درمان سنگ کلیه به همراه روش‌های تشخیص و پیشگیری

رامین جوانی 30 ساله است که مدت‌هاست از بیماری سنگ کلیه رنج می‌برد. پزشک متخصص اورولوژی به او تأکید کرده که باید بیشتر مراقب سلامتی‌اش باشد. بیماری رامین، یک بیماری ارثی است که دردها و دردسرهای زیادی برای او به همراه داشته است. احتمالا شما هم اگر مانند رامین، تجربه سنگ کلیه داشتید، این رنج را برای بدترین دشمن خود هم آرزو نمی‌کردید.

بد نیست بدانید سالانه بیش از نیم میلیون نفر، برای مشکلات سنگ کلیه به اورژانس مراجعه می‌کنند. تخمین زده می‌شود از هر ده نفر، یک نفر در طول زندگی خود دچار این بیماری می‌شود. خطر ابتلا به سنگ کلیه در مردان حدود 11 درصد و در زنان 9 درصد است. هر چند اغلب بیماران درگیر با نارسایی‌های کلیوی، تا حدودی به پیچ و خم‌های بیماری خود آگاهند، اما نکات ظریفی هست که ممکن است همچنان از آن‌ها بی‌اطلاع باشند و با آگاهی از همین نکات کوچک، بتوانند زندگی شادمان‌تری در پیش بگیرند. ما در این نوشتار، تمام جزئیات و ظرایف مربوط به درمان سنگ کلیه را برای شما گردآوری کرده‌ایم تا شاید بتوانیم اندکی از درد و رنج عزیزانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، بکاهیم.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه می‌تواند به کوچکی یک دانه شن یا به بزرگی یک توپ گلف باشد. این سنگ به رسوبات سخت و کوچکی (شامل مواد معدنی و نمک‌های مختلف) گفته می‌شود که در درون کلیه تشکیل می‌شوند. کلیه زمانی شروع به ساختن سنگ می‌کند که کریستال‌هایی مانند: کلسیم، اگزالات و اسید اوریک، به میزانی بیشتر از حد اشباع در ادرار موجود باشند. به این ترتیب، محیطی ایده‌آل برای تشکیل رسوب در کلیه ایجاد می‌شود.

سنگ‌ها پس از تشکیل، ممکن است در کلیه باقی بمانند یا از مجاری ادراری به داخل حالب حرکت کنند.

سنگ کلیه چگونه ساخته می‌شود؟

ادرار دارای مواد زائد مختلف محلولی است که وقتی میزان آن‌ها از حد اشباع فراتر می‌رود، شروع به رسوب می‌کنند. این رسوبات به شکل کریستال‌هایی هستند که با جذب سایر عناصر موجود در ادرار، سخت می‌شوند. البته معمولاً این مواد شیمیایی، توسط شیمیدان ارشد بدن یعنی کلیه دفع می‌شود، اما گاهی غلظت بیش از حد رسوبات، باعث سنگ‌سازی در کلیه می‌گردد.

سنگ‌ها پس از تشکیل، ممکن است در کلیه باقی بمانند یا از مجاری ادراری به داخل حالب حرکت کنند. گاهی اوقات، سنگ‌های ریز با کمک ادرار از بدن خارج می‌شوند، بدون این‌که درد زیادی ایجاد کنند. اما سنگ‌هایی که حرکت نمی‌کنند، ممکن است باعث سختی حرکت ادرار در کلیه، حالب، مثانه یا مجاری ادراری شده و باعث درد شوند.

جالب است بدانید که حدود 80 تا 85 درصد سنگ‌های کلیه از کلسیم تشکیل شده و مابقی، سنگ‌های اسید اوریک هستند که در افرادی با سطح pH پایین در ادرار به وجود می‌آیند.

این ویدئو را ببینید تا با فرایند تشکیل سنگ کلیه، علائم دفع سنگ کلیه و شکستن سنگ کلیه به خوبی آشنا شوید:

علائم سنگ کلیه کدام است؟

سنگ معمولاً تا زمانی که در کلیه شما حرکت نکند یا به حالب‌ها نرود، علائمی ایجاد نمی‌کند، اما اگر در حالب‌ها گیر کند، ممکن است جریان ادرار را مسدود کرده و باعث تورم کلیه و اسپاسم حالب شود که می‌تواند بسیار دردناک باشد. در آن مرحله، ممکن است این علائم و نشانه‌ها را تجربه کنید:

• درد شدید در پهلو و پشت، زیر دنده‌ها
• دردی که به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران می‌رسد
• دردی نوسان‌دار با حرکات موجی
• درد یا احساس سوزش هنگام ادرار
• ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
• ادرار کدر یا بدبو
• نیاز مداوم به ادرار کردن، دفع ادرار بیشتر از حد معمول یا ادرار کردن در مقادیر کم و مکرر
• تهوع و استفراغ
• تب‌ و لرز در صورت وجود عفونت

در صورت داشتن علائم و نشانه‌های نگران‌کننده زیر، با پزشک خود ملاقات کنید:

• اگر درد آن‌قدر شدید است که نمی‌توانید یک جا بنشینید.
• درد همراه با حالت تهوع و استفراغ و سرگیجه
• درد همراه با تب‌ و لرز
• خون در ادرار
• مشکل در دفع ادرار

انواع سنگ کلیه کدامند؟

دانستن نوع سنگ کلیه به تعیین علت آن کمک می‌کند و ممکن است سرنخ‌هایی در مورد چگونگی کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه بیشتر ارائه دهد. در صورت امکان، سعی کنید در صورت دفع سنگ کلیه ، آن را بردارید و برای تجزیه و تحلیل نزد پزشک خود ببرید. در ذیل به انواع سنگ کلیه اشاره خواهد شد.

