سرگیجه در رژیم از علت تا پیشگیری و درمان

سرگیجه اصطلاحی است که برای توصیف طیفی از احساسات ناخوشایند مانند احساس چرخش‌زمین به دور سر، ضعف یا بی‌ثباتی هنگام حرکت استفاده می‌شود. این حالت در برخی مواقع هنگامی ایجاد می‌شود که فرد در دوران رژیم غذایی یا زمان تثبیت وزن به‌سرمی‌برد. برخی متخصصان علت سرگیجه در رژیم غذایی را کم‌خونی، افت قندخون یا اختلالات سدیم در بدن عنوان می‌کنند. در این مقاله به شایع‌ترین علل سرگیجه، روش‌های پیشگیری از این مساله، موادغذایی مجاز و غیرمجاز و رژیم غذایی مناسب برای سرگیجه پرداخته شده است.

شایع‌ترین علت سرگیجه چیست؟

سرگیجه، نوعی احساس سبکی در سر، پژمردگی یا عدم تعادل حرکتی است که اندام‌های حسی به‌ویژه چشم و گوش را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین گاهی‌اوقات می‌تواند باعث بیهوشی شود. سرگیجه یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از اختلالات مختلف در بدن است. سرگیجه معمولا با احساس چرخش مانند حرکت اتاق مشخص می‌شود.

همچنین ممکن است احساس تلو تلو‌خوردن یا از دست‌دادن تعادل در زمان ایستادن را ایجاد کند. این حالت بین بزرگسالان معمولا شایع است و علت اصلی آن اغلب جدی نیست. بااین‌حال، اگر فردی دوره‌های مکرر سرگیجه را بدون دلیل واضح یا برای مدت طولانی تجربه کند، باید با پزشک تماس بگیرد.

شایع‌ترین علل شایع سرگیجه، عبارتند از:

• میگرن
• داروها
• الکل
• مشکلات گوش داخلی

دیگر علت‌های سرگیجه عبارتند از:

افت فشار خون وضعیتی

هایپوتنشن که با نام افت فشار خون نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث سرگیجه شود، مخصوصا اگر از حالت خوابیده به حالت نشسته یا ایستاده در بیایید. وقتی از حالت خوابیده یا نشسته سریع به وضعیت ایستاده می‌روید خون به سرعت نمی‌تواند به سرتان برسد و ممکن است سرگیجه را تجربه کنید. برای جلوگیری از این نوع سرگیجه برای تغییر وضعیت بدن به خود فرصت دهید، همچنین با پزشکتان درباره مشکل احتمالی در سیستم جریان خون صحبت کنید.

کم آب شدن بدن

حتی مقداری کم آبی در بدن می‌تواند باعث احساس بی‌هوشی، بی‌ثباتی یا غیر متعادل بودن شود، چون این حالت باعث می‌شود جریان خون کند شود.

کمبود آب بدن نیز ممکن است باعث افت سریع فشار خون شود که در نتیجه فرد دچار سرگیجه می‌شود. این اتفاق در طول رژیم غذایی نیز ممکن است رخ دهد و بدن به علت کم‌آبی دچار سرگیجه در رژیم شود.

سرگیجه یکی از شایع‌ترین دلایلی است که بزرگسالان را وادار می‌کند به پزشک مراجعه کنند.

مصرف بیش از حد کافئین

مصرف بیش از حد کافئین در روز  که 400 میلی‌گرم است می‌تواند منجر به سرگیجه شود. کافئین محرک است و محرک‌ها جریان خون به مغز را محدود می‌کنند. وقتی خون به درستی در مغز جریان پیدا نکند، می‌تواند باعث احساس سرگیجه شود.

