قند خون، که با نام گلوکز خون نیز شناخته می‌شود، منبع اصلی انرژی برای سلول‌ها و مغز انسان است. حفظ سطح قند خون نرمال در سنین مختلف برای سلامتی عمومی و عملکرد صحیح اندام‌ها حیاتی است. وظیفه‌ی تنظیم دقیق این میزان بر عهده‌ی لوزالمعده (پانکراس) است که با تولید هورمون‌هایی مانند انسولین و گلوکاگون، تعادل قند ورودی و مصرفی بدن را مدیریت می‌کند.
انحراف از محدوده‌ی طبیعی قند خون نرمال، چه به سمت بالا (هیپرگلیسمی) و چه به سمت پایین (هیپوگلیسمی)، می‌تواند نشانه‌ی اختلالات متابولیکی باشد که نیازمند توجه و مدیریت پزشکی است.
اما قند خون نرمال چقدر است و چه مقدار قند در خون زیاد است؟ چرا گلوکز خون بالا برای شما مضر است؟ تا انتها با ما همراه باشید تا پرسش همه‌ی سوال‌های خود را بیابید.
قند خون نرمال چند است؟
سطح قند خون ناشتای سالم پس از حداقل ۸ ساعت غذا نخوردن کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) و ۲ ساعت بعد از غذا کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر است.
در طول روز، سطح آن درست قبل از غذا به پایین ترین حد خود می رسد. برای اکثر افراد بدون دیابت، سطح قند خون قبل از غذا حدود ۷۰ تا ۸۰ میلی گرم در دسی لیتر است. برای برخی افراد، ۶۰ طبیعی است و برای برخی ۹۰.
اهمیت قند خون نرمال
یکی از شاخص‌های مهم برای ارزیابی و بررسی سلامت بدن قند خون نرمال است؛ میزان قند خون نرمال در سنین مختلف با افزایش سن، ابتلا به برخی از بیماری‌ها و حالات مختلفی همچون ناشتا و غیر ناشتا تغییر می‌یابد، اما همیشه باید قند خونتان را در محدوده نرمال خود نگه دارید تا سلامتی شما به خطر نیفتد.
بررسی منظم قند خون برای جلوگیری از ابتلا به دیابت در افراد سالم و همچنین پیشگیری از تشدید انواع بیماری در افراد مبتلا به دیابت حائز اهمیت است؛ غیر متعادل بودن سطح قند خون می‌تواند منجر به بروز بیماریهای خطرناکی در افراد سالم و افراد مبتلا به دیابت شود.
انسولین نقش مهم و اساسی در بهبود عملکرد گلوکز برای تامین انرژی مورد نیاز سیستم‌ها و سلول‌های بدن ایفا می‌کند؛ هنگامی که ترشح انسولین به هر دلیلی در بدن کاهش می‌یابد گلوکز نمی‌تواند به درستی به سلول‌ها راه پیدا کند به همین دلیل در رگ‌های خونی باقی می‌ماند.
این اختلال به مرور زمان به عملکرد سیستم‌های بدن آسیب می‌رساند به همین دلیل در زمان ورود کربوهیدرات و قند، بدن استفاده صحیحی از این مواد نکرده و شاهد تجمع مواد قندی در بدن خواهیم بود؛ این اختلال آسیب شدیدی را به رگ‌های خونی وارد کرده و در برخی از مواقع با حمله قلبی بروز پیدا می‌کند.
علاوه بر عوارضی همچون آسیب به رگ‌های کوچک و بزرگ خونی و همچنین حمله قلبی می‌توان به گرفتگی عروق، انواع آسیب‌های عصبی، از دست دادن بینایی، نارسایی کلیه و … اشاره نمود؛ به همین دلیل بررسی قند خون نرمال برای تمامی افراد ضروری می‌باشد.
قند خون نرمال در سنین مختلف
در این قسمت از مقاله به قند خون نرمال در سنین مختلف می‌پردازیم:
میزان قند خون نرمال برای کودکان
| رنج سنی | قند خون نرمال (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) |
| ۰ تا ۵ سال | ۱۰۰ تا ۱۸۰ |
| ۶ تا ۹ سال | ۸۰ تا ۱۴۰ |
| ۱۰ سال و بالاتر | ۷۰ تا ۱۲۰ |
جدول زیر نشان می‌دهد که میزان قند خون کودکان در طول روز چگونه تغییر می‌کند.