1- سنگ‌های کلسیمی

بیشتر سنگ‌های کلیه، سنگ‌های کلسیمی و معمولاً به شکل اگزالات کلسیم هستند. اگزالات ماده‌ای است که روزانه توسط کبد ساخته شده یا از رژیم غذایی شما جذب می‌شود. برخی از میوه‌ها، سبزیجات، آجیل‌ها و شکلات‌ها اگزالات بالایی دارند. از جمله عوامل مؤثر در تشکیل سنگ‌های کلسیمی می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• رژیم غذایی
• دوزهای بالای ویتامین D
• جراحی بای‌پس روده و برخی اختلالات متابولیک

سنگ‌های کلسیمی ممکن است به شکل فسفات کلسیم نیز دیده شوند. همچنین، ممکن است تشکیل این نوع سنگ، با داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا تشنج استفاده می‌شود نیز مرتبط باشد.

2- سنگ‌های استروویت

سنگ‌های استروویت در پاسخ به عفونت دستگاه ادراری تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها می‌توانند گاهی اوقات به سرعت رشد کرده و بسیار بزرگ شوند.

3- سنگ‌های اسید اوریک

سنگ‌های اسید اوریک می‌توانند در این افراد تشکیل شوند:

• افرادی که به دلیل اسهال مزمن یا سوء جذب، مایعات زیادی از دست می‌دهند.
• افرادی که از رژیم غذایی مملو از پروتئین استفاده می‌کنند.
• مبتلایان به دیابت یا سندرم متابولیک
• برخی عوامل ژنتیکی نیز ممکن است خطر ابتلا به سنگ‌های اسید اوریک را افزایش دهد.

4- سنگ سیستین

این سنگ‌ها در افراد مبتلا به یک اختلال ارثی به نام سیستینوری تشکیل می‌شوند که باعث می‌شود کلیه‌ها مقدار زیادی اسید آمینه دفع کنند.

بیشتر سنگ‌های کلیه، سنگ‌های کلسیمی و معمولاً به شکل اگزالات کلسیم هستند.

علت به وجود آمدن سنگ کلیه چیست؟

تشکیل سنگ کلیه، اغلب هیچ علت مشخصی ندارد، اما عوامل متعددی ممکن است خطر بروز آن را افزایش دهد، به عنوان مثال:

• نوشیدن آب به میزان کم
• ورزش (زیاد یا خیلی کم)
• چاقی
• جراحی کاهش وزن
• خوردن غذای حاوی نمک یا شکر زیاد
• عفونت و سابقه خانوادگی
• مصرف بیش از حد فروکتوز (فروکتوز در قندهای مصنوعی، شکر و شربت ذرت به میزان بالا یافت می‌شود)

به طور کلی، هر کسی ممکن است به سنگ کلیه مبتلا شود، اما مردان بیشتر از زنان دچار این بیماری می‌شوند. همچنین، شما ممکن است بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا باشید، اگر:

• قبلاً سنگ کلیه داشته‌اید.
• یکی از اعضای خانواده شما سنگ کلیه داشته است.
• به اندازه کافی آب نمی‌نوشید.
• از رژیم غذایی سرشار از پروتئین، سدیم / یا قند پیروی می‌کنید.
• اضافه وزن دارید یا چاق هستید.
• جراحی بای‌پس معده یا جراحی روده انجام داده‌اید.(سایر شرایط پزشکی، مانند: اسیدوز توبولار کلیه، سیستینوری، هیپرپاراتیروئیدیسم و ​​عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند).
• به بیماری کلیه پلی‌کیستیک مبتلا هستید.
• شرایط خاصی دارید که باعث می‌شود ادرار شما حاوی سطوح بالایی از سیستین، اگزالات، اسیداوریک یا کلسیم باشد.
• شرایطی دارید که باعث تورم یا تحریک در روده یا مفاصل شما می‌شود.
• از داروهای خاصی مانند دیورتیک‌ها یا آنتی‌اسیدهای مبتنی بر کلسیم استفاده می‌کنید.
• پروتئین زیاد مصرف می‌کنید.
• ویتامین D بیش از حد مصرف می‌کنید.

برخی بیماری‌ها مانند فشار خون بالا و دیابت نیز ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند. برخی از مکمل‌ها و داروها، مانند ویتامین C، مکمل‌های غذایی، ملین‌ها (در صورت استفاده بیش از حد)، آنتی‌اسیدهای مبتنی بر کلسیم، و داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می‌شوند، نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.

آیا کودکان هم ممکن است به سنگ کلیه مبتلا شوند؟

سنگ کلیه در کودکان 5 ساله، یک بیماری شایع است. در واقع، این مشکل در کودکان به قدری رایج است که برخی از بیمارستان‌ها در کشورهای توسعه یافته، کلینیک‌های “سنگ” را برای اطفال تأسیس کرده‌اند. افزایش این بیماری در ایالات متحده به عوامل متعددی نسبت داده شده است که مهم‌ترین آن به انوع تغذیه مربوط می‌شود.