حمله عصبی

همه ما گاهی نگران هستیم، اما وقتی اضطراب با سرگیجه همراه می‌شود، می‌تواند یک حمله عصبی یا اختلال اضطراب باشد. حمله عصبی و اختلال اضطراب می‌تواند باعث شود فرد احساس سرگیجه کند، چون این مشکلات همواره با ضربان قلب سریع و نفس نفس زدن همراه می‌شوند که هر دوی اینها موجب سرگیجه می‌شوند. اگر در موقعیت‌های خاصی قادر به آرام کردن خود نیستید با روانشناس یا مشاور صحبت کنید.

تنفس بسیار سریع یا هیپرونتیلاسیون

وقتی دچار هایپرونتیلاسیون می‌شوید خیلی سریع یا خیلی عمیق نفس می‌کشید. در چنین شرایطی سطح دی اکسید کربن بدن کاهش پیدا می‌کند و و بدن دچار عدم توانایی رساندن اکسیژن به اندام می‌شود. هایپرونتیلاسیون که معمولا در طی یک حمله اضطرابی رخ می‌دهد، می‌تواند علاوه بر سرگیجه، باعث مور مور شدن فرد نیز بشود.

عفونت گوش میانی

وقتی گوش میانی‌تان دچار عفونت شده باشد، ممکن است سرگیجه و یا احساس عدم تعادل را تجربه کنید. اختلال در سیستم تعادل بدن می‌تواند دلیل اصلی سرگیجه باشد.

وقتی گوش میانی تان دچار عفونت شده باشد، ممکن است سرگیجه و یا احساس عدم تعادل را تجربه کنید.

کمبود تیامین

کمبود تیامین یا ویتامین B1 یکی دیگر از دلایل احساس سرگیجه است. این ماده معدنی ضروری به تثبیت سیستم عصبی مرکزی کمک می‌کند، بنابراین کمبودش می‌تواند باعث احساس ضعف و ضربان نامنظم قلب شود، چون سیستم عصبی دچار مشکل شده است.

با گذشت زمان، کمبود ویتامین B1 می‌تواند تبدیل به کاردیومیوپاتی یا بزرگ شدن قلب شود که باعث اختلال در جریان خون به مغز می‌شود. این نوع سرگیجه بسیار جدی است و باید هرچه سریع تر از نظر پزشکی به آن رسیدگی شود.

علت سرگیجه در رژیم چیست؟

سرگیجه ممکن است در اثر کمبود آب بدن ایجاد شود، اما اغلب به‌دلیل کمبود سدیم (نمک) یا پتاسیم بروز می‌کند. البته همیشه ممکن است شرایط دیگری هم باعث این مشکل شده باشد. سدیم به تنظیم تعادل مایعات بدن کمک می‌کند و در اغلب غذاهایی که مصرف می‌کنیم (حتی موادغذایی خام) وجود دارد.

بااین‌حال، زمانی که آب بدن در زمان تعریق زیاد، اسهال و استفراغ از دست می‌رود، ممکن است سطح سدیم کاهش یابد. مصرف متناسب سدیم معمولاً برای حفظ مقدار کافی مایعات در رگ‌های خونی و درنتیجه برای حفظ فشارخون طبیعی کافی است، اما زمانی که افراد در برنامه کاهش‌وزن کم کربوهیدرات قرار دارند، مقدار کل مایعات درون رگ‌های خونی کاهش می‌یابد.

درنتیجه، فشارخون نیز افت پیدا می‌کند (به‌خصوص زمانی که فرد به‌طور ناگهانی از حالت نشسته یا افقی به حالت ایستاده تغییر موقعیت دهد) و باعث ضعف، سبکی سر و سرگیجه می‌شود. این حالت، افت فشارخون ارتواستاتیک (فشارخون پایین ناشی از تغییر موقعیت) نامیده می‌شود. سطوح پایین سدیم می‌تواند علائمی شبیه به کمبود پتاسیم ایجاد کند:

• سرگیجه
• خستگی
• کمبود انرژی
• ضعف عضلانی (گرفتگی عضلات)

برای جلوگیری از این امر، به‌ویژه برای افرادی که مکمل پتاسیم مصرف می‌کرده‌اند، پیشنهاد می‌شود نمک سفره معمولی را به غذای خود اضافه کنند یا درطول رژیم کاهش وزن یک فنجان قرص جوشان حاوی سدیم بنوشند. بازیابی حجم طبیعی خون گاهی منجربه «احتباس موقت آب» می‌شود، اما با ادامه روند کاهش وزن، دوباره معکوس خواهد شد.