این تغییرات در سنین مختلف یکسان است و پزشک می‌تواند میزان دقیق آن را برای هر فرد مشخص کند.
| زمان | قند خون (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) |
| در زمان بیدار شدن | ۷۲ تا ۱۲۶ |
| قبل از صرف غذا | ۷۲ تا ۱۲۶ |
| ۲ ساعت بعد از صرف غذا | ۹۰ تا ۱۶۲ |
قند خون نرمال برای نوجوانان
جدول زیر متوسط قند خون را برای نوجوانان نشان می‌دهد:
| زمان | قند خون (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) |
| قبل از صرف غذا | ۷۲ تا ۱۰۸ |
| ۲ ساعت بعد از صرف غذا | حداکثر ۱۸۰ |
قندخون نرمال در ۳۰ سالگی
قند خون نرمال در سن ۳۰ سالگی به شرح زیر است:
| زمان | قند خون (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) |
| در حالت عادی | زیر ۱۰۰ |
| قبل از غذا | ۷۰ تا ۱۳۰ |
| بعد از غذا | کمتر از ۱۸۰ |
| زمان خواب | حدود ۱۰۰ تا ۱۴۰ |
قند خون نرمال در سن ۴۰ سالگی
| زمان | قند خون (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) |
| ۸ ساعت بعد از مصرف غذا | ۶۸ تا ۱۰۸ |
| بعد از مصرف غذا | ۱۲۶ تا ۱۴۰ |
| ناشتا | ۶۸ تا ۱۱۰ |
قند خون نرمال در سن ۵۰ سالگی
| زمان | قند خون (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) |
| ناشتا | ۷۰ تا ۱۰۰ |
| بعد از غذا | ۱۲۶ تا ۱۴۰ |
قند خون نرمال در سن ۶۰ سالگی
به صورت کلی قند خون برای افراد سالم در سن ۶۰ سالگی در محدوده ۱۲۰ تا ۱۶۰ میلی گرم بر دسی لیتر قرار دارد.
قند خون نرمال در حالت ناشتا
| زمان | افراد سالم | افراد دیابتی |
| قبل از صرف غذا (قند خون ناشتا) | ۷۲ تا ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۸۰ تا ۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
قند خون نرمال در بارداری
انجمن دیابت آمریکا این محدوده را برای زنان بارداری که قند خون خود را آزمایش می کنند توصیه می کند:
| زمان | قند خون (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) |
| قبل از غذا | ۹۵ یا کمتر |
| یک ساعت بعد از غذا | ۱۴۰ یا کمتر |
| دو ساعت بعد از غذا | ۱۲۰ یا کمتر |
قند خون نرمال به چه چیزهایی بستگی دارد؟
پزشکان معتقدند که بالا رفتن قند خون در بعضی از افراد سالم می‌تواند بسیار طبیعی و ناشی از یکی از عوامل سه گانه زیر باشد. این عوامل عبارتند از:
نوسانات هورمونی
در واقع میزان حداکثر ترشح هورمون‌ها در بدن از ساعت ۱۲ شب تا شش صبح می‌باشد و به خصوص در بین هورمون‌ها میزان حداکثر ترشح هورمون‌های رشد و کورتیزول بین ساعت سه تا شش صبح بالا است، بنابراین اگر میزان ترشح شبانه هورمون‌های رشد و کورتیزول در بدن فردی بالا باشند، به دلیل اختلالی که این دو هورمون بر هورمون انسولین ایجاد می‌کنند، باعث می‌شوند تا میزان قندخون ناشتا در حالت غیر طبیعی اندازه گیری شود.
در زمان‌هایی که علتِ مشکل تنظیم قند خون به دلیل مشکلات هورمونی باشد، راه درمان را پزشک می‌تواند به شما نشان دهد. پس در این مواقع هیچگاه اقدام به خود درمانی نکنید.