دو عامل مهم دیگر شامل عدم استفاده از مایعات کافی و مصرف غذاهای سرشار از نمک است. بچه‌ها باید چیپس سیب‌زمینی شور و سیب‌زمینی سرخ کرده کمتر بخورند. غذاهای شور دیگری نیز وجود دارد که پرهیز از آن‌ها بهتر است، مثل: پفک‌ها، ساندویچ‌ها، کنسروها‌، وعده‌های غذایی فراوری شده و حتی برخی نوشیدنی‌های ورزشی. نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های شیرین نیز در صورتی که حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا باشند، می‌توانند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهند.

سنگ کلیه در کودکان یک بیماری شایع است که خوردن چیپس و تنقلات ناسالم آن را تشدید می‌کند.

خطرات یا عوارض ایجاد سنگ کلیه چیست؟

به طور کلی، سنگ کلیه خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می‌دهد و می‌تواند عواقب طولانی مدتی بر جای بگذارد. باید توجه داشته باشید که اگر یک سنگ در کلیه خود داشته باشید، در معرض خطر ابتلا به سنگ دیگری نیز هستید. کسانی که یک سنگ در کلیه خود داشته‌اند، تقریباً 50 درصد بیشتر از افراد سالم، در معرض خطر ابتلا به سنگ دیگری طی 5 تا 7 سال بعد قرار گرفته‌اند.

علاوه بر این، سنگ کلیه جدا از ایجاد علائمی مانند: درد، استفراغ و خون در ادرار، می‌تواند عوارض پزشکی جدی و شدیدی ایجاد کند که شامل موارد زیر می‌باشد:

• عفونت‌های شدید، از جمله سپتی سمی (مسمومیت خون) که خطر جدی مرگ را به دنبال دارد.
• اسکار کلیه و آسیب به کلیه‌ها که منجر به نارسایی دائمی کلیه می‌شود.
• از دست دادن عملکرد کلیه و در نتیجه، نیاز به برداشتن کلیه (نفرکتومی).
• انسداد مثانه زمانی می‌تواند ایجاد شود که یک سنگ کلیه بزرگ که توانسته به مثانه منتقل شود، در مجرای ادرار گیر کند و در نتیجه، احتباس ادرار دردناک ایجاد شود.

روش تشخیص سنگ کلیه چیست؟

تشخیص سنگ کلیه با تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات تصویربرداری شروع می‌شود. پزشکان می‌خواهند اندازه و شکل دقیق سنگ درون کلیه شما را بدانند. این مورد را می‌توان با یک سی تی اسکن با وضوح بالا از کلیه‌ها به سمت مثانه یا یک عکس اشعه ایکس به نام “اشعه ایکس KUB” (اشعه ایکس کلیه-حالب-مثانه) انجام داد که اندازه سنگ را نشان می‌دهد.

اشعه ایکس KUB اغلب توسط جراحان گرفته می‌شود تا مشخص شود که آیا سنگ برای درمان با موج شوک مناسب است یا خیر. تست KUB ممکن است برای نظارت بر سنگ، قبل و بعد از درمان استفاده شود، اما سی تی اسکن معمولاً برای تشخیص ترجیح داده می‌شود. پزشکان همچنین برای برخی افراد، پیلوگرام داخل وریدی یا lVP (نوع خاصی از اشعه ایکس از سیستم ادراری که پس از تزریق رنگ گرفته می‌شود)، تجویز می‌کنند.

در قدم بعدی، پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که چگونه شما را درمان کند. سلامت کلیه‌های شما با آزمایش خون و آزمایش ادرار ارزیابی می‌شود. سلامت کلی شما و اندازه و محل سنگ نیز باید در نظرگرفته شود. در گام سوم، پزشک باید علت پیدایش سنگ را متوجه شود. سنگ پس از خارج شدن از بدن شما آنالیز می‌شود و خون شما از نظر کلسیم، فسفر و اسید اوریک، مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.

همچنین، ممکن است پزشک از شما بخواهد که ادرار خود را به مدت 24 ساعت برای آزمایش کلسیم و اسید اوریک در ظرف آزمایش بریزید. بدین‌ترتیب، نوع و اندازه سنگ و روش درمانی خاص شما مشخص خواهد شد.

چرا پزشکان محتویات سنگ را بررسی می‌کنند؟

مطالعه سنگ می‌تواند به درک دلیل ابتلا به آن و چگونگی کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های بیشتر کمک کند. رایج‌ترین نوع سنگ، حاوی کلسیم است. کلسیم بخشی طبیعی از یک رژیم غذایی سالم است و کلیه معمولاً کلسیم اضافی را که بدن به آن نیاز ندارد، دفع می‌کند. در اغلب افراد مبتلا به سنگ، کلسیم زیادی در بدن جمع می‌شود. این کلسیم با مواد زائد مانند اگزالات ترکیب شده و تشکیل سنگ می‌دهد. رایج‌ترین این ترکیبات، اگزالات کلسیم نام دارد.

