چرا در بعضی افراد لاغری بعد از عمل کیسه صفرا اتفاق میافتد؟ جراحی برداشتن کیسه صفرا ( کوله سیستکتومی ) یک عمل جراحی رایج برای درمان سنگ کیسه صفرا و سایر مشکلات کیسه صفرا است. این عمل معمولا به صورت جراحی لاپاراسکوپی انجام میشود اگرچه به ندرت افراد ممکن است به جراحی باز نیاز داشته باشند – معمولا زمانی که جراح مجبور میشود در طول عمل جراحی لاپاراسکوپی به این روش روی آورد.
در این مقاله میخواهیم به اتفاقات بعد از عمل کیسه صفرا بپردازیم و ببینیم وزن و رژیم غذایی افراد دستخوش چه تغییراتی میشود.
تصور رایج درباره لاغری بعد از برداشتن کیسه صفرا
کیسه صفرا بخشی از دستگاه گوارش است که وظیفه اصلی آن ذخیره صفرا میباشد. صفرا مایعی است که به هضم چربیها کمک میکند و از موادی مانند کلسترول، بیلی روبین و نمکهای صفراوی تشکیل شده است. این کیسه از طریق مجاری صفراوی به دستگاه گوارش متصل است و صفرا را از کبد به روده کوچک منتقل میکند. پیش از غذا خوردن، کیسه صفرا پر از صفراست و هنگام شروع غذا، با دریافت سیگنال منقبض میشود و صفرا را به دوازدهه (ابتدای روده کوچک) میفرستد تا با غذا مخلوط شده و به هضم کمک کند.
پس از پایان غذا، کیسه صفرا خالی میشود و دوباره منتظر پر شدن میماند. دانستن این عملکرد کمک میکند تا دلیل تصور رایج درباره کاهش وزن پس از برداشتن کیسه صفرا مشخص شود. برخی افراد فکر میکنند چون بعد از برداشتن کیسه صفرا، چربیها بهطور کامل جذب نمیشوند و بخشی از آنها از طریق مدفوع دفع میشود، این موضوع باعث کاهش وزن میگردد؛ به همین دلیل، عدم جذب کامل چربی را با لاغری مرتبط میدانند.
نگاه علمی به تغییر وزن پس از جراحی کیسه صفرا
نوسانات وزن پس از جراحی رایج است و میتواند تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله تغییرات رژیم غذایی، سطح فعالیت بدنی و پاسخ های متابولیکی فردی قرار گیرد:
- برخی از بیماران در هفتههای پس از جراحی اغلب با سازگاری با عادات غذایی و روال های هضم جدید متوجه کاهش تدریجی وزن میشوند.
- برخی دیگر ممکن است به دلیل تغییر در اشتها یا کاهش سطح فعالیت در طول بهبودی افزایش وزن اولیه را تجربه کنند.
با گذشت زمان اکثر افراد وزن خود را تثبیت میکنند اما الگوی کلی میتواند بسیار متفاوت باشد. بسیار مهم است که با صبر و حوصله به این تغییرات نزدیک شوید و بر حفظ یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم برای حمایت از اهداف سلامتی بلند مدت تمرکز کنید.
نکته کلیدی این است که نوسانات وزن طبیعی و بخشی از روند بهبودی است، به خصوص زمانی که بدن شما با فقدان کیسه صفرا سازگار میشود؛ رعایت رژیم لاغری مناسب میتواند به مدیریت این نوسانات وزن کمک کند.
رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمیذاره. کافیه همین الان تصمیم بگیری که میخوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.
نقش کیسه صفرا در هضم چربی و ارتباط آن با وزن بدن
کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل در زیر کبد است که صفرا را ذخیره و در زمان لازم آزاد میکند. صفرا که از موادی مانند نمکهای صفراوی، کلسترول و بیلی روبین تشکیل شده، برای هضم و جذب چربیها ضروری است. هنگام ورود غذا به روده کوچک، کیسه صفرا صفرا را آزاد میکند تا چربیها تجزیه شده و ویتامینهای محلول در چربی مانند A، D، E و K بهتر جذب شوند. ذخیره و تغلیظ صفرا در کیسه صفرا باعث میشود فرآیند هضم چربیها کارآمدتر انجام شود.
نمکهای صفراوی نقش مهمی در خرد و امولسیون کردن چربیها دارند تا آنزیمها بتوانند آنها را بهتر تجزیه کنند. در صورت کاهش یا تغییر جریان صفرا، مانند زمانی که کیسه صفرا برداشته میشود، هضم و جذب چربیها ممکن است دچار اختلال شود و بر متابولیسم چربی و وزن بدن تأثیر بگذارد. به همین دلیل، عملکرد کیسه صفرا در هضم چربی و کنترل وزن اهمیت زیادی دارد و درک این نقش برای افرادی که جراحی برداشتن کیسه صفرا انجام دادهاند یا قصد انجام آن را دارند، ضروری است.
