظر می‌رسد موثرترین آگونیست دوپامین باشد، سطح پرولاکتین را در تقریباً 90 درصد از افرادی که به پرولاکتینوم مبتلا هستند، اغلب تا حد طبیعی کاهش می‌دهد. اگر سطح پرولاکتین به سطح نرمال یا نزدیک به نرمال کاهش یابد، علائم ناشی از افزایش پرولاکتین معکوس می‌شود، در زنان پیش از یائسگی عملکرد تخمدان باز می‌گردد، سطح استرادیول افزایش می‌یابد، دوره‌های قاعدگی به حالت عادی باز برگشته و باروری ایجاد می‌شود. در مردان نیز با دارودرمانی عملکرد بیضه برمی‌گردد و باعث افزایش انرژی، میل جنسی، توده عضلانی، شمارش خون و کلسیم استخوان می‌شود. همچنین، توانایی نعوظ برگشته و در نهایت بزرگ شدن سینه پسرفت می‌کند.

شایع‌ترین عوارض جانبی آگونیست‌های دوپامین، تهوع، سبکی سر پس از ایستادن و مه‌آلودگی ذهنی است. این عوارض جانبی به احتمال زیاد زمانی که درمان برای اولین بار شروع می‌شود و زمانی که دوز افزایش می‌یابد، رخ می‌‎دهد. با افزایش آهسته دوز در صورت نیاز، استفاده بیشتر از دوزهای کوچک و مصرف دارو با غذا یا قبل از خواب، می‌توان این عوارض را به حداقل رساند. زنانی که همچنان در تحمل داروهای خود مشکل دارند، می‌توانند با نظر پزشک قرص‌ها را به صورت داخل واژینال (با قرار دادن در واژن) به جای خوراکی مصرف کنند. این ممکن است باعث کاهش یا جلوگیری از حالت تهوع شود. درمان با آگونیست‌های دوپامین، حتی در دوزهای مناسب، خطر اختلالات کنترل تکانه، مانند قمار پاتولوژیک یا رفتار جنسی اجباری، خرید، یا خوردن را افزایش می‌دهد. کاهش یا قطع آگونیست دوپامین به سرعت این رفتارها را در تقریباً همه موارد برطرف می‌کند.

درمان‌های غذایی پرولاکتین بالا چیست؟

از آنجایی که مطالعات قبلاً نشان داده‌اند استرس با ناباروری مرتبط است، استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی در زندگی روزمره می‌تواند تأثیر مثبتی بر برخی از عوامل مؤثر، از جمله پرولاکتین بالا داشته باشد. در این میان، نقش تغذیه در درمان prolactin بالا نیز باید در نظر گرفته شود. غذاهایی که سطح پرولاکتین را کاهش می‌دهند، عموماً حاوی روی هستند. دریافت مقدار زیادی B6 نیز مهم است و می‌تواند به افزایش سطح این ویتامین کمک کند. درخت عفیف (وایتکس) نیز گیاهی است که در کاهش پرولاکتین مؤثر بوده و ممکن است در متعادل کردن هورمون‌ها مفید باشد. از سوی دیگر دانستن علت ریشه‌ای پرولاکتین بالا در انتخاب نحوه درمان نقش اساسی دارد. پس از مشخص شدن این‌که چه چیزی باعث عدم تعادل در بدن شده است، می‌توان به رویکردهای زیر برای درمان غذایی پرولاکتین توجه نمود.

نقش تعادل قند خون در درمان پرولاکتین بالا

متعادل کردن قند خون یک راه خوب برای کاهش طبیعی پرولاکتین است. مطالعات نشان داده‌اند که عدم حساسیت به گلوکز به دلیل سطوح بالاتر اسیدهای چرب، کاهش گیرنده‌های انسولین یا عوارض اتصال به انسولین، باعث افزایش سطح پرولاکتین می‌شود.

متعادل کردن قند خون یک راه خوب برای کاهش طبیعی پرولاکتین است.

