فشار خون بالا که به آن Hypertension خون نیز گفته می‌شود، اغلب “قاتل خاموش” نامیده می‌شود زیرا معمولا هیچ علامتی ندارد. فشار خون بالا به آرامی به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و منجر به مشکلات جدی سلامتی می‌شود.
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. با این وجود، مصرف داروها طبق تجویز پزشک و ایجاد تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کنترل فشار خون کمک کند. این اقدامات همچنین می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، بیماری‌های کلیوی و سایر مشکلات جدی را کاهش دهند.
اگر فشار خون بالا در شما تشخیص داده شده است، باید به طور مرتب فشار خون خود را کنترل کنید. آگاهی از اعداد فشار خون می‌تواند شما را از تغییرات آن مطلع کرده و به شما در مشاهده الگوها کمک کند. پیگیری نتایج در طول زمان نیز نشان می‌دهد که آیا تغییرات سبک زندگی که ایجاد کرده‌اید، مؤثر بوده‌اند یا خیر.
فشار خون چیست؟
هایپرتنشن یا فشار خون مشکلی شایع برای بیشتر افراد پا به سن گذاشته است. فشار خون نیرویی است که خون به دیواره‌های عروق وارد می‌کند. وقتی این فشار بیش از حد می‌شود فعالیت قلب بسیار بالا می‌رود و آسیب‌های جدی به رگ‌ها وارد می‌کند.
درمان نشدن این مشکل در طولانی مدت، باعث بروز مشکلات قلبی، سکته و مشکلات کلیوی می‌شود. فشار خون بالا بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر و فشار خون طبیعی (یا حداقل) بین ۶۰ تا ۹۰ میلی‌متر است.
در صورتی که فشار خون به مدت طولانی، برابر یا بیش از ۱۴۰ بر روی ۹۰ میلی‌متر باشد، فرد از فشار خون بالا رنج می‌برد.
انواع فشار خون کدامند و فشار خون بالا چند است؟
پیش از آنکه فشار خون را در دسته‌های مختلف قرار دهیم، باید یک منطقه‌ی خطر برای آنها تعیین کنیم. اگر دستگاه فشارسنج ۱۴۰/۹۰ یا بیشتر را نشان دهد یعنی فشار بالا دارید. در این حد شاید باز هم نشانه‌ای وجود نداشته باشد.
در ۱۸۰/۱۱۰ و بیشتر با بحران فشار بالا درگیر هستید. در چنین مواقعی چند دقیقه استراحت کنید سپس دوباره فشار خود را اندازه بگیرید اگر باز هم بالا بود با اورژانس تماس بگیرید.
فشار خون بالا در سطح بحرانی می‌تواند سبب سکته مغزی، سکته قلبی، صدمه به کلیه و یا از دست دادن هوشیاری شود. بر این اساس انواع فشار خون را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
پیش فشار خون
منظور پیش فشار خون این است که فشار خون یک فرد کمی بیش از حد طبیعی باشد (چیزی بین ۱۲۰ و ۱۳۹ برای فشار سیستولیک و یا ۸۰ تا ۸۹ برای فشار دیاستولیک) افرادی که فشار خونشان در این حد است بیشتر از کسانی که فشار خون پایین‌تری دارند در خطر بیماری‌های قلبی هستند.
پزشک با دیدن این میزان فشار به شما توصیه می‌کند تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید تا منجر به کاهش این فشار شود.
فشار خون اولیه
فشار خون اولیه در ۹۰ تا ۹۵ درصد از بزرگسالان مبتلا، علت مشخصی ندارد. این نوع فشار خون به صورت تدریجی و بعد از چندین سال به وجود می‌آید.
فشار خون بالا انواع مختلفی دارد که با تغییر عادات غذایی قابل کنترل و درمان خواهد بود.
فشار خون ثانویه
فشارخون بالا در ۱۰ درصد باقی مانده افراد بر اثر مشکلات کلیوی، تومور غده فوق کلیه و نقص مادرزادی قلب به وجود می‌آید. این نوع را فشار خون ثانویه می‌نامند که ناگهانی ایجاد می‌شود و نسبت به نوع اولیه، شدیدتر است.
برخی داروها نیز ممکن است منجر به ابتلا به فشار خون ثانویه شود. این داروها شامل موارد زیر می‌شود:
- داروهای جلوگیری از بارداری
- داروهای ضد احتقان
- داروهای مُسکنی که به صورت آزاد فروخته می‌شوند
- داروهای غیر قانونی مانند کوکائین و آمفتامین
علائم فشار خون چیست؟
حتما شنیده‌اید که به فشار خون بالا، قاتل خاموش نیز گفته می‌شود؛ چراکه نشانه خاصی ندارد. در حقیقت از هر ۵ نفر، ۱ نفر از داشتن آن بی‌خبر است. این بیماری اگر درمان نشود آرام آرام، به قلب، ریه، رگ‌های خونی، مغز و کلیه‌ها آسیب می‌رساند. متاسفانه در بسیاری از موارد، فشارخون بالا، دارای نشانه یا علائم خاصی نمی‌باشد.
در چنین مواردی تنها راه تشخیص ، اندازه‌گیری آن است. اندازه‌گیری فشارخون یکی از اولین کارهایی است که پزشکان هنگام معاینه‌ی بیماران در هر نوبت انجام می‌دهند. این کار نقش مهمی در تشخیص به هنگام این بیماری دارد.
از بین هر چهار نفر احتمال دارد یک نفر مبتلا به فشارخون بالا باشد. بنابراین اندازه‌گیری مرتب فشار خون حداقل هر شش ماه یک مرتبه، به همه توصیه می‌شود.