برخی بیماران علاوه‌بر قرص‌های مولتی ویتامین و موادمعدنی، برای حفظ سطح طبیعی پتاسیم – کلرید پتاسیم، یک مکمل پتاسیم قوی درطول کاهش وزن مصرف می‌کنند. بیشتر آن‌ها گزارش می‌دهند هنگام مصرف این قرص احساس بهتری دارند. در ادامه به چند علت سرگیجه در رژیم غذایی پرداخته شده است.

سرگیجه ممکن است در اثر کمبود آب بدن ایجاد شود، اما اغلب به‌دلیل کمبود سدیم (نمک) یا پتاسیم بروز می‌کند.

ارتباط سرگیجه و حساسیت غذایی

آلرژی غذایی می‌تواند باعث بروز علائم فیزیکی مختلفی، از جمله سرگیجه و سبکی سر شود. آلرژی‌های رایج غذایی شامل آلرژی به بادام‌زمینی، میوه‌ها یا ماهی است که با حذف یا محدود‌کردن این موادغذایی از رژیم غذایی خود بهبود پیدا خواهند نمود.

ارتباط سرگیجه و قندخون

اگر وعده‌های غذایی حذف شود یا کالری کمتری از آن‌چه برای عملکرد مناسب بدن نیاز است به بدن برسد، ممکن است قندخون به زیر سطح طبیعی کاهش یابد.

خستگی و سرگیجه از علائم رایج قندخون پایین هستند و اغلب زمانی اتفاق می‌افتند که افراد رژیم‌های کاهش وزن شدید یا ورزش بیش‌ازحد را دنبال می‌کنند.‌ مصرف یک میان‌وعده معمولا سطح قندخون را افزایش داده و باعث کاهش سرگیجه می‌شود.

ارتباط سرگیجه و کمبود آب بدن

ورزش بیش‌ازحد یا مصرف بیش‌ازحد مقادیر زیادی کافئین یا الکل، باعث می‌شود بدن درمعرض خطر کم‌آبی قرار بگیرد. از دست‌دادن مایعات بدن، با عدم تعادل الکترولیت‌ها همراه است که منجربه احساس سرگیجه و سبکی سر می‌شود.

این علائم را با مصرف حداقل 8 لیوان آب در روز می‌توان کنترل نمود. پرهیز از مصرف الکل و کافئین نیز این عوارض جانبی منفی فیزیکی را محدود می‌کند.

ارتباط سرگیجه، فشارخون و بیماری قلبی

فشارخون بالا و بیماری قلبی نیز می‌تواند باعث ایجاد احساس سرگیجه شود. رژیم غذایی سرشار از سدیم و چربی‌های اشباع شده خطر ابتلابه فشارخون و کلسترول بالا را افزایش می‌دهد،که هر دو می‌توانند فشار بیشتری را بر قلب وارد کنند.

محدود‌کردن مصرف سدیم به کمتر از 2300 گرم در روز، کنترل مصرف چربی‌های اشباع و ترانس و اجتناب از غذاهای پرچرب می‌تواند به کاهش فشارخون و کاهش سرگیجه کمک کند. افرادی که برای درمان بیماری‌های مزمن یا فشارخون بالا تحت نظر هستند یا از دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم استفاده می‌کنند، نباید بدون مشورت با پزشک از مکمل‌های پتاسیم استفاده کنند.

فشارخون بالا و بیماری قلبی نیز می‌تواند باعث ایجاد احساس سرگیجه شود.

