آپنه خواب خطرناک است | علل و راه درمان وقفه تنفسی در خواب

آپنه خواب که به آن وقفه تنفسی در خواب نیز می‌گویند، یکی از مهمترین مشکلات خواب در برخی افراد است. حتما تا به امروز تجربه یک شبانه روز بی‌خوابی یا حتی بدخوابی را داشته‌اید و به چشم دیده‌اید که چقدر صبح روز بعد انجام کارها و رسیدگی به امور روزمره برایتان سخت و طاقت فرسا شده است.

حال فردی را تصور کنید که دائما از اختلالات خواب و بی‌نظمی در آن رنج می‌برد. چنین فردی در تمام ساعات شبانه روز با احساس خستگی، کسالت و بی حالی دست و پنجه نرم می‌کند و به جز آن با مشکلات دیگری همچون فشار خون، چاقی و.. مواجه خواهد شد.

در وضعیت آپنه خواب، فرد در زمان خوابیدن دچار وقفه‌های تنفسی می‌شود و ممکن است با احساس خفگی از خواب بیدار شود. جالب است بدانید که افراد چاق و دارای اضافه وزن بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به آپنه خواب قرار دارند.

در مقاله امروز به بررسی صفر تا صد آپنه خواب می‌پردازیم و علت و علائم آن را بررسی خواهیم کرد. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید:

آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب یا (Sleep Apnea) یکی از اختلالات خواب بسیار شایع است که باعث وقفه‌های تنفسی در طول خواب می‌شود. اکثر افراد مبتلا به این نوع اختلال علائمی همچون خر و پف، خفگی، کسالت و حتی خواب آلودگی بیش از حد را در طول روز تجربه می‌کنند.

به علاوه، این وقفه‌ها سبب می‌شود که فرد به طور دوره‌ای مدام از خواب بپرد که همین مسئله کیفیت خواب او را پایین می‌آورد. انواع مختلفی از آپنه خواب وجود دارد که براساس علت اختلالات تنفسی طبقه بندی می‌شوند: آپنه انسدادی (OSA) ، آپنه مرکزی (CSA) و آپنه خواب ترکیبی یا مختلط.

آپنه خواب به وقفه‌های تنفسی گفته می‌شود که به شکل خر و پف، تنگی نفس و از خواب پریدن خود را نشان می‌دهد.

آپنه انسدادی خواب (Obstructive Sleep Apnea)

آپنه انسدادی رایج‌ترین نوع آپنه خواب است و زمانی اتفاق می‌افتد که مجاری تنفسی شما به طور مکرر به صورت کامل یا حتی جزئی دچار انسداد می‌شود. این وضعیت معمولا به این خاطر اتفاق می‌افتد که بافت نرم پشت گلو فرو می‌ریزد و در طول وقفه‌های تنفسی، دیافراگم و ماهیچه‌های قفسه سینه شما سخت‌تر از حد معمول کار می‌کنند تا راه‌های هوایی شما را باز کنند.

در این شرایط، ممکن است شما بلندتر نفس بکشید یا بدن خود را تکان دهید که همین مسئله مغز و کل بدن را از اکسیژن محروم می‌کند و باعث ریتم غیرطبیعی قلب می‌شود.

آپنه مرکزی (Central Sleep Apnea)

این نوع آپنه سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند و زمانی اتفاق می‌افتد که مغز قادر نیست ماهیچه‌های کنترل کننده تنفس را کنترل کند. در نتیجه تنفس فرد کاهش پیدا می‌کند و منجر به مکث‌های موقتی در طول خواب خواهد شد.

جالب است بدانید که شیوع آپنه مرکزی در مقایسه با انسدادی بسیار کم است. براساس بررسی‌ها، کمتر از یک درصد افراد از اختلال آپنه مرکزی رنج می‌برند.

آپنه خواب ترکیبی یا مختلط (Complex Sleep Apnea)

این نوع آپنه خواب همان‌طور که از نامش پیداست، ترکیبی از آپنه انسدادی خواب و آپنه مرکزی است که در طول خواب فرد را با وقفه‌های تنفسی مواجه می‌کند.