سایر سنگ‌ها عبارتند از: سنگ‌های مرتبط با عفونت، حاوی منیزیم و آمونیاک به نام سنگ‌های استروویت و سنگ‌های تشکیل شده از کریستال‌های اورات مونوسدیم، به نام سنگ‌های اسید اوریک، که ممکن است به چاقی و عوامل غذایی مرتبط باشد. نادرترین نوع سنگ، سنگ cvstine است که ارثی است.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید هر نوع سنگ، علت خاص خود را دارد. تجزیه و تحلیل شیمیایی، نوع سنگ را نشان می‌دهد و مشخص شدن نوع سنگ، می‌تواند تیم درمان را راهنمایی کند و اطلاعاتی را ارائه دهد که ممکن است از تشکیل سنگ‌های بیشتر جلوگیری کند. افرادی که سنگ کلیه داشته‌اند، شانس تشکیل سنگ دیگر در کلیه را دارند، بنابراین انجام اقدامات پیشگیری مهم است.

مطالعه سنگ می‌تواند به درک دلیل ابتلا به آن و چگونگی کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های بیشتر کمک کند.

چگونه می‌توان از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کرد؟

برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه، نوشیدن مایعات بسیار مهم است و کمک می‌کند ادرار به میزان کمتری از مواد زائد اشباع شود. ادرار تیره‌تر، غلیظ‌تر است، در حالی که ادرار سالم باید به رنگ زرد بسیار روشن و رقیق باشد. در این میان، بهترین مایع برای نوشیدن، آب است. اکثر مردم باید روزانه 8 الی 12 لیوان آب بنوشند، اما شما بهتر است با یک متخصص تغذیه و بهداشت، در مورد میزان آب مورد نیاز بدنتان صحبت کنید. آب بهتر از نوشابه، نوشیدنی‌های ورزشی یا قهوه و چای است. اگر ورزش می‌کنید یا هوای بیرون گرم است، باید بیشتر آب بنوشید.

استفاده از میوه‌ها و سبزیجات بیشتر، باعث کاهش اسید ادرار می‌شود. هنگامی که ادرار اسید کمتری دارد، ممکن است سنگ‌ها کمتر تشکیل شوند. پروتئین حیوانی، ادراری با میزان اسیدیدته بالاتر تولید می‌کند که می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.

نمک اضافی را از رژیم غذایی خود حذف کنید. اگر بپرسیم چه غذاهایی سرشار از نمک هستند، همه بلافاصله به یاد چیپس سیب‌زمینی و سیب‌زمینی سرخ کرده می‌افتند. کاملا درست است! سعی کنید این تنقلات را به حداقل میزان ممکن در رژیم غذایی خود برسانید. البته محصولات شور دیگری نیز هستند که باید کمتر مصرف شوند، از جمله: آجیل‌های شور، پفک‌ها، تن ماهی، کنسروها، فست فودها و … .

رژیم غذایی پر نمک، خطر ابتلا به سنگ کلیه کلسیمی را افزایش می‌دهد. به گفته بنیاد مراقبت اورولوژی، نمک زیاد در ادرار مانع از جذب مجدد کلسیم از ادرار به خون و افزایش کلسیم ادرار می‌شود که ممکن است منجر به تولید سنگ در کلیه شود. مصرف نمک کمتر، به پایین نگه داشتن سطح کلسیم ادرار کمک می‌کند. هر چه میزان کلسیم ادرار کمتر باشد، خطر ابتلا به سنگ کلیه کاهش می‌یابد.

اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید به وزن طبیعی برسید. اما بدانید رژیم‌های کاهش وزن با پروتئین بالا که شامل مقادیر بالایی از پروتئین حیوانی است و همچنین رژیم‌های سخت می‌توانند خطر تشکیل سنگ را افزایش دهند. شما به پروتئین کافی نیاز دارید، اما پروتئین باید تنها بخشی از یک رژیم غذایی متعادل باشد. هنگام شروع رژیم کاهش وزن یا هر گونه مداخله غذایی برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه، از یک متخصص تغذیه راهنمایی بخواهید.

از غذاهای غنی از کلسیم بیشتر استفاده کنید. از تشکیل سنگ‌های کلسیمی نترسید! نکته جالب این‌جاست که محصولات لبنی اگرچه حاوی کلسیم هستند، اما در واقع از ایجاد سنگ جلوگیری می‌کنند، زیرا کلسیم قبل از اینکه وارد کلیه‌ها شود، با اتصال به اگزالات میزان آن را در ادرار کم می‌کند. اتفاقا افرادی که کمترین دریافت کلسیم را در رژیم غذایی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه هستند. سنگ می‌تواند از نمک، مواد زائد پروتئین و پتاسیم تشکیل شود.

شایع‌ترین نوع سنگ کلیه، سنگ اگزالات کلسیمی است. بیشتر سنگ‌های کلیه زمانی تشکیل می‌شوند که اگزالات، به عنوان محصول جانبی برخی غذاها به کلسیم متصل شود. اگزالات و کلسیم هر دو زمانی که بدن کم آب و دهیدراته شود و غلظت نمک در خون بالا رود، افزایش می‌یابند. پزشک بر اساس آزمایش خون و ادرار، تعیین می‌کند چه نوع تغییراتی در رژیم غذایی شما مورد نیاز است.

محدود کردن سدیم و پروتئین حیوانی (گوشت، تخم مرغ) در رژیم غذایی نیز ممکن است به پیشگیری از سنگ کلیه کمک کند. اگر پزشک شما بتواند بفهمد سنگ کلیه شما از چه چیزی ساخته شده است، می‌تواند با توصیه‌های غذایی خاص به جلوگیری از ایجاد سنگ در کلیه شما کمک قابل توجهی کند.