روش‌های پیشگیری از سرگیجه در رژیم

سرگیجه می‌تواند برای افراد مختلف معانی و دلایل مختلفی داشته باشد و می‌تواند به دلایل یا موقعیت‌های متعددی ایجاد شود. برخی از کسانی که سرگیجه را تجربه می‌کنند، حالت تهوع، استفراغ یا احساس دوران سر و غش‌کردن دارند. برخی از روش‌های پیشگیری از سرگیجه در رژیم غذایی، عبارتند از:

مصرف کالری بیشتر

برخی افراد ممکن است طی دوران رژیم، به دلیل افت قندخون احساس سرگیجه و خستگی داشته باشند. منبع اصلی انرژی بدن (گلوکز) غذاست که به عملکردهای اساسی بدن مانند ترمیم سلول‌ها، گردش خون و تنظیم دما کمک می‌کند. بدون گلوکز کافی، اندام‌های بدن (از جمله مغز) نمی‌توانند به درستی کار کنند که این موضوع می‌تواند باعث سبکی سر و بی‌حالی یا سرگیجه شود.

برای جلوگیری از کاهش قندخون و سرگیجه‌های رژیمی ناشی از آن، می‌توانید به‌جای کاهش شدید کالری حین رژیم، کالری دریافتی خود را افزایش دهید. برای حل سریع سرگیجه ناشی از قندخون پایین، مصرف 15 گرم کربوهیدرات مانند یک تکه کوچک میوه یا نصف فنجان آب‌میوه، باعث افزایش مجدد سطح گلوکز و کاهش سرگیجه می‌شود.

مصرف ریزمغذی‌ها

غذا علاوه‌بر تامین انرژی بدن به شکل گلوکز، موادمغذی دیگری مانند ویتامین‌ها و موادمعدنی را نیز برای بدن فراهم می‌کند. از آن‌جایی که بدن اکثر ویتامین‌ها را ذخیره نمی‌کند، کمبود آن‌ها می‌تواند به سرعت روی بدن تاثیر بگذارد و حتی عرض چند هفته موجب مرگ شود.

کمبود حتی یک ویتامین می‌تواند باعث سوءتغذیه شود که ممکن است دلیلی برای احساس سرگیجه و خستگی در رژیم غذایی باشد. بنابراین، قبل از شروع رژیم غذایی باید با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا یک برنامه غذایی مناسب را که کالری، ویتامین و موادمعدنی متعادلی برای بدن و سطح فعالیت شما تامین می‌کند، طراحی و تنظیم کند.

اگر قبلاً رژیم غذایی را شروع کرده‌اید و مشکوک هستید که ممکن است کمبود ویتامین یا موادمعدنی داشته باشید، پزشک می‌تواند آزمایش‌هایی مانند پانل لیپید یا پانل کامل شمارش خون را برای بررسی کمبودهای احتمالی تجویز کند.

یه رژیم همه‌چی تموم بگیر!

رژیم دکتر کرمانی یه رژیم افراطی نیست. هر غذایی دلت بخواد تو این رژیم هست و همین هم باعث می‌شه که دچار هیچ بیماری نشی
بی خطرترین راه برای کاهش وزن رو انتخاب کن

برای ثبت نام کلیک کن

نوشیدن آب کافی

یک علت سرگیجه در رژیم کاهش وزن، می‌تواند کمبود آب بدن باشد. کم‌آبی در بدن می‌تواند باعث بروز علائم زیر شود:

• بی‌حالی و سرگیجه
• احساس خستگی
• سبکی سر
• احساس تورم
• گودی چشم
• سردرد
• ادرار تیره رنگ
• ضربان قلب نامنظم

وقتی رنگ ادرار روشن است، وقتی هنگام ورزش مدام عرق می‌کنید و وقتی پوستتان بلافاصله پس از نیشگون‌گرفتن به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد، می‌توانید بگویید که کمبود آب ندارید. هیچ توافق بین‌المللی درمورد میزان مناسب آب مصرفی یک فرد در روز وجود ندارد، زیرا بسته به اندازه جثه، سطح فعالیت، وضعیت سلامتی و اقلیم محل زندگی فرد، این موضوع متفاوت است.

