زایمان زودرس چیست؟ + علائم زایمان زودرس و راه پیشگیری از آن

زایمان زودرس چیست؟ یا زایمان ترم چیست؟ آیا علائم زایمان زودرس قابل پیشگیری هستند؟ این‌ها یکی از سوالاتی است که خانم‌های باردار باید به آن توجه کنند. مادرها و پدرها در مورد آینده و سلامت کودک خود احساس ترس می‌کنند و در این مسئله، ترس خانم‌ها به مراتب از آقایان بیشتر است؛ چرا که بعد از تصمیم به بچه‌دار شدن، مادران بایستی از سلامت جسمانی کافی برخوردار باشند تا بتوانند نوزادان سالمی را به دنیا بیاورند.

در جهان امروز، به طور روزانه بسیاری از نوزادان به شکل نارس و یا زودرس به دنیا می‌آیند و هرچه کودکی زودتر متولد شود، خطرات بیشتری سلامتی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زایمان زودرس آینده سختی را برای یک کودک رقم می‌زند و ممکن است در رشد جسمانی و عقلی او اختلال ایجاد کند.

اگر فرصت مطالعه مقاله را ندارید، می‌توانید به فایل صوتی آن گوش دهید:

زایمان زودرس علت‌های مختلفی دارد که یکی از شایع‌ترین دلایل آن چاقی و اضافه وزن مفرط مادران در دوران بارداری است! در مقاله امروز، به بررسی روش‌های پیشگیری از زایمان زودرس، علت‌ها و تشخیص آن به طور مفصل می‌پردازیم. در ادامه مجله سلامتی دکتر کرمانی را همراهی کنید:

زایمان زودرس چیست؟

اکثر بارداری‌ها تا 40 هفته طول می‌کشد. اما گاهی اوقات زایمان کردن یک نوزاد اتفاق می‌افتد که به این حالت، زایمان پره ترم یا زودرس گفته می‌شود. زایمان زودرس ممکن است خطرات زیادی را برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد.

زایمان زودرس چیست؟ به تولد نوزاد در بازه زمانی 20 الی 37 هفته، زایمان پره ترم یا زودرس می‌گویند.

پیشرفت‌های پزشکی نشان می‌دهد که از هر 10 نوزاد نارس، 9 نوزاد زنده می‌مانند، اما تضمینی وجود ندارد که همه آن‌ها رشد طبیعی داشته باشند. جالب است بدانید که آن دسته نوزادانی که در هفته‌های23 تا 24 بارداری مادر متولد می‌شوند، سلامتی آن‌ها بیشتر از سایر نوزادان نارس در خطر است.

علاوه براین، نوزادانی که قبل از هفته 32 به دنیا می‌آیند و یا وزن آن‌ها از 5/2 کیلوگرم کمتر است، در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان نگه‌داری می‌شوند و ممکن است برای آن‌ها دستگاه‌های تنفسی نصب شود تا بتوانند در خارج از رحم مادر و به تنهایی زنده بمانند.

خطرات زایمان زودرس چیست و چه آسیب‌هایی به نوزاد وارد می‌کند؟

تحقیقات و آمارها نشان داده است که سلامتی نوزادان نارس بیشتر از نوزادان سالم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و احتمال بروز بیماری‌هایی همچون آسم، مشکلات تغذیه، شنوایی، ذهنی و بینایی در آن‌ها بیشتر است. علاوه بر این، نوزادان نارس بیشتر از بقیه نوزادان در معرض مرگ ناگهانی قرار دارند.

آیا نوزاد زنده می ماند؟

متأسفانه، نوزادانی که قبل از 22 هفته کامل بارداری متولد شده‌اند، بعید به نظر می‌رسد که قادر به ادامه حیات باشد. نوزادان متولد شده در 23 هفته یا 24 هفته ممکن است زنده بمانند، اما بستگی به وزن تولد و سلامت آنها در هنگام تولد دارد. هرچه سن بارداری شما بیشتر باشد شانس نوزاد افزایش می‌یابد.