یکی از علائم فشار خون بالا در بعضی افراد، سردرد صبحگاهی است که کم کم در طول روز از درد آن کاسته و برطرف می‌شود. بر اساس تحقیقات به طور کلی علائمی که در ادامه ذکر شده گاهی به طور مستقیم و گاهی غیر‌مستقیم خبر از فشار خون بالا می‌دهند:
- سردرد
- سرگیجه
- تپش قلب
- خستگی و بی‌حالی
- کم شدن دید یا تاری آن (ضعیف شدن چشم)
- درد قفسه سینه
- مشاهده خون داخل بینی یا ادرار
- تنگی نفس شدید
- کرختی و مور مور شدن دست و پاها
- تهوع و استفراغ
علت فشار خون بالا چیست؟
دلایل فشار خون بالا متعدد است و صرفا به نوع تغذیه بستگی ندارد. بعضی از این عوامل شامل موارد زیر می‌شود:
وراثت و سابقه فامیلی
تاثیر وراثت در ایجاد این بیماری بسیار زیاد است، حتی بعضی نقش آن را بیشتر از تاثیر محیط می‌دانند. افرادی که یکی از اعضای خانواده‌شان (مخصوصا پدر یا مادرشان) فشارخون بالا دارند، احتمال زیادی دارد که به این بیماری مبتلا باشند یا در آینده مبتلا شوند.
البته این موضوع برای همه صادق نیست. زیرا همه افراد با پیشگیری مناسب می‌توانند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند. حتی درصد زیادی از افرادی که به فشارخون بالا مبتلا شده‌اند، می‌توانند با مطالعه روش‌های تغذیه صحیح از عوارضی که این بیماری در پی خواهد داشت جلوگیری کنند و فشار خونشان را به حد طبیعی برسانند.
سن
در مورد فشارخون می‌توان گفت هرچه سن بالا می‌رود، احتمال ابتلا به فشارخون نیز بیشتر می‌شود. البته این نکته را باید بدانید که فشارخون بالا ممکن است در هر سنی به سراغ آدم بیاید ولی بیشتر مواقع، افراد میانسال به این بیماری مبتلا می‌شوند.
افراد بالای ۴۰ سال باید گوش به زنگ باشند و مرتب فشارخون خود را اندازه بگیرند؛ چرا که غالبا ابتلا به بیماری فشارخون در سنین بالاتر از ۴۰ سالگی اتفاق می‌افتد.
گروهی از محققان معتقدند که سن به خودی خود تاثیر مستقیمی روی ایجاد فشارخون بالا ندارد. در واقع با بالا رفتن سن، فعالیت بدنی افراد کم می‌شود، بعضا وضعیت روحی مناسبی ندارند و به دنبال تغذیه سالم نیستند. این عوامل به خودی خود ایجاد کننده‌ی فشارخون بالا و دیگر عوارض پیری می‌باشد.
جنسیت
به طور کلی فشارخون بالا در مردان بیشتر از زنان است. در بدن زنان هورمون‌های جنسی خاصی ترشح می‌شود که یکی از مهمترین آنها استروژن نام دارد. تا قبل از یائسگی که این هورمون ترشح می‌شود احتمال فشار خون در زنان بسیار پایین است.
اما بعد از این سن، نسبت ابتلای زنان به فشار خون برابر با مردان هم‌سن و سال و یا حتی بیشتر است. با این حال به طور کلی مردان در زمینه فشارخون آسیب پذیرترند و خطرات قلبی و عروقی بیشتری در آنها مشاهده می‌شود؛ بنابراین باید بیشتر مواظب فشارخون خود باشند.
چاقی و اضافه وزن
کاهش وزن یک راه موثر در درمان فشار خون بالا است زیرا ۲۰ الی ۳۰ درصد از موارد ابتلا به فشار خون را به اضافه وزن فرد نسبت می‌دهند. هرچه اضافه وزن بیشتر باشد، فشار خون نیز بیشتر است.
در تمام سنین، وزن بدن می‌تواند تعیین کند که دچار فشار خون می‌شوید یا خیر. فشارخون بالا در افراد چاق علل گوناگونی دارد. برخی از این موارد عبارتند از:
- افزایش عملکرد قلب برای خونرسانی به تمام اعضای بدن
- افزایش عملکرد اعصاب خودکار بدن (فعال شدن اعصاب سمپاتیک)
- زیاد بودن انسولین در افراد چاق (هایپر انسولینی)
- مقاومت به انسولین
- زیاد بودن هورمون لپتین
- مصرف بیشتر نمک
- بالا بودن قند خون
- مصرف غذاهای پرکالری
- اختلالات خواب
- تغییرات فیزیکی کلیه
سطح دریافت کالری در افراد چاق بالاتر از افراد معمولی است؛ زیرا افرادی که دارای اضافه وزن هستند معمولا، هم غذای بیشتری می‌خورند و هم از غذاهای پرکالری استفاده می‌کنند.
افزایش کالری دریافتی سبب افزایش سطح انسولین پلاسمای خون می‌شود که خود، محرکی قوی برای بازجذب سدیم توسط کلیه‌هاست. با بازجذب سدیم، فشار خون بالا می‌رود. تحقیقات نشان داده است که ۱۰% اضافه وزن، فشارخون را به اندازه‌ی ۷ میلی‌متر جیوه بالا می برد.
