علل بروز چاقی

امروز افراد زیادی به دنبال حفظ و تناسب اندامشان هستند، اما تا حالا شده روی خوراکی های که می خورید دقت کنید، همش به خاطر آنهاست. وقتی که موادغذایی بیش از اندازه می خورید و عدم تعادل بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی تان به وجود می آید، چاق می شوید.  به موازات اين افزايش، افزايش بيماريهاي قلبي – عروقي، ديابت نوع 2 و تعدادي از سرطانها هم ظاهر می شود. بروز پديده افزايش وزن و چاقي موجب غفلت از کمبود ويتامينها و ريزمغذي ها مي شود که هر سه آنها راه حل مشترکي بنام تغذيه مناسب دارند.

علائم بروز چاقی

• عوامل مختلفی مانند
• ژنتیک
• سن
• جنس
• رژیم نادرست (خوردن غذاهای پرکالری، پرچرب و پرقند)
• کم تحرکی
• بیماریهای تغذیه ای
• داروها
• مشکلات روحی (مثل خوردن بیش از اندازه، پرخوابی و افسردگی)
• وضعیت اقتصادی
• عوامل شهری باعث ایجاد چاقی در افراد می شوند.

ژنتیک

اگرچه وراثت به عنوان يک عامل تعيين کننده در ابتلا به چاقي مدنظر است. اما مي توان گفت که عوامل محيطي در دهه گذشته موجب افزايش شيوع چاقي شده اند، چرا که در اين دوره تغييرات ژنتيکي خاصي صورت نگرفته است. اين امر به دليل گسترش شهرنشيني، رشد اقتصادي و افزايش درآمد، افزايش سرانه دريافت انرژي و تغييرات اجتماعي و عادات فرهنگي در کنار کاهش تحرکات جسماني ایجاد می شود.

سن

افزایش سن بخصوص تا سنین 60-50 سالگی در کشورهای توسعه یافته و 40 سالگی در کشورهای در حال توسعه با افزایش وزن در هر دو جنس همراه می باشد. به عنوان یک قانون کلی با افزایش سن، سرعت متابولیسم بدن و کالری مورد نیاز برای ثابت نگاه داشتن وزن بدن کاهش می یابد، در حالی نوع غذاهای مصرفی تغییری نکرده است ولی با این وجود وزنشان در حال افزایش می باشد. بعبارت دیگر، با وجود غذای مصرفی و فعالیت مشابه، کاهش میزان کالری مورد نیاز برای ثابت نگه داشتن وزن است.

جنسیت

جنسیت نیز یکی از فاکتورهای مهم در ایجاد چاقی می باشد.  متابولیسم پایه در مردان بالاتر از زنان است. به همین دلیل آنها به کالری بیشتری برای رفع کالری پایه مورد نیاز خود احتیاج دارند. علت بالاتر بودن متابولیسم پایه مردان، بالاتر بودن توده عضلانی آنهاست. به علاوه سرعت متابولیسم در خانمها در دوران یائسگی به طور مشخصی کاهش می یابد، به همین دلیل است که بسیاری از خانمها بعد از یائسه شدن دچار افزایش وزن می شوند.

کم تحرکی

با افزایش سطح فعالیت، میزان کالری مورد نیاز نیز افزایش می یابد. فعالیت فیزیکی نه تنها باعث کاهش اشتها در افراد چاق می شود، بلکه توانایی بدن درمتابولیزم و مصرف نمودن مواد به خصوص چربی ها، به عنوان منبع انرژی در بدن، را افزایش می دهد.

وضعیت اقتصادی

وضعیت اقتصادی نقش موثری در شیوع چاقی دارد. به طوری که به نظر می رسد در کشورهای توسعه یافته و جوامع با وضعیت اقتصادی پایین تر شیوع بالاتری دارد. در کشورهای در حال توسعه، اگرچه، برعکس این رابطه برقرار می باشد.