بااین‌که در بیشتر مواقع برای درمان سرگیجه نیازی به دارو نیست، اما داروهایی وجود دارند که می‌توانند برای درمان علل‌زمینه‌ای سرگیجه استفاده شوند. بسته به علت سرگیجه در رژیم لاغری، این داروها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• داروهای ضداضطراب
• داروهای آنتی کولینرژیک یا آنتی هیستامین
• داروهای میگرن

در صورتی که این درمان‌ها به کاهش سرگیجه کمکی نکند، ممکن است تغییر شیوه زندگی یا مراجعه به پزشک ضروری باشد. طب سوزنی یکی از درمان‌های رایج است که ممکن است به تسکین سرگیجه کمک کند. البته چندین روش درمانی دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند برای کمک به تسکین سرگیجه استفاده شود، مانند مانورهای موقعیت سر، تعادل درمانی یا روان‌درمانی.

• مانورهای موقعیت سر: روشی به نام مانور Epley می‌تواند به احساس سرگیجه کمک کند. این مانورها شامل حرکت‌دادن موقعیت سر به روش‌های خاص برای تغییر مکان کریستال‌های کوچک کلسیم است که باعث سرگیجه می‌شوند. افراد باید قبل از استفاده از این روش با پزشک مشورت کنند.
• تعادل درمانی: روش‌های مختلفی وجود دارد که افراد می‌توانند با انجام آن‌ها بدن خود را به گونه‌ای تمرین دهند که حساسیت کمتری نسبت به حرکت داشته باشند. اگر سرگیجه ناشی از مشکل در گوش داخلی باشد، این روش‌ها می‌توانند کمک‌کننده باشند.
• روان‌درمانی: اگر فردی سرگیجه مرتبط با اختلال اضطرابی داشته باشد، روان‌درمانی ممکن است به او برای تسکین این علامت کمک کند.

مقداری کم آبی در بدن می‌تواند باعث احساس بی‌هوشی، بی‌ثباتی یا غیر متعادل بودن شود

موادغذایی لازم برای پیشگیری از سرگیجه در رژیم

گنجاندن برخی از غذاها در رژیم غذایی می‌تواند به حفظ تعادل سالم مایعات و کاهش چندین علت سرگیجه در رژیم لاغری کمک کند که شامل موارد زیر هستند:

• میوه‌هایی که سرشار از ویتامین C هستند (مانند توت‌فرنگی، تمشک، بلوبری، آناناس و مرکبات)
• مصرف موز، انگور و زردآلو می‌تواند به کاهش علائم سرگیجه در افرادی که دچار تجمع مایع گوش داخلی هستند، کمک کند.
• آجیل‌ها به‌خصوص آن‌هایی که ویتامین B بالایی دارند، مانند بادام، گردو و فندق
• سبزیجاتی مانند مارچوبه، کلم بروکلی و فلفل
• پروتئین‌های بدون پوست و چربی مانند مرغ و ماهی

موادغذایی غیرمجاز برای سرگیجه در رژیم

گاهی‌اوقات محرک‌های غذایی می‌توانند باعث ایجاد یک بیماری (موقت یا مزمن) منجربه سرگیجه شوند. به‌عنوان مثال، مصرف برخی غذاها با میگرن مرتبط است که یکی از علائم آن سرگیجه است. سایر مواد غذایی مشکوک به ایجاد سرگیجه، عبارتند از:

• الکل
• شکلات
• محصولات لبنی
• غذاهای حاوی مونوسدیم گلوتامات
• غذاهای ترش
• محصولات حاوی کافئین، مانند قهوه یا نوشابه‌های گازدار

کافئین یک محرک است و می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد. کسانی که سابقه مشکلات قلبی یا سن بالاتری دارند، ممکن است نتوانند این تغییرات در ضربان قلب را تحمل کنند و احساس سرگیجه داشته باشند.