مصرف نمک
استفاده زیاد از نمک سبب تجمع مایعات در بدن می‌شود که این مسئله فشارخون را بالا می‌برد. مصرف نمک در کشور ایران ۳ برابر میزان مناسب و ۲ برابر میانگین جهانی است. افراد مختلف را در رابطه با تاثیر نمک می‌توان به دو دسته حساس وغیرحساس به نمک تقسیم کرد.
می‌توان گفت حساسیت افراد به نمک از فردی به فرد دیگر فرق می‌کند. ارتباط بین نمک و فشارخون در افراد حساس به نمک مستقیم است. این افراد هر چه نمک بیشتری مصرف کنند٬ فشار خونشان بالاتر می‌رود.
محدود کردن نمک برای افرادی که حساس به نمک هستند باعث کاهش فشار خونشان می‌شود، ولی برای بقیه افراد تاثیری ندارد. با توجه به این موضوع تشخیص این که فردی حساس به نمک است یا نه، بسیار سخت یا غیرممکن است.
فعالیت بدنی
به طور کلی، نداشتن فعالیت بدنی و همچنین ورزش نکردن، احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف را زیاد می‌کند. افرادی که فعالیت بدنی متوسط در روز دارند و هم چنین به صورت منظم ورزش می‌کنند، از سلامت عمومی بیشتری نسبت به افراد دیگر برخوردارند.
احتمال ابتلا به فشارخون بالا برای افرادی که فعالیت بدنی کمی دارند، مانند کارمندان، بازنشسته‌ها، خانه داران و راننده‌ها بیشتر از دیگران است. هم چنین هنگامی که عدم تحرک کافی و ورزش نکردن با عوامل فشار خون بالا همراه شود، احتمال خطر بسیار بالا می‌رود.
مصرف الکل
افرادی که از الکل استفاده می‌کنند، فشار خون بالاتری نسبت به دیگران دارند. هم چنین مواد الکلی احتمال بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
تداخل دارویی
داروهای ضدبارداری خوراکی ممکن است باعث افزایش فشارخون خفیف شود که معمولا با قطع آنها، فشار خون به حد طبیعی برمی‌گردد. ولی در بعضی افراد پس از مصرف طولانی مدت این داروها(حدود ۵ تا ۶ سال) فشارخون به حد طبیعی‌اش برنمی‌گردد.
معمولا هنگامی این اتفاق می‌افتد که مصرف‌کننده این داروها افراد چاق، سیگاری یا الکلی باشند. خانم‌هایی که باید قرص‌های قوی ضد بارداری مصرف کنند، بهتر است زیر نظر پزشک باشند. توصیه می‌شود که زنان بالای ۳۵ سال چاق الکلی و یا سیگاری و یا زنانی که فشارخون بالا دارند از روش‌های دیگر جلوگیری از بارداری استفاده کنند.
استرس
ممکن است در موقعیت‌های مختلف مثل تصادف، مرگ عزیزان و … دچار اضطراب شوید و فشار خونتان به صورت موقت افزایش یابد. اما ناراحتی‌های عصبی در طولانی مدت روی دستگاه خون رسانی بدن اثر می‌گذارد و سبب فشار خون بالا می‌شود.
محققان این گونه تغییرات فشارخون را آنی یا زودگذر می‌نامند. داشتن ناراحتی‌های عصبی، استرس و … می‌تواند تاثیر نامناسبی روی سلامت دستگاه خونرسانی و فشار خون داشته باشد. بنابراین در هنگام عصبانیت خونسردی خود را حفظ کنید و صبور باشید.
اشکالات تغذیه‌ای
سوء تغذیه یا نداشتن تغذیه‌ی صحیح منشا بسیاری از بیماری‌هاست. عادات تغذیه‌ای ناسالمی که در ادامه نام برده شده با فشار خون مرتبط هستند.
- مصرف بی‌رویه غذاهای آماده کنسروی و غذاهای رستورانی که نمک زیادی دارند
- مصرف سوسیس کالباس و غذاهای فرآوری شده
- عدم مصرف کافی لبنیات و دیگر منابع کلسیم
- مصرف ناکافی میوه‌ها، سبزیجات و دیگر عناصر مورد نیاز بدن به خصوص پتاسیم و منیزیم
- استفاده از چربی‌های مضر اشباع و ترانس (روغن جامد)
- مصرف ناکافی اسید چرب ضروری امگا ۳
دیابت
طبق تحقیقات بیش از نیمی از افراد دیابتی دارای فشارخون بالا هستند. شاید این عامل به خاطر چسبنده بودن خون این افراد باشد. دیابت همراه با فشار خون خطر سکته قلبی را افزایش می‌دهد.
در یک تحقیق علمی ثابت شد که فشار خون در افراد دیابتی در طول شب و روز تغییری نمی‌کند. در حالیکه فشارخون افراد سالم شب‌ها پایین‌تر از روزهاست. متاسفانه این تغییر برای افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند، اتفاق نمی‌افتد.
بیماری کلیه
یکی از دلایل فشار خون بالای ثانویه عدم سلامت کلیه است. بین سلامت کلیه‌ها و فشارخون رابطه‌ی تنگاتنگی برقراراست. فشارخون‌های شدیدا بالا به بیماری‌های کلیه منجر می‌شوند و بالعکس.
کلیه یکی از مهمترین اندام‌های تنظیم کننده فشارخون است که فشار خون بالا را به صورت بلند مدت تنظیم می‌کند. به افرادی که فشار خونشان بیشتر از حد طبیعیست توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنند تا در صورت نیاز آزمایش ادرار گرفته و سلامت کلیه‌ها بررسی شود.
