کم کاری تیروئید و دیابت

ابتلای همزمان فرد به بیماری کم کاری تیروئید و دیابت غیرمعمول نیست. در واقع اگر مبتلا به دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، مقاومت به انسولین یا سندرم متابولیک هستید خطر ابتلا به بیماری تیروئید در شما افزایش می‌یابد.

از طرف دیگر بیماری تیروئید خطر ابتلا به سندرم متابولیک یا دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد. اگر دچار اضافه وزن یا چاقی باشید این ارتباط حتی قوی‌تر هم می‌شود. عملکرد غیرطبیعی تیروئید می‌تواند نحوه پاسخ بدن به انسولین را تغییر دهد. تیروئید کم کار حتی ممکن است در پایین آمدن سطح قند خون نقش داشته باشد. در این مقاله به توضیح چگونگی ارتباط بیماری کم کاری تیروئید و دیابت می‌پردازیم.

چرا کم کاری تیروئید و دیابت اغلب با هم دیده می‌شوند؟

غده تیروئید اندام پروانه ای شکل در پایه گردن نقش مهمی در تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن شما از جمله متابولیسم ( نحوه استفاده بدن از انرژی ) دارد. به همین دلیل ممکن است افراد دچار مشکلات زیر شوند:

• از آنجا که بیماری تیروئید در متابولیسم اختلال ایجاد می‌کند قند خون ( گلوکز ) می‌تواند شروع به تجمع کند. این امر خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد و اگر از قبل مبتلا به دیابت باشید مدیریت قند خون را دشوارتر می‌کند.
• هایپرگلیسمی ناشی از بیماری تیروئید نیز می‌تواند در سندرم متابولیک نقش داشته باشد. سندرم متابولیک مجموعه‌ای از پنج بیماری است – گلوکز بالا، فشار خون بالا، تری گلیسیرید بالا، کلسترول HDL پایین و دور کمر بزرگ – که خطر بیماری قلبی، دیابت و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. سندرم متابولیک درمان نشده می‌تواند به دیابت نوع 2 تبدیل شود.

• بیماری تیروئید همچنین می‌تواند در تولید انسولین اختلال ایجاد کند. انسولین به سلول ها امکان می‌دهد از گلوکز برای تولید انرژی استفاده کنند. این امر قند خون را کاهش می‌دهد.
• از طرف دیگر کم کاری تیروئید متابولیسم را کاهش می‌دهد. وقتی این اتفاق می‌افتد ترشح انسولین می‌تواند به تأخیر بیفتد و باعث افت قند خون ( هیپوگلیسمی ) شود. برای افرادی که داروهای دیابت مصرف می‌کنند این افت قند خون گاهی اوقات می‌تواند شدید باشد و منجر به سرگیجه، اختلال در جهت یابی و بیهوشی شود.

با توجه به مواردی که گفته شد طبیعی است که معمولا کم کاری تیروئید و دیابت را معمولا در کنار هم می‌بینیم و متاسفانه هر دو بیماری ارتباط مستقیم با نوع تغذیه و برنامه غذایی ناسالم افراد دارند.

مکانیسم تأثیر کم کاری تیروئید بر کنترل قند خون

روند تاثیر کم کاری تیروئید بر کنترل قند عبارت است از:

• اختلال در جذب گلوکز: کم کاری تیروئید تخلیه معده را کند کرده و جذب گلوکز از دستگاه گوارش را کاهش می‌دهد و در نتیجه باعث تجمع طولانی مدت گلوکز در محیط می‌شود.
• مقاومت به انسولین: حساسیت عضلات اسکلتی و بافت چربی به انسولین کاهش می‌یابد که منجر به کاهش دفع گلوکز می‌شود.
• تغییر در تولید گلوکز کبدی: کم کاری تیروئید می‌تواند گلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز کبدی را کاهش دهد. اینها فرآیندهایی هستند که در آن کبد گلوکز تولید می‌کند اما همچنین بر پاسخ کبد به هورمون‌های تیروئید تأثیر می‌گذارد.

• استفاده از گلوکز محیطی: استفاده و جذب گلوکز در بافت های محیطی به دلیل کاهش حساسیت به انسولین، کاهش انتقال گلوکز در میوسیت ها و کاهش میزان اکسیداسیون گلوکز و سنتز گلیکوژن کند می‌شود.
• کاهش کلیرانس انسولین: کلیرانس کلیوی انسولین در شرایط کم کاری تیروئید کاهش می‌یابد که می‌تواند نیاز فیزیولوژیکی به انسولین را کاهش دهد.
• افزایش نیاز به انسولین: علیرغم اختلال در متابولیسم گلوکز، کندی کلی متابولیسم و ​​​​تغییرات در استفاده از گلوکز ممکن است نیاز به افزایش دوز انسولین برای مدیریت مؤثر دیابت داشته باشد.

