شیردهی مزایای فراوانی برای شما و فرزندتان دارد، همچنین زمانی ویژه برای ایجاد پیوند بین مادر و فرزند است. شاید کمی طول بکشید که کاملا شیردهی را بیاموزید، بنابراین ممکن است کلی سوال داشته باشید. اگر اولین تجربه شیردهی تان ناقص بود جای نگرانی نیست، یک مشاوره شیردهی – و این توصیه ها – می تواند برخی از مهمترین و شایع ترین سوالاتی که دارید را پاسخ دهد.

مزایای شیردهی

بسیاری از تازه مادرها برایشان سوال است که تا چه مدت باید شیر بدهند. با اینکه محققان توصیه می کنند حداقل تا یکسال به کودک شیر بدهید، شاید همه مادرها چنین هدفی نداشته باشند. جالب است بدانید که حتی چند هفته یا چند روز شیردهی مزایای فراوانی برای رابطه مادر و کودک به همراه دارد. به خاطر داشته باشید که هر زمانی بخواهید می توانید شیردهی را متوقف کنید، اماهرچقدر بیشتر صبر کنید و مدت زمان شیردهی افزایش پیدا کند مزایایش نیز بیشتر خواهد شد. در اینجا می خواهیم نگاهی به مزایای شیردهی در بازه های مختلف زمانی داشته باشیم.

همه‌ی آنچه در مورد تغذیه دوران شیردهی نیاز دارید در پادکست زیر هست، توصیه می‌کنم از دستش ندید:

اگر تا چند روز پس از تولد به کودک شیر بدهید

مقدار سالمی آغوز برایش فراهم کرده اید، که به آن اولین واکسن کودک هم می گویند.
آغوز مایع چسبنده زرد رنگی است که پستان مادر درست پس از تولد بچه تولید می کند. بدن چند ماه قبل از زایمان و در حالی که بدنتان را آماده شیردهی می کند، شروع به تولید آغوز می نماید. برخی مادرها حتی قبل از تولد بچه آغوز از پستانشان ترشح می شود.
آغوز بسیار غلیظ است، و هضمش برای سیستم نابالغ گوارشی کودک ساده است. عملکرد اصلی آغوز این است که با پوشش دستگاه گوارش کودک تبدیل به یک مانع در برابر تهاجم باکتری های مضر شود و او را از عفونت در امان نگه دارد. کودک را از بیماری هایی که شما و خودش در معرضش هستید در امان نگه خواهد داشت. آغوز همچنین مواد مغذی بسیار مفیدی دارد که مخصوصا برای کودکان مریض و زودرس مهم است.
آغوز مانند یک ملین عمل کرده و به تمیز شدن مکونیوم ( مدفوع تیره سبز و سیاهی که روده کودک قبل از تولد ساخته است ) کمک می کند ، و همچنین احتمال بروز زردی در کودک تازه متولد شده را نیز کاهش می دهد.
گاهی بین روز پنجم یا ششم بعد از تولد نوزاد، شیرتان از آغوز به شیر روان تبدیل می شود که رقیق تر و بیشتر است. این شیر نیز حاوی آنتی بادی های مهم است، که تا زمان شیردهی از کودکتان محافظت می کند.
بعد از حدود ده تا پانزده روز، آغوز تمام می شود، با این حال شیری که مادر تولید می کند باز هم حاوی آنتی بادی است ولی دیگر به غلظت آغوز نیست.
پروتئین موجود در شیر مار در مقایسه با پروتئین شیر گاو یا شیر خشک ساده تر هضم می شود. بنابراین در طول شیردهی کودک کمتر دچار مشکلات گوارشی مانند نفخ یا کولیت می شود.
شیردهی در این روزهای اولیه به همان اندازه که برای کودک مفید است برای شما نیز هست. شیردهی کمک می کند با این موجود کوچک که تازه وارد زندگی تان شده بیشتر آشنا شوید و احساس نزدیکی بهم بکنید. همچنین با آزاد کردن هورمون هایی که رحمتان را منقبض می کنند و خونریزی پس از زایمان را کاهش می دهند، به ریکاوری پس از زایمان شما سرعت می بخشد.
مزیت های شیردهی در روزهای ابتدایی تولد بهترین دلیل برای این است که زود به زود به فرزندتان شیر دهید، حتی اگر فکر می کنید تنها مدت کوتاهی قادر به انجامش هستید.