تنگ شدن سرخرگ خون رساننده به کلیه
این عامل یکی از شایع‌ترین علت‌های بیماری فشارخون بالاست. به‌علاوه یکی از دلایل ابتلای کودکان و افرادی که ناگهان به این بیماری مبتلا شده‌اند نیز به حساب می آید. از مهمترین دلایل تنگ شدن سرخرگ خون‌رساننده به کلیه، آترواسکلروز (یا تصلب شرایین) است.
با تنگ شدن این رگ‌ها خون کمتر از حد طبیعی به کلیه‌ها می‌رسد. در این حالت بدن انسان فشارخون را افزایش می‌دهد تا خون کافی به کلیه‌ها برسد. این مکانیسم، عاملی برای افزایش فشارخون است.
هم چنین تنگ شدن مادرزادی قسمتی از رگ آئورت سبب می‌شود خون کمتری به اندام‌های تحتانی از جمله کلیه برسد. این عامل یکی از علت‌های مرگ و میر در سال اول زندگی کودکان محسوب می‌شود.
مصرف دخانیات
مصرف دخانیاتی مثل سیگار، فشارخون را افزایش می‌دهد؛ چون مواد شیمیایی موجود در آن به سطح دیواره‌ی رگ‌ها آسیب وارد می‌کند و منجر به باریک شدن آنها و افزایش فشارخون می‌شود.
نیکوتین سیگار و دیگر مواد مخدر٬ باعث انقباض رگ‌های خونی می‌شود و ضربان قلب را سریع‌تر می‌کند که هر دو مورد سبب افزایش فشارخون می‌شوند. حتی افرادی که خود سیگار نمی‌کشند ولی در معرض دود سیگار هستند نیز دچار این گونه عوارض می‌شوند.
بعضی از پژوهش‌ها نشان داده است که افراد سیگاری با ترک سیگار می‌توانند فشار خونشان را نزدیک به ۴ درجه کاهش دهند.
وجود تومور در غده‌های فوق کلیوی
ایجاد نوعی تومور در غده‌ی فوق کلیوی می‌تواند باعث ایجاد فشارخون بالا شود. این افزایش به دلیل ترشحات هورمونی این تومور و تاثیر آنها روی مکانیسم‌های تنظیم فشارخون صورت می‌گیرد.
فشارخون افرادی که به دلیل داشتن چنین توموری در غده فوق کلیوی بالاست را می‌توان با جراحی و برداشتن تومور درمان کرد.
راه های کاهش فشار خون کدام است؟
روش‌های زیادی برای درمان فشار خون بالا و کاهش آن وجود دارد. در ادامه به برخی از این واحدها اشاره شده است:
کاهش فشار خون با ورزش
ورزش منظم کمک می‌کند فشار خون پایین بیاید. افراد بالغ باید هر هفته حدود ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط انجام دهند. این ورزش می‌تواند شامل باغبانی، پیاده‌روی سریع، دوچرخه سواری یا سایر ورزش‌های هوازی باشد.
ورزش‌های تقویت عضلات هم هفته‌ای دو روز توصیه می‌شود. این ورزش‌ها باید تمام عضلات اصلی بدن را درگیر کند.
کاهش فشار خون با دارو
پزشک با توجه به سطح بیماری فشار خون افراد، ممکن است داروهایی مختلفی را تجویز کند:
۱- دیورتیک‌ها
اگر ورزش و تغییر برنامه غذایی جواب ندهد؛ معمولا اولین انتخاب دیورتیک‌ها هستند. دیورتیک‌ها را قرص آب نیز می‌نامند. این قرص کمک می‌کند آب و نمک اضافی بدن کم شود و فشار خون پایین بیاید. یعنی با مصرف این قرص بیشتر ادرار خواهید کرد.
بعضی از این داروها ممکن است پتاسیم بدن را خالی کنند که سبب ضعف عضلانی، گرفتگی عضلات پا و خستگی می‌شود. بعضی نیز قند خون را در دیابتی‌ها بالا می‌برد. اختلال نعوظ نیز از عوارض جانبی کمتر شایع است.
۲- مسدود کننده‌های بتا
مسدود کننده‌های بتا ضربان قلب را پایین می‌آورند، به این معنا که قلب دیگر مجبور نیست سخت کار کند. آنها برای دیگر مشکلات قلبی مانند ضربان قلب غیر طبیعی که آریتمی نام دارد نیز استفاده می‌شوند.
عوارض جانبی مصرف این دارو می‌تواند شامل بی‌خوابی، سرگیجه، خستگی، سرد شدن دست‌ها و پا و اختلال نعوظ باشد.
۳- مهارکننده‌های ACE
مهار کننده‌های ACE ذخایر آنژیوتانسین بدن را کاهش می‌دهند. آنژیوتانسین ماده‌ایست که سبب می‌شود رگ‌ها باریک شوند. نتیجه این است که آرامش پیدا می‌کنید، رگ‌ها باز می‌شوند، فشار خون پایین می‌آید و قلب کمتر کار می‌کند.
عوارض جانبی می‌تواند شامل سرفه خشک، جوش‌های پوستی، سرگیجه و بالا رفتن سطح پتاسیم بدن باشد.
ARB -4 ها
این دارو به جای اینکه ذخایر آنژیوتانسین را کاهش دهد، گیرنده‌های آنژیوتانسین را متوقف می‌کند. این جلوگیری سبب می‌شود تاثیرات شیمیایی باریک شدن رگ‌ها کم شود و فشار خون کاهش یابد.