تشخیص و علائم: چگونه این دو بیماری یکدیگر را پنهان می‌کنند؟

در بسیاری از موارد، تشخیص کم ‌کاری تیروئید و دیابت ممکن است به دلیل هم ‌پوشانی علائم، چالش ‌برانگیز باشد:

• هر دو بیماری می‌توانند علائمی مانند خستگی مفرط، افزایش وزن، خشکی پوست و اختلالات خلقی را ایجاد کنند.
• همین شباهت‌ها گاهی باعث می‌شود یکی از بیماری‌ها پشت دیگری پنهان بماند، به‌ ویژه اگر بیمار قبلاً با یکی از آن‌ها تشخیص داده شده باشد. برای مثال، خستگی در فرد مبتلا به دیابت ممکن است به نوسانات قند خون نسبت داده شود، در حالی که دلیل اصلی می‌تواند کم‌ کاری تیروئید باشد.

• از سوی دیگر، این دو بیماری می‌توانند تأثیر متقابل بر یکدیگر بگذارند. کم ‌کاری تیروئید با کاهش متابولیسم بدن، می‌تواند حساسیت به انسولین را کاهش دهد و کنترل دیابت را دشوارتر کند.
• همچنین، دیابت نوع ۱ یک بیماری خودایمنی است که احتمال ابتلا به سایر بیماری‌های خودایمنی از جمله تیروئیدیت هاشیموتو (علت اصلی کم‌کاری تیروئید) را افزایش می‌دهد.

 بنابراین، بررسی هم‌ زمان عملکرد تیروئید در بیماران دیابتی (و بالعکس) بسیار مهم است تا از تأخیر در تشخیص و درمان پیشگیری شود.

مدیریت همزمان: اصول رژیم غذایی و سبک زندگی تخصصی

اختلال عملکرد تیروئید با تغییراتی در میزان مصرف غذا، متابولیسم، وزن بدن و دمای بدن مرتبط است. این تغییرات می‌تواند منجر به سندرم متابولیک شود که خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد. مدیریت مناسب تیروئید می‌تواند به شما در کاهش عوامل خطر ابتلا به دیابت کمک کند اما شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد این امر می‌تواند به طور کامل از دیابت جلوگیری کند.

اگر به دیابت مبتلا شده اید یا از قبل به این بیماری مبتلا هستید، متعادل کردن هورمون‌های تیروئید می‌تواند به شما در مدیریت بهتر هر دو بیماری کمک کند:

• کم کاری تیروئید عمدتاً با دارویی به نام لووتیروکسین درمان می‌شود. این قرص به صورت خوراکی و یک بار در روز ترجیحاً با معده خالی مصرف می‌شود. دوز دقیق مورد نیاز هر فرد منحصر به بدن خودش خواهد بود.
• پزشک بر آزمایش ها نظارت می‌کند و در صورت نیاز دوز دارو را تنظیم می‌کند. وقتی به دوز مناسب لووتیروکسین رسیدید در صورت پایدار بودن وضعیتتان می‌توانید هر شش ماه یکبار آزمایش هایی برای نظارت بر سطح آن انجام دهید.
• پزشک همچنین سایر بیماری ها مانند بیماری قلبی را نیز تحت نظر خواهد داشت.

برخی از ارائه دهندگان خدمات درمانی حتی این آزمایش‌ها را سالانه انجام می‌دهند، البته تا زمانی که هیچ نشانه ای از کم کاری تیروئید نشان ندهید. اثربخشی دوز داروی شما با توجه به سطح TSH و علائم و نشانه های شما تعیین می‌شود. اکثر افراد با درمان پیش‌آگهی خوبی دارند و علائم معمولاً طی چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابند.

توصیه های دکتر کرمانی برای بیماران

دکتر کرمانی با توجه به مشکلات و بیماری هایی که روی برنامه غذایی تاثیر می‌گذارند به افراد لیست غذایی می‌دهند. در مورد کم کاری تیروئید و دیابت نیز توصیه دکتر کرمانی استفاده از غذاهایی است که روی هورمون های تیروئید تاثیر منفی نمی‌گذارند و از طرف دیگر موجب نوسان های شدید قند خون نیز نمی‌شوند.

 کاهش وزن به خودی خود می‌تواند تاثیر مثبتی روی حل مشکل متابولیک و گلوکز خون داشته باشد. از نظر دکتر کرمانی پیروی از یک برنامه غذایی سالم حاوی مقدار زیادی سبزیجات و پروتئین می‌تواند این بیماری ها را تا حدود زیادی کنترل کند.

کلام آخر

متاسفانه کم کاری تیروئید و دیابت روی یکدیگر تاثیر می‌گذارند و حتی در مواقعی موجب پنهان ماندن دیگری می‌شوند. معمولا اگر مبتلا به کم کاری تیروئید باشید امکان دارد به دیابت نیز مبتلا شوید و میزان انسولین خون تان تغییر کند. به همین دلیل توصیه می‌شود در صورت مشاهده علائم هر کدام از این بیماری ها به یک فوق تخصص غدد مراجعه کنید تا از وضعیت سلامت خود آگاه شوید.

سوالات متداول مقاله کم کاری تیروئید و دیابت:

منابع:

• www.verywellhealth.com
• www.medicalnewstoday.com
• www.healthcentral.com

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.