اختلالات غذایی

نوع غذا و فعالیت یکی از علل اولیه مشکل وزن در جوامع صنعتی هستند. بدن، اضافی هر نوع ماده غذایی را نهایتا به چربی تبدیل می کند. بنابراین خوردن زیاد از هر نوع ماده غذایی می تواند باعث چاقی شود. همین بزرگترین عامل رشد ناگهانی شیوع چاقی محسوب می شوند.

دریافت انرژی بیش از حد، می تواند فعال و یا غیر فعال باشد.

اضافه وزن فعال، در کشورهای غربی تقریبا ناشی از اندازه های بیش از حد طبیعی پذیرفته شده به عنوان حد نرمال می باشد. مصرف پروتئین و کالری که در محصولات غذایی رستورانها و در فست فودها وجود دارد، معمولا از انرژی مورد نیاز یک فرد در کل 24 ساعت بیشتر است. پرخوری غیرفعال، به خوردن بیش از حد مواد غذایی بدون انرژی گفته می شود. مقدار غذا ممکن است زیاد نباشد، ولی کالری رسیده به بدن زیاد است. چون مواد طعم دهنده، باعث برانگیختن تمایلات فرد به خوردن می شود و مردم وقتی حق انتخاب بیشتری دارند، بیشتر از زمانی که تنها به یک نوع غذا دسترسی دارند، غذا می خورند.

داروها

نقش بسیاری از داروها در افزایش وزن ممکن است مستقیم باشد مثل داروهای ضدبارداری و کورتون ها و یا غیر مستقیممانند داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب باشد. این داروها با ایجاد خواب آلودگی و بی تحرکی سبب کاهش در مصرف انرژی می شوند. همچنین، برخی از داروهایی که برای بیماریهای التهابی، تشنج و مشکلات روانی تجویز می شوند در افزایش اشتها، کاهش سرعت متابولیسم و سپس افزایش وزن و چاقی موثر هستند.

شهرنشینی

اختراعات و ابداعات مختلف در جهت راحتی انسان به طور غیر مستقیم سبب افزایش چشمگیر چاقی در دنیا شده است. اتومبیل، آسانسور، پله برقی، ماشین های لباسشوئی و ظرفشویی، دستگاه های کنترل از راه دور، مایکروویو و هزاران مورد دیگر همگی انسان را از تحرک واداشته است. از طرف دیگر غذاهای آماده، رستوران ها و تولید موادغذایی در بسته بندی های بزرگ مثل سس مایونز خانواده، چیپس خانواده و… عوامل مساعدی برای حرکت کمتر و مصرف بیشتر را فراهم آورده است. بنابراین افزایش شیوع چاقی در دو یا سه دهه اخیر ممکن است ناشی از کاهش مصرف انرژی باشد.

بیماری ها

چاقی وقتی به دنبال یک بیماری ایجاد شده باشد، به عنوان چاقی ثانویه نامیده می شود.  این نوع چاقی با درمان بیماری زمینه ای قابل درمان می باشد.  چاقی ثانویه ممکن است به دنبال بیماریها باشد. بیماری هایی چون بیماریهای غددی و اختلالات هیپوتالاموس در اثر بیماریها، تومور مغزی و یا آسیب آن حین اعمال جراحی مغز می باشد.

 کم کاری غده تیروئید سبب کاهش هورمونهای تیروئیدی، که نقش مهمی در سوخت و ساز مواد غذایی در بدن دارند، شده است. همچنین باعث می شود چربی در بدن ذخیره شده و درنتیجه چاقی به وجود آید. علاوه بر این، بیماریهای دیگری چون اختلالات عصبی – عضلانی، بیماری های استخوان و مفاصل نیز بصورت غیر مستقیم و از طریق کاهش فعالیت باعث چاقی می شوند. اختلال در هورمونهای جنسی چه در زنان و چه در مردان هم می تواند تعادل متابولیکی بدن را برهم زده و منجر به چاقی شود.

استرس و اختلالات عصبی

اختلالات عصبی و مشکلات روانی با غیر فعال نمودن افراد و همچنین مصرف داروهای مختلف در درمان این بیماری ها سبب بروز چاقی می شود.

ویدئو زیر را ببینید تا با دلایل چاقی آشنا شوید:

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.