بهترین درمان چربی خون!

درمان چربی خون یکی از مهمترین مسائل سلامت قلب و عروق است. حتما تاکنون عبارت «چربی خون» به گوش شما خورده و می‌دانید بالا بودن آن می‌تواند خطرات جدی برای قلب ایجاد کند، اما آیا واقعا می‌دانید چربی خون چیست و برای کاهش آن چه اقداماتی لازم است؟

چربی خون از دو نوع ماده اصلی به نام‌های کلسترول و تری‌گلیسیرید تشکیل شده است و افزایش سطح این مواد در خون می‌تواند باعث رسوب چربی روی دیواره رگ‌های قلب شود. پزشکان معتقدند تغذیه نقش بسیار مهمی در کنترل سطح چربی خون دارد و استفاده از برخی غذاها و دمنوش‌ها می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا حد زیادی کاهش دهد. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا بهترین رژیم غذایی برای کاهش چربی خون را بررسی کنیم.

چربی خون چیست؟

چربی خون به حالتی گفته می‌شود که میزان چربی‌ها در خون از حد طبیعی بالاتر باشد که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مانند سکته قلبی را افزایش دهد؛

به‌ طور کلی چربی خون مجموعه‌ای از چند نوع چربی مهم است که شامل کلسترول بد (LDL)، کلسترول خوب (HDL)، تری‌ گلیسیرید و کلسترول تام می‌شود و عدم تعادل در هر یک از این اجزا می‌تواند سلامت قلب و عروق را تحت تأثیر قرار دهد.

محدوده‌های زیر را به عنوان محدوده مطلبوب چربی خون می‌توان در نظر گرفت:

• کلسترول: کمتر از ۲۰۰-۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• تری گلیسیرید: کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌‌لیتر
• LDL: کمتر از ۱۶۰میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• HDL: برای آقایان بین ۴۰- ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و برای خانم ها بین ۶۰-۵۰ که HDL زیر ۳۵ خطرناک است.

برای درمان چربی خون چه کنیم؟

در قدم اول، درمان چربی خون باید حتما زیر نظر پزشک متخصص انجام شود، زیرا تشخیص دقیق نوع و شدت چربی خون و علائم چربی خون تنها با آزمایش و بررسی‌های پزشکی امکان‌ پذیر است. خود درمانی در این زمینه و استفاده از نسخه‌های خانگی یا پیروی از توصیه‌های افراد غیرمتخصص می‌تواند نه‌ تنها بی‌ اثر باشد، بلکه وضعیت چربی خون را بدتر کرده و خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.

پزشک با توجه به شرایط فرد، سابقه خانوادگی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای، بهترین مسیر درمانی را مشخص می‌کند.

از سوی دیگر استفاده خودسرانه از گیاهان دارویی یا مکمل‌های طبیعی بدون مشورت با پزشک به‌ ویژه متخصص قلب و عروق، می‌تواند عوارض جدی و جبران‌ ناپذیری به همراه داشته باشد. برخی از این مواد ممکن است با داروهای تجویزی تداخل داشته باشند یا باعث آسیب به کبد و سایر اندام‌ها شوند.

به همین دلیل، تمام راهکارهایی که برای کنترل و درمان چربی خون توصیه می‌شود، از تغییر سبک زندگی گرفته تا مصرف دارو یا مکمل و ورزش برای چربی خون، باید حتما زیر نظر پزشک مربوطه انجام شود تا سلامت فرد به خطر نیفتد.

در ادامه مواردی که می‌خوانید می‌توانند در کنار درمان دارویی و رژیم غذایی سالم، زیر نظر متخصص قلب و عروق، موجب بهبود علائم چربی خون بالا شوند.

درمان خانگی چربی خون

مهمترین مساله‌ای که باید برای بهبود این بیماری خطرناک در نظر داشته باشید این است که بدون دارو و زیر نظر پزشک متخصص، درمان نخواهد شد و درمان‌های خانگی‌ درمان قطعی نخواهند بود و تنها می‌توانند روند درمان دارویی را سرعت ببخشند:

برای چربی خون چی بخوریم؟

آنچه می‌خوریم بر سطح کلسترول و تری‌ گلیسیرید و کاهش علائم چربی خون ما تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به کاهش خطر ابتلابه بیماری کمک کند. متخصصان قلب توصیه می‌کنند از تغذیه مناسب برای چربی خون بالا که به معنای ‌خوردن طیف گسترده‌ای از غذاهای تازه و فرآوری‌ نشده و محدود‌ کردن غذاهای بسیار فرآوری‌ شده، از جمله شکلات، چیپس، آب‌ نبات‌ها و نوشیدنی‌های شیرین است، پیروی کنید.

