غذاهای شب یلدا و آیینهای مربوط به آن بخشی جدایی ناپذیر از شب یلدا یا شب چله، از کهنترین جشنهای ما ایرانیها است که هر سال در شب آخر پاییز و همزمان با بلندترین شب سال در نیم کره شمالی برگزار میشود. در شب یلدا معمولا خانوادهها دور هم جمع میشوند و علاوه بر دید و بازدید، حافظ خوانی و شاهنامه خوانی، غذاها نیز نقش پررنگی ایفا میکنند.
اگر میخواهید از همین امروز برای شب یلدا برنامه ریزی کنید، کلی پیشنهاد خوب برای سفره و شام شب یلدا برای شما آماده کردهایم که در ادامه خواهید خواند.
لیست غذاهای شب یلدا
انار از نمادهای شب یلدا است پس تصمیم گرفتیم بیشتر روش پخت غذاهایی را به شما آموزش دهیم که انار هم در میان مواد تشکیل دهنده اش باشد.
مرغ شکم پر با رب انار
مرغ شکم پر یک وعده غذایی بسیار دلچسب و در عین حال سالم است که میتوانید با آن طعم های بسیاری را تجربه کنید.
مواد لازم ( برای ۴ تا ۶ نفر ):
| مواد لازم | مقدار لازم |
| مرغ کامل | یک عدد متوسط |
| رب انار | ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری |
| برنج نیمپز | نصف پیمانه |
| پیاز رنده شده | یک عدد بزرگ |
| زعفران دم کرده | یک قاشق غذاخوری |
| آلو | ۸ عدد اختیاری |
| کشمش | به مقدار دلخواه |
| زرشک | یک قاشق غذاخوری |
| نمک، فلفل سیاه، زردچوبه | به مقدار لازم |
| روغن یا کره | برای تفت دادن |
دستور پخت:
- مرغ را تمیز کرده و با نمک، فلفل و زردچوبه مزه دار کنید. اجازه دهید به دمای محیط برسد.
- پیاز را تفت دهید تا طلایی شود.
- کشمش و زرشک را افزوده و کمی تفت دهید.
- برنج نیم پز، زعفران و نصف رب انار را اضافه کرده و مخلوط کنید.
- میتوانید آلو را هم اضافه کنید.
- مواد آماده شده را داخل شکم مرغ قرار داده و با نخ غذایی بدوزید یا با سیخ ببندید.
- اگر در فر میپزید: مرغ را در دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد به مدت یک ساعت و نیم بپزید.
- اگر در قابلمه میپزید: مرغ را با کمی آب و رب انار باقیمانده در قابلمه قرار داده و روی حرارت ملایم بپزید.
- از آب مرغ و رب انار باقیمانده سس غلیظی تهیه کرده و روی مرغ سرو کنید.
نکات:
- برای عطر و طعم بهتر میتوانید از گردو نیز برای پر کردن شکم مرغ استفاده کنید.
- رب انار طعم ترش و ملسی به مرغ میدهد که بیشتر در غذاهای شمال کشور میبینیم.
- زمان آماده سازی: حدود ۲ ساعت
خورش انار مسما
این خورش به عنوان یک غذای اصیل گیلانی شناخته میشود و طعم ترش و شیرین آن بسیار دلپذیر است.
مواد لازم ( برای ۴ نفر ):
| مواد لازم | مقدار لازم |
| مرغ | ۱ عدد (یا ۴ تکه) |
| دانه انار تازه | ۱ تا ۲ پیمانه |
| رب انار | ۲ تا ۴ قاشق غذا خوری |
| رب گوجه فرنگی | ۱ تا ۳ قاشق غذا خوری |
| پیاز | ۱ عدد متوسط |
| نمک، فلفل سیاه، زردچوبه | به میزان لازم |
| روغن | به میزان لازم برای تفت دادن |
دستور پخت:
- تکه های مرغ را با نمک، فلفل و زردچوبه مزه دار کنید و کنار بگذارید.