چند هفته طول می‌کشد تا ARB ها کامل اثر کنند. عوارض جانبی احتمالی شامل سرگیجه، گرفتگی عضلانی، بی‌خوابی و بالا رفتن سطح پتاسیم است. خانم‌های باردار نباید این دارو را مصرف کنند.
۵- مسدود کننده کانال کلسیم
مسدودکننده‌های کانال کلسیم حرکت کلسیم به درون سلول‌های قلب و رگ‌ها را کند می‌کند. از آنجا که کلسیم سبب می‌شود قلب قوی‌تر منقبض شود، این دارو انقباض قلب را کندتر می‌کند و فشار پایین می‌آید.
این داروها سبب سرگیجه، تپش قلب، ورم مچ پا و یبوست می‌شوند. مسدود کننده‌ها را با میوه یا شیر بخورید و از خوردن آنها با آب گریپ فروت یا نوشیدنی‌های الکلی خود‌داری کنید.
دیگر داروها
دیگر داروهایی که سبب درمان فشار خون می‌شوند شامل بازکننده‌های عروقی، مسدودکننده‌های آلفا و آگونیست مرکزی هستند. اثرات جانبی احتمالی شامل سرگیجه، تپش قلب، سردرد یا اسهال می‌شود.
دکتر در صورتی که دیگر داروها کارساز نباشند و یا شرایطی خاص داشته باشید این موارد را تجویز می‌کند.
درمان فشار خون در خانه
درمان فشار خون بالا در خانه با کنترل تغذیه و انجام یک سری از کارها میسر است. البته در کنار رعایت این امور، باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم برای شما دارو تجویز کند. در ادامه روش‌های کاهش و پیشگیری از فشار خون بالا در خانه را خواهید خواند.
بهترین غذاها برای درمان فشار خون
سوال بسیاری از کسانی که درگیر این بیماری هستند این است که چگونه فشار خون بالا را سریع پایین بیاوریم تا دچار سرگیجه و بیهوشی نشویم. شما می‌توانید فشار خود را با استفاده از مواد غذایی مناسب پایین بیاورید؛ به عنوان مثال این مواد غذایی را میل کنید:
لبنیات
لبنیات می‌تواند بهترین غذا برای فشار بالا باشد. کلسیم یک ماده معدنی است که به میزان زیاد در استخوان‌ها و دندان‌ها وجود دارد و تنها ۱% درصد آن در دیگر اندام بدن است.
کلسیم به باز و بسته شدن درست رگ‌های خونی کمک می‌کند و فشار اضافی از روی دیواره رگ‌ها را برمی‌دارد؛ در نتیجه فشار خون بالا را پایین می‌آورد. هرچه میزان کلسیم مصرفی بالاتر برود فشارخون‌تان کمتر می‌شود.
میزان کلسیم توصیه شده برای مردان و زنان در ۱۹ تا ۵۰ سالگی ۱۰۰۰ میلی‌گرم، برای زنان بالای ۵۰ سال ۱۲۰۰ میلی‌گرم و برای نوجوانان در سن رشد ۱۳۰۰ میلی‌گرم است. غذاهای حاوی کلسیم عبارتند از:
- لبنیاتی از قبیل شیر، ماست، کشک، بستنی و پنیر
- لوبیا چشم بلبلی
- سالمون
- نخود فرنگی
- تخم شربتی
- بادام
- کاهو
کاهش مصرف نمک
مصرف نمک زیاد سبب بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، پوکی استخوان، سرطان معده و آسم می‌شود. با مصرف نمک بیش از اندازه بدن مقدار زیادی آب را در خود نگه می‌دارد تا بتواند سدیم اضافی را خارج کند.
در نتیجه همین مسئله سبب افزایش فشارخون در برخی افراد می‌شود و باری اضافه بر قلب وارد می‌کند. سازمان جهانی بهداشت میزان دریافت نمک در افراد بالغ را کمتر از ۵ گرم اعلام کرده است. در سنین پایین‌تر نیز (۲-۱۵ سال) حداکثر میزان مصرف ۳ گرم در روز است.
غذاهای سرشار از نمک که باید از مصرف آنها پرهیز کرد شامل موارد زیر است:
- سوسیس و کالباس
- غذاهای کنسرو شده
- زیتون شور
- انواع ترشی‌های آماده
- شورها مثل خیارشور
- غذاهای فست فود مثل پیتزا
- تنقلاتی مثل ذرت بو داده، آجیل‌ها و مغزهای شور
- انواع سس‌ها از قبیل کچاپ، سس سویا، سس سالاد و رب گوجه فرنگی
- انواع سوپ‌های آماده
- سیب زمینی سرخ شده همراه با نمک
- مواد غذایی دارای کافئین از قبیل قهوه، چای، نوشابه و شکلات
- جوش شیرین
- بکینگ پودر
مصرف بذر کتان
بذر کتان منبع خوبی از امگا ۳، فیبر و آنتی اکسیدان است. مصرف بذر کتان می‌تواند به پیشگیری از برخی سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت کمک کند. بهترین حالت استفاده از بذر کتان زمانی است که به خوبی خرد شده باشد. چون در این وضعیت بدن می‌تواند بیشترین مواد مغذی را از آن جذب کند.
اگر بذر کتان را به صورت کامل بخورید ممکن است همانطور دست نخورده و بدون اینکه چیزی از آن جذب بدن‌تان شود از سیستم گوارشی عبور کند. روغن بذر کتان نیز به عنوان مکمل مورد استفاده قرار می‌گیرد. به خاطر داشته باشید مصرف بذر کتان به تنهایی تاثیر جادویی بر فشار خون ندارد. همچنان باید روی رعایت برنامه‌ای سالم تمرکز کنید.