رژیم غذایی مناسب برای سرگیجه

غذایی که می‌خوریم تأثیرات مهمی بر سلامتی ما دارد. برای افراد مبتلابه سرگیجه، برخی تغییرات در انتخاب‌های غذایی کافی است تا خطر حمله سرگیجه و ناراحتی ناشی از علائم مرتبط را کاهش دهد. البته تغییر رژیم غذایی می‌تواند سخت باشد، اما نکاتی که در ادامه عنوان می‌شود، می‌تواند به تسکین این مساله کمک کند.

• سطوح پایین قندخون ممکن است باعث سرگیجه و از دست‌دادن تعادل شود. غذاهای با شاخص گلیسمی پایین مانند آجیل، میوه‌های خشک، نان سبوس‌دار، جو سبوس‌دار، کرفس و کره بادام‌زمینی از این مورد جلوگیری می‌کنند.
• پروتئین بدون چربی می‌تواند به تثبیت قندخون کمک کند. مرغ بدون پوست، ماهی، کینوا و جو را در فهرست مواد خوراکی روزانه قرار دهید.
• سطوح پایین هموگلوبین می‌تواند باعث سرگیجه شود. بادام، خرما، مارچوبه، توفو، عدس و سبزیجات سبز برگ مانند اسفناج مصرف کنید.
• یک علت سرگیجه در رژیم غذایی احتمالاً ناشی از کمبود ویتامین C است. کلم بروکلی، کیوی، گوجه‌فرنگی، اسفناج، فلفل و مرکبات را بیشتر مصرف کنید.
• سعی کنید هر روز حداقل یک و نیم لیتر آب، چای گیاهی یا نوشیدنی‌های بدون قند بنوشید.

چگونه می‌توان سرگیجه بعد از غذا‌خوردن را درمان کرد؟

برخی از درمان‌ها می‌توانند شامل این گزینه‌ها باشند:

• غذاهایی را انتخاب کنید که هضم آن‌ها بیشتر طول می‌کشد، مانند غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات. غذاهای با قند بالا و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده (مانند نان سفید، برنج سفید و سیب‌زمینی) به سرعت هضم شده و خطر افت فشارخون پس از غذا را افزایش می‌دهند.
• قبل از غذا مقدار زیادی آب بنوشید.
• به‌جای چند وعده غذایی بزرگ، چندین وعده غذایی کوچک در روز بخورید. از آن‌جایی که بدن انرژی و جریان خون بیشتری برای هضم یک وعده غذایی بزرگ مصرف می‌کند،‌ خوردن وعده‌های غذایی کوچک می‌تواند باعث کاهش سرگیجه بعد از غذا شود.
• تا یک ساعت اول پس از غذا‌خوردن به سرعت از جای خود بلند نشوید.
• از مصرف غذاهایی که باعث سرگیجه می‌شوند، مانند کافئین، الکل و غذاهای سرشار از سدیم خودداری کنید.
• اگر سرگیجه شما ناشی از‌ خوردن یک غذای خاص است، باید از آن غذا اجتناب کنید.

یک رژیم غذایی سالم پر از ویتامین‌ها و موادمغذی است که ممکن است علائم سرگیجه را به‌طور کامل متوقف نکند، اما احتمالا هیچ ضرری نخواهد داشت و برای سلامت کلی فرد نیز مفید خواهد بود. برخی از شایع‌ترین علل سرگیجه، شامل میگرن، داروها، عفونت گوش داخلی و مصرف الکل هستند. اما در مورد علت سرگیجه در رژیم لاغری می‌توان به افت ناگهانی قندخون، حساسیت غذایی، کمبود آب بدن و کمبود آهن اشاره نمود. مصرف کالری بیشتر، نوشیدن آب کافی و وجود میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های حیوانی در رفع این عارضه موثر هستند.

منبع: ++++++++