نقش گیاه درخت عفیف یا VITEX

وایتکس، درخت عفیف، توت عفیف و فلفل راهب، همگی نام‌های رایج یک گیاه هستند. این گیاه در مدیترانه و غرب آسیا به عنوان یک درمان دارویی برای تسکین علائم متعدد پرولاکتین بالا و ناباروری کشت می‌شود. جزء دارویی این گیاه از اسانس‌ها و فلاونوئیدهای موجود در آن به دست می‌آید. مکانیسم عمل آن از طریق اثرات دوپامینرژیک است. به علاوه نشان داده شده است که وایتکس ترشح پرولاکتین را مهار می‌کند، اما اگر هورمون لوتئینیزه کننده (LH) بالا باشد، این گیاه برای کاهش طبیعی پرولاکتین جواب نمی‌دهد. LH یکی دیگر از هورمون‌های تولید مثلی است که از هیپوفیز ترشح می‌شود.

نقش حذف الکل و غلات در درمان پرولاکتین بالا

یک راه دیگر برای کاهش طبیعی پرولاکتین، حذف الکل، مالت‌ها و غلات از رژیم غذایی است. تمام این موارد سرشار از گلوتن هستند که نوعی پروتئین موجود در محصولات گندم، چاودار و جو است. گلوتن ممکن است سطوح بالای پرولاکتین را تشدید کند و می‌تواند باعث التهاب در روده‌ها و واکنش استرس داخلی شود. علاوه بر این، ارزیابی شده است که الکل عاملی است که سطح پرولاکتین را افزایش می‌دهد. این اثر می‌تواند به دلیل تغییرات حاد سطح دوپامین در هیپوتالاموس باشد.

نقش مدیریت استرس

مدیریت استرس می‌تواند راه دیگری برای کاهش طبیعی پرولاکتین باشد. به‌طورکلی در مواقع رویارویی با استرس، بدن تلاش می‌کند تا با شروع بسیاری از عملکردهای دیگر با استرس مبارزه کند و به همین دلیل، سطوح بالایی از کورتیزول در بدن ترشح می‌شود. علاوه بر این، سطوح بالای پرولاکتین نیز برای تلاش برای به دست آوردن هموستاز در شرایط استرس بالا آزاد شده و سیستم ایمنی بدن در پاسخ به استرس کند می‌شود. اما پرولاکتین دارای اثرات تنظیمی برای کمک به بهبود سیستم ایمنی است. علاوه بر این، یک مطالعه نشان داد که زنانی که در معرض ترومای دوران کودکی قرار گرفته‌اند، احتمال بیشتری دارد که پرولاکتین بالایی در زندگی داشته باشند. راه‌های مدیریت استرس، عبارتند از کیفیت خوابه شبانه، مصرف غذای سالم، مدیتیشن، ذهن آگاهی و ورزش ملایم.

نقش ذهن آگاهی

ذهن آگاهی به تمریناتی گفته می‌شود که در آن فرد به بدن گوش داده و به حرکت آن توجه می‌کند، به جای این‌که بدن را مجبور به انجام کاری از روی عادت کند. به این ترتیب، افراد واقعاً با ذهن و بدن خود درگیر شده و در عین حال از هر گونه فکری که ممکن است به ذهن‌شان خطور کند، اجتناب می‌کنند. این نوع ورزش برای کاهش طبیعی پرولاکتین مفید است، زیرا نوعی مقابله با استرس است.

ذهن آگاهی، برای کاهش طبیعی پرولاکتین مفید است، زیرا نوعی مقابله با استرس است.

نقش تغذیه صحیح

یکی دیگر از راه‌های کاهش طبیعی پرولاکتین، پرهیز از کم‌خوری است. عدم درمان می‌تواند باعث ایجاد استرس در بدن به دلیل قند خون نامتعادل و افزایش کورتیزول شود. یک مطالعه نشان داد زنانی که تعادل انرژی منفی داشتند، سطح پرولاکتین را در خون خود افزایش دادند.