بذر کتان به صورت کلی بی‌خطر شناخته می‌شود، اما خانم‌های باردار و شیرده نباید به برنامه غذایی خود بذر کتان اضافه کنند.
استفاده از غذاهای پرفیبر (میوه‌ها و سبزیجات)
میوه‌ها و سبزیجات جزء مهمی از برنامه غذایی سالم هستند که هم فیبر زیادی دارند و هم بدون نمک هستند. مصرف روزانه و به اندازه این مواد نقش مهمی در پیشگیری و یا کاهش برخی بیماری‌های قلبی، فشارخون دارند.
ترکیبات شیمیایی موجود در سبزیجات و میوه‌ها عامل ضد استرس هستند و در کنترل فشارخون نقش مهمی دارند. استرس یکی از عوامل مهم در فشارخون بالاست و ممکن است فرد زمینه ژنتیکی نداشته باشد و در اثر استرس به فشارخون مبتلا شده است.
سبزی‌های زیر برای کنترل فشار خون مفید هستند:
کرفس: ترکیبات موجود در این گیاه روی عضلات نرم خونی اثر می‌گذارد و آنها را گشاد می‌کند در نتیجه سبب کاهش فشارخون می‌شود.
پیاز: آنتی اکسیدان موجود در پیاز سبب کاهش لخته شدن خون در سرخرگ‌های قلب می‌شود و تاثیری شبیه به آسپرین در بدن دارد.
سیر: مصرف این گیاه سبب تعدیل فشار خون می‌شود و چیزی حدود ۵ تا ۱۰ درجه فشارخون را کاهش می‌دهد.
تره فرنگی، پیازچه و ترب: به دلیل فیبر و ویتامین‌های گروه B، Cو گوگرد خاصیت ضدعفونی کننده دارند و به کاهش فشارخون کمک می‌کنند.
گوجه فرنگی: آب گوجه فرنگی را «خون گیاهی» می‌نامند و برای پایین آوردن فشار خون بسیار موثر است.
شنبلیله: این گیاه به دلیل دارا بودن نیکوتینیک اسید تا حدود زیادی فشارخون را پایین می‌آورد. دو قاشق چایخوری از این گیاه را به مدت ۲ تا ۳ دقیقه در آب بجوشانید. سپس آب آن را دور ریخته و دانه‌ها را بکوبید و یک خمیر نرم درست کنید. مصرف این خمیر در حالت ناشتا به کاهش فشارخون کمک می‌کند.
فلفل قرمز: از تجمع پلاک‌ها در رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند و باعث کاهش تدریجی فشارخون می‌شود.
گشنیز: پژوهش‌های انجام شده بر روی این گیاه نشان داده که مواد موجود در گشنیز تاثیر بسیار خوبی در کاهش فشارخون دارد.
انواع توت و زغال اخته: سرشار از آنتی اکسیدانی است که از فشارخون بالا پیشگیری می‌کند.
آب انار: از سالم ترین نوشیدنی هاست که توانایی بالایی در کاهش فشارخون دارد. آب انار برای کاهش فشارخون در طولانی مدت و کوتاه مدت تاثیر دارد.
کیوی: سرشار از ویتامین C است که تاثیر فوق‌العاده‌ای در کاهش فشارخون دارد.
موز، آووکادو، طالبی، خربزه و هندوانه: این میوه‌ها به دلیل پتاسیم فراوان اثرات سدیم را کاهش می‌دهد و فشار از دیواره رگ‌های خونی را کمتر می‌کند. توصیه می‌شود افراد بزرگسال نیز روزانه ۴۷۰۰ میلی‌گرم پتاسیم مصرف کنند.
لیموترش: یکی از مرکبات سرشار از ویتامین C و همچنین فلاوونوئیدها ست. این دو ترکیب به نگهداری رگ‌های خونی در شرایط خوب کمک می‌کند. بنابراین مانع از فشار زیاد به رگ‌های خونی می‌شوند.
آلو: سرشار از پتاسیم است و به حفظ سطح طبیعی فشارخون کمک می‌کند. مصرف به اندازه پتاسیم در حفظ تعادل مایعات در بدن موثر هستند.
آناناس: ترکیب بروملین موجود در این میوه سبب حل شدن لخته‌های خونی می‌شود و جریان خون را کاهش می‌دهد.
گلابی هندی: این میوه سبب کاهش علائم چربی خون و کلسترول بد می‌شود.
زالزالک: زالزالک قادر است جریان خون را بهبود دهد، فشار خون را پایین بیاورد و خطر لخته شدن خون را کم کند. تمام این موارد می‌توانند سطح انرژی را افزایش دهند و از حمله قلبی و سکته مغزی پیشگیری کنند.
چغندر: چغندر حاوی ترکیباتی هستند که رگ‌های خونی را شل می‌کنند. مصرف روزانه یک فنجان آب آن می‌تواند فشار خون را تا ۵ درجه پایین بیاورد. برگ چغندر به غیر از نیترات، منبعی غنی از پتاسیم و آنتی‌اکسیدان‌هایی است که روی درمان فشار خون تاثیر مثبت دارند.
گوجه فرنگی: گوجه فرنگی و فرآورده‌های گوجه‌فرنگی سرشار از بسیاری از مواد مغذی از جمله پتاسیم و رنگدانه کاروتنوئیدی لیکوپن هستند. لیکوپن به طور قابل توجهی با اثرات مفیدی بر سلامت قلب مرتبط است و خوردن غذاهای سرشار از این ماده مغذی، مانند محصولات گوجه فرنگی، ممکن است به کاهش عوامل خطر بیماری قلبی مانند فشار خون بالا کمک کند.