انواع زایمان پره ترم یا زودرس

در این نوع زایمان بازه زمانی بسیار مهم است. هرچه زمان زایمان با چهل هفته فاصله بیشتری داشته باشد، احتمال زنده ماندن و رشد طبیعی نوزاد به مراتب کمتر خواهد شد. از این رو، زایمان پره ترم بر اساس بازه زمانی به چند دسته تقسیم می‌شود:

• زایمان زودرس قبل از هفته 28‌ام بارداری یا حتی کمتر از آن( خطرناک‌ترین نوع زایمان زودرس)
• زایمان زودرس بین هفته‌های 28 تا 32 بارداری
• زایمان زودرس بین هفته‌های 32 تا 37 بارداری

زایمان زودرس قبل از هفته 28‌ام بارداری، خطرناک‌ترین نوع آن است.

علل زایمان زودرس چیست؟

ما همیشه به طور قطع نمی‌دانیم که چه عاملی باعث زایمان زودرس می‌شود. اما براساس آمارهای به‌ دست آمده شایع‌ترین دلایلی که باعث می‌شوند تا نوزادان به صورت نارس متولد شوند عبارتند از:

مشکلات دهانه رحم

یکی از علت‌های حائز اهمیت در زایمان زایمان پره ترم یا زودرس این است که شما در حال حاضر یا در گذشته با مشکلات رحمی مواجه باشید. این موضوع باعث می‌شود که رحم برای نگه‌داشتن وزن نوزاد ضعیف عمل کرده و زودتر شروع به بازشدن کند. پزشکان از این موضوع با عنوان “ناتوانی دهانه رحم مادر” یاد می‌کنند.

دیابت، فشارخون و اختلالات هورمونی

دیابت بارداری مربوط به زمانی است که بدن شما گلوکز زیادی ترشح می‌کند. علاوه براین، فشار خون بالا در زمان بارداری موجب می‌شود که خون به دیواره رگ‌های خونی فشار زیادی وارد کند و همین موضوع قلب شما و سلامتی جنین را به خطر بیندازد. اختلالات هورمونی از جمله مشکلات تیروئیدی نیز یکی از مسائل بسیار مهمی است که لازم است مادران در دوران بارداری به آن توجه ویژه داشته باشند.

چاقی و اضافه وزن بالا

این موضوع می‌تواند مربوط به پرخوری عصبی و اشتهای بالای شما به غذا خوردن باشد. در دوران بارداری اضافه وزن عوارض زیادی را برای شما و کودک دلبندتان به دنبال دارد.  از این رو، اگر فرد چاقی هستید و شاخص توده بدنی(BMI) شما بین 25 تا 30 است، حتما برای دریافت یک رژیم غذایی مناسب اقدام کنید.

حتما این جمله را شنیده‌اید که “چاقی، مادر تمام بیماری‌هاست!” این جمله به مراتب برای یک خانم باردار حیاتی‌تر خواهد بود. چرا که اگر شما وزن ایده‌آلی نداشته باشید و برای بارداری اقدام کنید، کنترل بیماری دیابت و فشار خون بالا به مراتب سخت‌تر و حتی غیر ممکن خواهد بود.

چاقی به راحتی می‌تواند تمام زحماتی که برای نگه‌داشتن نوزاد خود طی چند ماه کشیده‌اید را به یکباره خراب کند. همچنین، نوع خاصی از درمان باروری به نام لقاح آزمایشگاهی و IVF را تحت تاثیر قرار می‌دهد. IVF درمانی است که یک تخمک و اسپرم در آزمایشگاه برای ایجاد جنین با هم ترکیب می‌شوند و پس از آن در رحم مادر قرار می‌گیرند.

برای پیشگیری از زایمان زودرس، باید وزن مناسبی داشته باشید زیرا اضافه وزن از عوامل ایجاد زایمان زودرس است.

هرچه شاخص توده بدنی شما بالاتر باشد، احتمال بارداری شما با IVF پایین‌تر خواهد بود. بنابراین، داشتن یک رژیم غذایی اصولی در دوران قبل از بارداری، جسم‌تان را برای دوره خاصی از زندگی‌تان آماده می‌کند و رژیم دوران بارداری به شما یاد می‌دهد که چطور خودتان و جنینی که در شکم دارید را تغذیه کنید.