چرا برخی افراد بعد از عمل کیسه صفرا لاغر میشوند؟
کاهش وزن پس از برداشتن کیسه صفرا اغلب به تغییرات در عادات غذایی و هضم نسبت داده میشود:
- بسیاری از بیماران هنگام مصرف غذاهای چرب یا روغنی دچار ناراحتی یا اسهال میشوند و این امر منجر به کاهش مصرف چنین غذاهایی میشود که معمولا کالری بالایی دارند. این کاهش به طور طبیعی منجر به کاهش مصرف کالری و متعاقبا کاهش وزن میشود.
- علاوه بر این برخی از افراد ممکن است دچار عدم تحمل یا حساسیت غذایی شوند که رژیم غذایی آنها را بیشتر محدود میکند.
- برداشتن کیسه صفرا همچنین بر نحوه پردازش چربیها تاثیر میگذارد و گاهی اوقات منجر به سیری سریع تر و کاهش کلی مصرف غذا میشود.
این عوامل در بسیاری از موارد به طور کلی در کاهش وزن نقش دارند اگرچه میزان آن در بین افراد بسیار متفاوت است. عوامل روانشناختی مانند افزایش آگاهی در مورد سلامتی و انگیزه برای کاهش وزن نیز میتوانند در این فرآیند نقش داشته باشند.
پس چرا بعضی افراد بعد از عمل کیسه صفرا دچار اضافه وزن میشوند؟
برخی افراد پس از برداشتن کیسه صفرا دچار افزایش وزن میشوند، اما شواهد علمی کمی وجود دارد که نشان دهد خود این جراحی به طور مستقیم باعث اضافه وزن میشود. کیسه صفرا نقش یک مخزن صفرا را دارد و به بدن کمک میکند با وعدههای غذایی حجیم یا چرب سازگار شود. زمانی که سنگهای صفراوی جریان صفرا را مسدود میکنند، درد ایجاد میشود و فرد به طور ناخودآگاه مصرف غذا، به ویژه غذاهای چرب، را کاهش میدهد؛ در نتیجه کالری کمتری دریافت میکند و وزن او ممکن است پایینتر بماند.
پس از جراحی و برداشتن منبع درد، بسیاری از افراد دیگر محدودیتهای غذایی قبلی را رعایت نمیکنند و میتوانند بدون ناراحتی هر نوع غذایی مصرف کنند. همین بازگشت به رژیم غذایی آزادتر و پرکالریتر، عامل اصلی افزایش وزن بعد از عمل است، نه خود برداشتن کیسه صفرا. بنابراین اضافه وزن بیشتر به تغییر عادات غذایی پس از جراحی مربوط میشود تا تأثیر مستقیم این عمل بر بدن.
اصول تغذیه صحیح برای لاغری سالم بعد از عمل کیسه صفرا
برای کاهش مشکلات گوارشی پس از جراحی کیسه صفرا، رعایت برخی نکات تغذیهای میتواند بسیار مؤثر باشد:
- زیاده روی نکردن در مصرف چربی: به ویژه در هفتههای ابتدایی پس از عمل، بهتر است از غذاهای پرچرب، سرخ کرده، سسها و خوراکهای چرب پرهیز شود و غذاهای بدون چربی یا کم چرب انتخاب شوند.
- افزایش تدریجی فیبر غذایی: فیبر محلول مانند جو دوسر میتواند به منظم شدن حرکات روده کمک کند، اما باید بهآرامی و طی چند هفته به رژیم غذایی اضافه شود تا باعث تشدید نفخ و دلدرد نشود.
- مصرف وعدههای غذایی کوچک و مکرر: این کار به تطابق بهتر غذا با مقدار صفرا کمک میکند و هضم را آسانتر میسازد. یک وعده غذایی مناسب میتواند شامل پروتئین کم چرب مانند مرغ یا ماهی، همراه با سبزیجات، میوهها و غلات کامل باشد.
- محدود کردن غذاهای تشدید کننده اسهال: مانند کافئین، لبنیات و خوراکیهای بسیار شیرین.
اگر با وجود رعایت این نکات، اسهال ادامه پیدا کرد، شدیدتر شد یا باعث کاهش وزن و ضعف بدن گردید، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش حرکات روده یا داروهایی که اثر ملین صفرا را کم میکنند تجویز کند و در برخی موارد مصرف مولتیویتامین را برای جبران کمبود مواد مغذی توصیه نماید.