اگر 4 تا 6 ماه به کودک شیر بدهید

به او کمک خواهید کرد از آسیب پذیر ترین بخش دوران نوزادی اش سالم عبور کند.
کودکانی که از شیر مادر تغذیه می شوند به خیلی از بیماری ها کمتر دچار می شوند، از جمله مشکلات گوارشی و تنفسی، پنومونی و مننژیت، و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد.
شیردهی در هفته های اولیه کمکتان می کند سریعتر از زایمانی که داشتید ریکاوری کنید. شیردهی مجبورتان می کند روی پا نایستید و بیشتر وقت به صورت نشسته مشغول فرزندتان باشید. وقتی به او شیشه می دهید دیگر تغذیه اش توسط دیگران هم می تواند انجام شود و شما این فرصت را خواهید داشت تا خانه را تمیز کنید یا به خرید بروید. من فکر می کند شیردهی یک راه حل طبیعی است تا شما بتوانید به اندازه کافی استراحت داشته باشید تا کامل ریکاوری شوید.
هورمون های پرولاکتین و اکسی توسین که هنگام شیردهی آزاد می شوند هورمون مادرانگی نامیده می شوند، و کمکتان می کنند آرام باشید. وقتی محققان این هورمون ها را به موش های آزمایشگاهی دادند، آنها شروع به ساخت لانه و کارهایی که مادرانه به حساب می آمد کردند. این هورمون ها بسیار قوی هستند، و مادران می گویند حتی در استرس آور ترین لحظات وقتی به کودک خود شیر می دهند احساس آرامش می کنند.

اگر به مدت 3 تا 6 ماه شیر بدهید

کودکتان نسبت به کودکی که شیر خشک می خورد سلامت کلی بالاتری دارد.
تحقیقات نشان داده کودکانی که به مدت حداقل چهار ماه منحصرا از شیر مادر تغذیه کرده اند نصف کودکانی که شیر خشک می خوردند در خطر عفونت گوش قرار دارند.
شیردهی کمکتان می کند وزنی که در دوران بارداری اضافه کردید را کاهش دهید. خانم هایی که شیردهی دارند تا رسیدن کودکشان به 3 تا 6 ماهگی نسبت به خانم هایی که به کودکشان شیر خشک می دهند و کالری کمتری هم مصرف می کنند موفق به کاهش وزن بیشتری می شوند، چون تولید شیر چربی که در دوران بارداری ذخیره کرده بودید را می سوزاند، و تقریبا روزی 500 کالری مصرف می کند.
بعد از چند ماه شیردهی، دیگر بر تمام موانع اولیه مانند تورم و عفونت نوک پستان ها غلبه کرده اید. در این مرحله شیردهی از شیر خشک دادن با شیشه بسیار ساده تر می شود: بطری برای شستن یا حمل کردن نخواهد بود، بچه دچار یبوست نمی شود، و همچنین بوی ادرار و مدفوعش خیلی قابل تحمل تر از بچه هایی است که شیر خشک می خورند.

بیشتر بخوانید: آیا تغذیه دوران شیردهی به افزایش شیر مادر کمک می‌کند؟

اگر به مدت 6 ماه شیر بدهید

کودکتان کمترین مشکل را با حساسیت خواهد داشت، چون در طول این مدت ستگاه گوارش کودکتان شروع به تولید آنتی بادی هایی می کند که روده اش را می پوشانند و او را از حساسیت های خارجی در امان نگه می دارند.
شیر مادر تمام مواد مغذی که کودک حداقل در شش ماه اولیه می خواهد را در خود دارد، و اگر سابقه خانوادگی حساسیت دارید، بهتر است قبل از شروع غذاهای جامد شش ماه صبر کنید، چون بعد از این مدت زمان احتمال بروز حساسیت کمتر می شود.
بیشتر مادرهایی که طی شش ماه منحصرا شیر می دهند در این مدت پریود نمی شوند، و به ندرت تخمک گذاری می کنند. اگر بدون مکمل و غذاهای جامد شیردهی کنید، 98 تا 99 درصد در برابر بارداری ایمن خواهید بود. این تنها زمانی محقق می وشد که کاملا شیرده باشید. از آنجا که بیشتر مادرها این گونه شیردهی انحصاری را تمرین نکرده اند، در طول این دوران از روش های مختلف جلویری از بارداری استفاده می کنند.
محققان به این نتیجه رسیده اند که برای دریافت تاثیرات قطعی شیر مادر روی بیماری ها و جلوگیری از بروز سرطان در کودکی باید تا شش ماه شیردهی ادامه پیدا کند.

اگر به مدت 9 ماه شیر بدهید

به کودک خود کمک کرده اید که یکی از مهمترین مراحل تکاملش را بگذراند. کودکان در بین 6 تا 9 ماهگی تغییرات زیادی را از سر می گذرانند – بلند می شوند، دندان در می آورند، می خزند، خوردن غذاهای جامد را شروع می کنند، و خیلی چیزهای دیگر. حتی با وجود خوردن غذاهای جامد توسط کودکی در این سن، باز هم شیر مادر بخش مهم از برنامه غذایی او را شامل می شود، و در این دوره که به اطراف می خزد و همه چیز را درون دهانش می گذارد نقش محافظتی را برای او ایفا می کند.
بسیاری از تحقیقات به تاثیر مثبت شیر مادر روی رشد فکری کودک اشاره کرده اند. کودکانی که از شیر مادر تغذیه شده اند در تست IQ نصبت به کودکانی که شیر خشک خوردند 8 نمره بیشتر آوردند.