- پیاز را ریز خرد کنید و در روغن تفت دهید تا طلایی شود.
- تکههای مرغ را به پیاز اضافه کنید و تا زمانی که طلایی شود تفت دهید.
- رب گوجه و رب انار را اضافه کرده و به مدت ۲–۳ دقیقه تفت دهید.
- دانههای انار را اضافه کنید و مقداری آب ( حدود ۲ پیمانه ) بریزید تا مرغ کاملاً بپزد. حرارت را کم کنید و اجازه دهید خورش به آرامی بجوشد تا غلیظ شود.
- خورش انار مسما را با برنج سفید سرو کنید.
نکات:
- در صورت تمایل میتوانید از شکر ( ۱–۲ قاشق غذاخوری ) برای متعادل کردن طعم ترش انار استفاده کنید.
- برخی از دستورها استفاده از زعفران دم کرده را نیز پیشنهاد میدهند.
- اگر از رژیم لاغری پیروی میکنید میتوانید از شیرین کننده استویا استفاده کنید تا کالری غذا بیشتر نشود.
مرغ ناردونی
مرغ ناردونی یک غذای اصیل گیلانی با طعم ترش و شیرین است و معمولا در شب یلدا درست میشود.
مواد لازم ( برای ۴ نفر ) :
| مواد لازم | مقدار لازم |
| مرغ | ۱ عدد کامل یا ۴ تکه ران/سینه |
| رب انار | ۳–۴ قاشق غذاخوری |
| انار تازه دانه شده | ۱ پیمانه |
| آب انار طبیعی | ۱.۵ پیمانه |
| پیاز | ۱ عدد متوسط ( خرد شده ) |
| گردوی خرد شده | ۱ پیمانه |
| رب گوجه فرنگی | ۱ قاشق چای خوری ( اختیاری برای رنگ ) |
| ادویهها | نمک، فلفل سیاه، زردچوبه، دارچین |
| روغن | به میزان لازم |
دستور پخت:
- مرغ را با نمک، زردچوبه و فلفل سیاه مزه دار کنید و حداقل ۳۰ دقیقه بگذارید تا طعم بگیرد.
- پیاز را در روغن تفت دهید تا طلایی شود.
- مرغ را اضافه کرده و تا تغییر رنگ دادن آن تفت دهید.
- اضافه کردن مواد ترش و شیرین:
- رب انار، آب انار، انار دانه شده و گردو را اضافه کنید.
- در صورت تمایل رب گوجه فرنگی برای تعادل رنگ بیفزایید.
- مواد را با ۲ پیمانه آب جوش مخلوط کرده و روی حرارت ملایم بپزید تا مرغ کاملاً نرم و سس غلیظ شود ( حدود ۱ ساعت ).
- در آخر ادویهها را تنظیم کنید.
- این خورش را با برنج سفید سرو کنید و روی آن را با خلال بادام یا پسته تزیین نمایید.
نکات:
- برای طعم اصیل تر از انار ملس ( ترش و شیرین ) استفاده کنید.
- اگر خورش بیش از حد ترش بود کمی شکر یا رب انار شیرین اضافه نمایید.
فسنجان
خورشت فسنجان نیز یکی دیگر از غذاهای ایرانی است و از ترکیب انار و گردو درست میشود.
مواد لازم ( برای ۴ نفر ):
| مواد لازم | مقدار لازم |
| مرغ | ۴ تکه ( یا ۵۰۰ گرم گوشت مرغ بدون استخوان ) |
| مغز گردو | ۳۰۰ گرم ( آسیاب شده ) |
| رب انار | ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری |
| پیاز | ۱ عدد بزرگ ( خرد شده ) |
| شکر | ۲ قاشق غذاخوری ( اختیاری، برای تعدیل ترشی ) |
| روغن | به مقدار لازم |
| زردچوبه، نمک و فلفل | به مقدار لازم |
| آب | حدود ۲ لیوان |
| برگ بو | ۲ عدد ( اختیاری ) |
دستور پخت:
- گردوها را آسیاب کنید تا کاملاً نرم شوند ( از چرخ گوشت یا غذاساز استفاده کنید ).