از مصرف مکمل‌های ویتامین C خودداری کنید! مکمل ویتامین C (اسید اسکوربیک) ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه، به خصوص در مردان شود. طبق یک مطالعه در سال 2013، خطر تشکیل سنگ در کلیه مردانی که دوزهای بالایی از مکمل‌های ویتامین C مصرف می‌کردند، دو برابر شد. محققان بر این باور هستند که ویتامین C موجود در غذا نیز همان خطر را به همراه دارد.

اگزالات را عاقلانه مصرف کنید. غذاهای حاوی این ماده شیمیایی ممکن است تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند. اگر قبلاً سنگ داشته‌اید، ممکن است لازم باشد اگزالات را به طور کامل از رژیم غذایی خود حذف کنید. اگر سعی می‌کنید از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کنید، با پزشک خود مشورت کنید تا مشخص کند که آیا محدود کردن غذاهای حاوی اگزالات، کافی است یا خیر. اگر غذاهای حاوی اگزالات مصرف می‌کنید، همیشه یک منبع کلسیم را هم همراه با آن‌ها مصرف کنید. این به اگزالات کمک می‌کند تا در طول هضم، قبل از رسیدن به کلیه‌ها، به کلسیم متصل شده و از خطر آن کاسته شود. غذاهای سرشار از اگزالات عبارتند از:

• شکلات
• چغندر
• آجیل
• چای
• ریواس
• اسفناج
• سیب زمینی‌های شیرین
• نوشابه‌های گازدار؛ نوشابه‌ها سرشار از فسفات هستند، ماده شیمیایی دیگری که می‌تواند باعث تشکیل سنگ کلیه شود.

در هر حال، اگر سنگ در کلیه دارید یا فکر می‌کنید در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارید، به پزشک یا متخصص تغذیه حاذق، برای ایجاد تغییرات در رژیم غذایی‌تان مراجعه کنید. برای راهنمایی شما، آن‌ها باید سابقه پزشکی و تغذیه شما را بدانند. برای رفع ابهام شخصی هم خوب است که این پرسش‌ها را از پزشک یا متخصص تغذیه‌تان بپرسید:

• چه غذایی ممکن است باعث سنگ کلیه شود؟
• آیا باید مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی مصرف کنم؟
• چه نوشیدنی‌هایی برای من انتخاب خوبی هستند؟

اگر شرایط خاصی دارید که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، ممکن است پزشک به شما بگوید برای درمان این بیماری، دارو مصرف کنید. اما به یاد داشته باشید که هرگز بدون مشورت با پزشک خود، هیچ درمان یا رژیمی را شروع یا متوقف نکنید!

استفاده از میوه‌ها و سبزیجات بیشتر، باعث کاهش اسید ادرار می‌شود. هنگامی که ادرار اسید کمتری دارد، ممکن است سنگ‌ها کمتر تشکیل شوند.

روش‌های درمان سنگ کلیه کدامند؟

درمان سنگ کلیه در کودکان و بزرگسالان مشابه است. ممکن است از شما خواسته شود که آب زیادی بنوشید. پزشکان سعی می‌کنند کمک کنند که سنگ بدون جراحی دفع شود و حتی احتمال دارد دارویی برای کمک به کاهش اسید ادرار و کاهش درد تجویز کنند تا زمانی که سنگ به طور خود به خود از کلیه خارج و دفع شود. اما اگر سنگ، بیش از حد بزرگ باشد یا جریان ادرار را مسدود کند یا نشانه‌هایی از عفونت وجود داشته باشد، باید با جراحی خارج شود. البته همان‌طور که در مقاله مربوط به رژیم غذایی برای سنگ کلیه اشاره شد، نوع تغذیه این دوران هم مهم است.

در طول دوره بیماری، اگر سنگ همچنان به رشد خود ادامه دهد، درد غیرقابل کنترلی خواهید داشت یا علائم عفونت مانند تب در شما ایجاد می‌شود. در این صورت، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. عفونت، تب، آسیب کلیه، درد غیرقابل کنترل (بسیار شدید)، یا استفراغ غیرقابل درمان، همگی نشانه‌هایی برای اقدام به جراحی فوری هستند.

یکی دیگر از گزینه‌های درمانی، سنگ ‌شکنی با کمک موج شوک است. یک روش غیرتهاجمی که از امواج صوتی پرانرژی برای تبدیل سنگ‌ها به قطعات ریزتر استفاده می‌کند که به راحتی از طریق ادرار دفع می‌شوند. پس از درمان، تکه‌های کوچک سنگ کلیه از مجرای ادرار شما عبور کرده و همراه با ادرار از بدن شما خارج می‌شود. این درمان معمولاً 45 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد و ممکن است تحت بیهوشی عمومی انجام شود، به این معنی که شما در خواب خواهید بود و دردی احساس نخواهید کرد.

از گزینه‌های دیگر درمانی، می‌توان به یورتروسکوپی اشاره کرد. این درمان نیز تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. پزشک از ابزار بلندی به شکل لوله برای یافتن و برداشتن سنگ یا یافتن و شکستن سنگ به قطعات کوچک استفاده می‌کند. اگر سنگ کوچک باشد، پزشک ممکن است بتواند آن را خارج کند. اگر بزرگ باشد، ممکن است لازم شود آن را تکه تکه کند. در این حالت، از لیزر برای شکستن سنگ به قطعاتی بسیار کوچک و عبور از مجاری ادرار استفاده می‌شود.