اگر به مدت یکسال یا بیشتر شیر بدهید

کودکتان مزایایی را دریافت خواهد کرد که یک عمر برایش باقی خواهد ماند. شیردهی بلند مدت کودک را در برابر کولیت اولسراتیو، دیابت، آسم، بیماری کرون، چاقی، و کلسترول بالا در بزرگسالی محافظت می کند. ک.ودکانی که به مدت یکسال یا بیشتر شیر مادر خورده اند کمتر پیش می آید که به صحبت درمانی نیاز پیدا کنند و یا بعدها دچار مشکلات دندانی شوند.
حساب کنید در صورت شیردهی چقدر در هزینه ها صرفه جویی می کنید، پول شیرخشک، شیشه و ویزیت دکتر همه اینها روی هم در یک سال کلی پول خواهد شد.
همچنین بهترین مواد مغذی را در اختیارش قرار می دهید، این حقیقت که بیشتر کودکان پس از یک سالگی می توانند شیر گاو را تحمل کنند نباید جلوی شما را بگیرد تا او را از شیر مادر محروم کنید. غلظت آنتی بادی در شیر انسان با کاهش مصرفش متمرکز تر می شود.
در طول مرحله نوپایی، کودکتان زیاد زمین می خورد و تا با دنیای جدید خود را تنظیم کند کبودی های زیادی به خود می بیند. شیردهی یکی از بهترین راه های آرامش دادن به کودکی است که زانویش آسیب دیده و یا بعد از یک روز شلوغ می خواهد بخوابد.
کودکانی که به مدت طولانی شیر مادر را خورده اند نسبت به کودکانی که شیر خشک خورده اند امن تر و مستقل تر هستند، چون نیازهای خود را در طول دوره آسیب پذیر اوایل رشد دریافت کرده اند. نگران این نباشید که بچه تا ابد شیرخوار بماند – بیشتر کودکان به مرور از شیر گرفته می شوند، مهم نیست چه کار می کنید. کودکان خیلی زود بزرگ می شوند، و دوره ای که شیر می خورند در مقایسه با تقریبا 18 سالی که در خانه می مانند قابل مقایسه نیست.
شیردهی بلند مدت برای مادران هم مزایایی دارد. بسیاری از مزایای شیردهی وابسته به دوز است. این یعنی در طول زندگی هرچه بیشتر شیردهی داشته باشید، خطر ابتلا به سرطان پستان و پوکی استخوان نیز کمتر می شود.

چه چند روز، چند ماه یا یک سال کودکتان شیر دهید در هر صورت مزایایش را دریافت می کنید. برخی خانم ها مردد هستند که شیردهی داشته باشند یا خیر، دلایلش نیز مختلف است، بعضی فکر می کنند نتوانند زیاد ادامه دهند، برخی فکر می کنند آزار دهنده است و دست و پایشان را می بندد و یا اصلا نمی توانند به آن اندازه که باید شیر تولید کنند. همیشه ارزشش را دارد تا شیردهی را امتحان کنید. حتی اگر کار هم نکرد می توانید در هر زمان که خواستید شیردهی را متوقف کنید. بسیاری از مادران قصد می کنند تا برای مدت زمانی کوتاه از شیر خود به فرزنشان بدهند اما به مرور متوجه می شوند خیلی بیشتر از آنچه فکرش را می کردند طول کشیده.

بیشتر بخوانید: خواص شیر مادر؛ از سیر تا پیاز شیردهی هر آنچه باید بدانید!

موارد پر اهمیت در شیردهی

هوشیاری: هر زمان که کودک گرسنه به نظر می رسید به او شیر دهید. حواستان به نشانه های گرسنگی مانند صدای مکیدن ، حرکت دادن دست ها به سمت دهان، و یا چرخیدن بچه به سمت سینه باشید.
صبور باشید: کودکان معمولا 10 تا 20 دقیقه روی هر کدام از سینه ها می مانند.
راحتی: پاهای خود را بالا نگه دارید، و دست ها و سر را با بالش حمایت کنید.

التیام سوزش نوک پستان ها

در ابتدا ممکن است نوک پستان ها کمی دچار سوزش شوند. برای التیام دادن این سوزش از یک کمپرسور مرطوب گرم استفاده کنید، مقداری از شیر تازه خودتان را روی نوک پستان بمالید و اجازه دهید خشک شود. یا می توانید مقداری لانولین ( چربی پشم ) که برای شیردهی ساخته شده استفاده کنید. مقداری درد و سوزش طبیعی است. سوزش معمولا با پیدا کردن وضعیتی راحت که کودک بتواند خود را راحت چفت کند از بین می رود. اگر سوزش بیشتر شد و چند هفته به طول انجامید حتما با پزشک خود مشورت کنید – اگر سینه متورم یا قرمز شد و تب داشتید زودتر مراجعه کنید.