نقش ویتامین B6

ویتامین B6 یک ویتامین محلول در آب است که می‌تواند پرولاکتین را به‌طور طبیعی کاهش دهد. ویتامین B6 مکانیسمی دارد که با افزایش اثر دوپامینرژیک در هیپوتالاموس از تولید پرولاکتین جلوگیری می‌کند، زیرا دوپامین و پرولاکتین با یکدیگر مخالف هستند.

نقش تومور هیپوفیز در درمان پرولاکتین بالا

گاهی prolactin بالا در اثر وجود تومور غیرسرطانی بر روی غده هیپوفیز در مغز ایجاد شده و باعث تولید زیاد پرولاکتین می‌شود. تشخیص MRI از طریق پزشک انجام شده و برای مدیریت آن نیاز به دارو دارد. برداشتن تومور به کاهش طبیعی پرولاکتین کمک می‌کند.

نقش کلیه یا کبد در درمان پرولاکتین بالا

سطح پرولاکتین در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی افزایش می‌یابد. بیماری مزمن کلیه با عملکرد ضعیف کلیه‌ها که به سم‌زدایی خون کمک می‌کند، نشان داده می‌شود. کسانی که بیماری کلیوی دارند ممکن است در معرض خطر بیماری قلبی عروقی باشند و سطوح بالای پرولاکتین می‌تواند این روند را تسریع کند. سطح پرولاکتین در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی عمدتاً از طریق داروهایی که برای تنظیم بیماری مصرف می‌شود، افزایش می‌یابد. یک مطالعه نشان داد بیشتر بیماران مبتلا به پرولاکتین بالا داروهایی برای افزایش سطح آن مصرف می‌کردند. بنابراین تنظیم داروها می‌تواند به کاهش طبیعی پرولاکتین کمک کند. مشخص شده است بیماران مبتلا به بیماری کبدی نیز سطح پرولاکتین را افزایش می‌دهند و درمان کبد نیز می‌تواند به کاهش پرولاکتین به‌طور طبیعی کمک کند.

سطح پرولاکتین در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی افزایش می‌یابد.

نقش تیروئید

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند زنان با پرولاکتین بالا ممکن است به نوعی کم‌کاری تیروئید مبتلا باشند. تغییرات ساختاری در فولیکول‌های تیروئید منجر به تولید بالای پرولاکتین شده و می‌تواند از عملکرد سایر هورمون‌های جنسی که باعث ناباروری می‌شود، جلوگیری کند. با این وجود، مکمل‌های هورمون‌های تیروئید، سطح پرولاکتین را به حالت عادی باز می‌گرداند. به همین دلیل است که بررسی تیروئید می‌تواند به کاهش طبیعی پرولاکتین کمک کند.

ارتباط پرولاکتین با چاقی و اضافه وزن

پرولاکتین نقش عمده‌ای در تعیین رسوب و تحرک چربی دارد. ترشح پرولاکتین با افزایش وزن بدن در کودکان و بزرگسالان تغییر می‌کند. علاوه بر این، چاقی باعث تغییر 24 ساعته آزادسازی خود به خودی پرولاکتین می‌شود. اما کاهش وزن، همراه با کاهش سطح انسولین پلاسما، منجر به عادی سازی پاسخ‌های پرولاکتین در اکثر موارد می‌شود. البته تا به امروز هیچ مبنای مولکولی که پرولاکتین را با افزایش چربی بدن، وزن و اشتها مرتبط کند، شناسایی نشده است، اما داده‌های جدید نشان می‌دهد که در مردان چاق ارتباط احتمالی بین غلظت پرولاکتین پلاسمایی ناشتا و لپتین وجود دارد. سطوح بالای پرولاکتین، همچنین می‌تواند با کند کردن متابولیسم منجر به افزایش وزن و اختلالات عصبی روانی شود. علاوه بر این، هورمون پرولاکتین اشتها را تحریک نموده و به تولید شیر در مادران شیرده کمک می‌کند.