در موارد نادر، از جراحی نفرولیتوتومی برای برداشتن سنگ کلیه استفاده می‌شود. در طول جراحی، لوله‌ای مستقیماً در کلیه قرار داده می‌شود تا سنگ را خارج کند. برای سپری کردن روند بهبودی پس از این درمان، لازم است بیمار دو تا سه روز در بیمارستان باشد.

عوامل تعیین‌کننده دفع سنگ کلیه

چند عامل تعیین کننده برای مدت زمانی که باید در انتظار دفع سنگ باشید، وجود دارد:

1- اندازه

اندازه سنگ، عامل اصلی در عبور طبیعی آن است. سنگ‌های کوچک‌تر از 4 میلی‌متر، در 80 درصد مواقع، خود به خود دفع می‌شوند. دفع آن‌ها به طور متوسط ​​31 روز طول می‌کشد. سنگ‌هایی که 4 تا 6 میلی‌متر هستند، به احتمال زیاد، نیاز به نوعی درمان ویژه دارند، اما حدود 60 درصد به طور طبیعی دفع می‌شوند که به طور متوسط ​​45 روز طول می‌کشد.

سنگ‌های بزرگ‌تر از 6 میلی‌متر، معمولاً برای حذف، نیاز به درمان پزشکی دارند. فقط حدود 20 درصد از این سنگ‌ها به ‌طور طبیعی دفع می‌شوند. برای دفع طبیعی این سنگ‌ها ممکن است تا یک سال، زمان لازم باشد.

2- محل

در حالی که اندازه سنگ، عامل اصلی در دفع سنگ‌ها به خودی خود است، محل سنگ در حالب نیز یک عامل تعیین‌کننده برای زمان دفع آن است. سنگ‌هایی که در انتهای حالب و نزدیک‌تر به محل اتصال آن به مثانه هستند، احتمال بیشتری دارد که خود به خود دفع شوند. تحقیقات نشان می‌دهد 79 درصد از این سنگ‌ها به خودی خود عبور می‌کنند. اما تقریباً 48 درصد از سنگ‌هایی که در انتهای حالب و نزدیک به کلیه هستند، بدون هیچ گونه دخالت پزشکی دفع می‌شوند.

آیا راهی برای تسریع عبور سنگ‌ها وجود دارد؟

بهترین درمان خانگی برای سرعت بخشیدن به دفع سنگ، نوشیدن مقدار زیادی مایعات، به خصوص آب و آب مرکبات، مانند پرتقال یا گریپ فروت است. مایع اضافی باعث ادرار بیشتر می‌شود که به حرکت سنگ کمک کرده و از رشد آن جلوگیری می‌کند. برای دفع سریع‌تر سنگ، باید حداقل 2 تا 3 لیتر آب در روز مصرف کنید.

سنگ‌های کوچک‌تر احتمال بیشتری دارد که خود به خود دفع شوند، بنابراین باید اقداماتی را برای جلوگیری از رشد سنگ انجام دهید. این اقدامات، شامل رژیم غذایی کم سدیم و کم پروتئین است. با این حال، برای این‌که بدنتان به درستی عمل کند، همچنان به مقادیری از این مواد نیاز دارید. بنابراین با پزشک خود در مورد رژیم غذایی مناسب برای کمک به دفع سنگ صحبت کنید.

دفع سنگ کلیه ممکن است بسیار دردناک باشد. مصرف داروهای مسکن مانند ایبوپروفن روند دفع را تسریع نمی‌کند، اما می‌تواند هنگام دفع سنگ، درد شما را کمتر کند. یک پد گرم‌کننده نیز می‌تواند کمک کننده باشد.

اگر تب دارید، دچار حالت تهوع شدید شده‌اید و یا نمی‌توانید مایعات را بدون استفراغ مجدد بنوشید، باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. به همین ترتیب، اگر تنها یک کلیه دارید یا با مشکلات کلیوی مزمن دست و پنجه نرم می‌کنید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. سنگ کلیه عفونی، یک حالت اورژانسی و نیازمند به جراحی است. در صورت مشاهده علائم عفونت به بیمارستان مراجعه کنید.

بهترین درمان خانگی برای سرعت بخشیدن به دفع سنگ، نوشیدن مقدار زیادی مایعات، به خصوص آب است.

چند درمان ساده خانگی، برای کمک به دفع سنگ کلیه

گاهی برای تسهیل و راحتی بیشتر در دوران دفع سنگ، استفاده از برخی درمان‌های خانگی هم پیشنهاد می‌شود. ما هم در این مقاله به برخی از مؤثرترین درمان‌ها اشاره می‌کنیم، اما قبل از شروع به مصرف هر یک از داروهای خانگی ذکر شده در زیر، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما تنها شخص واجد صلاحیت است که می‌تواند بگوید آیا این درمان خانگی برای شما مناسب است یا ممکن است منجر به عوارض اضافی شود.

اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی بسر می‌برید، از مصرف هر دارویی خودداری کنید. پزشک شما می‌تواند تعیین کند که آیا یک آبمیوه ممکن است برای شما یا کودکتان عوارض جانبی داشته باشد یا خیر. در هرصورت مصرف خوراکی‌های زیر، برای دفع راحت‌تر سنگ کلیه توصیه می‌شود:

1- درمان سنگ کلیه با آب

همیشه اولین و بهترین گزینه آب معمولی است، اما نوشیدن بیش از حد آب هم ممکن است برای سلامتی خطرناک باشد. آب اضافی می‌تواند الکترولیت‌های خون شما را رقیق کند. بدین‌ترتیب، سطح سدیم کاهش می‌یابد و ممکن است منجر به هیپوناترمی ‌شود.