علائم آپنه خواب چیست؟

جالب است بدانید که شما معمولا بروز اولین علائم آپنه انسدادی خواب را متوجه نمی‌شوید. اما ممکن است فردی که در کنارتان خوابیده است، شما را از داشتن این علائم آگاه سازد. در ادامه به شایع‌ترین علائم آپنه انسدادی و آپنه مرکزی اشاره خواهیم کرد:

• خرناس

• احساس خستگی یا خواب آلودگی در طول روز

• خشکی دهان یا گلو درد هنگام بیدار شدن از خواب

• سردرد صبحگاهی

• تعریق شبانه

• پریدن از خواب پس از نفس کشیدن یا خفگی

• ایجاد شدن مشکل در تمرکز و فراموشی

• بدخلقی

• افسردگی و اضطراب

• نیاز دائمی به ادرار کردن در شب

• اختلال در عملکرد جنسی

• بی قراری و ناآرامی در زمان خواب

• سرازیر شدن آب از دهان

• سخت بیدار شدن صبح روز بعد

• تحریک پذیری بالا

علت آپنه خواب چیست؟

علت اصلی تغییرات آپنه خواب ناشی از شرایط فیزیکی و پزشکی مختلف است. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، در افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، ماهیچه‌های پشت گلو در طول خواب شل می‌شوند و مسیر عبور هوا را با مشکل روبرو می‌سازند.

در این شرایط فرد اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و به همین دلیل با احساس خفگی یا سایر علائمی که در بالا ذکر کردیم از خواب بیدار می‌شود.

در آپنه مرکزی ارتباط مغز با ماهیچه‌های تنفسی با مشکلاتی روبرو است که در نتیجه بخشی از مغز به نام ساقه مغز نمی‌تواند سطح دی اکسید کربن بدن را در طول خواب تشخیص دهد. به همین خاطر، تنفس کندتر و کم‌عمق‌تر از حالت معمول خواهد شد.

آیا امکان پیشگیری از آپنه خواب وجود دارد؟

از آنجایی که آپنه خواب ارتباط زیادی با ساختار استخوان‌ها و آناتومی بدنتان دارد، همیشه نمی‌توانید از ابتلا به آن جلوگیری کنید.

اما با همه این‌ها، با ایجاد کردن تغییراتی در سبک زندگی‌تان از قبیل رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کاهش وزن، پرهیز از استعمال دخانیات، مصرف نوشیدنی‌های الکلی، تا حد زیادی می‌توانید از این بیماری پیشگیری نمایید.

آیا آپنه خواب خطرناک است؟

بله. آپنه خواب یک وضعیت خطرناک است؛ چرا که جدا از ایجاد مزاحمت و ناراحتی برای اطرافیان، شخص در طول شبانه‌روز چندین بار دچار وقفه‌های تنفسی می‌شود.

اگر این حالات همراه با بیماری‌های زمینه‌ای باشد به مرور زمان خطر ابتلا به سکته‌های قلبی، مغزی و حتی مرگ را افزایش می‌دهد.

اگر مبتلا به بیماری‌های خاص هستید، آپنه خواب می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

چه کسانی بیشتر در معرض آپنه خواب قرار دارند؟

در ایجاد آپنه خواب عوامل متعددی نقش دارند که شانس ابتلای فرد را به این نوع اختلال بالا می‌برند و بر کیفیت خواب او تاثیر می‌گذارند. اما عوامل خاصی وجود دارد که خطر ابتلا به این نوع اختلال را در افراد بیشتر می‌کند. این عوامل عبارتند از:

چاقی و اضافه وزن

چاقی مفرط یکی از شایع‌ترین عوامل ایجاد آپنه خواب در افراد است که این عامل بیشتر از سایر عوامل در اولویت قرار می‌گیرد. جالب است بدانید که مطالعات متعددی ارتباط شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر را با افزایش خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب نشان داده است.

همان‌طور که می‌دانید فردی که دچار اضافه وزن و چاقی است در انجام فعالیت‌های روزانه خود نیز با مشکلاتی مواجه است و تنگی نفس را به کرات در زمان راه رفتن، بالارفتن از پله‌ها، دویدن و حتی پیاده روی ساده احساس می‌کند.

رسوبات چربی موجود در اطراف مجاری تنفسی مانع از تنفس در هنگام خواب می‌شود و برای فرد چاق آپنه انسدادی ایجاد می‌کند.

ارتباط آپنه خواب با چاقی

همان‌طور که گفتیم، چاقی یکی از شایع‌ترین عواملی است که احتمال آپنه خواب را افزایش می‌دهد. در آپنه انسدادی خواب، اضافه وزن باعث ایجاد رسوبات چربی در گردن فرد می‌شود و مجرای تنفسی فوقانی او را در هنگام خواب مسدود می‌کند. به همین دلیل، خروپف کردن یا خرناس یکی از شایع‌ترین علائم آپنه انسدادی است.