سابقه به دنیا آوردن نوزاد نارس در گذشته

اگر خانمی در گذشته سابقه زایمان زودرس را داشته باشد، احتمال اینکه زایمان بعدی او هم به همان روال باشد زیاد است. اما با انجام یک‌سری مراقبت‌های پزشکی می‌شود از وقوع این مسئله جلوگیری کرد.

نارس متولد شدن یکی از والدین در گذشته

ژنتیک نیز در زایمان زودرس بی تاثیر نیست و اگر یک نفر از والدین به صورت نارس متولد شده باشد، این احتمال وجود دارد که کودک آن‌ها هم نارس به دنیا بیاید.

مصرف دخانیات یا مواد مخدر

تحقیقات زیادی در آمریکا نشان می‌دهند که مصرف دخانیات یا مواد مخدر در دوران بارداری باعث زایمان زودرس، وزن پایین نوزاد می‌شود و رشد ذهنی و جسمی کودک را به تاخیر می‌اندازد.

عفونت

اگر مادر در دوران بارداری دچار خونریزی، لکه‌بینی، عفونت‌های غیرطبیعی در واژن و یا عفونت‌های مقاربتی باشد، ممکن است این مسئله در آینده بتواند سلامت کودکش را با زود به دنیا آمدن تحت تاثیر قرار دهد. از این رو، پزشکان توصیه می‌کنند که قبل از اقدام به بارداری، حتما چکاپ دوره‌ای توسط متخصص زنان انجام شود.

فاصله کمتر از 6 ماه از بارداری قبلی

براساس تحقیقات انجام شده بر روی سلامت زنان و زایمان، بهتر است خانم‌ها برای اقدام به بارداری مجدد حداقل 6 الی 18 ماه صبر کنند. همچنین، شما می‌توانید در مورد زمان مناسب بارداری خود با پزشک زنان و زایمان نیز مشورت نمایید.

 باردار بودن دوقلو یا چندقلو

وقتی رحم نمی‌تواند وزن دو نوزاد یا بالاتر را تحمل کند، ممکن است زودتر از موعد طبیعی باز شده و به این ترتیب یکی از نوزادان یا هردو زودتر به دنیا بیایند.

یکی از دلایل زایمان پره ترم یا زودرس، بارداری دو یا چند قلو و عدم توانایی رحم برای ادامه بارداری است.

علائم زایمان زودرس چیست؟

در زمان زایمان زودرس، علائم و نشانه‌هایی وجود دارد که بین هفته‌های 25 تا 37 بارداری به شما هشدار می‌دهند که در موقعیت زایمان زودرس قرار گرفته‌اید. این علائم بدین شرح می‌باشند:

• انقباضات مکرر رحمی(هر ده دقیقه یکبار)
• افزایش ترشحات واژن
• تغییر کردن رنگ ترشحات یا خارج شدن خون یا مایعات از واژن
• پاره شدن کیسه آب
• کاهش یافتن حرکات جنین به صورت ناگهانی
• فشار زیاد به ناحیه لگن طوری که احساس می‌کنید جنین به این ناحیه فشار می‌آورد
• گرفتگی در قسمت تحتانی شکم
• اسهال، استفراغ یا حالت تهوع زیاد
• کمردرد مداوم
• تورم بیش از حد در صورت، پاها و دست‌ها
• تاری دید یا دوبینی زیاد

انقباضات مکرر رحمی و حالت تهوع زیاد از علائم زایمان زودرس است که باید به آن توجه کنید.

اگر در بازه زمانی کمتر از هفته 37 بارداری بودید و هر کدام از علائم بالا را در خودتان مشاهده کردید، بلافاصله با پزشک یا نزدیک‌ترین مرکز زایمان تماس بگیرید. در صورتی که امکان ارتباط با ماما یا پزشک زنان خود را نداشتید، فورا به بیمارستانی که دارای بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان است مراجعه کنید؛ چرا که با توجه به شرایط جسمانی این امکان وجود دارد که پزشک به ناچار مجبور باشد جنین را سریع‌تر از رحم خارج کند و یا برای سلامتی شما و جنین اقداماتی را انجام دهد.