این کار نه تنها به حفظ یک رژیم غذایی سالم کمک می‌کند، بلکه موادمغذی ضروری را برای بدن فراهم می‌آورد. یک الگوی تغذیه سالم برای قلب و رژیم غذایی چربی خون، شامل موارد زیر می‌باشد:

مصرف زیاد فیبر غذایی

فیبر، به‌ ویژه فیبر محلول، نقش مهمی در کاهش کلسترول بد خون دارد. غذاهایی مانند جو، حبوبات، میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و دانه‌ها منابع اصلی فیبر هستند. مصرف روزانه این مواد باعث کاهش جذب کلسترول در روده و بهبود سلامت قلب می‌شود.

انتخاب پروتئین‌های سالم

پروتئین‌های سالم مانند ماهی، غذاهای دریایی، حبوبات، سویا، آجیل و دانه‌ها از جمله مواد غذایی کاهنده چربی خون و جایگزین مناسبی برای گوشت‌های پرچرب هستند. مصرف ماهی‌های چرب دو تا سه بار در هفته به‌دلیل وجود امگا ۳ توصیه می‌شود. گوشت قرمز باید کم‌چرب و مصرف آن محدود باشد.

استفاده از چربی‌های مفید

چربی‌های غیراشباع مانند روغن زیتون، آووکادو، آجیل، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی سالم به افزایش کلسترول HDL و کاهش LDL کمک می‌کنند. این چربی‌ها جایگزین مناسبی برای کره، خامه و روغن‌های جامد هستند و برای پخت‌وپز نیز گزینه بهتری محسوب می‌شوند.

انتخاب لبنیات مناسب

لبنیات بدون طعم و کم‌چرب مانند شیر، ماست و پنیر کم‌چرب برای افراد با کلسترول بالا مناسب‌تر هستند. بررسی برچسب مواد غذایی برای اطمینان از نداشتن قند افزوده اهمیت زیادی دارد. لبنیات گیاهی غنی‌شده با کلسیم نیز می‌توانند گزینه مناسبی باشند.

دمنوش‌ها و ترکیبات گیاهی

برخی دمنوش‌ها و گیاهان مانند بومادران، شنبلیله، کنگرفرنگی، خار مریم، آویشن و عناب در طب سنتی و برخی مطالعات علمی برای کاهش چربی خون بررسی شده‌اند. اگرچه برخی نتایج امیدوارکننده‌اند، اما نباید جایگزین درمان پزشکی شوند.

نوشیدنی‌های سالم

نوشیدنی‌های شیرین‌ شده با شکر باعث افزایش تری‌گلیسیرید می‌شوند. آب، چای و قهوه بدون شکر انتخاب‌های مناسب‌تری هستند. کاهش مصرف شکر افزوده یکی از ارکان اصلی کنترل چربی خون محسوب می‌شود.

مصرف منظم حبوبات و لوبیا

حبوبات و لوبیاها مانند نخود، عدس، لوبیا چیتی و لوبیا قرمز منابع عالی فیبر و پروتئین گیاهی هستند که به کاهش کلسترول LDL کمک می‌کنند. مصرف حداقل دو وعده در هفته توصیه می‌شود. هنگام خرید محصولات آماده، توجه به برچسب و انتخاب گزینه‌های کم‌سدیم اهمیت زیادی دارد.

در واقع لوبیا و حبوبات می‌توانند جایگزین سالمی برای گوشت باشند، زیرا فاقد چربی اشباع‌شده هستند. استفاده از آن‌ها در غذاهایی مانند سوپ، خورش و سس ماکارونی باعث کاهش دریافت چربی ناسالم و افزایش فیبر رژیمی می‌شود و به سلامت قلب کمک می‌کند.

استفاده از توفو یا عدس به ‌جای گوشت

توفو و عدس جزو مواد غذایی کاهنده چربی خون هستند، از جمله در سیب‌زمینی سرخ‌کرده یا غذاهای تفت‌داده‌شده. این جایگزینی باعث کاهش کلسترول بد و دریافت پروتئین سالم‌تر می‌شود و برای رژیم غذایی چربی خون بسیار مفید است.