غذاهای مفید

در مورد برخی غذاهای مفید در ادامه صحبت شده است:

غذاهای سرشار از روی

غذاهایی که حاوی روی بالایی هستند، برای پرولاکتین بالا توصیه می‌شود. روی همچنین برای زنانی که به دنبال مدیریت علائم مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی هستند، مفید است. مردان 19 ساله و بالاتر به 11 میلی‌گرم روی در روز و زنان به 8 میلی‌گرم نیاز دارند. نیاز زنان باردار و شیرده روزانه 11 تا 13 میلی‌گرم روی است. منابع غذایی سرشار از روی عبارتند از:

• اسفناج
• گوشت گاو
• میگو
• لوبیا قرمز
• صدف
• تخم کتان
• تخمه کدو و هندوانه
• بادام زمینی
• زرده تخم مرغ

غذاهای سرشار از ویتامین B6

ویتامین B6 به کاهش طبیعی سطح پرولاکتین کمک می‌کند. مردان روزانه به 1.3 تا 1.7 میلی‌گرم ویتامین B6 و زنان به 1.2 تا 1.5 میلی‌گرم نیاز دارند. نیاز روزانه زنان باردار به این ویتامین 1.9 میلی‌گرم و مادران شیرده به 2.0 میلی‌گرم است. منابع غذایی طبیعی سرشار از ویتامین B6 عبارتند از:

• آرد غلات کامل
• جوانه گندم
• جگر گاو
• مغز تخمه آفتابگردان
• هویج
• پنیر
• عدس
• ماهی سالمون
• ماهی تن
• بوقلمون
• مرغ

غذاهای مضر

شبدر قرمز، شنبلیله یا رازیانه می‌توانند سطح پرولاکتین خون را افزایش دهند. دوزهای پایین شاه توت باعث افزایش پرولاکتین شده، درحالی‌که دوزهای بالاتر گاهی اوقات سطح پرولاکتین را در برخی افراد کاهش می‌دهد. هیچ شاهدی مبنی بر تداخلات دارویی بالقوه هنگام استفاده از شاه توت وجود ندارد، اما این گیاه می‌تواند اثرات دوپامینرژیک داشته باشد و باعث آزاد شدن دوپامین شود و بنابراین احتمالاً با داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری پارکینسون تداخل دارد. استفاده از این گیاه در دوران بارداری و شیردهی نیز توصیه نمی‌شود، زیرا مطالعات کافی برای حمایت از آن وجود ندارد.

درمان پرولاکتین چقدر طول می‌کشد؟

سطح پرولاکتین معمولاً در دو تا سه هفته اول درمان کاهش می‌یابد. بهبود در بینایی ممکن است طی چند روز پس از شروع درمان شروع شود. برای برخی افراد، پرولاکتینوما ممکن است پس از حدود سه سال مصرف دارو درمان شود. پس از آن اگر سطح پرولاکتین طبیعی باقی بماند و هیچ توموری در تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای دو یا چند سال مشاهده نشود، می‌توان یک دوره آزمایشی بدون دارو در نظر گرفت. با این حال، سطح بالای پرولاکتین اغلب پس از قطع دارو عود می‌کند.

درمان prolactin بالا عموما با دارو یا جراحی و پرتودرمانی انجام می‌شود، اما در بعضی موارد مدیریت تغذیه و استرس نیز می‌تواند در این ماجرا مفید واقع شود. پرهیز از مصرف رازیانه و شاه توت یا استفاده از غذاهای حاوی روی و ویتامین ب 6 برای کنترل پرولاکتین بالا مفید هستند و توصیه می‌شوند. ما در این مقاله سعی کردیم تمام جزئیات مرتبط با درمان prolactin از جمله نقش دارودرمانی، اصول تغذیه، تعادل قند خون، ذهن آگاهی، کلیه، تیروئید و غذاهای مفید و مضر برای این بیماری را گردآوری نموده و در اختیار مخاطبان عزیز قرار دهیم. لطفا با نظرات خود ما را همراهی کنید.

منبع +++++