چه غذاهایی بعد از عمل کیسه صفرا توصیه میشود؟
پس از برداشتن کیسه صفرا، رژیم غذایی مشخص و اجباری وجود ندارد، اما رعایت برخی دستورالعملها میتواند به پیشگیری از مشکلات گوارشی کمک کند:
- از آنجا که اسهال پس از عمل ممکن است باعث از دست رفتن مایعات، ویتامینها و مواد معدنی شود، مصرف کافی مایعات اهمیت زیادی دارد. نوشیدن آب، آبگوشت و نوشیدنیهای مناسب به حفظ آب بدن کمک میکند؛
- توصیه میشود حداقل تا دو روز پس از جراحی از مصرف الکل خودداری شود، به ویژه اگر هنوز اثرات بیهوشی یا داروهای مسکن در بدن باقی مانده باشد؛
- همچنین انتخاب غذاهای کمچرب باعث میشود هضم غذا راحتتر انجام شود و احتمال بروز گاز، نفخ و اسهال کاهش یابد؛
- پس از جراحی نباید بیش از ۳۰ درصد کالری روزانه از چربی تأمین شود.
نمونههایی از غذاهای کم چرب مناسب پس از عمل کیسه صفرا عبارتاند از:
- لبنیات کم چرب، ۱ درصد یا بدون چربی
- پنیر بدون چربی
- سفیده تخم مرغ یا جایگزینهای تخممرغ
- برگرهای گیاهی
- لوبیا، نخود فرنگی و عدس
- بلغور جو دوسر و غلات کامل
- برنج قهوهای
- نان و کراکر کم چرب
- میوهها و سبزیجات
- سوپهای با پایه سبزیجات
- خردل، سالسا و سسهای تهیه شده با شیر بدون چربی
- مارگارین، مایونز و سس سالاد کم چرب
علاوه بر این، غذاهای پرفیبر میتوانند به عادی شدن حرکات روده کمک کنند، اما افزایش مصرف فیبر باید به تدریج و طی چند هفته انجام شود تا باعث تشدید گاز و گرفتگی نشود. هر دو نوع فیبر محلول و نامحلول برای بدن ضروری هستند.
منابع فیبر محلول شامل موارد زیر است:
- انواع لوبیا (سیاه، لیما، سفید، پینتو)
- توفو، نخود و برگر سویا
- بلغور جو دوسر و سبوس جو دوسر
- سیب، گلابی، آلو
- بامیه و چغندر
منابع فیبر نامحلول نیز عبارتاند از:
- سبوس گندم و جوانه گندم
- سبوس جو دوسر
- عدس و سایر حبوبات
- انواع توتها مانند شاهتوت، بلوبری و توتفرنگی
- نخود سبز، اسفناج، گلکلم، لوبیا سبز
- هویج و سیبزمینی
- آجیل و آرد گندم کامل
در نهایت باید توجه داشت که رژیم لاغری بدون محدودیت پس از عمل کیسه صفرا امکان پذیر نیست. افرادی که کیسه صفرا را برداشتهاند، لازم است در ادامه زندگی همیشه میزان چربی دریافتی خود را کنترل کنند، زیرا بدن دیگر توان مدیریت مقادیر بالای چربی را مانند گذشته ندارد و رعایت تعادل غذایی برای حفظ سلامت ضروری است.
کلام آخر
در مقاله امروز بررسی کردیم که چرا در برخی موارد لاغری بعد از عمل کیسه صفرا اتفاق میافتد. افرادی که تحت عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا قرار میگیرند ممکن است قبل و بعد از این عمل تغییراتی در وزن بدن خود تجربه کنند. برخی افراد در ابتدا وزن کم میکنند، اما ممکن است در درازمدت شاهد افزایش BMI خود باشند. ممکن است فرد بتواند این تغییرات وزن را با رژیم غذایی و ورزش مدیریت کند.
پزشک یا متخصص تغذیه میتواند در مورد بهترین رژیم غذایی و فعالیت بدنی متناسب با نیازهای افراد به آنها مشاوره دهد.
سوالات متداول لاغری بعد از عمل کیسه صفرا:
۱-چه غذاهایی روند لاغری بعد از عمل جراحی را مختل میکنند؟
غذاهای سرخ شده، غذاهای پرچرب، غذاهایی با بوی تند، غذاهایی که باعث نفخ میشوند.
۲-بعد از برداشتن کیسه صفرا روزانه چند درصد کالری دریافتی میتواند از چربی باشد؟
کمتر از ۳۰ درصد.
منابع:
دیدگاه شما