علاوه براین، چاقی شکمی به دیواره قفسه سینه فشار وارد می‌کند و حجم ریه‌ها را کاهش می‌دهد. تقریبا 60 تا 90 درصد افرادی که آپنه انسدادی خواب رنج می‌برند دچار اضافه وزن و چاقی هستند. با این تفاسیر، می‌توان گفت که آپنه خواب با چاقی ارتباط مستقیمی دارد.

رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره کافیـه همیـن الان تصمیم بگیری که می‌خـوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.

ثبت نام و دریافت رژیم مشاوره خرید رژیم

جنسیت

برخلاف این دیدگاه که خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند، بروز آپنه خواب کاملا برعکس است و مردان دو تا سه برابر بیشتر از خانم‌ها در معرض ابتلا به آپنه خواب قرار دارند.

با این حال، زنان نیز اگر اضافه وزن داشته باشند و یا دوران یائسگی را پشت سر گذاشته باشند، در دسته پرخطر قرار می‌گیرند.

افزایش سن

براساس تحقیقات، خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب و حتی آپنه مرکزی با افزایش سن ارتباط مستقیمی دارد. در حقیقت، بروز آپنه مرکزی در افراد مسن و مردان بالای 65 سال بسیار شایع است.

آناتومی سر و گردن

آپنه انسدادی بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که دارای ویژگی‌های فیزیکی خاصی از جمله زبان بزرگ، گلوی باریک، فک پایین کوتاه‌تر و یا انحراف سپتوم می‌باشند. دیواره نازک بین بینی از غضروف و استخوان تشکیل شده است که به آن سپتوم گفته می‌شود.

وقتی تیغه میانی بینی به سمت خارج متمایل و یا کج می‌شود، اصطلاحا انحراف سپتوم بینی نام دارد. در این حالت یک طرف بینی مسدود می‌شود و نفس کشیدن را برای فرد سخت‌تر می‌کند.

سابقه خانوادگی

اگر در یکی از اعضای خانواده فردی مبتلا به آپنه خواب است، احتمال مبتلا شدن شما به این اختلال بسیار بالا خواهد بود.

مصرف الکل و داروهای آرام‌بخش

خوردن الکل یا داروهای آرام‌بخش ماهیچه‌های اطراف گلو را شل می‌کنند و خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب را افزایش می‌دهند.

سیگار کشیدن

براساس تحقیقات انجام شده توسط محققان آمریکایی، احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب در افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی است که هرگز سیگار نکشیده‌اند. سیگار کشیدن التهاب و احتباس مایعات را در مجاری تنفس افزایش می‌دهد.

سیگار کشیدن یکی از عوامل مهمی است که موجب آپنه خواب می‌شود.

گرفتگی بینی

اگر به دلیل آلرژی، مشکلات سینوسی و یا انحراف تیغه بینی در نفس کشیدن از طریق بینی مشکل دارید، احتمال آپنه خواب در شما بیشتر از سایرین است.

اختلالات سیستم عصبی مرکزی

بیماری‌هایی همچون پارکینسون، سکته و تومورهای مغزی، استفاده از داروهایی که اثر طولانی مدت دارند مانند متادون خطر ایجاد آپنه مرکزی را در افراد افزایش می‌دهد.

شرایط پزشکی خاص

بیماری‌هایی همچون ، نارسایی احتقانی قلب (کاهش توانایی پمپاژ خون توسط قلب که تنگی نفس، خستگی مفرط و ورم ساق پا را به همراه دارد)، فشار خون بالا، دیابت نوع 2، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، بیماری‌های ریوی (مانند آسم)، اختلالات هورمونی همچون کم‌کاری تیروئید، نارسایی کلیه و.. خطر ابتلا به آپنه خواب را در افراد به طرز عجیبی افزایش می‌دهد.

عوارض آپنه خواب

آپنه خواب در صورت عدم پیگیری و درمان به مرور زمان منجر به بروز عوارض مختلفی می‌شود. برخی از عوارض احتمالی این اختلال خواب موارد زیر می‌باشند:

مشکلات قلبی عروقی

آپنه خواب خطر فشار خون بالا، بیماری قلبی، سکته مغزی و ریتم نامنظم قلب را افزایش می‌دهد. افت کردن مکرر سطح اکسیژن خون به همراه استرس ناشی از آپنه خواب در طولانی مدت سیستم قلبی عروقی را با اختلال روبرو می‌سازد.

خستگی روزانه و اختلال در عملکرد

به دلیل بیدار شدن‌های مکرر فرد در طول شبانه‌ روز، کیفیت خواب شخص کاهش پیدا می‌کند. به همین خاطر، فرد در طول روز دچار مشکلاتی نظیر خستگی زیاد، خواب آلودگی بیش از حد، حافظه ضعیف و اختلال در عملکرد خواهد شد.