شکلات تلخ: دانه‌های کاکائو در خود چیزی به نام فلاونول دارند که منبع آنتی‌اکسیدان است. شکلات تلخ حاوی بالاترین درصد کاکائو است و در نتیجه مقدار زیادی از فلاونول‌ها را به همراه شیر و یا شکلات سفید دارد.
دانه‌های کاکائو همچنین منبعی غنی از منیزیم هستند که می‌تواند به کنترل فشار خون بالا کمک کند. وقتی فلاونول‌های کاکائو هضم و جذب بدن می‌شوند، می‌توانند تاثیر عمیقی روی شل کردن عضلاتی که در خط رگ‌های خونی قرار دارند بگذارد.
کرفس: کرفس یک سبزی محبوب است که ممکن است اثرات مثبتی بر فشار خون داشته باشد. این حاوی ترکیباتی به نام فتالید است که ممکن است به شل شدن عروق خونی و کاهش سطح فشار خون کمک کند. همان مطالعه‌ای که مصرف هویج خام را با کاهش فشار خون بالا مرتبط کرد، نشان داد که در میان سبزیجات پخته شده معمول مصرف شده، مصرف کرفس پخته به طور قابل توجهی با کاهش فشار خون مرتبط است.
منیزیم: منیزیم برای شل شدن عضلات بعد از انقباض نیاز است و می‌تواند به کنترل فشار خون بالا کمک کند. منیزیم را از سبزیجاتی بگیرید که برگ‌های سبز و تیره دارند مانند اسفناج، کلم بروکسل، برگ چغندر و از غلات کاملی مانند برنج قهوه‌ای، آجیل‌ها و دانه‌هایی مانند کاشو(بادام هندی) خام، کنجد و تخم کدو دریافت کنید.
درمان فشار خون با ماهی چرب
ماهی‌های چرب مانند قزل‌آلا، سالمون وحشی، ساردین و ماهی خال مخالی حاوی اسید چرب‌های ضد التهابی هستند که به عنوان کلسترول‌های خوب نیز شناخته می‌شوند. سعی کنید هفته‌ای دو تا سه مرتبه ماهی میل کنید.
کنترل فشار خون با چای سبز
چای سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان، ترکیبات فنلی و مواد ضدالتهابی است و می‌تواند تمام آسیب‌هایی که در اثر فشار خون بالا ایجاد می‌شود را از بین ببرد. تحقیقات نشان داده مصرف مرتب چای سبز می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. نوشیدن ۳ تا ۵ فنجان چای سبز در روز مشکلی ندارد.
کنترل فشار خون با هل
تحقیقات نشان داده این ادویه به شدت با کاهش فشار خون در ارتباط است. ثابت شده که استفاده‌ی مرتب از آن می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد و خطر ابتلا به عوارض قلبی- عروقی را کاهش دهد. این ادویه همچنین با کاهش سطح استرس و افسردگی نیز در ارتباط است. هردو می‌توانند از عوامل فشار خون بالا باشند.
دانه کدو تنبل
دانه کدو تنبل منبع غلیظی از مواد مغذی مهم برای کنترل فشار خون است، از جمله منیزیم، پتاسیم و آرژنین، یک اسید آمینه مورد نیاز برای تولید اکسید نیتریک، که برای آرامش عروق خونی و کاهش فشار خون ضروری است.
روغن دانه کدو تنبل همچنین یک درمان طبیعی قوی برای فشار خون بالا نشان داده شده است. مطالعه‌ای روی ۲۳ زن نشان داد که مصرف مکمل ۳ گرم روغن تخم کدو در روز به مدت ۶ هفته، منجر به کاهش قابل توجهی در فشار خون در مقایسه با گروه دارونما شد.
لوبیا و عدس
لوبیا و عدس سرشار از مواد مغذی هستند که به تنظیم فشار خون کمک می کنند، مانند فیبر، منیزیم و پتاسیم. مطالعات متعدد نشان داده است که خوردن لوبیا و عدس ممکن است به درمان فشار خون بالا کمک کند.
مروری بر ۸ مطالعه که شامل ۵۵۴ نفر بود، نشان داد که زمانی که لوبیا و عدس با سایر غذاها مبادله می‌شوند، به میزان قابل توجهی SBP و میانگین فشار خون را در افراد مبتلا و بدون فشار خون بالا کاهش می‌دهند.
اسفناج
اسفناج نیز مانند چغندر سرشار از نیترات است. همچنین سرشار از آنتی اکسیدان‌ها، پتاسیم، کلسیم و منیزیم است که آن را به گزینه‌ای عالی برای افراد مبتلا به فشار خون بالا تبدیل می‌کند.
در مطالعه‌ای روی ۲۷ نفر، افرادی که روزانه ۱۶۵۰۰ میلی لیتر سوپ اسفناج با نیترات بالا به مدت ۷ روز مصرف کردند، در مقایسه با افرادی که سوپ مارچوبه با نیترات کم مصرف کردند، درمان فشار خون را تجربه کردند. سوپ اسفناج همچنین سفتی شریان را کاهش می‌دهد که ممکن است به درمان فشار خون و بهبود سلامت قلب کمک کند.