گرسنگی‌های شدید شبانه
برخی یافته‌ها نشان می‌دهند که اگر فردی، آخرین وعده غذایی روزانه خود یعنی شام را حذف نماید و یا این وعده را محدود استفاده نماید، امکان اینکه روز بعد دچار نوسانات قندخون شود بیشتر خواهد بود.
یکی از راه‌های شناسایی این حالت که با نوسان قند خون ناشتا همراه است، می‌توان به سردرد صبحگاهی اشاره کرد. در این مورد توصیه می‌شود که فرد مبتلا شب قبل یک وعده غذایی کامل استفاده نماید و یا اینکه حتماً قبل از خواب، مواد غذایی مغذی میل کند.
اتمام انسولین
در برخی موارد حس می‌شود که بدن از انسولین خالی شده است. در این مورد که نشانه آن احساس خستگی شدید در هنگام بیدار شدن از خواب شبانه است، باید فرد مبتلا سریعاً به پزشک مراجعه کند.
با چه آزمایش هایی می توان قند خون نرمال را تشخیص داد؟
از انواع آزمایش برای تشخیص قند خون نرمال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایش قند خون ناشتا
- آزمایش قند خون دو ساعته
- آزمایش HbA1C
- آزمایش چالش گلوکز (GCT )
- تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
- آزمایش گلوکز ادرار
- آزمایش قند خون تصادفی
خواندن آزمایش قند خون با توجه به نوع آزمایش می‌تواند به شرح زیر باشد. تفسیر آزمایش قند خون را بر عهده پزشک بگذارید. او با توجه به فاکتورهایی مانند سن و جنسیت تحلیل درستی از وضعیت سلامتی شما ارائه خواهد داد.
چگونه به قند خون نرمال دست پیدا کنیم؟
روش‌های زیادی برای حفظ قند خون نرمال وجود دارد. این روش‌ها عبارتند از:
پیروی از رژیم غذایی سالم
مواد غذایی مفید که قند خون را کاهش می دهد عبارتند از:
- کلم بروکلی
- غذاهای دریایی
- کدوتنبل
- مغزیجات
- بامیه
- تخم کتان
- لوبیا
- عدس
- دانه چیا
- کلم پیچ
- توت ها
- آووکادو
- جو دوسر
- مرکبات
- کفیر و ماست
- تخم مرغ
- سیب
و به طور کلی نکات زیر کمک کننده هستند:
- میوه هایی مانند هندوانه، طالبی، خربزه، موز، انبه و انگور که محتوای قند بالاتری هستند به میزان کمتری مصرف شوند.
- مصرف میوه به آبمیوه ارجحیت دارد چون فیبر موجود در آن باعث می شود قند میوه آهسته تر جذب شده و به کنترل قند خون کمک می کند.
- کاهش مصرف قند های ساده مانند قند و شکر، شیرینی، شکلات و… برای پیشگیری از افزایش قند خون موثر است.
- مصرف برنج های میکس شده با حبوبات یا سبزیجات توصیه می شود، چون محتوای فیبر آن افزایش می یابد و در نتیجه به آزاد سازی آهسته تر قند غذا کمک می‌کند.
- استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین های B1، B3، B6 و B12 مانندغلات کامل، گوشت، ماهی، مرغ، بوقلمون، قارچ، تخم مرغ، شیر و لبنیات، مغز ها.
- مصرف منابع غذایی ویتامین E: روغن های گیاهی مانند آفتابگردان، ذرت، سویا – سبزیجات با برگ های سبز تیره – مغز ها و دانه ها.
ورزش
رابطه ورزش و دیابت به این گونه است که ورزش بدن شما را نسبت به انسولین حساس‌تر می‌کند. این بدان معناست که بدن به انسولین کمتری برای انتقال قند به سلول‌ها نیاز دارد. حتما پیش از شروع ورزش از پزشک خود اجازه بگیرید؛ سپس فعالیت‌های مورد علاقه خود را انتخاب کنید. نکته مهم این است که فعالیت بدنی منظمی داشته باشید.
حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در بیشتر روزهای هفته یا حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در هفته داشته باشید. اگر مدتیست که فعال نبوده‌اید، به آرامی شروع کنید و به تدریج مقدار ورزش‌تان را افزایش دهید. همچنین از نشستن طولانی مدت خودداری کنید.