- پیاز خرد شده را در روغن تفت دهید تا طلایی شود.
- تکههای مرغ را به پیاز اضافه کرده و با زردچوبه، نمک و فلفل مزه دار کنید. آن را تا حدی تفت دهید که سطح مرغ تغییر رنگ دهد.
- گردوی آسیاب شده را به قابلمه اضافه کرده و به مدت ۱۰ دقیقه روی حرارت ملایم تفت دهید تا عطر آن خارج شود.
- رب انار و آب را اضافه کنید و مواد را هم بزنید. در صورت تمایل شکر و برگ بو را نیز بیفزایید.
- حرارت را کم کنید و اجازه دهید خورشت به آرامی به مدت یک ساعت و نیم تا ۲ ساعت بپزد. در این مرحله باید خورشت را مرتب هم بزنید تا روغن گردو روی خورشت بیاید و غلیظ شود.
- فسنجان را با برنج سفید سرو کنید.
نکات:
- برای طعم اصیل از رب انار با کیفیت استفاده کنید.
- در صورت تمایل به طعم شیرین تر شکر بیشتری اضافه کنید.
- به جای مرغ میتوان از گوشت اردک یا توپ های گوشتی نیز استفاده کرد.
- خورشت فسنجان هرچه بیشتر بپزد و “جا بیفتد” خوشمزه تر میشود.
آش انار
آش انار هم یکی دیگر از غذاهای اصیل ایرانی است که در شب یلدا پخته میشود.
مواد لازم ( برای ۴ تا ۶ نفر ):
| مواد لازم | مقدار لازم |
| حبوبات | ۱ پیمانه لوبیا ( قرمز یا چیتی ) + یک دوم پیمانه نخود ( از قبل خیس خورده و پخته شده ) |
| برنج یا بلغور | یک دوم پیمانه |
| سبزی آش | ۵۰۰ گرم ( تره، جعفری، گشنیز و اسفناج ) |
| انار | ۴–۵ عدد ( برای گرفتن آب انار ) یا ۲ لیوان آب انار طبیعی |
| پیاز | ۱ عدد متوسط |
| ادویهها | نمک، زردچوبه، فلفل سیاه به میزان لازم |
| روغن | برای تفت دادن پیاز |
| ترشی یا شیرینی اضافی ( اختیاری ) | رب انار، آبغوره یا شکر برای تنظیم طعم |
دستور پخت:
- حبوبات و برنج را از چند ساعت قبل خیس کنید. سپس آنها را بپزید تا نرم شوند.
- سبزی آش را پاک کرده و خرد کنید.
- پیاز را رنده یا خرد کنید و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. سپس زردچوبه را اضافه کنید.
- حبوبات پخته شده، برنج، سبزی خرد شده و پیازداغ را به یک قابلمه بزرگ اضافه کنید. آب کافی ( حدود ۶–۸ لیوان ) بیفزایید و بگذارید روی حرارت متوسط بجوشد.
- وقتی آش جا افتاد و غلیظ شد آب انار را اضافه کنید. اگر از انار تازه استفاده میکنید، دانههای انار را بگیرید و آب آن را به آش بیفزایید.
- نمک و ادویهها را اضافه کنید. اگر آش ترش است کمی شکر یا اگر شیرین است کمی آبغوره یا رب انار برای متعادل کردن طعم استفاده کنید.
- آش را به مدت ۲۰–۳۰ دقیقه دیگر بجوشانید تا کاملاً جا بیفتد و طعمها ترکیب شوند.
نکات:
- برای لعابدار شدن آش میتوانید از بلغور گندم یا جو استفاده کنید.
- این آش معمولاً با نعناع داغ و پیازداغ تزیین میشود.
- آش انار را میتوان به صورت سرد یا گرم سرو کرد.
- زمان آمادهسازی: حدود ۲–۳ ساعت ( به همراه خیساندن حبوبات ).