تشخیص زایمان زودرس از چه راه‌هایی امکان‌پذیر می‌باشد؟

پزشک زنان و زایمان در زمان معاینه کلی از جمله بررسی درجه حرارت، نبض، فشار خون، صدای قلب جنین و معاینه شکمی، سابقه پزشکی شما و عوامل خطرزای زایمان زودرس را به صورت کامل ارزیابی می‌نماید.

اگر شما انقباضات رحمی مکرر داشته باشید و قبل از هفته 37 بارداری، دهانه رحم شما شروع به نرم شدن، نازک شدن و گشاد شدن کرده باشد، احتمالا متخصص تشخیص می‌دهد که شما در معرض زایمان زودرس قرار دارید. علاوه براین، پزشک با توجه به شرایط شما ممکن است آزمایشات و روش‌های تشخیص زیر را برای بررسی دقیق‌تر شرایط انتخاب کند:

• معاینه لگن( به منظور تشخیص باز شدن دهانه رحم یا خونریزی)
• سونوگرافی ترانس واژینال( به منظور اندازه‌گیری طول دهانه رحم، بررسی مشکلات نوزاد یا جفت، ارزیابی وزن نوزاد و..)
• معاینه دهانه رحم( به منظور اندازه‌گیری مدت زمان و فاصله انقباضات رحمی)
• آزمایش فیبرونکتین جنین( آزمایشی است که متخصصان زنان و زایمان برای زنان بارداری تجویز می‌کنند که بین هفته 22 تا 34 بارداری هستند و دهانه رحم آن‌ها حدود 20 تا 29 میلی‌متر کاهش پیدا کرده است و مشکوک به زایمان زودرس هستند)

آزمایشات و معاینات لگن و دهانه رحم از راه‌های پیشگیری از زایمان زودرس و تشخیص زود هنگام آن است.

برای پیشگیری از زایمان زودرس چه کارهایی انجام دهیم؟

گاهی اوقات مادران باردار تصور می‌کنند که به دنیا آوردن زودهنگام نوزاد، برای جنین خطری ندارد. اما آیا می‌دانستید که اندازه مغز نوزاد در چند هفته آخر بارداری تقریبا دو برابر می‌شود و رشد جسمانی بیشتری خواهد داشت؟!

کمپین بهداشت زنان و زایمان آمریکا پیوسته به مادران آینده توصیه می‌کند که اگر شرایط بارداری شما مناسب است، بهتر است حداقل تا هفته 39 بارداری صبر کنید و بعد از آن اجازه دهید که زایمان خود به خود شروع شود.

اندام‌های مهم یک کودک مانند مغز، ریه‌ها و کبد همواره تا پایان دوره بارداری در حال رشد هستند. علاوه بر این، آن دسته نوزادانی که فقط چند هفته زودتر به دنیا می‌آیند، ممکن است در آینده با مشکلات بینایی، شنوایی و حتی تغذیه دست و پنجه نرم کنند.

پس چند هفته صبوری برای به دنیا آمدن نوزاد دلبندتان و تا حد ممکن پیشگیری از وقوع زایمان پره ترم آینده بهتری را برای کودک شما رقم خواهد زد.

 در ادامه به ارائه راهکارهایی می‌پردازیم که خطر زایمان زودرس را کاهش داده و از آن جلوگیری می‌کند:

• از مصرف دخانیات، سیگار، قلیان و.. در زمان قبل از اقدام و دوران بارداری خودداری کنید.
• در زمان تلاش برای باردار شدن و در دوران بارداری از مصرف الکل پرهیز کنید.
• مصرف داروهای خودسرانه را کنار بگذارید و اگر بیماری خاصی دارید حتما با پزشک خود موضوع بارداری را در میان بگذارید.
• هر روز به مدت 30 دقیقه ورزش کنید و کم تحرکی را کنار بگذارید.
• اگر در خانواده خود سابقه بیماری‌های دیابت و فشار خون را دارید و یا خودتان به این بیماری‌ها مبتلا هستید، حتما تحت نظر پزشک آن را کنترل کنید.
• اگر چاق هستید، حتما کاهش وزن و گرفتن رژیم غذایی را در اولویت قرار دهید.
• اگر لاغر هستید، حتما برای افزایش وزن در دوران قبل از بارداری اقدام کنید.
• اگر سابقه به دنیا آوردن نوزاد نارس را از گذشته دارید، حتما با پزشک زنان خود در این باره صحبت کنید. چرا که داروهایی با عنوان پروژسترون یا آلفا هیدروکسی پروژسترون وجود دارند که به شما کمک می‌کند، زمان بارداری شما طولانی‌تر از بارداری قبلی باشد.
• اگر دهانه رحم شما کوتاه‌تر از حد انتظار است، می‌توانید از سرکلاژ استفاده کنید. سرکلاژ به بخیه زدن دهانه رحم گفته می‌شود؛ این روش به بسته نگه‌داشتن رحم شما تا کامل شدن مراحل رشد جنینی بسیار کمک می‌کند.
• سبک زندگی خود را تغییر دهید و از یک رژیم غذایی متعادل همراه با غذاهای حاوی امگا3، پروتئین، آهن و فولیک اسید کمک بگیرید.