انتخاب غلات کامل و سبوس‌دار

غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، پاستا و رشته‌فرنگی سبوس‌دار فیبر بیشتری نسبت به انواع تصفیه‌شده دارند. مصرف این مواد به کاهش جذب کلسترول در روده و کنترل بهتر چربی خون کمک می‌کند و احساس سیری طولانی‌تری ایجاد می‌نماید.

مصرف آجیل بدون نمک و میوه تازه

آجیل ساده و بدون نمک منبع خوبی از چربی‌های مفید و فیبر است و به بهبود پروفایل چربی خون کمک می‌کند. مصرف روزانه میوه تازه، ترجیحا دو وعده در روز، نیز با افزایش دریافت آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر، نقش مهمی در سلامت قلب دارد.

برای چربی خون چی نخوریم؟

یکی از بهترین روش‌های کنترل چربی خون پیروی از یک رژیم غذایی برای چربی خون است. به گفته‌ پزشکان، ۵ گروه از مواد غذایی در رژیم غذایی برای چربی خون جایی ندارند:

لبنیات پرچرب

شیر، کره و ماست پرچرب و پنیر، سرشار از چربی اشباع‌شده هستند. پنیر همچنین دارای سدیم بالایی است و متاسفانه اکثر ایرانی‌ها سدیم زیادی در غذای خود مصرف می‌کنند. پنیر را به حدود ۸۰ گرم در هفته محدود کنید و برای پخت‌وپز از پنیر بدون چربی، مانند سوئیسی یا موزارلا استفاده کنید.

برای دریافت کلسیم، شیر بدون چربی (کم‌چربی) ۱% یا ۲% بنوشید. به‌دنبال انواع ماست‌های بدون چربی یا کم‌چرب باشید. به‌جای کره ازروغن زیتون فوق بکر یا روغن آووکادو استفاده کنید.

گوشت قرمز

استیک، کباب گوشت گاو، دنده و گوشت چرخ‌کرده گوساله دارای محتوای چربی اشباع‌شده و کلسترول بالایی هستند. گوشت چرخ‌کرده گاو بدون چربی، تکه‌های گوشت گاو بدون چربی (مانند فیله) را انتخاب کنید و روی منابع کم‌چرب از پروتئین حیوانی مانند مرغ بدون پوست پخته‌شده یا چرخ‌کرده تمرکز کنید.

گوشت فرآوری‌شده

به‌طور کلی باید گوشت فرآوری شده را به دلیل محتوای بالای سدیم و ارزش غذایی کم آن در رژیم غذایی برای چربی خون خود محدود کنید. در واقع، گوشت‌های فراوری شده مثل بیکن، سوسیس و‌هات داگ معمولا از برش‌های چرب گوشت گاو تهیه می‌شوند. اگر مجبورید گوشت فرآوری شده بخورید، سوسیس‌های کم‌فرآوری‌شده از بوقلمون بدون چربی یا مرغ را انتخاب کنید.

غذاهای سرخ‌شده

سیب‌زمینی سرخ کرده، مرغ سرخ شده با پوست و سایر غذاهای سرخ‌کردنی دارای مقدار زیادی چربی اشباع‌شده و کلسترول هستند. مرغ یا بوقلمون بدون پوست، سیب‌زمینی پخته‌شده یا سیب‌زمینی سرخ‌شده با کمی روغن زیتون انتخاب‌های بهتر هستند.

شیرینی جات

کوکی‌ها، کیک‌ها و دونات‌ها معمولاً حاوی کره هستند که باعث می‌شود چربی اشباع و کلسترول بالایی داشته باشند. آنها همچنین پر از قند هستند که می‌تواند منجر به سطوح بالای تری‌گلیسیرید خون شود. در عوض، دسرهای خود را در خانه درست کنید و دستورالعمل‌هایی را انتخاب کنید که نیازی به کره‌ی زیاد ندارند.

همچنین شما می‌توانید دستورالعمل‌ها را تغییر دهید و میزان شکر مصرفی را به نصف یا سه چهارم مقدار توصیه شده کاهش دهید. ضمنا می‌توانید از میوه‌های پخته‌شده به عنوان دسر لذت ببرید یا در غذای خود سس سیب را جایگزین تخم‌مرغ یا کره کنید.