دلمه کلم اناری
اگر غذاهای ترش و شیرین را دوست دارید دلمه کلم اناری یک انتخاب بسیار لذیذ برای شب یلدا است.
مواد لازم ( برای ۴ تا ۶ نفر ):
| مواد لازم | مقدار لازم |
| کلم برگ بزرگ | ۱ عدد |
| برنج | ۱ پیمانه |
| گوشت چرخ کرده | ۲۵۰–۳۰۰ گرم |
| پیاز داغ | ۳ قاشق غذاخوری |
| رب انار | ۲ قاشق غذاخوری |
| رب گوجه فرنگی | ۴ قاشق غذاخوری ( اختیاری ) |
| سبزی دلمه ( جعفری، گشنیز، ترخون ) | ۲۵۰ گرم |
| لپه | نصف پیمانه ( اختیاری ) |
| انار دانه شده | نصف پیمانه |
| نمک، فلفل، زردچوبه | به میزان لازم |
| آب یا آب مرغ | به مقدار لازم |
طرز تهیه:
- کلم را به مدت ۱۰ دقیقه در آب جوش بجوشانید تا برگها نرم شوند. سپس برگها را جدا کرده و ساقه سخت آن را ببرید.
- برنج و لپه ( در صورت استفاده ) را از قبل خیس کرده و بپزید.
- گوشت چرخ کرده را با پیاز داغ تفت دهید.
- سبزی خردشده، برنج و لپه پخته، ادویه ها و انار دانه شده را اضافه کرده و مخلوط کنید.
- مقدار کمی از مایه را روی هر برگ کلم قرار داده و به شکل لوله بپیچید.
- رب انار را با کمی آب یا آب مرغ رقیق کنید. میتوانید رب گوجه فرنگی نیز اضافه نمایید برای طعم متعادل تر.
- دلمهها را در قابلمه چیده، سس اناری را روی آن بریزید و به آرامی حدود ۱ ساعت بپزید تا نرم و جاافتاده شود.
- دلمه کلم اناری را با نعناع داغ یا ماست سرو کنید.
نکات:
- برای طعم بهتر از رب انار مرغوب استفاده کنید.
- اگر رب انار ترش است میتوانید کمی شکر به سس اضافه کنید.
- میتوانید به جای آب از آب انار تازه نیز استفاده نمایید.
انار پلو
این غذای سنتی بسیار راحت طبح میشود و طعم بسیار دلپذیری دارد:
مواد لازم ( برای ۴ تا ۵ نفر ):
| مواد لازم | مقدار لازم |
| برنج | ۲ تا ۳ پیمانه |
| مرغ پخته یا فیله مرغ | ۲۰۰ گرم |
| انار دانه شده | ۱ تا ۲ عدد (حدود ۱ لیوان) |
| پیاز | ۱ عدد بزرگ |
| گشنیز خرد شده | ۵ تا ۶ قاشق غذا خوری |
| زعفران دم کرده: | نصف استکان |
| روغن، نمک، فلفل و زردچوبه | به میزان لازم |
دستور پخت:
- برنج را پاک کرده و بشویید سپس آن را به مدت ۱ تا ۲ ساعت با آب و نمک بخیسانید.
- مرغ را با پیاز رنده شده، نمک، فلفل و زردچوبه مزه دار کنید و به صورت آب پز یا تفت داده شده بپزید. سپس آن را به قطعات کوچک خرد کنید.
- در یک قابلمه مناسب، مقداری روغن بریزید و پیاز نگینی خرد شده را تفت دهید. سپس مرغ پخته شده را اضافه کرده و با انار دانه شده و گشنیز مخلوط کنید.
- برنج آبکش شده را لایهلایه همراه با مخلوط مرغ و انار در قابلمه بچینید. روی آن زعفران دم کرده و کمی روغن بریزید.
- قابلمه را روی حرارت ملایم قرار داده و اجازه دهید برنج به مدت ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت دم بکشد.
