رابطه ما بین اضافه وزن و چاقی با باروری در مردان

امروزه با توجه به شیوع چاقی در جوامع بویژه در مردان مقوله چگونگی تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان اهمیت پیدا کرده است. اهمیت این موضوع در آن است که اگر علت ناباروری در مردان چاقی باشد، آن قابل درمان است. چاقی از طریق مکانیسمهای مختلف باروری در مردان را تحت تاثیر قرار می دهد. بهترین روش برای مشخص کردن اینکه یک نفر دارای چاقی یا اضافه وزن است محاسبه Body Mass Index یا BMI می باشد.از نظر پزشکی اضافه وزن با چاقی متفاوت است، در حقیقت چاقی یک بیماری است. اگر BMI زیر 25 باشد وزن بدن طبیعی است، BMI مابین 30-26 اضافه وزن محسوب می شود و اگر BMI بیش از 30 باشد فرد دارای چاقی مرضی است. هر قدر وزن بالاتر باشد احتمال ناباروری در مرد زیاد می شود. BMI را به روش زیر محاسبه می کنند. در حقیقت میزان تاثیر چاقی بر سلامتی انسان آنقدر مهم است که امروزه اپلیکیشنهائی برای تلفنهای هوشمند جهت محاسبه BMI طراحی شده است.

BMI = وزن تقسیم بر مجذور قد.

اضافه وزن موارد زیر را در مرد تحت تاثیر قرار می دهند:

• تغییر در فرایند تولید اسپرم
• تعداد اسپرم
• حرکت اسپرم
• شکل اسپرم
• میزان آسیب به DNA اسپرم
• تغییر در عملکرد جنسی
• اختلال نعوظ
• کاهش میل جنسی
• تغییرات هورمونی
• کم کاری غدد جنسی
• تغییر میزان گلوبولین متصل کننده هورمونهای جنسی
• تغییر در میزان ترشح هورمونهای LH و FSH از غده هیپوفیز

بررسیها نشانده اند که در مردان چاق تعداد اسپرمها 22 درصد کمتر از مردان با وزن طبیعی است. هر 7 کیلو اضافه وزن 10 درصد از قدرت باروری مرد می کاهد. رویهمرفته میزان ناباروری در مردان چاق دو برابر مردان با وزن طبیعی است.

برای عملکرد طبیعی بیضه ها، عملکرد طبیعی دو غده مهم دیگر لازم است. یک محوری از بالا به پائین هم در مرد و هم در زن وجود دارد که به آن در مرد محور هیپوتالاموس – هیپوفیز – بیضه گفته می شود. با شروع بلوغ غده هیپوتالاموس هورمونی بنام GnRH ترشح می کند که این هورمون از طریق جریان خون به غده هیپوفیز رفته و سبب ترشح دو نوع هورمون توسط غده هیپوفیز به نامهای LH و FSH می شود. این دو هورمون باز از طریق خون به بیضه ها برده شده و هورمون LH سبب ترشح هورمون تستوسترون توسط بیضه ها و هورمون FSH سبب تولید اسپرم توسط بیضه ها می شود.

اثر مهم دیگر چاقی بر باروری کاهش عملکرد بیضه ها است. ده درصد هورمون تستوسترون که همان هورمون مردانه است در بافت چربی تبدیل به استرادیول می شود که یک هورمون زنانه است. هورمون استرادیول اثر مهاری قوی بر روی غده هیپوفیز دارد و چون بیضه ها تحت تاثیر هورمونهای مترشحه از هیپوفیز فعالیت می کنند در نتیجه عملکرد طبیعی بیضه ها کاهش می یابد و کمتر هورمون تستوسترون ترشح می کنند. علاوه از آن هورمون استرادیول اضافی در مردان سبب رشد سینه ها می شود و مردان چاق معمولا دارای سینه های بزرگ شده می باشند. همین مشکل در جوانانیکه جهت بدن سازی از هورمون تستوسترون استفاده می کنند، اتفاق می افتد. میزان هورمون تستوسترون در مردان چاق 24 درصد کمتر از مردان با وزن طبیعی است.

علاوه از آن، چاقی سبب می شود که غده هیپوتالاموس میزان هورمون GnRH کمتری تولید کرده و بدنبال آن عملکرد غده هیپوفیز و بیضه ها بیشتر کاهش می یابد.

نتیجه گیری: همیشه درمان ناباروری در مردان با جراحی و تجویز دارو نیست. در مواردی علی رغم اقدامات درمانی صحیح نتیجه درمان مناسب نیست. در علم پزشکی در بسیاری از موارد برای درمان بیماریهای مختلف باید سبک زندگی را تغییر داد. یک مرد چاق که سیگار نیز می کشد باید ابتدا وزن خود را کاهش داده و سیگار را ترک کند تا بعدا نسبت به درمان ناباروری اقدام شود.

در مردانیکه دچار چاقی مرضی هستند و نابارور می باشند معمولا کاهش وزن فرایند طولانی مدت و زمان بر است در این بیماران باید با تجویز دارو کمبودهای هورمونی جبران و تولید اسپرم را بهبود بخشید.