هر چند وقت باید به کودک شیر داد؟

کودکان تازه متولد شده را باید هر دو تا سه ساعت شیر داد، که در 24 ساعت می شود 8 تا 12 مرتبه.

فرزندتان ممکن است در طول یک دوره شیر خوردن از هر دو پستان تغذیه کند، و شما می توانید با از این پهلو به آن پهلو شدن کار را برایش ساده کنید. وقتی مکیدن کند می شود و یا می چرخد یعنی کودکتان دیگر سیر شده. بعد از اولین ماه ممکن است شیر خوردن به 7 تا 9 مرتبه در روز کاهش پیدا کند.

کودک را برای شیر خوردن بیدار کنیم؟

در هفته های ابتدایی، بله. نوزادان در ابتدا به حدود هشت مرتبه شیرخوردن نیاز دارند، فاصله بین شیردهی ها نباید بیشتر از چهار ساعت شود. برای اینکه به کودک کمک کنید بلند شود، پتو را از رویش بردارید، پوشکش را عوض کنید، با نرمی ماساژش دهید، و یا این فرشته کوچک را روی پوست خود قرار دهید.

باید از هر دو سینه استفاده کنید؟

بعد از اینکه چند هفته شیر دادید، اجازه دهید کودک قبل از اینکه سینه دیگر را بمکد ابتدا یک سینه را خالی کند، دلیلش چیست؟ در طول هر مرتبه شیردهی دو نوع شیر وجود دارد: شیر رقیقی که در ابتدا تشنگی را رفع می کند، و به دنبال آن شیر غلیظ تر و سرشار از چربی می آید. کودکتان به هر دو شیر احتیاج دارد. اگر کودکتان طی شیر خوردن یک پستان را خالی کرد و سیر شد، دفعه بعد پستان دیگر را به او بدهید.

اشتباه گرفتن نوک پستان چیست؟

اشتباه گرفتن نوک پستان زمانی اتفاق می افتد که خیلی زود به کودک شیشه بدهند، و او فراموش کند که چگونه از پستان مادر تغذیه کند. این مشکل زیاد رایج نیست، اما می توانید از آن اجتناب کنید. اگر می خواهید از شیشه استفاده کنید، ابتدا منتظر شوید کودک به 2 تا 4 ماهگی برسد. اما زیاد طولش ندهید بعد از این مدت او را باشیشه آشنا کنید وگرنه دیگر هرگز شیشه را قبول نمی کند.

کودک به اندازه کافی شیر می نوشد؟

با اضافه شدن حدود نیم کیلو در یک ماه، هر دو تا سه ساعت شیردهی، و شش تا هشت پوشک کثیف در روز، می توانید اطمینان حاصل کنید که نوزادتان به اندازه ای که نیاز دارد تغذیه می شود. خبر خوب: با آمدن دومین ماه، برخی کودکان دیگر نیازی به شیر خوردن در شب ندارند، و می توانند کل شب را بخوابند.

اتفاقی بیش از حد شیر داده اید؟

ممکن است حس کنید کودکتان در یک روز خیلی شیر خورده، و شاید شیرتان کفافش را ندهد، اما نگران نباشید، همین شیر خوردن کودک باعث افزایش تولید شیر می شود. دوره هایی که در آن کودک زیاد شیر می خورد موقتی هستند. جهش رشدی معمولا از هفته دوم تولد کودک شروع می شود، و سپس دوباره در دو، چهار و شش ماهگی رخ می دهد. باز هم خبر خوب: بیشتر کودکان از چهار تا شش ماهگی دیگر می توانند غذای جامد بخورند.

برنامه غذایی تان روی کودک تاثیر دارد؟

آنچه می خورید روی شیرتان تاثیر می گذارد، اما معمولا همه مادرها این را نمی دانند. به صورت عمده تا زمانی که برنامه غذایی متعادل و سالمی را دنبال می کنید می توانید هر چه دوست دارید بخورید و بنوشید. اما از غذاهایی خیلی تند و یا نفاخ بپرهیزید. و حواستان به نشانه های آلرژی در کودک باشد، که باید در همان چهار تا شش هفته ابتدایی خود را نشان بدهد. اگر مطمئن نیستید با پزشک مشورت کنید.

پیوند با کودک بدون شیردهی

شیردهی تنها یکی از راه های ایجاد پیوند با کودک است. ارتباط بین والدین و کودک هر بار که او را نگه می دارید و در آغوش میکشید، به حمام می برید و بازی می کنید رشد می کند.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.