دیابت نوع 2

همان‌طور که داشتن بیماری زمینه‌ای دیابت نوع 2، خطر ابتلا به آپنه خواب را افزایش می‌دهد، داشتن آپنه خواب نیز مقاومت بدن را به انسولین بالا می‌برد و منجر به بروز بیماری دیابت نوع 2 به خصوص در افراد مسن خواهد شد.

نداشتن هوشیاری کافی در زمان رانندگی

خواب آلودگی بیش از حد ناشی از آپنه خواب، سطح هوشیاری شما را در زمان رانندگی کاهش می‌دهد و احتمال تصادف با ماشین یا موتور را به شدت بالا می‌برد.

افراد مبتلا به آپنه خواب به دلیل اختلال در خواب شب خود، در طول روز دچار خستگی و عدم تمرکز هستند.

چاقی

آپنه خواب و چاقی دارای یک رابطه دو طرفه هستند. چاقی خطر آپنه خواب را افزایش می‌دهد و آپنه خواب نیز به نوبه خود منجر به افزایش وزن و چاقی در افراد می‌شود. چرا که ایجاد شدن اختلال در الگوهای خواب بر متابولیسم و هورمون‌های تنظیم کننده اشتها به شدت تاثیرگذار است.

مشکلات کبدی

جالب است بدانید که آپنه خواب با بیماری کبد چرب غیرالکلی ارتباط مستقیمی دارد و شرایط کبد را در فرد مبتلا شدیدتر می‌کند. بیماری کبد چرب غیرالکلی نوعی از کبد چرب است که به دلیل تجمع چربی در اطراف کبد ایجاد می‌شود.

نوسانات خلقی

براساس تحقیقات، افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به اختلالات خلقی همچون افسردگی و اضطراب هستند که این موضوع به دلیل تاثیر خواب ضعیف بر سلامت روح و روان است.

تشدید بیماری‌های زمینه‌ای

خواب مناسب وضعیتی است که بر تمام اندام‌های بدن تاثیر می‌گذارد. بنابراین، آپنه خواب می‌تواند علائم و پیامدهای بیماری‌های زمینه‌ای شما را از قبیل نارسایی قلبی، بیماری‌های مزمن ریوی، اختلالات هورمونی و..  تشدید نماید.

بالا بردن عوارض ناشی از جراحی

آپنه خواب خطر عوارض ناشی از جراحی و پس از آن را بالا می‌برد. چرا که مستقیما با الگوهای تنفسی ارتباط دارد و توانایی بدن را برای تحمل استرس ناشی از جراحی و بیهوشی مختل می‌کند.

چه روش‌هایی برای درمان آپنه خواب وجود دارد؟

افرادی که در بینی، گلو و مجاری تنفسی خود دچار آناتومی خاصی هستند از یک دستگاه فشار مثبت راه هوایی یا(PAP) استفاده می‌کنند.

این دستگاه فشار هوای ملایمی را به صورت مداوم در مجرای تنفسی افراد مبتلا به آپنه خواب اعمال می‌کند و راه هوایی بیمارانی که خودشان نمی‌توانند به درستی نفس بکشند باز نگه می‌دارد. روش‌های درمانی بعدی این موارد می‌باشند:

• کاهش وزن سریع و استفاده از یک رژیم لاغری مناسب

• ورزش منظم

• عدم مصرف الکل، داروهای خواب آور و آرام‌بخش

• خوابیدن به پهلو به جای خوابیدن به پشت یا روی شکم

• ترک کردن سیگار

آنچه از مقاله آپنه خواب آموختیم:

آپنه خواب یکی از اختلالات خواب است که فرد در هنگام خواب دچار وقفه‌های تنفسی می‌شود و با احساس خفگی از خواب می‌پرد. شایع‌ترین عامل آپنه انسدادی چاقی مفرط و افزایش وزن است. این عامل باعث تجمع رسوبات چربی در گردن شده و نفس کشیدن را در زمان خواب سخت‌تر می‌کند. علاوه براین، چاقی شکمی نیز به دیواره قفسه سینه فشار می‌آورد و باعث بروز آپنه خواب و خروپف کردن می‌شود. کاهش وزن و پیروی از یک الگوی زندگی سالم از قبیل رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم، ترک کردن سیگار، الکل، داروهای خواب‌آور در پیشگیری و درمان این بیماری نقش موثری را ایفا می‌نماید.

منابع:

• mayoclinic.org
• webmd.com
• health.com

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.