پسته
پسته بسیار مغذی است و مصرف آن با سطح فشار خون سالم مرتبط است زیرا سرشار از تعدادی مواد مغذی ضروری برای سلامت قلب و تنظیم فشار خون بالا مانند پتاسیم است. یک مطالعه بر روی انواع آجیل نشان داده است که در بین تمام آجیل‌های موجود، مصرف پسته قوی‌ترین اثر را در کاهش فشار خون بالا دارد.
هویج
هویج ترد، شیرین و مغذی یکی از سبزیجات اصلی در رژیم غذایی بسیاری از افراد است. هویج سرشار از ترکیبات فنلی مانند اسیدهای کلروژنیک، پی کوماریک و کافئیک است که به شل شدن عروق خونی و کاهش التهاب کمک می‌کند، که ممکن است به کاهش سطح فشار خون کمک کند.
اگرچه هویج را می‌توان به صورت پخته یا خام میل کرد، اما خوردن آن به صورت خام ممکن است برای درمان فشار خون مفیدتر باشد. مطالعه‌ای که شامل ۲۱۹۵ فرد ۴۰ تا ۵۹ ساله بود نشان داد که مصرف هویج خام به طور قابل‌توجهی با سطوح پایین‌تر فشار خون مرتبط است.
راه‌های جلوگیری از فشار خون بالا چیست؟
توصیه‌های غذایی برای کنترل فشارخون در بیماران مبتلا به این بیماری بدین شرح است:
- در میان‌وعده به جای استفاده از تنقلاتی مثل پفک، چیپس از ذرت بدون نمک، ماست کم چرب، مغزیجات بدون نمک مثل فندق، پسته و گردو استفاده کنید.
- به جای نمک از چاشنی‌هایی مثل نعناع خشک، ریحان، گشنیز و سیر استفاده کنید.
- در هنگام خرید مواد غذایی آماده به میزان نمک آن توجه کنید.
- مصرف قند، شکر و نوشابه را محدود یا حذف کنید.
- مصرف نان‌های تهیه شده از آرد سفید را به حداقل برسانید و از نان‌های سبوس‌دار استفاده کنید.
- مصرف چای را محدود کنید و تا یک ساعت بعد از غذا چای مصرف نکنید.
- به جای کره و خامه از روغن زیتون، ماهی و سویا استفاده کنید.
- گوشت سفید را جایگزین گوشت قرمز کنید.
- پیاده‌روی، شنا و دوچرخه سواری ورزش‌های مناسبی برای کاهش فشارخون هستند.
- به دلیل نقش ویتامین C در کاهش فشارخون از سبزی‌ها و سالاد کنار وعده های غذایی و میان وعده استفاده کنید.
- مصرف غذاهای رستورانی را به حداقل برسانید چون سرشار از نمک و روغن هستند.
- به اندازه آب بنوشید چون کم‌آبی سبب افزایش فشارخون می‌شود.
برای درک بهتر این مقاله پیشنهاد می‌کنیم این ویدئو را تماشا کنید:
نتیجه گیری
تقریباً نیمی از بزرگسالان آمریکایی فشار خون بالا (پرفشاری خون) دارند. بسیاری از این افراد از بیماری خود بی اطلاع اند، زیرا معمولاً هیچ علامت هشدار دهنده ای وجود ندارد. این می تواند خطرناک باشد، زیرا فشار خون می تواند منجر به شرایط تهدید کننده زندگی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی شود. خبر خوب این است که اغلب می توانید از فشار خون پیشگیری یا آن را درمان کنید. تشخیص زود هنگام و تغییرات سبک زندگی سالم برای قلب می تواند از آسیب جدی فشار خون بالا به سلامتی شما جلوگیری کند.
سوالات متداول
۱- فشار خون چیست و چه انواعی دارد؟
نیروی وارد شده توسط خون به دیواره رگ ها است. به دو نوع اولیه (بدون علت مشخص) و ثانویه (ناشی از بیماری ها) تقسیم می شود.
۲- علائم فشار خون بالا چیست؟
معمولاً بدون علامت است، اما گاهی سردرد، سرگیجه، تنگی نفس یا خونریزی بینی دیده می شود.
۳- چه عواملی باعث افزایش فشار خون می شوند؟
مصرف زیاد نمک، چاقی، کم تحرکی، استرس، مصرف الکل، ژنتیک و بیماری های مزمن.
۴- راه های کاهش فشار خون چیست؟
کاهش نمک، ورزش منظم، مدیریت استرس، ترک سیگار، کاهش الکل و مصرف دارو در صورت نیاز.
استفاده کردیم. ممنون و متشکر
ممنون و متشکر، با آرزوی سلامتی برای همه بیماران. استفاده کردیم.
مطالب خیلی خوب بود
خوب بود
بسیار خوب است پا سخ خوبی دادی تشکر می کنم
سلام دوست عزیز
ممنون از همراهی شما
اطلاعات بسیار جالبی بود ممنون از آگاهی دادن شما
مطالب همه کارشناسی شده و درست بود من خودم فشار خونی هستم تمام مطالب در بالا رفتن فشار خودن دخیل هستن و صدرصد با روش های شما به حد نرومال میرسه ممنون ازتون دکتر عزیز
سلام دوست عزیز
ما هم ممنونیم از همراهی شما
خیلی ممنون .
مطالب بسیار خوب و اموزنده است
باسلام
خیلی ممنون از آگاهی که دادید
💐
سلام مطالب مفیدی بود ممنون
دیگه چه گیاهای دارویی برای فشار خون خوبه ؟؟
سلام دوست عزیز
آلو و تمشک و زغال اخته – دم کرده برگ زیتون – تخم کرفس و …….