همیشه به یاد داشته باشید هیدراته ماندن بدن، فراتر از نوشیدن آب است. غذاها حدود 20 درصد از کل نیاز روزانه شما به مایعات را تأمین می‌کنند. در کنار نوشیدن 9 تا 13 فنجان آب در روز، سعی کنید مقدار زیادی میوه و سبزیجات هم مصرف کنید. برخی از مواد غذایی با میزان آب بالا، عبارتند از:

• هندوانه
• اسفناج
• خیارها
• فلفل سبز
• انواع توت
• گل کلم
• تربچه
• کرفس

2- درمان سنگ کلیه با آب لیمو

لیموترش را به آب خوردنتان اضافه کنید! لیمو حاوی سیترات است. سیترات یک ماده شیمیایی است که از تشکیل سنگ‌های کلسیمی جلوگیری می‌کند. سیترات، همچنین می‌تواند سنگ‌های کوچک را بشکند و به آن‌ها کمک کند که راحت‌تر عبور کنند.

 3- درمان سنگ کلیه با آب ریحان

ریحان حاوی اسید استیک است که به تجزیه سنگ کلیه و کاهش درد کمک می‌کند و سرشار از مواد مغذی است. این گیاه، به‌ طور سنتی برای اختلالات گوارشی و التهابی استفاده می‌شود. در آب ریحان، آنتی اکسیدان‌ها و عوامل ضد التهابی وجود دارد که می‌تواند به حفظ سلامت کلیه کمک کند.

از برگ‌های ریحان تازه یا خشک برای تهیه دمنوش استفاده کنید و روزانه چند فنجان از آن بنوشید. حتی می‌توانید ریحان تازه را به اسموتی اضافه کنید.اما به یاد داشته باشید که بیش از 6 هفته نباید از آب ریحان استفاده کنید. استفاده طولانی مدت، ممکن است منجر به مشکلات زیر شود:

• قند خون پایین
• فشار خون پایین
• افزایش خونریزی

در حال حاضر، تحقیقات بسیار کمی در مورد تأثیر ریحان برای سنگ کلیه انجام شده، اما این را می‌دانیم که ریحان دارای خواص ضد اکسیداتیو و ضد التهابی است.

4- درمان سنگ کلیه با سرکه سیب

سرکه سیب حاوی اسید استیک است. اسید استیک به حل شدن سنگ کلیه کمک می‌کند و علاوه بر شستشوی کلیه‌ها، می‌تواند به کاهش درد ناشی از دفع سنگ نیز کمک کند. خواص بی‌شمار دیگری از سرکه سیب هم برای سلامتی کلیه و تصفیه خون وجود دارد. برای بهره‌مندی از فواید آن، 2 قاشق غذاخوری سرکه سیب را به 0.2 لیتر آب تصفیه شده اضافه کنید و این مخلوط را در طول روز بنوشید.

مراقب باشید که نباید بیش از یک لیوان از این مخلوط در روز مصرف کنید. شما همچنین می‌توانید سرکه سیب را در سالاد بریزید یا آن را به سس سالاد مورد علاقه خود اضافه کنید. توجه داشته باشید که اگر سرکه سیب در مقادیر بیشتر مصرف شود، می‌تواند منجر به سطوح پایین پتاسیم و پوکی استخوان شود.

افراد مبتلا به دیابت باید هنگام نوشیدن این مخلوط احتیاط کنند. سطح قند خون خود را در طول روز به دقت کنترل کنید. اگر این داروها را استفاده می‌کنید، از مصرف سرکه سیب اجتناب کنید:

• انسولین
• دیگوکسین (دیگوکس)
• دیورتیک‌ها، مانند اسپیرونولاکتون (آلداکتون)

سرکه سیب، علاوه بر شستشوی کلیه‌ها، می‌تواند به کاهش درد ناشی از دفع سنگ نیز کمک کند.

5- درمان سنگ کلیه با آب کرفس

تصور می‌شود آب کرفس سمومی را که به تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کنند، از بین می‌برد و بر این اساس، مدت‌هاست که در طب سنتی استفاده می‌شود. یک یا چند ساقه کرفس را با آب مخلوط کنید و آب آن را در طول روز بنوشید. در صورتی که مشکلات زیر را دارید، از مصرف این مخلوط اجتناب کنید:

• هر گونه اختلال خونریزی
• فشار خون پایین
• انجام جراحی در آینده نزدیک

همچنین اگر این داروها را مصرف می‌کنید، از مصرف آن پرهیز کنید:

• لووتیروکسین (سینتروئید)
• لیتیوم (لیتان)
• داروهایی که حساسیت به خورشید را افزایش می‌دهند، مانند ایزوترتینوئین (سوترت)
• داروهای آرام‌بخش، مانند آلپرازولام (زاناکس)