- پلو را به آرامی از قابلمه خارج کرده و در ظرف مورد نظر بکشید. میتوانید روی آن را با مقداری انار تازه و گشنیز تزیین کنید.
نکات:
- برای طعم بهتر، انار ترش و شیرین مخلوط استفاده شود.
- در صورت تمایل میتوان به جای مرغ از گوشت چرخ کرده یا کوفته قلقلی نیز استفاده کرد.
- انار پلو به همراه ماست یا سالاد شیرازی سرو میشود.
خورش کدو حلوایی
برای خداحافظی با فصل پاییز غذایی مخصوص این فصل انتخاب بسیار خوبی است.
مواد لازم:
| مواد لازم | مقدار لازم |
| کدو حلوایی | ۱ عدد متوسط ( پوست کنده و خرد شده به قطعات متوسط ) |
| کره | ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری |
| شکر | ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری ( مطابق ذائقه ) |
| دارچین | ۱ قاشق چایخوری |
| هل ساییده | نصف قاشق چایخوری |
| زعفران دمکرده | ۱ قاشق غذاخوری ( اختیاری ) |
| آب: | ۱ استکان |
| گردو برای تزئین | به مقدار لازم ( اختیاری ) |
دستور پخت:
- کدو حلوایی را پوست بگیرید، تخمههای آن را خارج کرده و به قطعات متوسط خرد کنید.
- در یک تابه مناسب کره را ذوب کنید. کدوهای خرد شده را به آن اضافه کرده و به مدت ۵ دقیقه با حرارت متوسط تفت دهید تا کمی نرم شود.
- شکر، دارچین، هل و زعفران را به کدوها اضافه کرده و هم بزنید تا مواد با هم مخلوط شوند.
- آب را به تابه اضافه کنید، درب آن را بگذارید و اجازه دهید با حرارت کم به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بپزد تا کدو کاملاً نرم شده و مواد به غلظت مناسب برسد.
- خورش را در ظرف مورد نظر کشیده و در صورت تمایل با گردو تزئین کنید. این خورش معمولاً به صورت گرم یا سرد سرو میشود.
نکات:
- برای طعم دهی بهتر میتوانید از گلاب یا عسل نیز استفاده کنید.
- برخی از دستورها شامل اضافه کردن شیره انگور یا نبات برای شیرین تر شدن هستند.
چه کنیم تا شب یلدا دچار پرخوری نشویم؟
پایدار ماندن به رژیم در بعضی مواقع کار ساده ای نیست مخصوصا در مناسبت هایی مانند شب یلدا اما هر مشکلی راه حلی دارد. در شب یلدا سعی کنید از میان وعده های عصر و شب خود در قسمت میوه و آجیل ها استفاده کنید. اما برای شام سعی کنید تا جای ممکن از گزینه های پروتئینی استفاده کنید، بشقابتان را با سالاد پر کنید تا احساس سیری تا جای ممکن بالا برود. رعایت همین نکات کافی است تا بدون احساس نارضایتی از شب یلدای خود لذت ببرید.
کلام آخر
غذاهای شب یلدا بخشی از جشنهای خاص و ویژه ما ایرانیها هستند؛ از فضایی که خانواده و دوستان در آن جمع شده لذت ببرید و با رعایت نکاتی که گفته شد میتوانید بدون احساس گناه درباره رژیم غذاییتان از مهمانی لذت ببرید. لیست غذاهای شب یلدا که به شما معرفی کردیم شامل گزینههای خوشمزه و سالم برای این مناسبت هستند.
سوالات متداول غذاهای شب یلدا:
۱-آیا خوردن آجیل در شب یلدا مجاز است؟
بله آجیل ها خود از میان وعده های محبوب رژیم غذایی هستند فقط باید مقدار مصرفی را کنترل کنید.
۲-آیا خوردن هندوانه آزاد است؟
هندوانه از مقدار زیادی آب تشکیل شده اما همچنان قند نیز دارد پس باید حواستان به مقادیر باشد.
دیدگاه شما