دیگر روش های درمان چربی خون

راه‌های دیگری هم برای کاهش علائم چربی خون بالا وجود دارد که می‌توانید به روتین روزانه خود اضافه کنید:

کنترل اندازه وعده‌های غذایی

اندازه وعده‌ها تأثیر مستقیمی بر چربی خون و سلامت قلب دارد. یک بشقاب سالم شامل نصف سبزیجات، یک‌چهارم غلات کامل و یک‌چهارم پروتئین سالم است. پرخوری و مصرف بیش‌ازحد کالری می‌تواند باعث افزایش کلسترول و بیماری‌های قلبی شود.

ورزش برای چربی خون

ورزش نقش مهمی در کاهش چربی خون، به‌ ویژه کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید دارد و فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی سریع، دویدن، دوچرخه‌ سواری، تمرینات مقاومتی، شنا و تمرینات اینتروال با شدت بالا (HIIT) می‌توانند با بهبود سلامت قلب و عروق و افزایش فعالیت بدنی منظم، به کنترل و بهبود سطح چربی خون کمک کنند و برای افراد با سنین و سطح آمادگی متفاوت قابل انجام هستند:

•  پیاده روی سریع: پیاده روی سریع یک ورزش مفید است که می تواند به کاهش سطح کلسترول LDL کمک کند. در واقع یک شکل در دسترس و راحت از ورزش است که می تواند در برنامه های روزانه گنجانده شود.
•  دویدن: ورزشی با شدت بالاست که می‌تواند به کاهش سطح کلسترول LDL کمک کند.
•  دوچرخه سواری: دوچرخه سواری یکی دیگر از ورزش‌های موثر برای کاهش سطح کلسترول LDL است. این فعالیت را می توان در داخل یا خارج از منزل انجام داد و برای افراد در هر سنی مناسب است.
•  تمرینات مقاومتی: تمرین مقاومتی شامل ایجاد قدرت عضلانی است. این تمرین می‌تواند شامل وزنه برداری، تمرینات وزن بدن یا کاربا دستگاه باشد. مشخص شده که این شکل از ورزش به طور قابل توجهی سطح کلسترول را بهبود می بخشد.
•  شنا: یک ورزش مفید است که می تواند به کاهش سطح کلسترول LDL کمک کند. این تمرین قلبی عروقی عالی می تواند توسط افراد در هر سنی و سطوح تناسب اندام انجام شود.
•  تمرین اینتروال با شدت بالا (HIIT): شامل دوره‌های کوتاه ورزش با شدت بالا و به دنبال آن دوره‌های استراحت است. این یک راه موثر برای بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش سطح کلسترول LDL است.

درمان دارویی

داروهای کاهنده چربی خون با کاهش تولید یا جذب کلسترول، به‌ ویژه کلسترول LDL، عمل می‌کنند و شامل گروه‌هایی مانند استاتین‌ها به‌ عنوان خط اول درمان، فیبرات‌ها برای کاهش تری‌گلیسیرید و افزایش HDL، مهارکننده‌های جذب کلسترول مانند ازتیمیب، جذب‌ کننده‌های اسید صفراوی و مهارکننده‌های PCSK9 هستند که بسته به شرایط فرد و نظر پزشک، به‌ تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر برای کنترل موثر کلسترول تجویز می‌شوند:

• پسیلیوم (فیبر): پسیلیوم یک فیبر محلول است که می تواند سطح کلسترول LDL و تری گلیسیرید را کاهش دهد.
• نیاسین یا ویتامین B3: می تواند سطح کلسترول HDL را افزایش داده و کلسترول LDL و تری گلیسیرید را کاهش دهد. با این حال، به دلیل عوارض جانبی احتمالی، فقط باید تحت نظارت پزشک استفاده شود.
• استاتین‌ها: معروف‌ترین قرص‌های چربی خون و خط اول درمان چربی خون هستند. آنها آنزیم HMG-CoA ردوکتاز را مهار می کنند، که به سنتز کلسترول تام کمک می کند. نمونه هایی از استاتین عبارتند از سیمواستاتین، آتورواستاتین، روزوواستاتین، لوواستاتین، پراواستاتین و فلوواستاتین.
• فیبرات‌ها: فیبرات‌ها تری گلیسیرید و کلسترول LDL را کاهش و کلسترول HDL را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال می توان به Fenofibrate، Ciprofibrate و Berafibrate اشاره کرد.
• مهارکننده های جذب کلسترول: ازتیمیب از جذب کلسترول در روده جلوگیری می کند و در نتیجه کلسترول LDL را کاهش می‌دهد که می‌توان آن را در ترکیب با استاتین‌ها استفاده کرد.
• جذب کننده‌های اسید صفراوی: جذب کننده های اسیدهای صفراوی مانند کلستیرامین، کلستیپول و کولسولام به اسیدهای صفراوی در روده متصل شده، میزان کلسترول تولید شده در کبد را کاهش داده و دفع اسیدهای صفراوی را افزایش می‌دهند.
• مهارکننده های PCSK9: مهارکننده های PCSK9 مانند Alirocumab و Evolocumab در ترکیب با استاتین ها برای کاهش کلسترول LDL استفاده می شوند. آنها با مهار آنزیم PCSK9، که به تنظیم سطح کلسترول LDL کمک می کند، کار می کنند.