در رژیم دکتر کرمانی برای خانم‌های باردار نیز برنامه غذایی مخصوصی ارائه می‌شود که چند ویژگی مهم دارد:

• برنامه غذایی کامل و متنوع
• رسیدن به وزن متناسب در دوران بارداری
• کاهش وزن اصولی بعد از زایمان
• بدون سوتغذیه برای مادر و فرزند
• برنامه غذایی همراه با خانواده

رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره کافیـه همیـن الان تصمیم بگیری که می‌خـوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.

ثبت نام و دریافت رژیم مشاوره خرید رژیم

سوالات متداول علائم زایمان زودرس

زایمان ترم چیست؟

اکثر بارداری‌ها تا 40 هفته طول می‌کشد. اما گاهی اوقات زایمان کردن یک نوزاد در بازه زمانی 20 الی 37 هفته اتفاق می‌افتد که به این حالت، زایمان زودرس یا زایمان ترم گفته می‌شود.

علل زایمان زودرس چیست؟

مشکالات دهانه رحم، چاقی و اضافه وزن، دیابت و فشار خون تنها بخشی از دلایل زایمان پره ترم است.

علائم زایمان زودرس چیست؟

برخی از نشانه‌‌های زایمان پره ترم عبارتند از انقباضات مکرر رحمی(هر ده دقیقه یکبار)، افزایش ترشحات واژن و تغییر کردن رنگ ترشحات یا خارج شدن خون یا مایعات از واژن.

آنچه از مقاله علائم زایمان زودرس آموختیم:

در این مقاله به طور مفصل درباره اینکه زایمان زودرس چیست و علائم زایمان زودرس توضیح دادیم و گفتیم که زایمان پره ترم یا یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که ممکن است مادران آینده را تهدید کند. علت زایمان زودرس به صورت قطعی مشخص نیست، اما عواملی از جمله چاقی و اضافه وزن، کنترل نشدن بیماری‌های زمینه‌ای از جمله فشار خون، دیابت و..، مشکلات دهانه رحم، سابقه داشتن نوزاد نارس در خانواده و.. خطر ابتلا به این نوع زایمان را افزایش می‌دهند. راهکارهایی برای پیشگیری از زایمان زودرس و خطرات زایمان زودرس وجود دارند که شما می‌توانید احتمال وقوع این اتفاق را به حداقل برسانید.

به عنوان مثال اگر چاق هستید، حتما قبل از اقدام به بارداری از یک رژیم غذایی مناسب استفاده کرده و سبک زندگی خود را تغییر دهید یا اگر دچار مشکلات رحمی و عفونت هستید، حتما با پیگیری و معاینه آن‌ها را برطرف سازید.

کلام آخر اینکه پزشکان توصیه می‌کنند که اگر مادر شرایط بارداری مساعدی دارد، حداقل تا پایان هفته 39 صبر کند؛ چرا که بعضی از اندام‌های حیاتی از جمله ریه‌ها،کبد و مغز تا پایان دوران بارداری در حال رشد هستند؛ پس هرچه صبوری و مراقبت بیشتری داشته باشیم، سلامتی بیشتری را برای خودمان و کودک دلبندمان رقم خواهید زد.

منابع:

• marchofdimes.org
• pregnancybirthbaby.org.au
• health.state.mn.us

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.