6- درمان سنگ کلیه با آب انار

قرن‌هاست که از آب انار برای بهبود عملکرد کلی کلیه‌ها استفاده می‌شود. آب انار، سنگ‌ها و سایر سموم را از سیستم کلیوی دفع می‌کند. سرشار از آنتی اکسیدان است که به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌کند و ممکن است در جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه نقش داشته باشد. همچنین، آب انار با کم کردن سطح اسیدیته ادرار، خطر ابتلا به سنگ کلیه در آینده را کاهش می‌دهد. هیچ محدودیتی برای مصرف آب انار در طول روز وجود ندارد، اما اگر داروهای زیر را مصرف می‌کنید، نباید آب انار بنوشید:

• داروهای کبدی
• داروهای فشار خون، مانند کلروتیازید (دیوریل)
• روزوواستاتین (کرستور)

7- درمان سنگ کلیه با آب لوبیا

آب لوبیا یک غذای سنتی است که در هندوستان برای بهبود سلامت کلی ادرار و کلیه استفاده می‌شود و به حل شدن و دفع سنگ‌ها کمک می‌کند. کافی است مایع روی لوبیای پخته شده را صاف کرده و چند لیوان در طول روز بنوشید.

8- درمان سنگ کلیه با آب ریشه قاصدک

ریشه قاصدک تقویت‌کننده کلیه است. این گیاه به تولید صفرا کمک می‌کند و به عبارت دیگر صفرازا است. تصور می‌شود ماده موجود در ریشه قاصدک موجب حذف مواد زائد، افزایش خروجی ادرار و بهبود هضم می‌شود. قاصدک دارای ویتامین‌های A، B، C، D و مواد معدنی مانند پتاسیم، آهن و روی است. یک مطالعه نشان داده است که قاصدک در جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه مؤثر است. شما می‌توانید دمنوش ریشه تازه آن را تهیه کنید یا ریشه خشک شده را از عطاری‌ها بخرید و از پوست پرتقال، زنجبیل و سیب برای خوش طعم شدن آن استفاده کنید و 3 تا 4 فنجان از این دمنوش را در طول روز بنوشید.

توجه داشته باشید که برخی از افراد هنگام خوردن ریشه قاصدک دچار سوزش سر دل می‌شوند. پس اگر مشکلات معده دارید، در نوشیدن دمنوش ریشه قاصدک احتیاط کنید. در ضمن حواستان باشد اگر این داروها را مصرف می‌کنید، نوشیدن این دمنوش برای شما ممنوع است:

• رقیق کننده‌های خون
• آنتی اسیدها
• آنتی بیوتیک‌ها
• لیتیوم
• دیورتیک‌ها، مانند اسپیرونولاکتون (آلداکتون)

توصیه می‌کنیم قبل از مصرف عصاره ریشه قاصدک با پزشک خود صحبت کنید، زیرا این گیاه می‌تواند با بسیاری از داروها تداخل داشته باشد.

ماده موجود در ریشه قاصدک موجب حذف مواد زائد، افزایش خروجی ادرار و بهبود هضم می‌شود.

9- درمان سنگ کلیه با آب جوانه گندم

جوانه گندم مملو از مواد مغذی است و مدت‌هاست که برای افزایش سلامتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. جوانه گندم، جریان ادرار را افزایش می‌دهد و با پاکسازی کلیه‌ها به دفع سنگ کمک می‌کند. می‌توانید روزانه حداکثر 0.2 لیتر آب جوانه گندم بنوشید. برای جلوگیری از عوارض جانبی، با کمترین مقدار ممکن شروع کنید و به تدریج تا 0.2 لیتر ادامه دهید.

10- درمان سنگ کلیه با آب گیاه دم اسب

از گیاه دم اسب، برای افزایش جریان ادرار، کمک به دفع سنگ کلیه و تسکین تورم و التهاب استفاده شده است. همچنین این گیاه، دارای خواص ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی است که به سلامت کلی مجاری ادرار کمک می‌کند. با این حال، شما نباید بیش از 6 هفته متوالی از دم اسب استفاده کنید. خطرات تشنج، کاهش سطح ویتامین B و از دست دادن پتاسیم با مصرف طولانی مدت آن وجود دارد.

اگر لیتیوم، دیورتیک‌ها یا داروهای قلبی مانند دیگوکسین مصرف می‌کنید، نباید از دم اسب استفاده کنید. گیاه دم اسب برای کودکان و زنان باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود. دم اسب حاوی نیکوتین است و اگر از چسب نیکوتین استفاده می‌کنید یا سعی می‌کنید سیگار را ترک کنید، نباید از این گیاه استفاده نمایید.

سنگ کلیه معمولاً یک بیماری دردناک است. خوشبختانه رژیم غذایی می‌تواند ابزار مؤثری در مدیریت و پیشگیری از سنگ کلیه باشد. هیدراته نگه داشتن بدن و پرهیز از غذاهای خاصی که حاوی نمک و شکر هستند و ترکیب کلسیم با غذاهای غنی از اگزالات از عناصر مهم رژیم غذایی سنگ کلیه محسوب می‌شوند.

اغلب سنگ‌ها با کمک داروها دفع می‌شوند، اما گاهی برای دفع سنگ‌ها به جراحی یا درمان‌های گسترده‌تری نیاز است. سنگ ‌شکنی با کمک موج شوک، یورتروسکوپی و نفرولیتوتومی، از جمله درمان‌های متداول برای حذف سنگ‌های بزرگ‌تر هستند. در این مقاله به برخی از درمان‌های خانگی در کنار درمان‌های دارویی اشاره شد. امیدواریم توانسته باشیم اطلاعات کامل و کاربردی در اختیار شما بگذاریم.

منبع: +++++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.