هشدار: بدون مشورت پزشک دارو مصرف نکنید!

تغییر سبک زندگی

این روش عمومی یکی از موثرترین راه‌ها برای پیشگیری و درمان چربی خون است و با پیروی از رژیم غذایی سالم کم‌چرب و سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های مفید، افزایش مصرف فیبر محلول، انجام منظم ترکیبی از ورزش‌های هوازی، تمرینات مقاومتی و HIIT و همچنین کاهش وزن از طریق تغذیه مناسب و فعالیت بدنی، می‌توان به شکل قابل‌توجهی سطح چربی خون و سلامت کلی بدن را بهبود داد.

کاهش وزن

وزن متعادل نقش موثری در بهبود چربی خون دارد و حتی کم‌ کردن ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند باعث کاهش کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید و در برخی موارد افزایش کلسترول HDL شود؛ این تاثیر از طریق کاهش چربی بدن، بهبود حساسیت به انسولین و کاهش فشار خون ایجاد می‌شود و در نهایت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ عروقی را کاهش می‌دهد.

رژیم دکتر کرمانی برای چربی خون بالا

در بین برنامه‌های غذایی دکتر کرمانی دو رژیم مناسب برای افرادی است که مبتلا به چربی خون بالا هستند:

رژیم سفره خانواده دکتر کرمانی

 یکی از روش‌های محبوب کاهش وزن است که به‌ جای محروم کردن فرد از غذاهای معمول، بر اساس عادات غذایی روزمره و سبک زندگی طراحی می‌شود و به شما اجازه می‌دهد همان غذاهایی را که در سفره خانواده می‌خورید با مقادیر مناسب و متناسب با شرایط بدنی‌تان مصرف کنید. این رژیم تنوع غذایی بالایی دارد، می‌توانید غذاها را جایگزین کنید و بدون احساس محرومیت تا چندین هفته به کاهش وزن و بهبود عادات تغذیه‌ای برسید، به‌طوری که حتی در مهمانی‌ها و سفرها نیز قابل اجرا باشد و با کنترل پروتئین، فیبر و کالری به کاهش وزن سالم کمک کند.

رژیم سایزینو دکتر کرمانی

 بیشتر بر کاهش سایز بدن و تناسب اندام تمرکز دارد و ترکیبی از برنامه غذایی هدفمند با پروتئین بالاتر و ورزش منظم را ارائه می‌دهد تا علاوه بر کاهش وزن، کاهش چشمگیر اندازه دور کمر، شکم و باسن نیز حاصل شود؛ در این روش ورزش‌های قابل انجام در منزل همراه با رژیم غذایی طراحی‌شده نقش مهمی در افزایش سوخت‌وساز بدن، عضله‌سازی و جلوگیری از بازگشت وزن ایفا می‌کنند. هر دو برنامه با هدف تغییر سبک زندگی و عادات غذایی سالم، مسیر بلندمدت به سوی وزن و ترکیب بدن بهتر را فراهم می‌کنند.

کلام آخر

درمان چربی خون و کاهش آن نیازمند رعایت نکات ساده اما مؤثر در سبک زندگی و تغذیه است. افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌ها، کاهش مصرف غذاهای مضر و دنبال کردن یک سبک زندگی سالم همراه با تحرک بدنی منظم، نقش مهمی در کنترل چربی خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی دارد.

امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد و بتوانید با رعایت این نکات، سلامت قلب و بدن خود را ارتقا دهید. البته توجه دشاته باشید تمام این موارد باید زیر نظر متخصص قلب و عروق رعایت شود.

سوالات متداول مقاله درمان چربی خون:

منابع:

• www.health.harvard.edu
• health.clevelandclinic.org
• www.betterhealth.vic.gov.au