عوارض مصرف بیش از اندازه شیرین کننده‌های رژیمی

در سال‌های اخیر توجه مردم به سلامت محصولات غذایی بیشتر شده است. به همین دلیل بسیاری از افراد سعی می‌کنند با کاهش مصرف غذا‌های حاوی مقادیر بالای شکر، نمک و چربی سبک زندگی خود را تغییر دهند.

در حال حاضر بسیاری از مردم به مصرف غذا‌های حاوی شیرین کننده‌های بدون کالری روی آورده‌اند که این شیرین‌کننده‌ها به مراتب شیرین‌تر از شکرند؛ اما کالری ندارند. انواع مختلفی از این شیرین‌کننده‌ها وجود دارد که چند مورد از آن‌ها را سازمان غذا و داروی برای مصارف غذایی مجاز شمرده است. آسپارتام، سوکرالوز، آسه سولفام پتاسیم، استویول از جمله این شیرین کننده‌هایند. جالب است بدانید شیرینی این مواد به ترتیب (۱۶۰ تا ۲۰۰ برابر)، (۴۰۰ تا ۸۰۰ برابر)، (۱۸۰ تا ۲۰۰ برابر)، (۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر) برابر شکر (ساکاروز) است.

بسیاری از این شیرین‌کننده‌ها با روش‌های شیمیایی ساخته می‌شوند، به‌جز استویول که از برگ‌های گیاه استویاست و بدن انسان قادر به تجزیه آن نیست. بسیاری از این شیرین‌کننده‌ها حساسیت جوانه‌های چشایی را نسب به شیرینی کاهش می‌دهند. به دنبال استفاده از آن‌ها جوانه‌های چشایی زبان قادر به درک شیرینی طبیعی مثل شیرینی میوه‌ها نیست. در نتیجه، مصرف کننده همیشه به دنبال شیرینی و غذای شیرین است.

عوارض مصرف بیش از حد شیرین کننده‌های مصنوعی

1- افزایش احساس گرسنگی

مصرف این شیرین کننده‌ها در پیام‌های گرسنگی بدن تداخل ایجاد می‌کند. در واقع پس از مصرف این ترکیبات، بدن نمی‌تواند به طور مؤثری از مواد غذایی حاوی آن‌ها استفاده کند. مصرف شیرین کننده‌های رژیمی مانع ترشح هورمون تنظیم کننده قند خون شده و باعث افزایش حس گرسنگی می‌شود.

2- ناهنجاری‌های متابولیکی

مطالعات نشان می‌دهد احتمال ابتلا به ناهنجاری‌های متابولیکی در افرادی که نوشیدنی‌های رژیمی بیشتری مصرف می‌کنند، دو برابر بیشتر از افرادی است که از این نوشیدنی‌ها استفاده نمی‌کنند. ناهنجاری‌های متابولیکی شامل افزایش فشار خون، سطح قند خون، میزان تجمع چربی اطراف شکم و سطوح غیرطبیعی کلسترول است. این ناهنجاری‌ها خطر ابتلا به سکته مغزی و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

3- ابتلا به دیابت نوع دو

مطالعات انجام شده در جوامع اروپایی حاکی از آن است که نوشیدنی‌های حاوی شکر و انواع شیرین شده کننده‌های رژیمی، خطر ابتلا به دیابت نوع دو را زیاد می‌کنند. خطر ابتلا به دیابت نوع دو در افرادی بسیار بالاست که روزانه حداقل یک نوشابه رژیمی یا حاوی شکر مصرف می‌کنند. حتی افرادی که وزن طبیعی دارند پس از مصرف نوشیدنی‌های حاوی این نوع شیرین کننده‌ها مستعد ابتلا به دیابت نوع دو خواهند شد.

4- ایجاد حساسیت در بیماران خاص

اسپارتام (یکی از شیرین کننده‌های رژیمی) در بیماران مبتلا به فنیل کتونوری (بیماری متابولیکی ارثی نوزادان) ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. چرا که در ساختار آن فنیل آلانین وجود دارد. لذا باید هشدار لازم در زمینه وجود این ترکیب روی بسته‌بندی درج شود.

اثراتی نظیر سردرد، افسردگی، مشکلات رفتاری- شناختی، واکنش‌های عصبی و بیماری‌های کلیوی مزمن با مصرف بیش از حد محصولات حاوی شیرین کننده‌های رژیمی گزارش شده است که به مطالعات بیشتر و دقیق‌تری در این زمینه نیاز است.

پزشکان مصرف این مواد را در دوران بارداری توصیه نمی‌کنند. چرا که هم خطر بروز توده‌های سرطانی را افزایش می‌دهد و هم خطر زایمان زودرس را بالا می‌برد. در هر صورت باید با پزشک درباره میزان مصرف آن مشورت شود.

چون این شیرین کننده‌ها میزان مصرف شکر را به طور قابل توجه‌ای کاهش می‌دهند؛ مصرف آن‌ها در داخل کشور نیز رو به افزایش است. بنابراین برای ارتقای سطح سلامت عمومی باید مصرف کلیه شیرین کننده‌‌ها کاهش یابد، نه فقط شکر. بهتر است مصرف‌کنندگان به ترکیبات درج شده روی بسته‌بندی مواد غذایی توجه کرده و با آگاهی بیشتری نسبت به انتخاب و خرید آن اقدام کنند.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.