پیاده‌روی یکی از بهترین ورزش‌ها برای کنترل و درمان دیابت است. پیاده روی منظم و سریع می‌تواند سطح فشار خون، گلوکز و کلسترول شما را بهبود بخشد. ۳۰ دقیقه پیاده‌روی سریع روزانه و یا حدود ۱۰۰ قدم در دقیقه کافی و عالی است.
علاوه بر پیاده‌روی، اغلب ورزش‌های هوازی هم سطح گلوکز خون شما را کاهش می‌دهند.
اصلاح سبک زندگی
تغییر سبک زندگی شما می‌تواند گام بزرگی به سوی پیشگیری از دیابت باشد. این را بدانید که هیچ وقت برای شروع دیر نیست. دیابت نوع ۱ قابل پیشگیری نیست، اما انتخاب‌ها‌ی سبک زندگی سالم برای پیشگیری از ابتلا به پیش دیابت، دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری وجود دارد.
کاهش وزن خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. اگر در معرض دیابت هستید با کمک مربی یا پزشک یک هدف لاغری برای خود بگذارید. اهداف شما باید کوتاه مدت و معقول باشد؛ مانند کاهش نیم الی ۱ کیلوگرم در هفته. همچنین غذاهای سالم بخورید و رژیم غذایی مناسب داشته باشید تا بتوانید از ابتلا به دیابت پیشگیری کرده و یا اگر به آن مبتلا هستید آن را کنترل کنید.
رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره. کافیه همین الان تصمیم بگیری که می‌خوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.
کلام آخر:
قند خون نرمال یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت بدن است و نقش کلیدی در عملکرد صحیح اندام‌ها، به‌ویژه مغز، ایفا می‌کند. سطح قند خون در افراد مختلف و در شرایط متفاوت ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی، محدوده نرمال آن مشخص است. حفظ قند خون نرمال بهش ما کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تر و طول عمر بیشتری داشته باشید. اگر نگران سطح قند خون خود هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
سوالات متداول قند خون نرمال:
۱- چرا حفظ قند خون نرمال مهم است؟
سطح قند خون خیلی بالا یا خیلی پایین می تواند منجر به عوارض جدی برای سلامتی شود. قند خون بالا به طور مزمن با دیابت مرتبط است، در حالی که قند خون پایین می تواند باعث سرگیجه، غش و حتی تشنج شود.
۲- میزان قند خون بعد از شام در افراد دیابتی چقدر باید باشد؟
به طور کلی، میزان قند خون بعد از شام (یک یا دو ساعت پس از شروع غذا) در افراد دیابتی باید کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) باشد.
۳- چگونه می توان سطح قند خون نرمال را حفظ کرد؟
نکاتی که به حفظ قند خون نرمال کمک می‌کنند عبارتند از: مصرف یک رژیم غذایی متعادل سرشار از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل، محدود کردن مصرف نوشیدنی های شیرین و غذاهای فرآوری شده، شرکت در فعالیت‌های بدنی منظم، مدیریت استرس و …
۴- چه زمانی در مورد قند خون به پزشک مراجعه کنم؟
اگر علائم مداوم قند خون بالا یا پایین را تجربه کردید، یا اگر در مورد قند خون خود نگرانی دارید، با پزشک مشورت کنید.
منابع:
باسلام مطالب شما ارزنده ومفید بود امیدوارم درپناه حق همیشه سالم وتندرست با شید
سلام ودرود برشما آقای سرباز
درود فراوان بردکتر عزیز ومجموعه خوبشون من از رژیم وتغذیه درست دکتر استفاده کردم وخیلی خوب هم به وزن نرمال وقندخون ۱۰۰گاهی کمتر رسیدم ممنون دکتر کرمانی عزیز 🙏🙏
زنده وبرقرار باشبدخانم خاکپور عزیزم
احسنت به همت واراده شما پایدار باشید
سلام نتایج و نظرات علمی خوبی بود لطفاً از نوع اطلاعات در مورد بیماریهای مختلف منتشر کنید .
سلام تشکر ازشما
چشم عزیزم